پاورپوینت حسابداری مقدماتی


حسابداری مقدماتی
 
 
مولف:
حامد مغانلو
  

1

تعریف حسابداری
حسابداری دانشی است که اطلاعات و رویدادهای دارای اثر مالی (اسناد و مدارک اولیه مثبته) را:
جمع آوری
اندازه گیری
تجزیه و تحلیل
ثبت و طبقه بندی
تجمیع و تلخیص
در نهایت گزارش می نماید.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1-2
2
جمع آوری
جمع آوری
جمع آوری

نکات مهم در تعریف حسابداری:
حسابداری اطلاعات و رویدادهای دارای اثر مالی را بررسی می نمائد.
منظور از جمع آوری بررسی صحت و درستی انجام رویداد مالی می باشد.
اسناد و مدارک اولیه مثبته، اسناد اولیه ای می باشند که از طرف یک مقام مجاز و مسئول تایید شده باشند.
تمام رویدادهای مالی بر اساس یک واحد اندازه گیری واحد سنجش می شود که این واحد اندازه گیری پول رایج هر کشور می باشد.(در ایران – ریال)
منظور از تجزیه و تحلیل رویدادهای مالی بررسی تغیرات انجام شده بر روی سیستم حسابدری (معادله حسابداری) می باشد، اینکه این رویداد باعث افزایش و یا کاهش چه چیز در حسابداری می شده است.
تمام اطلاعات مالی در یک قسمت مشخص باید ثبت شوند، منظور از این ثبت پیگیری نمودن رویداد در آینده می باشد. پس از انجام ثبت باید رویدادها را در هر طبقه مشخص قرار داد.این طبقه بندی به جمع آوری اطلاعات هر رویداد کمک میکند.
منطور از تجمیع جمع آوری اطلاعات و رویدادهای انجام شده در طی یک دوره مالی در هر طبقه خاص می باشد. و منظور از تلخیص خلاصه کردن و رسیدن به یک مانده نهایی برای ارائه گزارش می باشد.
نهایت کار حسابداری ارائه گزارش از اطلاعات و رویدادهای مالی جمع آوری شده می باشد.
تعریف حسابداری رویه انجام کاری حسابداری را به ما نشان می دهد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2-2
3
حسابداری اطلاعات و رویدادهای دارای اثر مالی را بررسی می نمائد.
حسابداری اطلاعات و رویدادهای دارای اثر مالی را بررسی می نمائد.

موسسه عمومی به موسساتی گفته می شود که مالکیت آنها به عهده حاکمیت جامعه می باشد. مانند وزارتخانه ها،نهادهای دولتی، شهرداری ها و … .
موسسه خصوصی به موسساتی گفته می شود که مالک آنها غیر دولت باشد. مانند کلیه فروشگاهها،شرکتهای سهامی و … .
موسسات تعاونی به موسساتی گفته می شود که گروهی جمع شده و تشکیل یک موسسه را می دهند که به خود اعضا خدمات ارائه گردد. مانند تعاونی مصرف فرهنگیان، تعاونی نیروهای مسلح، مسکن مهر و … .
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1-4
4

موسسات انتفاعی، موسساتی می باشند که هدف از تشکیل آنها کسب درآمد می باشد.
موسسات غیر انتفاعی، موسساتی می باشند که هدف از تشکیل آنها کسب درآمد نمی باشد و برای فرهنگ سازی و یا امور خیریه تشکیل شده اند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2-4
5

موسسات خدماتی موسساتی می باشند که به رائه خدمات (تعمیر،آموزش و … ) می پردازند. مانند آموزشگاه ها،تعمیرگاهها، بیمارستانها و … .
موسسات بازرگانی به موسساتی گفته می شود که از طریق خرید و فروش کالا درآمد کسب می کنند.
موسسات تولیدی به موسساتی گفته می شود که مواد خام و اولیه را در فرایند تولید تغیر شکل، تغیر ماهیت و تغیر نام داده و به کالا تبدیل می کنند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 3-4
6

hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 4-4
7

hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1-2
8

انواع گزارشات درون سازمانی:

گزارش موجودی کالا
گزراش بهای تمام شده کالای ساخته شده
گزارش مطالبات و بدهی های موسسه
اوقات تلف شده و اوقات کار
لیست حقوق و دستمزد
ساعات کارکرد
گزارش ضایعات
انواع گزارشات برون سازمانی:

گزراش سود و زیان
گزارش سرمایه
گزارش ترازنامه

گزارش درون سازمانی قالب مشخص ندارد.
گزارش برون سازمانی قالب مشخص دارد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2-2
9

hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 5
10

تعریف دارایی:
کلیه اقلام نقد و غیر نقدی که در اختیار موسسه می باشد و موسسه از آن استفاده کرده و منافع کسب می کند.
انواع دارایی:
دارایی جاری: دارایی هایی که در طی یک دوره مالی (یک سال ) به حساب دیگر تبدیل می شود و یا در طی دوره مصرف می شوند.
دارایی ثابت: دارایی هایی که دارای طول عمر بالایی می باشند و برای موسسه در آینده منافع حاصل می کنند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 5
11

انواع دارایی های جاری:
صندوق
بانک
حسابهای دریافتنی (بدهکاران)
اسناد دریافتنی
کالا
ملزومات
انواع دارایی های ثابت:
اثاثه
زمین
ساختمان
ماشین آلات
تجهیزات
وسایل نقلیه

حسابهای دریافتنی مطالبات موسسه از اشخاص می باشد که از رویداد گذشته ایجاد شده باشد.
اسناد دریافتنی همان مطالبات موسسه می باشد که بابت آنها سند تجاری (سفته،چک و برات) دریافت شده باشد.
ملزومات اقلام مصرفی هستند که در طی یک سال در جریان فعالیت موسسه مصرف می شوند. مانند لوازالتحریر،کاغذ،چسب و …
اثاثه دارایی ثابتی می باشد که نسبت به سایر داراییهای ثابت دارای طول عمر کمتری است.
مانند کامپیوتر، میز، صندلی و … که کلیه این اقلام را در اصاصه نشان م دهیم.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 3- 5
12

تعریف بدهی:
تعهدات مالی موسسه نسبت به اشخاص دیگر که از رویدادهای گذشته ناشی می شود.
انواع بدهی ها:
حسابهای پرداختنی (بستانکار)
اسناد پرداختنی
حقوق پرداختنی
وام پرداختنی
بیمه پرداختنی
مالیات پرداختنی
… پرداختنی
حسابهای پرداختنی تعهدات مالی موسسه نسبت به اشخاص دیگر که از رویداد گذشته ناشی شده است.این نوع بدهی درجریان فعالیت اصلی موسسه ایجاد میشود.
اسناد پرداختنی همان بدهی موسسه می باشد که در قبال آنها اسناد تجاری (سفته،برات،چک) صادر شده است.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 4- 5
13

