مقدمات بافندگی
به نام خدا
(آهار زنی)
مقدمه:
اولین و مهمترین وظیفه ماشین آهار بدست آوردن محصولی است که قابل بافت باشد و این عمل موقعی انجام میگیرد که بتوان مواد مورد نیازی که برای آهار نخ و فیلامنت مناسب باشد در شرایط ممکنه باندازه صحیح بکار برد.
اثرات دیگری که آهار روی خواص نخ از قبیل سفتی،استقامت،وزن و غیره میگذارد در مرحله دوم اهمیت قرار دارد.
تغییر خواص نخ تا حدی به قابلیت بافندگی آن کمک میکند ولی اگر از آن حد تجاوز کند سبب کاهش این منظور می شود.
خواص آهار ایده آل و اثراتی که در نخ ایجاد مینماید:
)Tensile-strengthاستحکام کششی (_
استحکام کششی نخ باید بوسیله مواد آهاری بطوری عمل نماید که الیاف نخ را کاملا به هم بچسباند،همچنین نوع مواد آهاری انتخاب شده دارای قدرت کافی باشد.
)Adhesionچسبندگی (_
عمل چسبندگی نه تنها برای چسبندگی الیاف نخ به یکدیگر لازم است بلکه باید اطمینان حاصل نمود تا مواد آهاری به نخ چسبیده تا هنگام بافندگی مشکل ایجاد نشود.اگر آهار بیش از اندازه محتوی مواد چسبنده باشد نخها به سیلندرهای آهار پیچیده و موقع کشیدن الیاف از نخ جدا میشود و نخها زبر میگردد همچنین سیلندر آهار کثیف میشود.
)Flexibilityنرمی و انعطاف پذیری (_
نخ تار آهار زده شده باید بتواند ضربه های تکراری زیادی را در قسمت بافندگی تحمل کند و لعاب آهار روی نخ هم از بین نرود.
ارتجاع و الاستیسیته,)elongationقابلیت ازدیاد طول (_
ازدیاد طول افزایش طول نخ تا قبل از پارگی است و الاستیسیته حالتی است که اگر نخ را بکشند طول آن زیاد میشود و با برداشتن کشش نخ به طول اولیه میرسد.
)Humidityرطوبت (_
مقدار رطوبت و یا آب موجود در نخ تاثیر زیادی بر حالتهای ازدیاد طول و الاستیسیته نخ دارد.هرچه مقدار رطوبت بیشتر شود علاوه بر استحکام نخ،طول نخ را هم افزایش میدهد.
)Creepکریپ (_
بیشتر نخ ها در اثر تحت کشش قرار گرفتن و سپس برداشته شدن کشش بصورت کریپ(موجدار) درخواهند آمد و در بافندگی اثرات نقش و نگار و چپ و راست بودن نخ ها روی دستگاه مشاهده خواهد شد.
)Abrasion Resistance_دوام در مقابل سایش (
نوع بافت و تراکم تاری و پودی و ظرافت نخ در میزان سایش نخ موثر است اما قسمت عمده استقامت نخ در مقابل سایش باید بوسیله آهار تامین گردد.
(Fiberlayموازی یا پهلو به پهلو قرار گرفتن الیاف (_
مواد آهاری باید الیاف را در شرایط مطلوب و مناسب به نخ بچسباند تا هم نخها بطور صاف به جلو رانده شوند و هم استقامت نخ را در موقع عبور از شانه،ورد و لامل افزایش دهد.
)Penetrationنفوذ پذیری (_
عمق نفوذ پذیری نخ نباید بیشتر از حد لعاب بر روی نخ باشد.در غیر اینصورت نخ به صورت شق و سخت درآمده وحالت انعطاف پذیری خود را در بافندگی از دست میدهد.
)Viscosityغلظت یا ویسکوزیته (
قابلیت جذب آهار در فرمول آهار بستگی به غلظت لعاب آهار دارد.محلول آهار از نظر غلظت باید طوری انتخاب شود که فضای بین الیاف را پر کند.
)Hygroscopicity_جذب رطوبت یا رطوبت پذیری (
محلول آهار باعث نگهداری و حفظ رطوبت در نخ میشود و در موقع بافت از راحتی بیشتری برخوردار است.همچنین از خشک شدن لعاب آهار روی نخ و شکنندگی آن جلوگیری میکند.
)Uniformity_یکنواختی (
هرچه آهار یکنواخت تر باشد،راندمان حاصله از جنبه کیفیت و کمیت بهتر خواهد بود.
_روغنی بودن مواد آهاری
_مقاومت در مقابل کپک زدن
مواد ضد عفونی کننده باید به محلول آهار اضافه شود تا ازکپک زدن و رویش باکتری روی پارچه در شرایط معمولی جلوگیری شود.
