آشنایی با ورزش دو و میدانی
مقدمه
دو ومیدانی ناب ترین و اصیل ترین رشته ی ورزشی است که از ریشه یونانی اتلوس به معنی مبارزه و تلاش گرفته شده و به اندازه تاریخ آفرینش انسان قدمت دارد
تاریخ برگزاری اولین مسابقه های دو، پرش و پرتاب در جهان باستان به یونان و ایرلند باز می گردد.
مجموعه ورزش های دو، انواع پرش، پرتاب، پیاده روی و رشته های ترکیبی را شامل می شود.
تاریخچه دوومیدانی در جهان
منشاء پیدایش دو و میدانى به انسان هاى اولیه برمى گردد. انسان هاى اولیه، در جریات تلاش براى بقاء، شکار و دفاع از دو بدن، پریدن و پرتاب کردن استفاده مى برند. با گذشت زمان و تغییر شرایط زندگی، انجام این حرکات طبیعى بیشتر براى عملیات جنگى صورت مى گرفت. در زمان صلح که اوقات فراغت جنگجویان بیشتر بود و در این زمینه ها به تمرین و رقابت مى پرداختند.
نقوش روى اشیاء و ظروف بجا مانده از دوران باستان، تصاویر انسان هایى را نشان مى دهد در حال دویدن، پریدن و پرتاب کردن مى باشند. براساس مدارک موجود اثبات گردیده است که پیش از اولین دوره مسابقات المپیک دویدن، پریدن و پرتاب کردن به عنوان یک ورزش داراى جاذبه براى مردم یونان بوده است. مسابقه بیشتر دو و میدانى به یونان باستان مى رسد. در سال ۷۷۶ ق – م و رشته هاى ۵ گانه ورزشى مرکب از: دو سرعت، پرش طول، پرتاب دیسک، پرتاب نیزه و کشتى تشکیل مى شد.
دو و میدانى نوین در قرن ۱۹ در امپراطورى انگلستان بوجود آمده و رشته هاى قدیمى ابقاء و رشته هاى جدیدى مانند: دو با مانع، دوهاى استقامت، پرش طول و پرش سه گام، پرتاب چکش و وزنه جزو رشته دو ومیدانى درآمدند. درسال ۱۸۱۰ میلادى مسابقه اى در زمینه دو و میدانى در انگلستان انجام گردید. در بین سال هاى ۱۸۵۷ و ۱۸۶۰ و مسابقات دو و میدانى بین دانشگاه هاى مشهور آکسفورد و کمبریج برگزار مى گردید. ۲۰ سال بعد رشته دو و میدانى آن چنان توسعه پیداکرد که انجمن دو و میدانى آماتورى انگلستان تاسیس گردید.
دو ۳۰۰۰ متر با مانع بصورت امروزى از مسابقات صحرا نوردى که بسیار مورد علاقه سربازان انگلیسى بود مشتق گردید. از سال ۱۹۰۰ مسابقات با مسافت هاى مختلف انجام مى شد، وى از سال ۱۹۲۰ مسافت رسمى ۳۰۰۰ متر تعیین شد. ایده واردکردن دو ماراتن در سال ۱۸۹۶ در اولین دوره المپیک جدید بوجود آمده و انجام پذیرفت. پرش ارتفاع همراه با انواع حرکات آکروباتیک، در قرن ۱۹ از جزایر انگلستان رونق یافت.
پرش سه گام نیز از جزایر ایرلند آغاز گردید، در طى قرن ۱۹ ایرلندى ها در این رشته تبحر پیدا کردند. ماده پرتاب وزنه نیز به جزایر انگلستان مربوط مى شد. در آغاز براى پرتاب از سنگ استفاده مى شده است ولى بعدها در اواسط قرن ۱۸ از گلوله هاى آهنى استفاده گردید. در آغاز قرن ۱۹ نیز محل پرتاب از مربع به دایره تبدیل گردید. پرتاب چکش نیز از قرن ۱۶ از جزایر انگلستان شروع گردید البته شکل جدید چکش از اسکاتلند آغاز شد. موارد ۱۰ گانه نیز در اواسط قرن ۱۹ در ایرلند انجام مى شد. البته پیشگامى اسکاندیناوى ها موجب ورود این رشته در مسابقات المپیک استکهلم گردید.