تعریف سرمایه:
آورده های و یا ستانده های نقد و غیر نقد صاحب و یا صاحبان موسسه را سرمایه گویند.
منظور از آورده وجوه نقد و غیر نقدی می باشد که صاحب و یا صاحبان موسسه در اختیار موسسه قرار می دهند.
منظور از ستانده وجوه نقد و غیر نقدی می باشد که صاحب و یا صاحبان موسسه از موسسه برای مصارف شخصی برداشت می نمایند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 5- 5
14

معادله اصلی حسابداری
دارایی = بدهی + سرمایه
یا
یا
هر سه معادله برابر می باشند فقط جای آنها تغییر کرده است.
سرمایه = بدهی – دارایی
بدهی = سرمایه – دارایی
منظور از معادله اصلی حسابداری این می باشد که:
کلیه دارایی هایی که در اختیار موسسه می باشند یا آورده صاحب موسسه (سرمایه) یا در تعهد موسسه (بدهی) می باشد.در نتیجه جمع بدهی و سرمایه برابر خواهد بود با دارایی.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 3
15

مثال:
اثر هر رویداد مالی را بر روی معاله حسابداری بررسی کنید؟
1. واریز مبلغ 20,000,000 ریال به بانک بابت سرمایه گذاری اولیه.
2. خرید اثاثه به صورت نسیه به ارزش 5,000,000 ریال.
3. خرید ملزمات به ارزش 1,000,000 ریال به طور نقد.
4. خرید ساختمان به ارزش 10,000,000 ریال که نیمی به صورت نقد و مابقی آن به صورت نسیه.
5. فروش مقداری از اثاثه به ارزش 2,000,000 ریال به صورت نقد.
6. پرداخت بدهی به ارزش 3,000,000 ریال .
7. فروش نیمی از ساختمان به ارزش 5,000,000 ریال به صورت نقد.
8. دریافت مبلغ 4,000,000 ریال از مطالبات موسسه.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 3
16

دارایی
بدهی و سرمایه
=
هر گاه دارایی افزایش یابد حتما بدهی و یا سرمایه نیز افزایش می یابد.
هر گاه دارایی کاهش یابد حتما بدهی و یا سرمایه نیز کاهش می یابد.
هر گاه یک دارایی افزایش یابد و به همان میزان دارایی دیگر کاهش یابد،تغیری در معادله اصلی حسابداری ندارد فقط بین دارایی ها جابجایی رخ می دهد.
=
=
=
=
=
=
=
=
=
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 3- 3
17

حساب به شکل T
عنوان حساب
طرف بدهکار
طرف بستانکار
از حساب به شکل T برای طبقه بندی حسابها استفاده می شود. بوسیله این حساب می توان تمام رویدادهای انجام شده هر عنوان حساب را تجمیع کرده و در نهایت به یک مانده نهایی رسید.
این حساب شامل 3 قسمت:
عنوان حساب که نام حساب در آن نوشته می شود.
به سمت راست این حساب بدهکار و
به سمت چپ این حساب بستانکار گفته می شود.
کار برد این حساب در آموزش می باشد و در بازار کار کاربردی ندارد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
18

ماهیت داراییها
دارایی ها دارای ماهیت بدهکار می باشد، بدین معنی که در زمان افزایش دارایی ها در سمت بدهکار (راست) و در زمان کاهش در سمت بستانکار (چپ) حساب به شکل T ثبت می شود و در نهایت دارای مانده بدهکار و یا صفر می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 4
19

ماهیت بدهی و سرمایه
بدهی و سرمایه دارای ماهیت بستانکار می باشد، بدین معنی که در زمان افزایش بدهی و سرمایه در سمت بستانکار (چپ) و در زمان کاهش در سمت بدهکار (راست) حساب به شکل T ثبت می شود و در نهایت دارای مانده بستانکار و یا صفر می باشد.
حسابداری دوبل یا دو طرفه:
منظور این می باشد که هر رویداد مالی حداقل بر دو حساب ( دو طرف حساب) تاثیر می گذارد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 4
20

مثال:
رویدادهای مالی زیر را در حساب به شکل T ثبت کنید.
1. واریز مبلغ 20,000,000 ریال به بانک بابت سرمایه گذاری اولیه.
2. خرید اثاثه به صورت نسیه به ارزش 5,000,000 ریال.
3. خرید ملزمات به ارزش 1,000,000 ریال به طور نقد.
4. خرید ساختمان به ارزش 10,000,000 ریال که نیمی به صورت نقد و مابقی آن به صورت نسیه.
5. فروش مقداری از اثاثه به ارزش 2,000,000 ریال به صورت نقد.
6. پرداخت بدهی به ارزش 3,000,000 ریال .
7. فروش نیمی از ساختمان به ارزش 5,000,000 ریال به صورت نقد.
8. دریافت مبلغ 4,000,000 ریال از مطالبات موسسه.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 3- 4
21

20,000,000
1,000,000
5,000,000
5,000,000
1
1
2
2
3
3
4
4
4
2,000,000
2,000,000
5
5
3,000,000
3,000,000
6
6
5,000,000
7
7
4,000,000
4,000,000
8
8
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 4- 4
22

مانده گیر کردن حسابها
برای مانده گیری کردن حسابها باید:
زیر آخرین مبلغ ثبت شده در حساب خط می کشیم.
ستون بدهکار را جمع کرده وزیر ستون بدهکار مینویسیم.
ستون بستانکار را جمع کرده وزیر ستون بستانکار مینویسیم.
درنهایت اختلاف ستون بدهکار و بستانکار را محاسبه کرده و زیر مبلغی که بیشتر می باشد می نویسیم.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
23

دفاتر حسابداری
انواع دفاتر حسابداری:
روزنامه
کل
کپیه
دارایی
قبل از آشنایی با دفاتر حسابداری بهتر است شرایط تهیه و نگهداری این نوع دفاتر را بدانیم.
دفاتر رسمی حسابداری در ابتدای دوره مالی از طریق اداره پست تهیه می گردد.
دفاتر رسمی حسابداری باید از طرف سازمان اسناد و املاک مهر و پلمپ گردند تا رسمیت پیدا کند. برروی مهر که در صفحه اول و صفحه آخر هر دفتر زده می شود شماره دفتر و شماره ثبت و تاریخ ثبت را می نویسند. منظور از پلمپ کردن این می باشد که واحد حسابداری برگه ای به دفاتر اضافه و یا از آن کم نکند.
هر دفتر رسمی برای یک سال مالی می باشد.
دفاتر رسمی در پایان دوره مالی (تا تیرماه سال بعد دوره مالی) به همراه اظهارنامه مالیاتی به اداره دارایی تحویل داده می شود.
در نگارش و نگهداری دفاتر رسمی باید دقت کرد، بر روی دفاتر رسمی نباید حاشیه نویسی انجام داد، نباید قلم خوردگی و یا تراشیدگی داشته باشند و نمی توان از لاک غلط گیر و یا ار هر وسیله دیگر برای اصلاح دفاتر استفاده کرد.اگر موارد بالا رعایت نشود دفاتر مورد تایید اداره دارایی قرار نخواهد گرفت و مالیات موسسه را علی الراس محاسبه خواهند نمود.
منظور از محاسبه علی الراس مالیات این است که هر مالیاتی که ممیز مالیاتی تعیین نماید باید پرداخت گردد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
24

