روش تحقیق در مدیریت
استاد: جناب آقای غلامحسین دکتر حیدری قمی تفرشی
تهیه کننده اسلاید: مجتبی تسلیمی
درس : نظامهای اداری تطبیقی پیشرفته
روش تحقیق در مدیریت
فصل 1: تبیین تحقیق و دلایل انجام آن
فصل2:عناصر تحقیق
فصل3:فرایند و مراحل مختلف تحقیق
فصل4:انتخاب موضوع، تعریف مسئله و …
فصل 5: روشهای تحقیق علمی
فصل6: پیشینه موضوع تحقیق
فصل7:تحقیقات کیفی و روشهای گردآوری
فصل8: تحقیقات تجربی (آزمایشی)
فصل9: تحقیق پیمایشی
فصل10: مفاهیم جامعه، نمونه و انواع نمونه
فصل11: تحلیل آماری پژوهش
فصل12: تنظیم گزارش تحقیق
فصل اول
کلیات
کلیات
مقدمه:
علت انجام تحقیق؟
متغیر مستقل؟ متغیر وابسته؟
زبان و رویکرد علمی و پژوهش
کاوشگری انسان
انسان با درک چرایی رخداد و ارتباط بین پدیده ها توانست به پیش بینی دقیق بپردازد.
هدف از کاوش: پاسخ به سوالهای چه و چرا
شناخت و منابع گوناگون ایجاد آن
شناخت: آشنایی، دریافت، ادراک، فهم و معرفت
ارتباط انسان با محیط: حواس 5 گانه؟
کمک حواس به یکدیگر
شناخت دریافتی است که حواس و ذهن و عقل مشترکاً در آن دخالت دارند
شناخت و منابع گوناگون ایجاد آن
استناد به مقام صلاحیت دار (کتابهای مرجع)
شیوه های شهودی:استناد به استدلال
شیوه تفکر منطقی:قوانین منطقی و استدلال(قیاسی، استقرایی و تمثیل)
روش علمی:فرایند جستجوی منظم برای مشخص کردن موقعیتی نامعین
شناخت و منابع گوناگون ایجاد آن
استناد به مقام صلاحیت دار (کتابهای مرجع)
روش باور
شناخت و منابع گوناگون ایجاد آن
شیوه های شهودی:استناد به استدلال
تثبیت باور- روش پیشینی مقدم بر تجربه
کوهن و نگل: روش شهودی
حکم های پذیرفته شده ((پیش گرای)) بدیهی اند
استدلال را بپذیر نه لزوماً تجربه را
تمایل طبیعی بشر به سوی حقیقت
شناخت و منابع گوناگون ایجاد آن
شیوه تفکر منطقی:قوانین منطقی و استدلال(قیاسی، استقرایی و تمثیل)
تفکر: رفتار درونی که با نشنه هایی که ظاهر می کند میتوان آن را شناخت
فکر کردن حرکتی است مستقیم از سوی مجهول به طرف معلوم
نتیجه فکر کردن
علم منطق: درست فکر کردن و نتیجه گیری از اندیشه صحیح
استدلال:فنونی که در منطق برای اثبات نظریات یا پیشگیری از خطاهای فکر به کار می رود- طلب دلیل کردن
انواع استدلال
قیاس: از کل به جز رسیدن- عقل انسان به کمک تجربه قیاس میکند
شرط صحت قیاس درس بودن مقدمات
استقرا: از جز به کل رسیدن
قوانین کشف شده علوم طبیعی و فیزیک و …
قوانین حاکم بر طبیعت
انواع استدلال
تمثیل:
مثال آوردن به منظور اثبات نظریات از استدلالهای مهم عامیانه
تمثیل بیشتر استدلال ضعیف و فاقد ارزش تحقیقی
شناخت و منابع گوناگون ایجاد آن
روش علمی:فرایند جستجوی منظم برای مشخص کردن موقعیتی نامعین
استقرا علمی:
آمار – نمونه و جامعه- تفکر علمی
مشاهده و تجربه
در شرایط مشابه تکرار پذیر باشد
قانون مند و تالیفی
به سلیقه شخصی افراد ارتباطی ندارد-نتیجه گیری کمی و زبان ریاضی
تعریف علم و کارکردهای آن
علم:دانش یا آگاهی و معرفت