_به آسانی جداکردن آهار از پارچه
)Weighting_وزن دادن (
عبور آسان نخ از شانه،لاملها و میل میلکها و کاهش نخ پارگی و کاهش سایش نخ با قسمت های ماشین.
موادی که برای مخلوط آهار بکار میروند:
مواد مختلفی در تهیه مخلوط آهار مصرف می شوند و هرکدام نتیجه متفاوت با یکدیگر دارد.
1-چسب ها و پرکننده ها :
این گروه شامل نشاسته ها،آردها،دکسترین ها،صمغ ها،چسب ها،ژلاتین ها و چسبهای مصنوعی هستند.
_ نشاسته ها و آردها :
نشاسته ذرت،نشاسته سیب زمینی،نشاسته آرد گندم،نشاسته بلغور هندی،نشاسته یوکا.
خواصی که یک نشاسته برای تهیه محلول آهار خوب باید دارا باشد :
1. قابلیت تشکیل فیلم آهار
2. خاصیت چسبندگی یعنی قابلیت چسبیدن به مواد دیگر
3. غلظت یا قابلیت غلیظ نمودن مخلوط آهار بطوری که بیشتر بتواند به نخ بچسبد.
آرد گندم شامل ذراتی است که نرم شده و ناخالصی های آن گرفته شده ولی به علت خاصیت چسبندگی زیادی که دارد بیشتر به نخ چسبیده و امکان چسبیدن نخ به غلتکها و سیلندرهای ماشین زیادتر است،در حالی که نشاسته آردی است که خاصیت چسبندگی آن گرفته شده است.
_ صمغ و نشاسته صمغی :
صمغ ازترشحات گیاه یا بوسیله عملیات شیمیایی از نباتات بدست می آید.صمغ در آب حل شده و یا پس از آبخور شدن متورم و چسب آن ظاهر می شود.تعدادی از اسیدها و قلیائیات بر روی نشاسته اثرات مخصوصی دارند و موجب ایجاد مواد صمغی میگردند.
_ دکسترین :
دکسترین نشاسته ای است که بینابین نشاسته و مواد قندی قرار دارد.
اثر نرمی و انعطاف پذیری دکسترین روی نخ و پارچه بیشتر از صمغ طبیعی است و تردی و شکنندگی آن کمتر است وخاصیت چسبندگی خوبی دارد.
– آمیلوز :
یکی دیگر از مشتقات نشاسته است که در صورت اضافه شدن به نشاسته قدرت چسبندگی آن راافزایش میدهد.
_ ژلاتین :
ژلاتین بواسطه صفات مشخص خود نظیر لعاب شیشه ای،آهارگیری آسان،انجام عملیات در حرارت پایین،سازگاری آن با تکمیل پارچه و ویسکوزیته کم جهت آهار فیلامنت بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
_ پلی وینیل االکل :
پلی وینیل الکل که رزین مصنوعی نامیده میشود با عملیات پلیمریزاسیون بدست می آید.
لعاب پلی وینیل الکل در آب حل میشود.لعاب دادن با پلی وینیل الکل زمانی انجام میگیرد که آب موجود در محلول بخار شود.استحکام کششی پلی وینیل الکل در مقایسه با پلاستیک ها وسایر مواد محلول در آب خیلی بیشتر است.
(CMC)2-کربوکسی متیل سلولز :
یکی از محسنات آن قابلیت جذب آب به مقدار زیاد است که باعث جذب بیشتر رطوبت کارگاه میشود.کاهش رطوبت نه تنها باعث راحتی کارگران در سالن خواهد بود بلکه باعث کاهش مخارج تعمیرات و سرویس ماشین آلات نیز میگردد.با استفاده از این ماده ضایعات آب آهار گیری و آلودگی محیط کار بوجود نمی آید.
3- مواد چربی و نرم کننده :
مواد چربی برای کم کردن اصطکاک بین سطوح نسبت به یکدیگر بکار میروند و مواد نرم کننده به منظور نرم کردن نخ پس از آهار دادن و نرم کردن فیلم آهار و همچنین برای کاهش شکنندگی فیلم آهار مصرف میشوند و سایش را کم میکنند.
مواد چربی که در آهار بکار می روند عبارتند از :
چربی ها ، پیه ها ، موم ها ، روغن ها و یا مخلوطی از آنها.
مواد نرم کننده شامل مواد فوق ، صابونها ، روغن ها و چربی های سولفونه شده ،الکل ها و غیره.
سایر موادی که برای بهتر کردن آهار میتوان استفاده کرد عبارتند از :
_ مواد نفوذ دهنده : آهار دادن نخ بطور یکنواخت
_ مواد جاذب الرطوبه : به نخ آهاردار اجازه میدهند که در محیط رطوبت جذب نموده و شرایط محیط را به خود بگیرند.