دفاتر حسابداری
دفتر کپیه یک از دفاتر رسمی حسابداری می باشد که در آن اسناد مالی صادره شده و یا اسناد مالی دریافت شده ثبت و شماره می شود .دفتر کپیه را می توان شبیه دفتر اندیکاتور که نامه های اداری ارسالی و دریافتی در آن ثبت و طبق آن دفتر شماره نامه ها مشخص می شدند دانست.
از این دفاتر دیگر استفاده نمی شود.
دفتر داراییها یک از دفاتر رسمی حسابداری می باشد که واحد حسابداری مکلف می باشد در پایان دوره مالی لیستی از کلیه اقلام منقول و غیر منقول (داراییهای جاری و ثابت) خود را در آن ثبت و به اداره دارای ارسال نماید. که البته این کار دیگر صورت نمی گیرد.
شکل ظاهری دفتر دارایی ها شبیه دفتر کل می باشد که در ادامه نشان داده خواهد شد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
25

دفتر روزنامه یک از دفاتر رسمی حسابداری می باشد که در آن تمام وقایع مالی روزانه ثبت می شود. همانند روزنامه که تمام وقایع روزانه در آن ثبت می شود. شاید نام دفتر روزنامه را هم از همان گرفته باشند.
دفتر روزنامه برای یک سال مالی می باشد.
دفتر روزنامه دارای شماره صفحات منظم می باشد..
دفتر روزنامه به تاریخ وقوع رویداد مالی ثبت می شود.
دفتر روزنامه اولین دفتری می باشد که اطلاعات و رویداد ها در آن ثبت می شود.
دفتر روزنامه از روی سند حسابداری ثبت می شود.
دفتر روزنامه
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 6
26

hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 6
27

نحوه نوشتن دفتر روزنامه
دفتر رزونامه دارای ستون های:
شماره سند
تاریخ
شماره دفتر کل
شرح
بدهکار و بستانکار می باشد.
در ستون شماره سند، شماره سند حسابداری که نشان دهنده انجام رویداد بانضمام اسناد رویداد می باشد ثبت می شود.
سند حسابداری برگه ای می باشد که بعد از انجام رویداد مالی آنرا طبق اسناد ایجاد کننده رویداد مالی تهیه می نماییم و بعد از تایید مقام مجاز آن را در دفتر روزنامه ثبت می کنیم.
شکل ساده یک سند حسابداری. ثبت رویداد در سند حسابداری دقیقاً شبیه دفتر روزنامه می باشد که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 3- 6
28

نحوه نوشتن دفتر روزنامه
در ستون تاریخ، تاریخ وقوع رویداد مالی که در سند حسابداری نیز درج شده است ثبت می شود.
نکته
رویدادهای مالی در دفتر روزنامه به ترتیب تاریخ وقوع ثبت می شوند در نتیجه ترتیب قرار گیری رویدادها در دفتر روزنامه به ترتیب تاریخ وقوع می باشد.
نکته
در ثبت اولین رویداد در دفتر روزنامه در ستون تاریخ علاوه بر روز و ماه باید سال نیز ثبت شود و در ثبت سایر رویدادها نیازی به ثبت سال نمی باشد. چون هر دفتر روزنامه مربوط به یک سال می باشد. و نوشتن سال در اولین رویداد نشان دهنده سال استفاده از دفتر می باشد.
در ستون شماره دفتر کل، شماره هر یک از حسابهای بکار رفته در رویداد مالی را ثبت می کنیم.
شماره دفتر کل در فصلهای بعد توضیح داده خواهد شد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 4- 6
29

در ستون شرح، حسابهایی که در رویداد مالی بکار رفته است ثبت می شود.
نحوه نوشتن دفتر روزنامه
نکته اساسی
در ثبت حسابها در دفتر روزنامه باید این قانون را رعایت کرد. ابتدا حسابهایی در دفتر روزنامه ثبت می شوند که بدهکار شده اند و بعد از ثبت حسابهای بدهکار حساب یا حسابهای بستانکار زیر حسابهای بدهکار با یه فاصله رو به سمت چپ ثبت می شوند.
نکته
بعد ثبت حسابهای بکار رفته در رویداد مالی در ستون شرح زیر حسابهای شرح مختصری از رویداد را می نویسیم.
ستون بدهکار و بستانکار مبلغ حساب بدهکار در ستون بدهکار و مبلغ حساب بستانکار در ستون بستانکار دفتر روزنامه ثبت می شود.
نکته
جمع ستون بدهکار و بستانکار دفتر روزنامه باید با هم برابر باشند. و این جمع به صفحات بعدی انتقال داده می شود تا در نهایت جمع نهایی در پایان دوره مالی بدست آید.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 5- 6
30

مثال:
در تاریخ 80/2/1 واریز مبلغ 20,000,000 ریال به بانک بابت سرمایه گذاری اولیه.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 6- 6
31

دفتر کل
دفتر کل یکی از دفاتر رسمی می باشد که برای طبقه بندی حسابهای بکار رفته در دفتر روزنامه استفاده می شود. شکل ظاهری دفتر کل به صورت زیر می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 4
32

نکات دفتر کل
دفتر کل از روی دفتر روزنامه ثبت می شود.
بعد از ثبت در دفتر روزنامه باید آن را به دفتر کل انتقال داد.
هر حساب دارای یک دفتر کل می باشد. منظور این است که صفحاتی از دفتر کل را باید به یک حساب اختصاص داد.
ترتیب قرار گرفتن حسابها در دفتر کل به این صورت می باشد که:
ابتدا دارایی ها (به ترتیب دارایی جاری و ثابت) سپس بدهی، سرمایه، برداشت، درآمد و هزینه.
صفحات اول دفتر کل حسابهای دارایی و در صفحات پایانی حسابهای هزینه ها نوشتته می شوند.
گزارشات حسابداری از روی مانده حسابهای دفتر کل تهیه می شوند.
تمام اتفاقات مالی مربوط به هر حساب باید به دفتر کل خود آن حساب منتقل شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 4
33