علم ضد جهل
ادراک مطلق یا حصول صور اشیا نزد عقل
دو دیدگاه در خصوص علم:
ایستا (علم فعالیتی است که اطلاعات نظام یافته ای را درباره جهان فراهم می آورد-علم روشی برای تبیین پدیده های مشاهده شده
پویا: دانشمندان –دیدگاه اکتشافی(کشف یا آشکار سازی)
مفروضات علم
وقایع تحت نظم حادث میشوند
در دنیای طبیعی نظم مشخصی وجود دارد
هدفهای علم، تبیین علمی و نظریه
هدف اساسی علم= تدوین نظریه
سایر اهداف= تبیین – درک – پیش بینی و کنترل
نظریه:مجموعه ایی از سازه ها(مفاهیم)، تعاریف و گزاره هایی به هم مرتبط که از طریق مشخص شدن روابط بین متغییرها با هدف تبیین و پیش بینی پدیده ها دید نظام یافته ای از پدیده ها عرضه می دارد
3 مشخصه:
1- نظم 2- روابط 3- تبین پدیده
پیش بینی طبیعت: نظریه
تعامل نظریه با تحقیق
تحقیق؟
تحقیق علمی تحقیقی است که در محدوده قوانین و قواعد علمی انجام می گیرد
بر منطق، استدلال و بررسی نظامند شواهد و ومدارک استوار
ویژگی و قواعد تحقیق علمی
توسعه ای بودن
قابلیت بررسی
نظم بخشیدن
تخصص طلبی
قابلیت تعمیم
دقت
واقعی بودن
ویژگی و قواعد تحقیق علمی
قاعده تجاهل
صبر طلبی
جرات طلبی
نیاز به مدیریت واحد
رعایت اصل بی طرفی
اجتهادی بودن تحقیق
پیش نیازهای تحقیق علمی
وجود فرهنگ تحقیق
محقق
بودجه
سازمان لازم
ابزار تحقیقاتی
فراغت محقق
ضوابط و مقررات مالی و اجرایی
دلایل انجام تحقیق
ابزار مهم مدیریتی
مدیریت عمومی-برنامه ریزی راهبردی-اعمال سیاستها-فهم تحقیق و گزارشهای مشاوره ایی
فرایند برنامه ریزی و مدیریت
شرایط کار
ارزیابی محیط (نحلیل سوات)
ماموریت و اهداف
مشاوره (جمع ذینفعان=کارکنان-مشتریان-اعضا عادی …)
بررسی راه های موجود
تعیین راهبرد
اجرا
نظارت و ارزیابی
بازخورد اطلاعات
ویژگیهای محقق
الف: اساتید دانشگاه
ب: دانشجویان
ج:سازمانهای دولتی و غیر دولتی(مرکز امار ایران و …)
د: مشاوران
ه: مدیران
رویکرد مدیریتی
3 ویژگی تحقیق مدیریتی:
1-رویکرد خود التقاطی (فراتر از محدودیتهای سنتی رشته ایی)
2-عدم دسترسی محققان به مدیران
3- نیاز به تفکر و اقدام
انواع محدودیتها و اشتباهات در انجام تحقیق علمی
کنترل محدودیتها
اشتباهات رایج:
جمع اوری اطلاعات بدون داشتن طرح و قصد
داشتن هدف تحقیق کلی و مبهم
به عهده گرفتن طرح پژوهشی بدون مطالعه ادبیات موضوع
عدم تشخیص محدودیتهای تحقیق و چگونگی تاثیر آنها بر نتایج
انواع محدودیتها و اشتباهات در انجام تحقیق علمی
تقسیم بندی ((ریوی)) از اشتباهات رایج
1- کتاب زدگی یا آمار زدگی – قانون کمترین تلاش قاعده اصلی در کار پژوهش است- بهترین نتیجه پیوسته، ساده ترین راه
2-بن بست در فرضیه ها (بدون طرح تحقیق عمل نمودن
3-بکار بردن کلمات دهان پرکن
فصل دوم
عناصر تحقیق علمی
مفهوم
تعقل و تفکر با استفاده از زبان بیان میشود
زبان شیوه ارتباطی و متشکل از نمادها و قوانین است
نمادها به خودی خود مفهوم نیستند و برای انتقال آنها از مفاهیم استفاده میشود0
