بسم الله الرحمن الرحیم
روشهای جمع آوری داده ها
روشهای جمع آوری داده ها :
تکنیکهای جمع آوری داده ها به ما اجازه می دهند تا بطور سیستمتیک اطلاعات مربوط به اهداف مطالعه ( مردم، اهداف ، پدیده ها) و شرایطی که آنها رخ داده اند ، جمع آوری گردد.
تکنیکهای مختلف جمع آوری داده ها عبارتند از :
1-استفاده از اطلاعات در دسترس Using Available Information
2- مشاهده Observing
3- مصاحبه ( چهره به چهره ) Interviewing
4- پرسشنامه های کتبی Administrating written questionnaires
الف- استاندارد ب- پژوهشگر ساخته
5- F.G-D بحث گروهی متمرکز Focus group Discussion
6- تکنیکهای تصویری Projective techniques mapping of scaling
1-استفاده از اطلاعات در دسترس :
معمولا مقدارزیادی از داده ها هستند که همین الان توسط دیگران جمع آوری می شوند که شاید نیازی به تحلیل یا انتشار هم ندارند.توجه به این منابع و فراوری این اطلاعات شروع خوبی در هر برنامه جمع آوری داده ها هست.
توجه:
به منظوراخذ داده ها از منابع در دسترس –محقق ناچار خواهد شد ابزاری نظیر چک
لیست یا برگه جمع آوری تهیه نماید.در طراحی چنین ابزاری مسئله مهم توجه دقیق به منبع مستنداتی است که داده ها از آن
استخراج می شوند.برای مثال درسیستم اطلاعات سلامت برگه گردآوری اطلاعات باید به گونه ای طراحی شود که اقلام
داده ها به گونه ای منتقل شوند که در مستندات آمده اند. این روش هم از اتلاف زمان پیشکیری می کندو هم خطا را کاهش می دهد.
2-مشاهده :
تکنیکی که بطور سیستمیک انتخاب، رویت، گزارش رفتار یا خصوصیات پدیده ها یا اهداف را انجام می دهد. از این تکنیک در مشاهده رفتار انسانها زیاد استفاده می شود که می تواند به اشکال متفاوت انجام شود :
الف- مشاهده مشارکتی
ب- مشاهده غیر مشارکتی
مشاهدات میتوانند اطلاعات بیشتر و دقیقتری را نسبت به مصاحبه وپرسشنامه در مورد رفتار افراد ارائه دهند.
مشاهدات همچنین میتوانند صحت اطلاعات جمع آوری شده به روشهای مصاحبه بخصوص در مورد مسائل حساسی نظیر مصرف الکل یا دارو-یا بیماریهای با انگ وتبعیض را چک کنند.
اگرمشاهدات در تعیین یک اندازه مشخص به کاررود آن راسنجش می نامند.
3-مصاحبه :
تکنیکی است که در آن سوالاتی بصورت کلامی از فرد یا افراد پرسیده می شود و بلافاصله بعد از مصاحبه سوالات بصورت کتبی ثبت می شود.یا به وسیله ضبط صوت،ضبط می شودمصاحبه می تواندبادرجات مختلفی از انعطاف پذیری (زیاد یا کم) انجام شود.
درجه بالای انعطاف پذیری
درجه پایین انعطاف پذیری
4- پرسشنامه های کتبی
یک پرسشنامه نوشتاری یک ابزار جمع آوری داده هاست که پرسشهای نوشته شده بایستی توسط پاسخ دهنده ها در فرم مربوطه پاسخ داده شود
مراحل طراحی پرسشنامه
مرحله اول:محتویات
1-از متغیرها به عنوان نقطه شروع استفاده کنید.
2-توجه نمایید که سوالات تحقیقاتی با سوالاتی که از پرسش شوندگان می شود متفاوت است.
مراحل طراحی پرسشنامه
مرحله دوم:توالی و سازماندهی سوالات
1-نحوه مصاحبه وطرح پرسشنامه باید دوستانه باشد.
2-مطمئن باشید که با هر سوال فقط یک چیز مطرح می شود.
3-از پرسیدن سوالات هدفدار پرهیز کنید.
4-از سوالات شاهد جهت کنترل متقابل پاسخ به سوالات سخت استفاده نمایید.
5-از به کار بردن کلمات دو پهلو و کلماتی که اثرات احساسی دارند بپرهیزید.
6-پرسشنامه را تا حد ممکن مختصر کنید.
7-اگر مصاحبه ها به یک یا چند زبان انجام خواهندشد،پرسشنامه راباید جهت استاندارد نمودن نحوه پرسش سوالات ترجمه نمود.
5-بحث متمرکز گروهی:
در این روش گروههای 12-8 نفره اجازه پیدا می کنند بطور آزادانه در مورد یک موضوع خاص با راهنمایی هماهنگ کننده یا گزارشگر گروه بحث کنند.