نحوه نوشتن دفتر کل
در ستون ردیف، به ترتیب انجام رویداد مالی مربوط به هر حساب دفتر کل شماره گذاری می شود.
ستون تاریخ، در این ستون تاریخ انجام رویداد مالی را از روی دفتر روزنامه ثبت می کنیم.
در ستون شماره دفتر روزنامه، شماره صفحه و یا شماره سند حسابداری که حساب در آن بکار رفته است ثبت می شود.
در ستون شرح، شرح مختصری از رویداد که نشان دهنده بکار رفتن حساب دفتر کل می باشد ثبت می شود. این شرح مختصر همان شرح مختصر دفتر روزنامه می باشد.
ستون بدهکار وبستانکار، اگر در رویداد مالی حساب دفتر کل بدهکار شده باشد مبلغ آن را در ستون بدهکار و اگر بستانکار شده باشد مبلغ آن را در ستون بستانکار دفتر کل ثبت می کنیم.
ستون مانده، در این ستون مانده حساب دفتر کل که از اختلاف بین مبلغ بدهکار وبستانکار ناشی می شود ثبت می شود.
ستون تشخیص، در این ستون نوع مانده حساب دفتر کل مشخص میگردد. اگر مانده دفتر کل بدهکار باشد در این ستون کلمه بد را نوشته و اگر مانده حساب بستانکار باشد کلمه بس را می نویسیم.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 3- 4
34

مثال:
همان مثال دفتر روزنامه را به دفتر کل هر حساب انتقال می دهیم.
نکته
هر حسابی که در دفتر روزنامه ثبت شده است باید به دفتر کل آن انتقال دهیم. ممکن است 2 حساب در دفتر روزنامه به کار رفته باشد و ممکن است بیش از 2 حساب بکار رفته باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 4- 4
35

شکل ساده دفاتر
چون در سیستم آموزشی زمان بسیار مطرح است و کشیدن دفتر روزنامه و دفتر کل بسیار زمان بر می باشد و از دست یابی به هدف اصلی دور می کند به همیین دلیل در آموزش از کشیدن دفتر روزنامه و کل صرف نظر شده و از شکل ساده آنها استفاده می شود که تمام قوانیین در آن نیز رعایت می شود.
شکل ساده دفتر روزنامه
که در آن تاریخ نوشته شده و حساب یا حساب های بدهکار ابتدا ثبت می شوند و بعد از حسابهای بدهکار حسابهای بستانکار زیر آنها و با یک فاصله به سمت چپ ثبت می شوند. مبلغ بدهکار و بستانکار هم مقابل حساب با همان شرایط ثبت حساب نوشته می شوند.
2/1) بانک 20,000,000
سرمایه 20,000,000
واریز به بانک بابت سرمایه گذاری اولیه
شکل ساده دفتر کل، همان حساب T می باشد که قبلاً توضیح داده شد.
20,000,000
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
36

گزارش ترازآزمایشی
گزارش تراز آزمایشی یک گزارش درون سازمانی بوده که از آن برای بررسی صحت و درستی مانده حسابهای دفتر کل استفاده می شود. گزارش تراز آزمایشی، آزمایش کردن تراز بودن حسابهای ثبت شده در دفتر روزنامه می باشد. این گزارش قبل از تهیه گزارشات اصلی تنظیم میشود.
این گزارش به دو صورت: 1- ترازآزمایشی 4 ستونی و 2- ترازآزمایشی 2 ستونی تهیه می گردد.
شکل ترازآزمایشی 4 ستونی به صورت زیر می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 3
37

نکات
ترازآزمایشی
منظور از 4 ستونی بودن تراز آزمایش 4 ستون گردش بدهکار و بستانکار و مانده بدهکار و بستانکار می باشد. امگان دارد ستون هایی نیز به تراز آزمایشی مانند ردیف و یا شماره حساب اضافه گردد که آنها جزء ستونهای اصلی ترازآزمایشی نمی باشند
در ستون شرح یا عنوان حساب، حسابهایی که در دفتر کل دارای مانده می باشند نشان داده می شود.
ترتیب قرار دادن حسابها در دفتر روزنامه به صورت زیر می باشد:
ابتدا حسابهای دارایی (جاری و ثابت) سپس حسابهای بدهی و سرمایه و برداشت و درآمد و هزینه ها
منظور از گردش بدهکار، جمع ستون بدهکار و منظور از گردش بستانکار، جمع ستون بستانکار حسابها در دفتر کل می باشد.
مانده ها نیز بر اساس ماهیت خود حساب در ستون بدهکار و بستانکار قرار می گیرد.
ستون گردش بدهکار و بستانکار باهم و ستون مانده بدهکار و بستانکار نیز باهم باید برابر می باشند.
جمع ستون گردش بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی باید با جمع ستون بدهکار و بستانکار نهایی دفتر روزنامه برابر باشند.
در تهیه تمام گزارشات حسابداری باید اصول اولیه گزارش نویسی که نوشتن نام موسسه، عنوان گزارش و تاریخ می باشد باید رعایت شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 3
38

تراز آزمایشی 2 ستونی:
در این تراز آزمایشی تمام قوانین تراز آزمایشی 4 ستونی رعایت شده است. تفاوت این تراز آزمایشی تنها در ستون گردش بدهکار و گردش بستانکار می باشد که در تراز آزمایشی این 2 ستون وجود ندارد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 3- 3
39

حساب
درآمد
تعریف درآمد:
کلیه منافع حاصل از ارائه خدمات، خرید و فروش کالا و یا ساخت و فروش کالا که عاید موسسه می گردد.
درآمد افزایش دهنده غیر مستقیم سرمایه می باشد.
ثبت کسب درآمد به صورت نقدی:
2/20/) بانک 5,000,000
درآمد 5,000,000
انجام خدمات و دریافت وجه
5,000,000
درآمد دارای ماهیت فقط بستانکار می باشد. یعنی درآمد هیچ وقت در طرف بدهکار ثبت نمی شود مگر در زمان ثبت اشتباه درآمد.
ثبت کسب درآمد به صورت نسیه:
2/20/) حسابهای دریافتنی 2,000,000
درآمد 2,000,000
ارسال صورت حساب خدمات
در زمان کسب درآمد دارایی و سرمایه افزایش می یابند.
2,000,000
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
40