در مسیر تکاملى دو و میدانی، مسابقه دو ۶۰ متر سرعت در المپیک هاى ۱۹۰۰ و ۱۹۰۴ برگزار گردید. رشته ۲۰۰ متر سرعت نیز از دومین دوره المپیک در برنامه قرار گرفت. مسابقات دو صحرانوردى از سال ۱۹۱۲ انجام گردید. در سال هاى ۱۹۰۰ تا ۱۹۰۴ ماده ۳۰۰ متر با مانع، پرش ارتفاع و پرش طول درجا انجام گرفت. پرش سه گام بدون دورخیز نیز طى سال هاى ۱۹۰۰ و ۱۹۰۴ به اجرا درآمدند. ماده پیاده روى نیز در سال ۱۹۰۸ و ریله المپیک نیز در سال ۱۹۰۸ انجام پذیرفت.
تفکر تاسیس فدراسیون بین المللى دو و میدانی، همزمان با برگزارى مسابقات المپیک ۱۹۱۲ استکهلم بوجود آمد. سه روز پس از برگزارى آن مسابقات، اولین کنگره فدراسیون بین المللى دو و میدانى با شرکت کشورهای: استرالیا، اطریش، بلژیک، شیلی، کانادا، دانمارک، مصر، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، نروژ، روسیه، سوئد، آمریکا و انگلستان، برگزار گردید. اولین مقررات بین المللى دو و میدانى نیز در سال ۱۹۱۴ در کنگره لیون فرانسه به تصویب رسید.
تاریخچه دوومیدانی در ایران
در سال ۱۳۱۳ با همت شادروان استاد احمد ایزدپناه و با انجام مسابقاتى در بعضى از رشته هاى دو و میدانى سرآغاز بوجودآمدن تشکیلاتى در این ورزش مادر و جذاب فراهم گشت پس مى توان نامبرده را بنیان گزار دو و میدانى ایران دانست.
درسال ۱۳۱۵ مطابق ۱۹۳۶ میلادى فدراسیون دو و میدانى ایران تاسیس شد.درسال ۱۹۳۶ میلادى یک گروه ورزشى از ایران به المپیک برلین اعزام شد و در همین سال تهران به عضویت فدراسیون دو و میدانى آماتورى بین المللى درآمد.
قوانین و مقررات دو و میــدانی
هر شرکت کننده باید 2 شماره قابل رویت ( روی سینه و پشت ) نصب نماید.
استارتر باید در محلی قرار بگیرد که فاصله اش با همه شرکت کنندگان تقریباً مساوی باشد ( به ویژ ه در استارت های پلکانی).
اگر دونده ای قبل از شلیک طپانچه حرکت کند خطا کرده و استارت تکرار می شود و اگر برای بار دوم هر کسی که خطا کند از دور مسابقه حذف می شود
تمامی دوندگان دوهای سرعت باید از آغاز تا پایان مسابقه در گذرگاه تعیین شده خود حرکت کنند.
مقام هر شرکت کننده در مسابقه به ترتیب رسیدن هر نقطه از بالا تنه ( بدون سر و گردن و بازوها ، دست ها و پاها ) به نزدیک ترین لبه خط پایان تعیین می شود.
در تمام مسابقات مقدماتی حداقل نفر اول و دوم هر گروه برای دور بعد باید انتخاب شوند ( و در صورت امکان بهتر است سه نفر انتخاب شوند).
انتخاب دونده ها ( مسابقات انتخابی ) برای مسابقه نهایی باید با فاصله زمانی حداقل ۴۵ دقیقه انجام گیرد به عبارتی دونده هایی که به دور بعدی راه می یابد فاصله بیــن دو مسابــقــه آنــها نـباید از ۴۵ دقیقه کمتر باشد ( برای دوهای سرعت ).
در صورت تساوی دو ورزشکار در دوره های مقدماتی هر دو به دورهای بالاتر راه می یابند و در مورد نتیجه مساوی برای مقام اول مسابقه نهایی ، سر داور تصمیم می گیرد که مسابقه تکرار یا نتیجه ثبت شود.
اعتراضات مربوط به اجرای مسابقه ، بلافاصله باید تسلیم هیئت منطقه شود. اعتراض نباید دیرتر از سی دقیقه پس از اعلام نتیجه رسمی به هیئت تسلیم شود .