_ مواد ضد کف : جهت جلوگیری از ایجاد کف در طشت آهار مصرف میشود.چون حباب های هوای موجود در کف موجب عدم نفوذ مواد آهاری به نخ میگردند.
اثر شرایط نخ در عمل آهار دادن :
شرایط نخی که باید آهار داده شود در میزان نفوذ آهار در آن موثر است.
1-هرچه نخ ظریف تر باشد مقدار جذب آهار آن زیادتر است.
2-هرچه الیاف بلندتر باشند جذب آهار کمتر است.
3-نخهایی که از یک نمره باشند هرچه تاب آنها زیادتر باشد جذب آهار در آنها کمتر است.
4-مقدار رطوبت موجود در نخ نیز در جذب مقدار آهار موثر است.
)Slasher sizingماشین آهار : (
معمولی ترین ماشین هایی که امروزه مورد استفاده قرار میگیرند،ماشینهایی هستند که نخهای تار روی نوردهایی در پشت ماشین قرار گرفته و به صورت صفحه ای از ظرف آهار عبور کرده و پس از خشک شدن روی اسنو بافندگی پیچیده میشوند.
یک ماشین آهار شامل قسمتهای زیر میباشد :
)Creel1-قفسه (
)Size Box2- ظرف آهار یا طشت آهار (
)Drying Zone3- ناحیه خشک کن (
)Head Stock4- قسمت اسنو پیچی (
قفسه ماشین آهار محل قرار گرفتن نوردهایی است که از ماشین چله پیچی گرفته شده اند . هنگام قرار دادن نوردها باید دقت نمود که محور آنها با غلتک های داخل ظرف آهار کاملا موازی باشند تا نخهای یکطرف دارای کشیدگی زیاد و نخهای طرف دیگر شل نشوند.همچنین نورد چله ها باید در یک خط قرار گیرند در غیر اینصورت هنگام باز شدن چله باعث اصطکاک و خراشیدگی نخ میگردند.
قفسه ماشین آهار :
عبور نخ از روی وردها و به جلو آوردن آنها در ماشین های مختلف متفاوت است :
1-عبور زیر و رو یا زیگزاگ :
مزیت این قفسه سادگی عمل جهت پرنمودن چله ونخکشی آن است.
از معایب این قفسه اعمال تنش های مختلف به چله ها و همچنین موازی قرارنگرفتن بیم ها بایکدیگر میباشد.
2-عبور نخها با تنشن یکسان یا قفسه با راهنمای جداگانه برای هر نورد :
در این قفسه علاوه بر تنشن مساوی برای هر چله، از ضایعات نخ و نخهای حاشیه جلوگیری میشود.
این قفسه برای چله هایی که دارای نواقصی هستند یا نخهای حاشیه کم و زیاد دارند بهترین نوع نخکشی است .
3- قفسه متمایل :
این نوع قفسه برای نخهای فیلامنت طرح ریزی شده است.چون سر نخ های هرچله موقع داخل شدن در حمام آهار با نخهای سایر چله ها مخلوط میشوند باید توجه داشت که هر سری نخ چله با سری نخهای چله های دیگر در موقع جمع شدن با یک زاویه مساوی باشد .
توجه :
موفع نخکشی بهتر است که نوار چسبی در نزدیک قفسه روی نخها قرار داده شود.این نوار باعث میشود که نخها در موقع حرکت به جلو زودتر راست و مستقیم حرکت کند.نوار چسب دار از جمع شدن نخها در یک نقطه در سمت گره ها جلوگیری میکند و بعد از نوار مقسم قیطانی قرار داده میشود .
)Leasing the Warp_ قیطان کشی : (
در قیطان کشی رشته های نخ تشکیل نوار را داده و در ماشین آهار بین نخهای تار یک چله و چله دیگر قرار داده میشود.
باید توجه داشت که بین هر قیطان تا قیطان دیگر فاصله مناسب باشد تا بعد از عبور نخها از خشک کن میله های مقسم جایگذاری شود.بی توجهی در جادادن میله های مقسم و خارج نمودن قیطان ها باعث پارگی نخهای بیشتر میشود .
ظرف (طشت) آهار :
در طشت آهار مخلوط آهار در حال جوش است و یک یا چند غلتک راهنما (غلتک شناور) نزدیک ته ظرف قرار گرفته و دوجفت غلتک فشاردهنده طشت آهار را کامل میکند.
خشک کن :
خشک کن ماشین های آهار به اشکال زیر میتواند باشد :
1-برای خشک کردن نخ از سیلندرهایی استفاده میشود که تو خالی بوده و توسط جریان بخار گرم میشوند .