6-روشهای تصویری:
وقتی محققی از این تکنیکها استفاده می کند او از گیرنده اطلاعات می خواهد که به بعضی محرکهای شفاهی یا دیداری واکنش نشان دهد. برای مثال ممکن است محقق بصورت گرافیک تمامی بدن را ترسیم کند و از گیرنده اطلاعات (informant) در مورد درک او از مفهوم یا شروع یک بیماری سوال کند.
6-( اشلی و نقشه برداری ) Mapping and scaling
Mapping
Scaling
جدول1: ابزار و روشهای جمع آوری اطلاعات
جدول 2-مزایا ومعایب انواع روشهای جمع آوری اطلاعات
III – بایاس در جمع آوری داده ها:
تورش در جمع آوری اطلاعات ناشی از تحریف در داده های جمع آوری شده است که واقعیتها را منعکس نکرده است.
منابع احتمالی بایاس در جمع آوری داده ها چیست ؟
1-ابزار ناقص نظیر :
پرسشنامه های باز
ترازو یا هر ابزار سنجش دیگری که استاندارد نباشد.
2- بایاس مشاهده گر
3-اثر مصاحبه بر مصاحبه شونده
4-بایاس اطلاعات
IV –ملاحظات اخلاقی:
در طول جمع آوری داده ها بایستی به ملاحظات اخلاقی و مسائلی که منجر به ضربه روحی، روانی و فیزیکی به پاسخ دهنده یا افراد مورد مطالعه می شود، توجه نمود.مواردی که موجب آسیب به تحقیق از این منظر می شود –شامل:
– تجاوز به حریم خصوصی افراد از طریق سوالات و یا دسترسی به گزارشاتی که جزء اطلاعات محرمانه مربوط به آنهاست.
– مشاهده رفتار افراد بدون آگاه نمودن آنها، مشاهده محرمانه بایستی با دقت و توجه حقوق افراد تصمیم گیری شود.
– اجازه انتشار اطلاعات افراد مورد مطالعه که آنها راضی به انتشار آن نیستند.
– قصور در احترام به ارزشهای فرهنگی، سنتها یا باورهای مذهبی
چندین توصیه برای پیشگیری از مشکلات فوق وجود دارد :
-رضایت آگاهانه از افراد قبل از شروع مطالعه یا مصاحبه گرفته شود.
– سوالات حساس قبل از برقراری ارتباط کافی با فرد مورد مطالعه پرسیده نشود.
– از رازداری پرسشگر مطمئن شوند.
– فرهنگ و باورهای جامعه یا افراد مورد مطالعه را بخوبی شناختن
اگر سوالات حساسی- به عنوان مثال-در موارد خصوصی نظیر روش تنظیم خانواده یا رفتارهای جنسی پرسیده می شود بهتر است نام و آدرس فرد در پرسشنامه نباشد.
برنامه ریزی و طراحی کار
یک طرح کار عبارت است ازیک برنامه زمانی،چهار چوب،یا نگاره که اجزاءمختلف یک پروژه تحقیقاتی و چگونگی ارتباط آنها با یکدیگر را به روشنی خلاصه نماید.
هر طرح کار شامل :
1-عملیاتی که بایستی به اجراء در آید،
2-زمان اجرای عملیات
3-افراد مسئول اجرای عملیات وزمانی را که صرف خواهند کرد.
روشهای مختلف برنامه ریزی و زمانبندی کار
1- برنامه زمانی کار:جدولی است که عملیات مورد نظر برای اجرا در یک پروژه تحقیقاتی وطول زمان هر یک از فعالیتهارا خلاصه می کند.
2-چهارچوب(GANTT):نوعی نمایش گرافیک فعالیتهای برنامه ریزی است که درآن عملیات مختلف به ترتیب تکمیل و طول مدت نشان داده می شود.
مثالی از یک چهارچوب
مثالی ازیک برنامه زمانی کار
شرح عملیات تاریخ پرسنل مسئول شخص روز کار
توجه:
اولین پیش نویس طرح کار بایستی هنگام تهیه طرح پیشنهادی آماده گردد،تا برنامه زمانی را براحتی بتوان با مسئولین دولتی،دانشگاهی وسائر موسسات احتمالی تامین کننده بودجه مورد بحث قرار داد.
برخی جنبه های مهم که هنگام تهیه طرح کار بایستی رعایت گردند عبارت است از:
سادگی،واقع بینی و سهولت درک توسط کسانی که مستقیما در کار دخالت دارند
پوشش کلیه مراحل آمادگی و اجرا تا تجزیه وتحلیل،گزارش ، انتشار و کاربرد نتایج
پوشش عملیات،شامل عملیات فنی یا پژوهشی،مدیریت،منشی گری و سایر سطوح پشتیبانی وعملیات آموزشی
واقعیتهای مربوط به آداب محلی (تعطیلات و جشن های محلی)وساعات کار.
تغییرات فصلی و اثرات آن بر مسافرت،عادات کاری و موضوع تحت مطالعه(مثلا وقوع بیماری،وضعیت تغذیه)
از حسن توجه شما
تشکر می گردد.