انواع دوومیدانی
دو سرعت
دو ۱۰۰ متر
دو 200 متر
دو 400 متر
دو نیمه استقامت
۸۰۰ متر
1500 متر
دو استقامت
۵۰۰۰ متر
10000 متر
دو با مانع
۱۰۰ متر بامانع (مربوط به خانم ها)
110 متر بامانع (مربوط به آقایان)
400متر بامانع
3000متر با مانع
دو امدادی ۴×۱۰۰ امدادی ۴×۲۰۰ امدادی (نوجوانان و داخل سالن) ۴×۴۰۰ امدادی
دو سرعت
دوی سرعت اساسا نمایش قدرت است و بستگی دارد به توانایی یک فرد که قادر باشد بدنش را با سرعت و قدرت متناوبا توسط پاها به جلو براند . این قدرت در مردان در سنین 20 ودر زنان در سنین 18 به حداکثر تکامل خود می رسد .
سرعت دویدن کیفیتی است که تا اندازه محدودی قابل توسعه و پیشرفت است . بهترین طریق برای افزایش سرعت عبارتند از : 1 – افزایش قدرت عضلات اکستنسور و مفاصل پا ( سرعت – توان – زمان – قدرت – نیرو) و بنابر این منجر به ایجاد نیروی بیش برنده می شود.
2- تمرین در بالاترین سرعت که باعث پیشرفت دو سرعت شده و دونده هماهنگی بیشتر جسمی در حرکات پیدا می کند . تصحیح اشتباهات در مواقع و مواضع معین ، باعث افزایش سرعت می شود .
دو نیمه استقامت
دوی نیمه استقامت با گام های سریع که نسبت به دوی سرعت ارام تر است دویده می شود . البته به اشکال مختلف دویدن و دویدم سرعت با تغییر طول مسیر تغییر می کند.
ولی وقتی صحبت از مقایسه با دوی سرعت می شود ، دویدن (نیمه استقامتی) به حرکات کمتر مفاصل – کمتر متمایل شدن به جلو و تماس کامل کف پا با زمین احتیاج دارد.
در دوهای نیمه استقامت ، موفقیت به ترکیب صحیح عوامل زیر بستگی دارد :
1- سرعت در دویدن
2- دویدن به حد کفایت
3- تحمل در دویدن
در دوی نیمه استقامت که مسافت نسبتا طولانی بایستی با گام های نسبتا سریع طی می شود . قدرت (تحمل) دستگاه قلب و عروق بیشترین تاثیر را دارد.
دو استقامت
مسافت های طولانی با گام های اهسته تری طی می شود. بیشترین تاکید بر روی طریق راحت و ساده دویدن است که باعث صرفه جویی در انرژی می شود ، در مقایسه با دوی نیمه استقامت احتیاج کمتری به کار مفاصل دارد . کمتر به جلو خم می شود و حداکثر تماس کف پا با زمین وجود دارد در این حالت نیز توصیه می شود ، هر گام حداکثر فاصله طی می شود . در حالی که تحمل فرد ( مخصوص قدرت سیستم قلبی عروقی تاثیر محدودی روی دونده دارد ، در فواصل طولانی عامل بسیار مهمی است .
دو با مانع
نوبت شرکت کنندگان در مسابقه به قید قرعه تعیین می شود .
مسافت دور خیز برای پرش طول و سه گام حداقل ۳۶ و حداکثر ۴۰متر می باشد
محل بلند شدن از زمین باید مسطح باشد .
علائم چک مارک دور خیز در پرش طول و سه گام باید در کنار خارجی مسیر دور خیز قرار داده شوند.
تخته خیز ۲۲/۱ متر طول ۲۰ سانتی متر پهنا و ۱۰سانتی متر ضخامت دارد و هم سطح زمین قرار می گیرد.
زمانی که تعداد شرکت کنندگان از ۸ نفر تجاوز کند ، هر یک از آنه سه بار پریده و به ۸نفری که بهترین پرش را انجام داده اند اجازه سه پرش دیگر داده می شود و هرگاه تعداد شرکت کننده ها ۸نفر یا کمتر باشد به شرکت کننده ۶ بار اجازه پرش داده می شود.
ورزشکاران باید در مدت زمان 1.5 دقیقه عمل پرش را انجام دهند.
هنگام تساوی ، بهترین دومین پر ش و چنانچه تساوی هنوز برقرار باشد بهترین سومین پرش و این عمل ادامه خواهد داشت تا حالت تساوی از بین برود.
عرض چاله باید حداقل ۷۵/۲ و طول آن از تخته پرش کمتر از ۱۰ متر نباشد .
فاصله تخته تا ابتدای چاله نباید کمتر از یک متر باشد ( در پرش طول).