دریافت و انتقال پیامهای علمی از طریق مفاهیم امکانپذیر است
یکی از مهمترین نمادهای زبان که بویژه به پژوهش مربوط است مفهوم است
مفهوم انتزاع یا تجرید رویدادهای مشاهده پذیر است –
بیانگر یک چیز-ویژگی یا پدیده به خصوصی است
مفهوم
مفاهیم بلوک ساختمان نظریه هستند
مفاهیم حسی و عینی ملموس و تجربی هستند:خانه، گربه، انسان و گفتگو
مفاهیم مجرد یا نظری: مستقل از شرایط زمانی و مکانی خاص-غیر قابل مشاهده: وطن، عاطفه و ارتباط
مفهوم
توسعه و گسترش یا ادراک مفهومی نظری را توضیح می نامند
توسعه و گسترش یا ادراک مفهومی تجربی را تعریف می نامند
مفاهیم تجربی بیان کننده نمودهای مشهودند
مفاهیم نظری وسیله تفکرند
مفاهیم تجربی ابزار هستند
ملاکهای ارزشیابی مفاهیم
مفاهیم نظری:
اهمیت و اعتبار تجربی
سودمندی و یا اثربخشی (منظور از اثربخش=تعداد ارتباطهای یک مفهوم با مفاهیم دیگر)
ثبات درونی(عدم تناقض در معنا و در توضیح)
عملیات ریاضی(قابلیت تبدیل به کمیت را دارد؟ یا از نمادهای ریاضی سود ببریم)
سادگی=بیان یا توضیح مفهوم در نزد افراد متفاوت-درجه توافق
ملاکهای ارزشیابی مفاهیم
مفاهیم تجربی:
پایایی مشاهده گرها=توافق در گزارش از پدیده ها
انتزاعی بودن:با در نظر گرفتن محدودیتها آغاز و پایانی داشته باشند
ادراکی:درک مفهوم
ارتباط با برخی مفاهیم نظری:اعتبار تجربی
سادگی
سازه:CONSTRUCT
سازه و مفهوم معنای مشابه
تمایز مهم
تفاوتهای بین انواع مفاهیم:
میز
انگیزش
سازه یک مفهوم با معانی اضافی می باشد
هوش
سازه:CONSTRUCT
سازه و مفهوم معنای مشابه
تمایز مهم
تفاوتهای بین انواع مفاهیم:
میز
انگیزش
سازه یک مفهوم با معانی اضافی می باشد
هوش
سازه:CONSTRUCT
سازه به 2 طریق استفاده میشود:
1-از راههای مختلف با سازه های دیگر ارتباط برقرار کند
هوش و پیشرفت تحصیلی
2-بتوان اندازه گیری و مشاهده کرد
آزمون هوش
سازه:CONSTRUCT
حرکت از سطح عملی و ملموس به سطح مفهومی یا انتزاعی
منجر به تعمیم پذیری نتایج مطالعه
سازه ها غالبا از نظریه ها مشتق میشوند
رابطه مفهوم با سازه
تحقیق: مقابله و مقایسه اندیشه با واقعیت
وظایف محقق:
1-قابلیت سنجش و مشاهده
2-تحقیقات اکتشافی
یعنی از طریق مشاهده و اندازه گیری جزئیات (تبدیل امور عینی به ذهنی) – ساختن فرضیه و نظریه
رابطه مفهوم با سازه
2 حرکت متضاد
حرکت از اندیشه به مشاهده را عملیاتی کردن می گویند
حرکت از مشاهده به اندیشه را مفهوم سازی میگویند
تعریف
برای مشخص کردن مفاهیم
راه مناسب و شایسته ارائه تعریف دقیق است
امور معلوم نیازی به تعریف ندارد
هیچ امری هرچند دارای ابهام اندک نباید بی تعریف بماند
در تعریف یک امر نباید از اصطلاحات استفاده کرد زیرا اصطلاحات خود نیاز به تعریف دارند
تعریف
2 نکته مهم در تعریف:
1-فشای مفهوم بطور پایدار تثبیت شود (شرط پایداری)
2-به سادگی قابل بررسی باشد
انواع تعریف
تعریف مفهومی: هرگاه در تعریف مفهوم یا سازه از سایر مفاهیم و سازه ها استفاده شود آن را تعریف وضعی گویند.