حساب
هزینه
تعریف هزینه:
کلیه مخارجی که برای کسب درآمد صورت می گیرد.
هزینه ها کاهنده غیر مستقیم سرمایه می باشند.
ثبت انجام هزینه و پرداخت به صورت نقدی:
5/31) هزینه اجاره 3,000,000
بانک 3,000,000
پرداخت هزینه اجاره مرداد ماه
5/31) هزینه حقوق 5,000,000
حقوق پرداختنی 5,000,000
ثبت حقوق مردادماه
ثبت انجام هزینه بدون پرداخت نقدی:
نکته:
ثبت هزینه ها به پرداخت آنها ارتباط ندارد. هزینه هر زمان که صورت گرفت باید در دفاتر ثبت گردند.
انجام هزینه و پرداخت آن باعث کاهش دارایی و سرمایه می شود.
انجام هزینه بدون پرداخت باعث کاهش سرمایه و افزایش بدهی می شود.
هر هزینه در حساب جداگانه باید ثبت گردد.
هزینه ها دارای ماهیت فقط بدهکار می باشند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
41

حساب
هزینه
تعریف هزینه:
کلیه مخارجی که برای کسب درآمد صورت می گیرد.
هزینه ها کاهنده غیر مستقیم سرمایه می باشند.
ثبت انجام هزینه و پرداخت به صورت نقدی:
5/31) هزینه اجاره 3,000,000
بانک 3,000,000
پرداخت هزینه اجاره مرداد ماه
5/31) هزینه حقوق 5,000,000
حقوق پرداختنی 5,000,000
ثبت حقوق مردادماه
ثبت انجام هزینه بدون پرداخت نقدی:
نکته:
ثبت هزینه ها به پرداخت آنها ارتباط ندارد. هزینه هر زمان که صورت گرفت باید در دفاتر ثبت گردند.
انجام هزینه و پرداخت آن باعث کاهش دارایی و سرمایه می شود.
انجام هزینه بدون پرداخت باعث کاهش سرمایه و افزایش بدهی می شود.
هر هزینه در حساب جداگانه باید ثبت گردد.
هزینه ها دارای ماهیت فقط بدهکار می باشند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
42

گزارشات حسابداری
گزارشات حسابداری شامل:
1. گزارش سود و زیان 2. گزارش سرمایه 3. گزارش ترازنامه می باشد.
ترتیب تهیه گزارشات به این صورت می باشد که ابتدا گزارش سود و زیان را تهیه نموده و بعد از آن گزارش سرمایه و در نهایت گزارش ترازنامه تهیه می شود.
گزارشات معمولا در پایان دوره مالی تهیه می گردند. و باید تا پایان تیر ماه همراه اظهار نامه مالیاتی و دفاتر رسمی (دفتر روزنامه و کل) به اداره دارایی تحویل داده شوند. البته گزارشات میان دوره ای نیز می توان تهیه نمود.
گزارش سود و زیان و سرمایه و ترازنامه را گزارشات برون سازمانی می نامند.
دوره مالی:
به یک سال که درآن اتفاقات و رویدادهای مالی انجام می شود دوره مالی گفته می شود. در ایران از 1/1 تا 12/29 را یک دوره مالی می گویند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
43

گزارش
سود و زیان
گزارش سود و زیان:
این گزارش عملکرد مالی موسسه را در طی یک دوره مالی معین و مشخص نشان می دهد.
سود و زیان از اختلاف درآمد و هزینه ایجاد میگردد. اگر درآمد بیشتر از هزینه باشد سود و اگر درآمد کمتر ا هزینه باشد زیان حاصل می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
44

گزارش
سرمایه
گزارش سرمایه:
گزارش سرمایه تغییرات سرمایه (حقوق مالکین) را در طی دوره مالی معین و مشخص نشان می دهد.
در گزارش سرمایه حساب سرمایه، برداشت و خالص حساب درآمد و هزینه (سود و زیان) نشان داده می شود.
موسسه یا داری سود می باشد و یا زیان، درنتیجه اگر گزارش سود و زیان سود را نشان داد این مبلغ به گزارش سرمایه اضافه می شود و اگر زیان را نشان داد این مبلغ را از گزارش سرمایه کسر می کنیم.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
45

گزارش
تراز نامه
گزارش ترازنامه:
گزارش ترازنامه، صورت وضعیت مالی موسسه در یک تاریخ معین و مشخص را نشان می دهد.
نام دیگر ترازنامه صورت وضعیت مالی و یا بیلان می باشد.
نکته:
سرمایه نشان داده شده در گزارش ترازنامه سرمایه پایان دوره میباشد که از گزارش سرمایه بدست می آید.
نکته:
جمع دارایی با بدهی و سرمایه باید باهم برابر باشند.
این برابری حاصله معادله اصلی حسابداری می باشد.
نکته:
ترازنامه برداشتی از معادله اصلی حسابداری می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
46

بستن حسابهای موقت
حسابهای موقت:
حسابهایی می باشند که در پایان دوره مالی در دفاتر بسته شده و به دوره مالی بعدی انتقال داده نمی شوند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
47

برای بستن حسابها باید ابتدا کلیه حسابهای موقت را مانده گیری نمود سپس مخالف ماهیت آنها در دفاتر ثبت نمود (بدین معنی که اگر حسابی دارای مانده بدهکار می باشد باید در دفتر بستانکار و اگر حسابی بستانکار می باشد باید در دفاتر بدهکار نمود.
حساب درآمد و هزینه ها با حساب موقتی به نام خلاصه سود و زیان بسته می شود.
بستن حساب درآمد:
چون درآمد دارای مانده بستانکار می باشد در ثبت بستن، حساب درآمد را بدهکار کرده و حساب خلاصه سود و زیان را بستانکار می کنیم. طبق ثبت زیر:
12/29) درآمد 7,000,000
خلاصه سودوزیان 7,000,000
بستن حساب درآمد
بستن حساب درآمد
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 4
48

بستن حساب هزینه ها:
چون هزینه دارای مانده بدهکار می باشند برای بستن هزینه ها، تمام هزینه ها را بستانکار نموده و حساب خلاصه سودوزیان را بدهکار می کنیم. طبق ثبت زیر:
12/29) خلاصه سودو زیان 5,000,000
هزینه حقوق 2,000,000
هزینه اجاره 2,000,000
هزینه آگهی 1,000,000
بستن حساب هزینه ها
5,000,000
بستن حساب هزینه ها
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 4
49

بستن حساب خلاصه سودوزیان
حساب خلاصه سودوزیان:
حساب خلاصه سود و زیان یک حساب موقت می باشد که با بستن درآمد و هزینه ها ایجاد می گردد.این حساب بدون ماهیت می باشد. بدین معنی که هم می تواند دارای مانده بدهکار باشد و هم دارای مانده بستانکار باشد.
اگر مانده این حساب بستانکار باشد (درآمد بیتشر از هزینه) در نتیجه دارای سود بوده و به صورت زیر بسته می شود.
12/29) خلاصه سود و زیان 2,000,000
سرمایه 2,000,000
بستن حساب خلاصه سود و زیان
5,000,000
2,000,000
2,000,000
0
0
اگر مانده این حساب بدهکار باشد (هزینه ها بیشتر از درآمد) در نتیجه دارای زیان بوده و به صورت زیر بسته می شود.
12/29) سرمایه2,000,000
خلاصه سود و زیان 2,000,000
بستن حساب خلاصه سود و زیان
حساب خلاصه سود و زیان با حساب سرمایه بسته می شود.
2,000,000
8,000,000
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه31- 4
50