فاصله تخته پرش سه گام تا چاله باید بین ۱۳ ( آقایان ) ، ۱۱ ( خانم ها ) متر باشد .
در پرش سه گام حتماً باید اول به صورت لی برداشته شود .
اگر پای آزاد ورزشکار که با آن پرش انجام نمی شود با زمین پیدا کند خطا محسوب می شود .
دو امدادی
در این دوها چهار دونده تشکیلِ یک گروه می دهند و هریک چوب (باتون فلزی) را به مسافت مشخصی حمل می کند و به دیگری می دهد.
انواع میدانی ها
پرتاب ها
پرتاب نیزه
پرتاب وزنه
پرتاب دیسک
پرتاب چکش
پرش ها
پرش طول
پرش سه گام
پرش ارتفاع
پرش با نیزه
پرتاب ها
۱- داوران باید درباره اندازه و رکورد هر بار پرتاب یا پرش معتبــر شـرکت کنند گان در تمام مسابقاتی که نتایج روی طول یا ارتفاع تعیین می شود قضاوت کنند. در هر بار پرتاب یا پرش حداقل دو نفر داور باید نتایج را ثـبت کنند و سپس نتایج را تطبیق و کنترل کنند.
۲- چنانچه شرکت کننده ای در مسابقه دو و میـدانی بدون دلیل در یک آزمایش تا خیر کند در آن نوبت مردود می شود و به عنوان یک خطا در برگ نتایج ثبت می شود و اگر بار دیگر در هر زمانی در آن مسابقه تاخیر کرد از انجام آزمایشات بعدی محروم خواهد شد . ولی آزمایش هایی که تا آن زمان انجام داده به قوت خود باقی می ماند. زمان لازم برای اجرای آزمایش در پرتاب ها و پرش ارتفـــاع و طول و سه گام ۲ دقیقه و برای پرش با نیــزه ۳ دقیقه است .
۳- در مورد اندازه گیری مسافت پرتاب ها و پرش ها، اگر اندازه گیری به وسیله متر انجام می شود اندازه مورد نظر باید تا نزدیک ترین سانتی متر زیر مسافت به دست آمده محاسبه شود. یعنی از اندازه کمتر از یک سانتی متر صرف نظر شود به جز در پرتاب های دیسک ، چکش و نیـــزه که مــســافـت باید با واحدهای زوج ثبت شود( مثال ۴۴/۶۲ متر ) و اندازه های کمتر از ۲ سانتی متر صرف نظر شود.
۴- در مورد کسب امتیاز مساوی در آن رشته از مسابقات که نتایج مسابقه از روی مسافت تعیین می شود بهترین نتایج قبلی شرکت کنند گان ذینفع ملاک عمل قرار می گیرد و اگر همچنان تساوی باقی بماند شرکت کننده ای که باز هم بهترین نتیجه قبلی را داشته باشد مقــدم خواهد بود و الی آخــر .
۵- هنگامی که بیش از ۸ شرکت کننده در پرتاب ها وجود دارند به هر شرکت کننده اجازه ۳ پرتاب داده می شود و به ۸ نفر از آنها که بهترین نتیجه را به دست آورده اند ، اجازه ۳ پرتاب دیگر هم داده خواهد شد . چنانچه در مورد نفر هشتم نتیجه مساوی به دست آید به شرکت کنندگان اجازه سه پرتاب اضافی داده می شود . اگر تعداد ورزشکاران کمتر از ۸ نفر باشد هر شرکت کننده اجازه انجام شش پرتاب را دارد.
۶- در تمام مسابقات پرتابی که از داخل دایره انجام می شود شروع حرکت برای پرتاب باید از حالت ساکن انجام بگیرد . شرکت کننده می تواند با قسمت لبه آهنــی یا تختــه ی توقف دایره تماس پیدا کند . ما اگر بالای تخته یا زمین خارج از دایره را لمس کند پرتاب او خطا محسوب می شود.
۷- پرتاب کننده تا زمانی که وسیله پرتاب شده اش به زمین نرسد نباید محل دایره را ترک کند. پس از پرتاب باید از حالت ایستاده کامل از نیمه عقب دایره خارج شود . در پرتاب نیزه نیز پرتاب کننده باید از عقـب قـــوس محوطه پرتاب و خطوط کناری قوس بیــرون برود.
۸- پرتاب غلــط و غیرصحیح خطا و جزء دفعات پرتاب محسوب می شود.
