حمل ونقل دریایی
Water Transportation
فهرست:
بخش اول :تاریخچه حمل و نقل دریایی
بخش دوم :تجهیزات حمل ونقل دریایی
بخش سوم :ارزیابی حمل ونقل دریایی
بخش چهارم :نتیجه گیری
بخش پنجم : منابع
بخش اول : تاریخچه
شاید اولین وسیله نقلیه غیر جاندار انسان تنه شکسته شده درختی بود که انسان از آن برای عبور از رودخانه استفاده کرد
بعد از این انسان به اهمیت این وسیله بیشتر پی برد چرا که درآن زمانها بیشتر سطح زمین را آب فرا گرفته بود
پس از مدتی انسان توانست تکه چوبی را به عنوان پارو به این فناوری خود بیفزاید.
بتدریج قایق های کاملتری ساخته شد و انسان توانست مسافتهای بیشتری را باآنها بپیماید.
با اختراع بادبان تاریخ دریانوردی آغاز شد.
بقایایی از کشتی منتصب به حضرت نوح(ع)
در کتاب تورات در بخش عهد عتیق آمده است برای اولین بار حضرت نوح کشتی را اختراع کرد اخیرا کاوشهایی در دامنه های کوه آرارات در شمال ترکیه صورت گرفته و کاوشگران ادعا میکنند بقایای کشتی نوح را یافته اند
البته دلایل این ادعا بیش از آنکه تلاش برای جستجوی حقیقت و اثبات آیات کتب الهی باشد رقابت برای جذب توریست است.
اولین قومی که به صورت گسترده به دریانوردی و تجارت دریایی پرداخت فینقی ها بودند.فینقیه حدود لبنان کنونی بوده است بندر صیدا از قرن 16تا 13 قبل از میلاد واسطه تجارت غرب و شرق بوده است و پس از آن بندر صور
تجارت خانه های فینقی در تمام عالم قدیم پراکنده بود این مردم از غرب تا جزایر بریتانیا واز شرق تا نزدیکی هندوچین و از جنوب تا افریقای جنوبی به تجارت می پرداختند.
در زمان کورش پادشاه هخامنشی این دیار توسط ایرانی ها فتح شد و چونکه تا قبل از این نیز دولت یکپارچه ای بر این سرزمین حکومت نمی کرد دولت هخامنشی با کمک فینقی ها ناوگان بزرگ دریایی را تشکیل داد و اولین دولت دریایی تاریخ لقب گرفت.
در سال 1800میلادی اولین اولین کشتی بخاری ساخته شد و دوران حاکمیت باد بر حمل ونقل دریایی پایان پذیرفت.
پس از ان نیز با اختراع موتورهای درون سوز سوخت های فسیلی جایگزین بخار شد.
امروزه بیشتر شناورها از سوخت فسیلی استفاده میکنند.
البته کشتی های هسته ای نیز که سوخت موردنیاز خود را از راکتورهای تعبیه شده در خود بدست می آورند نیز وجود دارد اما اینگونه کشتی ها بیشتر مصارف نظامی دارند تا مسافری و باری.
بخش دوم :تجهیزات دریایی
آبراه شامل دریا٬ دریاچه٬ کانال و رودخانه
بندر شامل لنگرگاه٬ اسکله٬ بندرگاه و…
شناورها شامل انواع کشتی٬قایق و لنج
آبراه ها
کانالهای مهم دنیا عبارتند از:
کانال سوئز که دریای سرخ را به دریای مدیترانه وصل میکند.
کانال پاناما که اقیانوس آرام را به اقیانوس اطالس متصل میکند.
رودخانه ها
مهمترین رودخانه های قابل کشتیرانی در دنیا عبارتند از:
در قاره امریکا آمازون می سی سی پی
در قاره آفریقا نیل
در قاره اروپا دانوب راین ولگا
در قاره آسیا رودخانه های چین
دریاها و اقیانوسها
مهمترین دریاها واقیانوسها عبارتند از:
اقیانوس اطلس اقیانوس هند اقیانوس آرام
دریای آدریاتیک خلیج فارس دریای کره
دریای مدیترانه دریای عمان دریای چین
خلیج مکزیک دریای سرخ دریای ژاپن
دریای شمال خلیج بنگال
مسیر های مهم دریایی
در بین راه هاى دریائى جهان هشت راه اصلى براى حمل و نقل کالا مورد قبول شرکت هاى بزرگ بین المللى مى باشد که به شرح زیر است:
۱. راه شمالى اقیانوس آرام
۲. راه جنوبى اقیانوس آرام
۳. راه اقیانوس اطلس شمالی
۴. راه کانال سوئز
۵. راه کانال پاناما
۶. راه آمریکاى جنوبی
۷. راه اروپا به آمریکاى جنوبی
۸. راه جنوب آفریقا
بندر:
بندر نقطه ای است در کرانه دریا که شناورها در کنار آن پهلو می گیرند ویا لنگر می اندا زند تا در آنجا بار خود را تخلیه یا بارگیری نمایند.اینگونه نقاط معمولا با تاسیساتی مانند اسکله ٬لنگر گاه ٬انبار و تاسیسات ارتباطی همراه می باشد.