بستن حساب برداشت
حساب برداشت در پایان دوره مالی با حساب سرمایه بسته می شود.
برای بستن حساب برداشت ابتدا آن را مانده گیری نموده و چون حساب برداشت دارای مانده بدهکار می باشد برای بستن این حساب را بستانکار کرده و حساب سرمایه را بدهکار می کنیم. طبق ثبت زیر:
12/29) سرمایه 1,000,000
برداشت 1,000,000
بستن حساب برداشت
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 4- 4
51

بستن حسابهای دائم
حسابهای دائم:
حسابهایی می باشند که در پایان دوره مالی در دفاتر بسته شده ولی مانده پایان دوره آنها به دوره مالی بعدی انتقال داده می شوند.
نکته:
تنها گزارشی که تمام حسابهای آن از نوع دائمی می باشد گزارش ترازنامه می باشد.
نکته:
برای بستن حسابهای دائمی از حساب کمکی به نام حساب اختتامیه استفاده می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
52

تراز آزمایشی اختتامی
گزارش تراز آزمایشی اختتامی:
این گزارش یک گزارش درون سازمانی می باشد که بعد از بستن تمام حسابهای موقت تهیه می گردد. در نتیجه در این گزارش تنها حسابهای دائمی (دارایی، بدهی و سرمایه) نشان داده می شود. از این گزارش برای افتتاح حساب های دائمی در دورهخ مالی بعدی استفاد می شود. شکل ظاهری این گزارش همانند تراز آزمایشی 2 ستونی می باشد.
در این گزارش فقط حسابهای دارایی، بدهی و سرمایه نشان داده می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
53

بستن حسابهای دارایی
بستن حسابهای داراییها:
کلیه داراییها دارای مانده بدهکار می باشند در نتیجه برای بستن داراییها تمام حسابهای داریی بستانکار شده و حساب کمکی اختتامیه بدهکار می شود. طبق ثبت زیر:
12/29) اختتامیه 20,000,000
بانک 5,000,000
حسابهای دریافتنی 2,000,000
ملزومات 1,000,000
اثاثه 2,000,000
وسیله نقلیه 10,000,000

بستن حساب دارایی ها
5,000,000
2,000,000
1,000,000
2,000,000
10,000,000
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
54

بستن حسابهای بدهی و سرمایه
بستن حسابهای بدهی و سرمایه:
کلیه حسابهای بدهی و سرمایه دارای مانده بستانکار می باشمد در نتیجه برای بستن حسابهای بدهی و سرمایه آنها را بدهکار کرده و حساب اختتامیه را بستانکار می کنیم طبق ثبت زیر:
12/29) حسابهای پرداختنی 5,000,000
اسناد پرداختنی 3,000,000
وام پرداختنی 7,000,000
سرمایه 5,000,000
اختتامیه 20,000,000
بستن حساب دارایی ها
5,000,000
5,000,000
7,000,000
3,000,000
نکته:
حساب تراز اختتامیه با بسته شدن تمام حسابهای دائم خودکار بسته می شود.دلیل این بسته شدن رعایت معادله اصلی حسابداری می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
55

افتتاح حسابهای دائم
افتتاح حسابهای دائم:
همان طور که گفته شد مانده تمام حسابهای دائم باید به دوره مالی بعدی انتقال داده شوند. این انتقال از روی تراز آزمایشی اختتامی صورت می گیرد و با توجه به ماهیت حسابها باید در دفاتر ثبت صورت گیرد.
افتتاح داراییها:
دارایی ها داری ماهیت بدهکار بوده در نتیجه برای افتاح دارایی ها تمام حسابهای دارایی را بدهکار کرده و حساب افتتاحیه را بستانکار می کنیم.
افتتاح بدهی و سرمایه:
بدهی ها و سرمایه دارای ماهیت بستانکار می باشند در نتیجه برای افتتاح آنها، حساب افتتاحیه را بدهکار کرده و حسابهای بدهی و سرمایه بستانکار می شوند.
نکته:
اولین ثبت دفتر روزنامه ثبت افتتاح حسابهای دائم (سند افتتاحیه) و آخرین ثبت دفتر روزنامه ثبت بستن حسابهای دائم (سند اختتامیه) می باشد
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
56

1/1) بانک 5,000,000
حسابهای دریافتنی 2,000,000
ملزومات 1,000,000
اثاثه 2,000,000
وسیله نقلیه 10,000,000
حساب افتتاحیه 20,000,000

افتتاح حساب دارایی ها
1/1) افتتاحیه 20,000,000
حسابهای پرداختنی 5,000,000
اسناد پرداختنی 2,000,000
وام پرداختنی 1,000,000
سرمایه 2,000,000

بستن حساب دارایی ها
20,000,000
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
57

حساب
پیش پرداخت
حساب پیش پرداخت:
پرداخت کل مبلغ قرارداد توسط موسسه به دیگران قبل از انجام کار و یا قرارداد را اصطلاحاً پیش پرداخت می گویند.
نکته:
به پرداخت بخشی از قرارداد پیش پرداخت گفته نمی شود به این گونه پرداختها علی الحساب می گویند.
پرداخت اولیه بابت اجاره ملک (که عرفاً پول پیش گفته می شود) را نیز پیش پرداخت نمی گویند. به اینگونه پرداخت ها ودیعه می گویند که قابل برگشت می باشد و به عنوان امانت داده می شود.
حساب پیش پرداخت:
از گروه دارایی ها می باشد، درنتیجه دارای ماهیت بدهکار بوده و از نوع حسابهای دائم می باشد و در ترازنامه در قسمت دارایی ها زیر حسابهای دریافتنی و یا اسناد دریافتنی نشان داده می شود و در پایان دوره با حساب اختتامیه بسته می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
58

در زمان پرداخت به عنوان پیش پرداخت ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد:
5/1) پیش پرداخت اجاره 24,000,000
بانک 24,000,000
پرداخت اجاره یک ساله
ثبت
پیش پرداخت
حساب پیش پرداخت در پایان دوره و یا قبل تهیه گزارشات باید اصلاح شود و به میزان مبلغی که استفاده شده و یا منقضی شده به حساب هزینه ثبت شود. برای اصلاح پیش پرداخت از رابطه زیر استفاده می شود و ثبت زیر صورت می گیرد.
6/31) هزینه اجاره 4,000,000
پیش پرداخت اجاره 4,000,000
ثبت اصلاحی پیش پرداخت اجاره
 