۹- پرتاب در زاویه مجاز و قطاع پرتاب صحیح است ( نیزه ۲۹ درجه و بقیه پرتاب ها ۴۰ درجه است )
۱۰- استفاده از دستکش جزدر پرتاب چکش ممنوع است .
۱۱- محوطه دور خیزنیزه نباید بیش از ۵/۳۶ و کمتر از ۳۰ متر باشد و ورزشکار نباید هیچ علامتی را در داخل محوطه دور خیز به کار ببرید.
۱۲- اگر عضوی از بدن ورزشکار با قوس پرتاب یا آن طرف نوار مزبور برخورد کند خطا نموده است . همچنین نیزه باید از روی شانه پرتاب شود.
۱۳- دیسک از درون دایره به قطر ۵۰/۲ متر پرتاب می شود.
۱۴- همچون پرتاب وزنه ، پرتاب چکش نیز از داخل دایره به قطر ۱۳۵/۲ متر انجام گیرد .
۱۵- اگرسرچکش هنگام چرخاندن هنگام چرخاندن ابتدایی با زمین تماس پیدا کند خطا نیســت ولی اگر بعد از این مرحله ، چکش با زمین تماس یابد خطا محسوب می شود.
پرش ها
در مورد تساوی در مسابقات پرش ارتفاع و پرش با نیــزه :
الف ) اگر مربوط به مقام نفر اول باشد : شرکت کننده ای که کمترین تعداد پرش را در ارتفاعی که باعث تساوی شده انجام داده است در مقام بالاتر قرار می گیردو اگر هنوز تساوی وجود دارد افراد مزبور یک پرش دیــگر در ارتفاعی که خطا کرده اند انجام می دهند و اگر به نتیــجه نرسیدند میله ی پرش باید بالاتر یا پاییـن تر قرار داده شود و پرش انجام شود . روی هر ارتفاع پرش کننده حق یک مرتبـه پریدن داشته و تا زمانی که نتیجــه مطلوب به دست آید شرکت کننده موظف است به پرش خود ادامه دهد .
ب) اگر تساوی مربوط به مقام دیگری باشد تساوی کنندگان در مقام خود باقی می مانند.
۲- نوبت شرکت کنندگان در مسابقه به قید قــرعه تعییــن می شود.
۳- حداقل مسافت دور خیــز در پرش ارتفاع ۱۵ متر ، پرش با نیــزه ، طول و سه گام ۴۰ متر می باشد .
۴- در کلیه مسابقات پرش ، بهـتــرین نتیجـه ی پرش های هر شرکت کننده ملاک عمل می باشد .
۵- محل بلند شدن از زمین در پرش ها باید مسطح باشد .
۶- در پرش ارتفاع شرکت کننده می تواند علائمی را روی زمین گذاشته تا در مراحل دور خیــز به او کمک کند و یا دستمالی را روی میله ی افقی پرش برای دید بهـتر بگذارد . در پرش با نیــزه ، طول و سه گام علائـم دور خیــز را باید در کنار مسیر خارجی قرار داد.
۷- در پرش ارتفاع باید داوران ارتفاع فعلی و ارتفاع بعدی میله را اعلام کنند.
۸- پرش کننده به میل خود می تواند ار ارتفاع خاصی پریده یا صرف نظر کند . ولی سه بار خطای پشت سر هم بـدون تــوجه بـه ارتـفـاعی کــه خـطا ها در آن رخ داده باعث محرومیت پرش کننده از پرش های بعدی می شود. تغییــرات ارتفاع میله پرش پس از مشورت با شرکت کننده انجام شود.
۹- در پرش با نیزه ، دست ها و انگشتان را نباید باند پیچی کرد مگر هنگامی که دست برید گی داشته باشد.
۱۰- هر گاه بیش از هشت شرکت کننده در پرتاب ها وجود داشته باشند به هر شرکت کننده اجازه سه پرش داده می شود و پس از هشت نفری که نتایج بهــتری را کسب کرده اند اجازه سه پرش دیگر داده می شود و در صورتی که تعداد از هشت نفر کمتر باشد هر شرکت کننده اجازه شش بار پرش را خواهــد داشــت .
فواید ورزش دو و میدانی
وزن بدن را کنترل می کند
ساختن ماهیچه و استخوان
کاهش استرس
افزایش اعتماد به نفس
تاثیرات قلبی عروقی و خونی
کند شدن روند پیری
افزایش اراده
افزایش ایمنی بدن
بالا رفتن هماهنگی بدن
خواب بهتر
با تشکر فراوان از توجه شما عزیزان