تجهیزات مورد نیاز در بنادر
لنگر گاه :جایستکه شناورها در مدت انتظارجهت تخلیه بار خود یا بارگیری مجدد و یا برای استراحت کارکنان ٬ تعمیرات وایجاد آمادگی مجدد برای سفر در آن لنگر می اندازد تا در مقابل باد ٬امواج و جریانهای دریایی در امان باشد.
لنگر گاه می تواند به دو صورت طبیعی یا سازهای باشد.
لنگرگاه طبیعی یا خور : فرو رفتگی دریا در ساحل
لنگر گاه سازهای یا نهگه : سازهای سنگی که قسمتی از دریا رابه صورت یک حوزچه جدا میکند.
تصویر یک خور در سواحل cassis (جنوب فرانسه)
تجهیزات بندر
اسکله :یک سازه دریایی است بر روی پایه های موازی در مسافت زیاد تا جائیکه عمق آب قابل کشتیرانی باشد
خدمات بندری : توانایی بندر در جابجایی بار و انتقال آن به سطوح دیگر حمل و نقل و مدیریت این جابجایی بین کشتی های باری٬کامیونها و حمل و نقل ریلی به گونه ای که جریان کالا بهینه شده و زمان حضور کشتی در بندر به حداقل برسد.
مسایل مهم در یک بندر
عمق آب در آبراه
لنگر گاه مناسب
تجهیزات تخلیه و بارگیری سریع
دسترسی به مدهای دیگر حمل ونقل بویژه حمل ونقل ریلی
سهولت قوانین ورود وخروج کشوری
شناورها
کشتی های باری
کشتی های مسافری و تفریحی
کشتی های جنگی
کشتی های خدماتی و پژوهشی
قایق ها
کشتی های باری
کشتی های کانتینری
کشتی های حمل بار فله ای
نفتکش ها
کشتی های حمل LNG
کشتی های کانتیتری
مهمترین نوع حمل ونقل دریایی بار می باشد
تقریبا تمام ترانزیت کالا در جهان به صورت کانتیتر در خشکی و دریا صورت می گیرد
تمام بنادر مهم دنیا به تجهیزات جابجایی کانتیتر مجهز می باشند.
آسانترین شیوه حمل ونقل دریایی از جهت انتقال به مدهای دیگر می باشد.
جدول بزرگترین کشتی های کانتینری دنیا
کشتی های حمل بار فله ای
برای حمل بارهای کوچک و متعدد مورد استفاده قرار میگیرد.
باید تجهیزات مربوطه مثل جرتقیل لیفتراک و… را داشته باشد.
نفتکش ها و کشتی های حمل LNG
از انواع کشتی های تانکری جهت حمل مایعات می باشند.
اولین نفتکش در سال 1954 ساخته شد.
مهمترین وسیله حمل نفت و فرآوده های آن در دنیا می باشد.
نفتکشها معمولا از 250000 تن تا 600000 تن ظرفیت دارند
بزرگترین نفتکش که در سال 2005 ساخته شده است ٬ 647995 تن ظرفیت دارد.
ساخت کشتی های حمل LNG(گاز مایع ) بسرعت در حال رشد می باشد.
نفتکش)Abq aiq ساخت ژاپن)
کشتی های مسافری و تفریحی
انواع شناور های مسافری و تفریحی عبارتند از:
ferry:که مسافرین و خودروها را در مسیرهای کوتاه جابجا میکنند.
کشتی های اقیانوس پیما(ocean liner):که مسافر یا مسافر و بار را در مسیرهای طولانی جابجا میکنند.
کشتی های تفریحی: که معمولا برای تورهای تفریحی و دیدن مناظر دریا و بنادر مورد استفاده قرار می گیرد.