 
4,000,000
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
59

حساب
پیش دریافت
حساب پیش دریافت:
دریافت کل مبلغ قرارداد توسط موسسه از دیگران قبل از انجام کار و یا قرارداد را اصطلاحاً پیش دریافت می گویند.
در زمان دریافت به عنوان پیش دریافت ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد:
5/1) بانک 20,000,000
پیش دریافت درآمد20,000,000
ثبت پیش دریافت انجام خدمان
حساب پیش دریافت:
از گروه بدهی ها می باشد، درنتیجه دارای ماهیت بستانکار بوده و از نوع حسابهای دائم می باشد و در ترازنامه در قسمت بدهی ها زیر حسابهای پرداختنی و یا اسناد پرداختنی نشان داده می شود و در پایان دوره با حساب اختتامیه بسته می شود.
ثبت اصلاحی پیش دریافت درآمد (نسبت به خدمات انجام شده):
6/31) پیش دریافت درآمد 6,000,000
درآمد 6,000,000
ثبت اصلاحی پیش دریافت درآمد
6,000,000
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
60

حساب
ملزومات
حساب ملزومات:
ملزومات اقلام مصرفی هستند که در یک سال مصرف می شوند. در پایان دوره نسبت به ملزومات مصرفی ثبت اصلاحی زیر در دفاتر صورت می گیرد.
6/31) هزینه ملزومات 20,000,000
ملزومات 20,000,000
ثبت پیش دریافت انجام خدمات
نکته:
در زمان انجام اصلاح هر حساب از روی تراز آزمایشی و یا در زمانی که مانده حساب را داده باشند (در مسائل) ابتدا حساب T را کشیده و مانده آن را نشان می دهیم و بعد از اصلاح نیز اگر حساب جدید ایجاد شده حساب T آن را کشیده و به تراز آزمایشی دقت می کنیم اگر مانده قبلی داشته باشد ابتدا مانده قبل را به حساب T انتقال داده و بعد مبلغ ثبت شده را انتقال می دهیم.
نکته:
اصلاحات در پایان دوره و یا قبل از تهیه گزارشات و قبل از بستن حسابهای موقت در دفاتر صورت می گیرد.
نکته:
در زمان پرداخت به عنوان پیش پرداخت، به دلیل ایجاد یک دارایی و کاهش دارایی دیگر به یک مبلغ، تغییری در معادله حسابداری ایجاد نمی شود و فقط بین داراییها جابجایی رخ می دهد و در زمان اصلاح پیش پرداخت، دارایی کاهش و سرمایه کاهش می یابد.
نکته:
در زمان دریافت پیش دریافت، دارایی (بانک) افزایش و بدهی (پیش دریافت درآمد) نیز افزایش می یابد.
و در زمان اصلاح پیش دریافت، بدهی (پیش دریافت) کاهش و سرمایه (درآمد) افزایش می یابد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
61

اصلاح حسابها ثبت نشده
هزینه ثبت نشده و پرداخت نشده (هزینه های معوق):
امکان دارد که در زمان انجام اصلاحات هزینه هایی انجام شده باشند که در دفاتر ثبت نشده باشد. این نوع هزینه ها ممکن است پرداخت شده باشند (که بانک بستانکار) و ممکن است بابت آنها پرداخت صورت نگرفته باشد (هزینه های معوق) که در دفاتر ثبت زیر صورت می گیرد:
6/31) هزینه اجاره 2,000,000
بانک 2,000,000
ثبت اصلاحی هزینه انجام شده نقدی ثبت نشده
6/31) هزینه حقوق 2,000,000
حقوق پرداختنی 2,000,000
ثبت اصلاحی هزینه انجام شده نقدی ثبت نشده
نکته:
هزینه های معوق باعث افزایش بدهی و کاهش سرمایه می شوند.
درآمد ثبت نشده:
بابت درآمد انجام شده نقدی و یا بابت ارسال صورت حساب ارسالی که در دفاتر ثبت نشده اند، ثبت اصلاحی زیر صورت می گیرد.
6/31) بانک 2,000,000
درآمد 2,000,000
ثبت اصلاحی درآمد نقدی ثبت نشده
6/31) حسابهای دریافتنی2,000,000
درآمد 2,000,000
ثبت اصلاحی ارسال صورتحساب ثبت نشده
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
62

ترازآمایشی اصلاح شده
ترازآزمایشی اصلاح شده:
گزارش درون سارمانی می باشد که بعد از انجام اصلاحات تهیه می گردد. در این گزارش همانند تراز آزمایش 2 ستونی می باشد تمام حسابها (اصلاح شده و یا اصلاح نشده) نشان داده می شود. حسابهایی که اصلاح شده اند مانده گیری شده و مانده بعد از اصلاحات و سایر حسابها که در انجام اصلاحات تغییری نکرده اند مانده بدون تغییر را نشان می دهیم. در این ترازآزمایشی نیز باید بین ستون بدهکار و بستانکار تراز برقرار باشد.
ترتیب نوشتن حسابها نیز همانند ترازآزمایشی می باشد.ابتدا داراییها، سپس بدهی، سرمایه، برداشت، درآمد، هزینه ها نشان داده می شود. شکل آن به صورت زیر می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
63

موسسات بازرگانی
موسسات بازرگانی:
موسساتی که از طریق خرید و فروش کالا درآمد کسب می کنند.
در این نوع موسسات علاوه بر حسابهایی که قبلاً با آنها آشنا شده اید حسابهای زیر را نیز استفاده می کنند:
1. خرید کالا 2. برگشت از خرید و تخفیفات 3. تخفیفات نقدی خرید 4. هزنه حمل کالای خریداری شده
5. فروش کالا 6. برگشت از فروش و تخفیفات 7. تخفیفات نقدی فروش 8. موجودی کالا
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
64

عملیات
خرید کالا
در زمان خرید کالا به صورت نقدی ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد:
6/31) خرید 2,000,000
بانک 2,000,000
خرید نقدی کالا
حساب خرید کالا:
این حساب دقیقاً شبیه حسابهای هزینه می باشد، بدین معنی که دارای ماهیت فقط بدهکار بوده و از نوع حسابهای موقت می باشد و در پایان دوره با حساب خلاصه سود و زیان بسته می شود و در گزارش سود و زیان نشان داده می شود.
در زمان برگشت کالای خریداری شده به فروشنده ثبت زیر صورت می گیرد:
6/31) بانک 500,000
برگشت از خرید و تخفیفات500,000
ثبت برگشت کالای خریداری شده
حساب برگشت از خرید و تخفیفات:
این حساب دارای ماهیت فقط بستانکار بوده و از نوع حسابهای موقت می باشد که در پایان دوره با حساب خلاصه سود و زیان بسته می شود و در گزارش سود و زیان نشان داده می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
65