فرهنگ واژه ها
ویژگی:
معرف ویژگی منحصر به فرد , یگانه وو با کیفیت چیزی باشد (جامع و مانع)
نباید تسلسل داشته باشد
مثبت بیان شود
روشن و بی ابهام
انواع تعریف
تعریف اسمی:درباره واقعیت بیان نمی کند
شخصیتی حقوقی که در برگیرنده امکانات سخت افزاری و نرم افزاری باشد= سازمان
تعریف تحلیلی:
درباره امری واقعی
جلوگیری از سو تفاهم یا عدم تفاهم
انواع تعریف
تعریف تجزیه ای:
روشی نسبتاً دقیق که واژه موردنظر را بطور کاملا صریح و مشخص محدود میسازد
این تعریف در آغاز کارناپ مطرح کرد و در علوم اجتماعی بسیار معمول است
مبتی بر جریان (( محرک-پاسخ)) است
تقریباً همه سوالات پرسشنامه و خصوصاً مقیاس های سنجش گرایش تعاریف تجزیه ای هستند
انواع تعریف
تعریف چند مرحله ای:
به علت موارد استفاده گوناگون, فضای مفهومی نسبتا وسیع (سازمان)
تحلیل مفهوم-بررسی تجربی
تعریف واقعی:
تعیین ماهیت
تربیت یعنی چه؟
انواع تعریف
تعریف عملیاتی(عملی): یک مفهوم یا متغیر را بصورت اعمال و اموری تعریف می کند که در مطالعه معرف و معادل آن مشخص میشود و این امکان را فراهم می آورد که اندازه گیری صورت گیرد
وجود تجربی مفهوم
سطح نظری را با سطح تجربی مفهوم پیوند می زند
انواع تعاریف عملیاتی
تعریف عملیاتی اندازه پذیر:
متغیر موردنظر چگونه اندازه گیری خواهد شد
کیفیت , خصیصه و ویژگی های چیزها, افراد یا پدیده ها را توصیف می کند
برای توصیف متغیر وابسته استفاده میشود
مدیر پرخاشگر
تعریف عملیاتی تجربی:
جزییات دستکاری متغیری را که باید پژوهشگر انجام دهد مشخص می سازد
ناکامی- در مورد متغیر مستقل بکار می رود
معرف (شاخص)
شاخص ها نشانه های عینی شناسائی و اندازه گیری ابعاد مفهوم اند
نشانه پیری:
شاخص: مشخصات یا شناسنامه
شاخص به مولفه تجزیه میشود
ص 52
مفهوم-بعد- مولفه-شاخص
آزمون مقدماتی شاخص ها راهی برای حذف سوالات غیر ضروری
متغیر
در پژوهش غالبا مفاهیم را به متغیر تبدیل می کنیم
ص 53
پژوهشگر با اندازه گیری متغیرها روابط میان آنها را تعیین می کند
متغیر در مقابل ثابت قرار می گیرد
ثابت به ویژگیهایی اطلاق میشود که ارزش مساوی و یکسانی دارند و میزان آن در همه افراد یا اشیا یا حوادث به یک اندازه است
کلاس پنجم (کلاس)
12 سال (سن)
انواع متغیر
براساس رابطه:
مستقل:
محرک یا درونداد (پیش فرض متغیر مستقل)
وابسته:
پاسخ یا برونداد- وجهی از رفتار ارگانیسمی تحریک شده
میانگر یا واسطه:
رابط بین مستقل و ابسته
افزایش نقدینگی و تورم که میتواند تحت تاثیر قدرت خرید باشد
انواع متغیر
براساس نقش:
علی:
همان متغیر مستقل یا غیر وابسته- عامل بوجود آورنده پدیده
توصیفی:
مبین صفات و ویژگی یک پدیده یا شی
کمی یا کیفی
وضع درآمد
انواع متغیر
براساس تعداد ارزش:
2 ارزشی: 2 بخشی
چند ارزشی:
سطح تحصیلی – هوش
انواع متغیر
سایر دسته بندیها:
متغیرهای جانبی: موضوع اصلی تحقیق نیستند بلکه در صحنه تحقیق به شکلهای مختلف حضور دارند:
تعدیل کننده: آیات تغییر آن در متغیرها مستقل و وابسته موثر است
کنترل: ثابت یا خنثی (حذف)
مزاحم یا مداخله: قابل مشاهده – اندازه گیری و دستکاری نیستند
2- متغیرهای کمی و کیفی:
3- گسسته (جنس-تعداد بازیکنان) و پیوسته (وزن)
انواع متغیر
4-متغیرهای مستقل عملی یا فعال (راهنمایی و مشاوره) و هویتی یا تشخیصی (هوش – وضعیت اجتماعی-اقتصادی)
مقیاس اندازه گیری
مقیاس اسمی: ضعیف ترین شکل – الف ب ج – سبک رهبری S1,S2…
مقیاس ترتیبی (رتبه ایی): بالا- وسط- پایین = بزرتر- کوچکتر
مقیاس فاصله ای:همه خصوصیات مقیاس ترتیبی را داردو علاوه بر آن فاصله بین هر 2 عدد روی مقیاس میزان مشخصی داشته باشد (سانتیگراد- فارنهایت)
مقیاس نسبی (نسبتی): علاوه بر همه خصوصیات مقیاس فاصله ایی دارای نقطه صفر وافعی نیز هست (پوند و گرم)
فنون آماری
نظریه
Theory
ملاحظه کردن و بررسی و تحقیق کردن
خلا و عرش اعلی
اندیشیدن
مجموعه ای به هم پیوسته از سازه ها, مفاهیم, تعاریف و قضایا که به منظور تبیین و پیش بینی پدیده ها از طریق تشخیص روابط بین متغیرها , نظری نظامدار درباره پدیده عرضه می دارد
نظریه
اولین کار نظریه پرداز: تصمیم گیری درباره اینکه چه نوع تشابهی مبنای توصیف قرار گیرد
موفقیت یک نظریه در درجه اول به توانایی آن در طبقه بندی داده های قابل مشاهده بستگی دارد
نظریه ای که قدرت پیش بینی ندارد فاقد ارزش تبینی است
انواع نظریه
نظریه صوری: قدیمی ترین نوع نظریه پردازی- تبیین پدیده
تبیین ماهیت ارگانیسم بدن
نظریه قیاسی:استفاده از مدل
مرکز تلفن برای تبیین کار مغز
یک مدل خوب جنبه های مهم پدیده را عینا نشان می دهد
نظریه پردازی از روش قیاسی مرحله آغازین و موقت در ساختن نظریه علمی است
انواع نظریه
نظریه تقلیلی:
مشاهدات را بر اساس ماهیت فعالیتها یا فرایندهایی که آسانتر از مشاهده حادثه اند تبیین می کند
روانشناسی
یکی از ویژگیهای نظریه تقلیلی این است که عمل تبیین بطور مکرر ادامه پیدا می کند تا به پایین ترین سطح برسد
سلول-مولکول – اتم
انواع نظریه
نظریه تجریدی:
حوادث پیچیده بر اساس حوادث ساده بیان میشود
گرایش حرکات اجسام به سوی اجسام دیگر
ریاضی
جاذبه زمین
نقش نظریه در پژوهش
تدوین
برنامه ریزی
تغییر در نظریه ها
تجزیه و تحلیل اطلاعات و …
روش ترکیبی فعالیتهای علمی به 3 دسته: اکتشاف-توصیف و تبیین