Ferries:
معمولا به صورت کشتی یا قایق می باشند و میتوانند بار٬مسافر و یا هر دو را حمل نمایند.در مسیرهای معین و تکرار شونده فعالیت میکنند و دارای ایستگاههای زیادی می باشند تا آنجا که به آنها تاکسی های آبی هم گفته می شود.
در شهرهای ساحلی قسمتی از حمل ونقل عمومی می باشند چرا که هزینه این نوع حمل و نقل خیلی کمتر از ساخت پل یا تونل بین دو نقطه خواهد بود.
شلوغ ترین مسیر دریایی دنیا مسیری بریتانیا به اروپا از راه دریای مانش می باشد.
فری های انگلیسی به بنادر زیادی در فرانسه٬ بلژیک دانمارک٬هلند ٬ نروژ و اسپانیا سفر می کنند
بعضی از این فری ها برای جابجایی توریست مورد استفاده قرار می گیرند اما بیشتر علاوه برآن بار نیز حمل میکنند و بعضی تنها برای حمل بار مورد استفاده قرار می گیرند
مسیر اروپایی مهم دیگر مسیر دریای مدیترانه است که از این مسیر فری ها بین ایتالیا ٬ یونان و آلبانی تردد میکنند.
درکانادا به علت وجود خط ساحلی طولانی و تعداد زیاد بنادر ماهیگیری فری های زیادی مشغول به کار می باشند
BC Ferries(British Colombia) بزرگترین شرکت حمل ونقل دریایی در آمریکای شمالی می باشد.
این شرکت دارای پنج مسیر عمده بین کانادا و آمریکا می باشد.
انواع :Ferry
کشتی پرنده یا هیدروفول:
دارای سرعت بالا و هزینه نسبتا کم می باشد.
در اروپا می تواند با Euro tunnel وEuro star train در سرعت و هزینه رقابت کند.
نقطه ضعف آن عدم توانایی حمل خودرو می باشد از این رو در اروپا کسترش نیافت.
در کشورهای آسیای شرقی و روسیه مورد استفاده قرار می گیرد.
هاور کرافت
طی سالهای 1960 تا1970 نوع اتومبیل بر آن توسعه یافت.
مزیتهای آن سرعت بالا و امکان حرکت در آبهای کم عمق ومناطق باتلاقی وحتی تا عمقی از ساحل می باشد.
نقاط ضعف آن تاثیر فوق العاده شرایط جوی برعملکرد و سرعت آن است تا آنجا که در مسیرهای طولانی قابل استفاده نمی باشد.
بیشتر دارای مصارف نظامی می باشد.
کاتاماران یا کشتی دو کفه ای(Catamaran)
از بومی های تامیل در سری لانکا اقتباس شده است.
دارای مزیت سرعت بالا و قابلیت حمل خودرو می باشد.
شرکت Stena line بزرگترین شرکت دارای این نوع کشتی می باشد که بین جزیره انگلیس و اروپا فعالیت میکند .
بزگترین آنها 375 خودرو سواری و 1500 مسافر ظرفیت دارد.
دارای مصارف ماهیگیری ٬ورزشی و تفریحی می باشد
RO RO(roll on-roll off)
داری غلتک جهت بارگیری و تخلیه انواع وسایل نقلیه مانند خودرو سواری ٬ تراک ٬ لکوموتیو و واگن می باشد.
در آمریکا ٬ کاناداو انگلیس مورد استفاده قرار می گیرد.
از نظر نوع بارگیری وظرفیت انواع مختلفی دارد.
مزیت:بارگیری و تخلیه آسان وسایل نقلیه
عیب: به علت عدم امکان پارتیشن بندی امکان برخورد وسایل نقلیه در شرایط نامساعد جوی وجود دارد.
ظرفیت : بزرگترین آنها تا 7200 خودرو سواری حمل می کنند.
Jet Foil
همان مشخصات هیدرو فویل ها را دارد غیر از آنکه از موتورهای جت در آن استفاده می شود.
کشتی های مسافری و تفریحی
با پیدایش و توسعه خطوط هوایی کشتی های مسافری اقیانوس پیما تقریبا از رده خارج شدند و کشتی های تفریحی جایگزین آنها شد.
کشتی های تفریحی معمولا به صورت تورهای بازدید بنادر مختلف و مناظر دریا سفر می کنند.
کشورهای یونان٬ترکیه ٬ مصر٬ امارات ٬ مالزی و سنگاپور درآمد فراوانی از توریسم دریایی بدست می آورند.