2-چند غلتک در اطاقکی قرار گرفته و نخها از زیر و روی آنها عبور کرده وبه جلو برده میشوند. هوای گرم از یکطرف وارد و از طرف دیگر خارج میشود و نخها را خشک میکند .
3-مجموعه ای متشکل از خشک کن اطاقکی با هوای گرم برای خشک کن مقدماتی و سیلندر جهت خشک کن نهایی می باشد .
معمولا برای نخهای مختلف زیر بکار برده میشوند :
_ نخهای فیلامنت بدون تاب یا کم تاب از نوع نایلون،پلی استر،استات و…
_نخهای فیلامنت تکسچره
_نخهای ریسیده شده بسیار ضعیف
قسمت اسنو پیچی :
در قسمت جلو ماشین به جای هر قیطانی که برای جداکردن نخها بکار رفته یک میله فلزی قرار میگیرد.
بعد از میله های مقسم شانه محرک و زیگزاگ قرار گرفته که علاوه بر جدا کردن نخهای مجاور،میتوان با آن عرض صفحه نخ را به اندازه عرض اسنو بافندگی تنظیم نمود.
نخ بعد از عبور از غلتکهای کالندر که سرعتشان از غلتکهای محرک عقب بیشتر است(برای ایجاد کشش در نخ) روی اسنو بافندگی پیچیده میشود .
)Warping-sizerماشین چله کشی و آهارزن 🙁
این نوع ماشین برای نخهای فیلامنت تکسچره ظریف و بدون تاب مورد استفاده قرار میگیرد و به دو طریق عمل میکنند :
1-نخها از قفسه باز شده روی چله بخشی پیچیده میشود و سپس تعدادی از چله های بخشی در ماشین آهار بعد از آهار خوردن و خشک شدن روی چله بافندگی پیچیده میشود .
2-تعداد سر نخ مورد نیاز از بوبین های قفسه چله باز و پس از وارد شدن به حمام آهار،خشک شده و روی نورد یا چله بخشی پیچیده میشود.سپس تعدادی از چله های آهار خورده در ماشین نورد پیچی تبدیل به یک چله بافندگی میگردد .
عیوب چله آهار شده و روش رفع عیوب آن :
1- نخ سست :
در این حالت باید مقدار جذب آهار اضافه گردد.همچنین فرمول آهار را طوری تنظیم نمود که مقدار چسب بیشتر و مقدار نرم کننده کمتر باشد.در آخر فشار غلتک پیچش پارچه کم میشود.
2-پارگی نخهای مجاور تار پرزدار یا گره دار :
آهار رقیق همراه با مواد بیشتری از نرم کننده باعث افزایش حالت انعطاف پذیری و ازدیاد طول نخهای تار پرزدار و گره دار میشود و از پارگی نخ تار جلوگیری میکند .
3- تارهای آزاد :
نخهای پاره شده بعد از میله های مقسم را بررسی و شمارش میکنند.چنانچه پارگی بیش از حد معمول باشد مقدار کشش نخ کنترل میشود.
میله های مقسم را کنترل نموده،تا میله ها زخمی نبوده،تراز باشند و نخهای تار از میله ها خارج نشده باشد .
4-نخ کرک دار :
در صورتی که رطوبت بیش از 6 درصد باشد تا مرز 6 پایین آورده میشود.
مقدار نرم کننده درآهار کمتر و مقدار چسب بیشتر میشود.ضمنا باید دقت کرد که مخازن ذخیره و پخت و طشت آهار با درجه حرارت متعارفی گرم باشد.
5- پا ملخی،سایه و متقال ناصاف :
بافت های جناغی،ساتین،گاباردین و بافت های مشابه باید با آهار بسیار سبک و رقیق آهار زده شوند به ترتیبی که بین میل میلک و شانه پرز دیده نشود.همچنین اگر تنشن کافی در موقع پیچش چله بافندگی به نخ وارد نگردد پارچه حاصل ناصاف بوده وخطوط سایه روشن در سطح آن ایجاد میشود .
تنشن در ماشین آهار :
نخ چله در حین عبور از ماشین آهار کشیده میشود و بوسیله همین تنشن است که نخ میتواند بطور صحیح از قفسه چله تا چله بافندگی هدایت شود .
عوامل موثر در مقدار تنشن :
کیفیت نخ و استحکام کششی آن
، نمره نخ
، نوع آهار
، تاب در متر
، یکنواختی نخ و …
نقاط اعمال کشیدگی :
1-بین قفسه و غلتک فشار دهنده اول
2-بین غلتک فشار دهنده اول و دوم
3-بین غلتک فشار دهنده دوم و سیلندرهای خشک کن
4-از سیلندر تا غلتک راهنما و میله های مقسم
5-بین غلتک محصول دهنده و چله بافندگی