بزرگترین کشتی های مسافری دنیا
تصاویری از کشتیFreedom of the Seas بزرگترین کشتی تفریحی دنیا
مشخصات کشتی تفریحی Freedom of the Seas
کشتی تفریحی آزادی دریاها با 339 متر طول با اینکه شش متر کوتاهتر از کشتی تفریحی معروف به کوئین ماری دو است با 59 متر عرض بیشتر بزرگترین کشتی تفریحی جهان شناخته شد.
این کشتی میتواند 20 درصد مسافر بیشتر از کوئین ماری دو حمل کند. کشتی آزادی دریاها با 160 تن وزن سرعتی معادل 40 کیلومتر برساعت دارد و در فنلا ند ساخته شده است اما هنوز با مسافر حرکت نکرده و آزمایش نشده است.
این کشتی تفریحی بزرگترین سالن ورزشی شناور , دیوار صخره نوردی ونخستین استخر عرشه ای با توانایی تولید امواج در سطح آب را دارد به طوریکه میتوان روی آن موج سواری کرد.
بخش سوم :ارزیابی حمل ونقل دریایی
حمل ونقل دریایی از نظر مصرف انرژی کمترین میزان مصرف را دارا می باشد.
در شکل روبرو میزان جابجایی یک تن بار با استفاده از یک بشکه سوخت توسط مدهای مختلف دیده می شود.
در این شکل دیده میشود که میزان مصرف انرژی در حمل ونقل دریایی تقریبا 40% ریلی و 10% جادهای می باشد.
میزان آلایندگی : میزان تولید گازهای آلاینده در این مد کمتر از سایر مدها می باشد. در زیر مقایسه آن با حمل نقل جادهای و ریلی آمده است.
ایمنی
جدول زیر تعداد حوادث و تلفات در مدهای حمل ونقل را نشان میدهد
طبق جدول زیر تعداد حوادث دریایی در مقایسه بیشتر از حوادث هوایی و کمتر از حوادث جاده ای و ریلی بوده است واز این نظر در مکان دوم ایمنی قرار دارد اما با نگاهی به کشته ها ومجروحین دیده می شود از این نظر در رتبه اول ایمنی قرار گرفته است پس می توان نتیجه گرفت خسارات جانی در حوادث دریایی کمتر از مدهای دیگر می باشد.
هزینه
برای بررسی هزینه های حمل ونقل دریایی توجه به نکات زیر ضروری به نظر میرسد :
1- حمل ونقل دریایی نیاز به راه سازی ندارد.
2-وجود آبهای بین المللی باعث حذف هزینه های ترانزیت از کشورهای مختلف می شود(بجز موارد خاص مانند عبور از کانالهای مهم مثل کانال سوئز).
3-هزینه سوخت پایین می باشد.
4- سرعت حمل ونقل دریایی پایین است.
5- ظرفیت حمل بار در واحد وسیله در حمل ونقل دریایی بالا است.
6- تعداد نیروی انسانی در واحد بار حمل شده در حمل ونقل دریایی پایین است.
این مسایل ما را به نمودار هزینه حمل ونقل در مسافت زیر رهنمون می کند
مطابق این نمودار با افزایش مسافت هزینه حمل بار توسط کشتی نسبت به قطار و کامیون کمتر می شود و می توان نتیجه گرفت حمل ونقل دریایی بارهای سنگین در مسافتهای طولانی هزینه بسیار کمتری نسبت به مدهای دیگر دارد به گونه ای که حمل یک تن بار بوسیله جاده یا ریل از تهران به بندر عباس گرانتر از حمل این بار از ژاپن به بندر عباس با حمل ونقل دریایی می باشد.
بخش چهارم :نتیجه گیری کلی
حمل ونقل دریایی بهترین گزینه برای جابجایی کالا در مسیرهای طولانی می باشد.
سرعت حمل نقل دریایی پایین می باشد.
هزینه حمل بار از طریق دریا ارزانترین می باشد.
ایجاد موانع برای جلوگیری از حمل کالا توسط کشورهای دیگر در حالتهای بحرانی به سختی ممکن می باشد.
کشوری که به دریای آزاد راه ندارد مانند خانه ای است که در ندارد.
بخش پنجم :منابع
www.wikpedia.com
www.bts.gov.com
www.census.gov.com
www. airsea.com
www. europeantransport.com
www. szelexyh.ec51.com
www. k-sea.com
www. airseaint.com
www. glomar.gr
……..