در زمان خرید کالا به صورت نسیه ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد:
5/20) خرید 2,000,000
حسابهای پرداختنی 2,000,000
خرید کالا به صورت نسیه با شرط ( ن/30 – 10/5)
منظور از شرط ( ن/30 – 10/5):
این است که خرید به صورت نسیه می باشد که دوره تسویه این خرید نسیه 30 روز از تاریخ خرید می باشد و 5% تخفیف تعلق می گیرد اگر در 10 روز اول از تاریخ تسویه صورت بگیرد.
این شرط را به صورت زیر می خوانیم: نسیه 30 روزه 5% تخفیف در 10 روز اول تسویه
5/29) حسابهای پرداختنی 2,000,000
بانک 1,900,000
تخفیفات نقدی خرید 100,000
ثبت پرداخت بدهی در دوره تخفیف
ثبت پرداخت خرید نسیه در دوره تخفیف:
محاسبات:
مبلغ تخفیف 100,000 = 5%× 2,000,000
مبلغ قابل پردخت 1,900,000 = 100,000 – 2,000,000
حساب تخفیفات نقدی خرید:
این حساب دارای ماهیت فقط بستانکار بوده و از نوع حسابهای موقت می باشد که در پایان دوره با حساب خلاصه سود و زیان بسته می شود و در گزارش سود و زیان نشان داده می شود.
دقت شود که کل بدهی تسویه شده است در نتیجه حسابهای پرداختنی به کل مبلغ بدهکار می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
66

عملیات
فروش کالا
در زمان فروش کالا به صورت نقدی ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد:
6/31) بانک 5,000,000
فروش کالا 5,000,000
فروش نقدی کالا
حساب فروش کالا:
این حساب دقیقاً شبیه حساب درآمد می باشد، بدین معنی که دارای ماهیت فقط بستانکار بوده و از نوع حسابهای موقت می باشد و در پایان دوره با حساب خلاصه سود و زیان بسته می شود و در گزارش سود و زیان نشان داده می شود.
در زمان برگشت کالای فروش رفته به فروشنده ثبت زیر صورت می گیرد:
6/31) برگشت از خرید و تخفیفات 500,000
بانک 500,000
ثبت برگشت کالای فروش رفته
حساب برگشت از فروش و تخفیفات:
این حساب دارای ماهیت فقط بدهکار بوده و از نوع حسابهای موقت می باشد که در پایان دوره با حساب خلاصه سود و زیان بسته می شود و در گزارش سود و زیان نشان داده می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
67

در زمان فروش کالا به صورت نسیه ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد:
5/20) حسابهای دریافتنی 2,000,000
فروش کالا 2,000,000
فروش کالا به صورت نسیه با شرط ( ن/30 – 10/5)
5/29) بانک 1,900,000
تخفیفات نقدی خرید 100,000
حسابهای دریافتنی 2,000,000
ثبت پرداخت بدهی در دوره تخفیف
ثبت دریافت مطالات بابت فروش نسیه در دوره تخفیف:
محاسبات:
مبلغ تخفیف 100,000 = 5%× 2,000,000
مبلغ قابل دریافت 1,900,000 = 100,000 – 2,000,000
حساب تخفیفات نقدی فروش:
این حساب دارای ماهیت فقط بدهکار بوده و از نوع حسابهای موقت می باشد که در پایان دوره با حساب خلاصه سود و زیان بسته می شود و در گزارش سود و زیان نشان داده می شود.
دقت شود که کل مطالبات تسویه شده است در نتیجه حسابهای دریافتنی به کل مبلغ بستانکار می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
68

حساب
موجودی کالا
حسب موجودی کالا:
از گروه دارایی ها می باشد، در نتیجه دارای ماهیت بدهکار بوده و از نوع حساب دائم می باشد و در تراز نامه در قسمت داراییها زیر پیش پرداخت و قبل از ملزومات نشان داده می شود.
برای ثبت و نگهداری حساب موجودی کالا 2 روش وجود دارد. که موسسات می توانند طبق این 2 روش حساب موجودی کالا را در دفاتر ثبت نمایند.
انواع روش ثبت و نگهداری موجودی کالا:
1. سیستم ثبت ادواری 2. سیستم ثبت دائمی
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
69

سیستم ثبت ادواری
موسساتی از این سیستم استفاده می کنند که حجم معاملات و تنوع کالایی بالایی داشته باشند.
در این سیستم برای ثبت عملیات حسابداری خرید از حسابهای خرید، تخفیفات نقدی خرید و برگشت از خرید و تخفیفات استفاده می شود.
در این سیستم برای ثبت عملیات حسابداری فروش از حسابهای فروش، تخفیفات نقدی فروش و برگشت از فروش و تخفیفات استفاده می شود.
در این سیستم حساب موجودی کالا در طی دوره گردش ندارد.(در زمان خرید حسابهای خرید و در زمان فروش حسابهای فروش استفاده می شود.)
مبلغ نشان داده شده در حساب موجودی کالا قبل از انجام اصلاحات موجودی کالای اول دوره و بعد از انجام اصلاحات موجودی پایان دوره می باشد.
در این سیستم در پایان دوره موجودی کالا شمارش شده و بهای موجودی کالای پایان ارزشیابی میشود و بابت نشان دادن موجودی کالا در دفاتر ثبت اصلاحی صورت میگیرد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
70

سیستم ثبت دائمی
موسساتی از این سیستم استفاده می کنند که حجم معاملات و تنوع کالایی پایینی داشته باشند.
در این سیستم حسابهای خرید، تخفیفات نقدی خرید و برگشت از خرید و تخفیفات وجود ندارد و در زمان خرید مستقیم از حساب موجودی کالا استفاده می شود.
در این سیستم در زمان انجام فروش علاوه بر استفاده از حسابهای فروش، تخفیفات نقدی فروش و برگشت از فروش و تخفیفات از حساب موجودی کالا (به بهای تمام شده) استفاده می شود.
در این سیستم حساب موجودی کالا در طی دوره گردش دارد.(بدلیل آنکه هم در زمان خرید و هم در زمان فروش از این حساب استفاده می شود.)
در این سیستم هیچ گونه ثبت اصلاحی در پایان دوره برای نشان دادن موجودی کالای پایان دوره در دفاتر صورت نمی گیرد به این دلیل که موجودی کالا مانده را به روز نشان می دهد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
71

گزارش سودوزیان افقی
قبل از تهیه گزارش سود وزیان اصلی موسسات بازرگانی بهتر است ابتدا روابط زیر را که همان گزارش سود و زیان می باشد البته به صورت افقی فرا گرفت.
(برگشت از خرید و تخفیفات + تخفیفات نقدی خرید) – خرید کالا = خرید خالص
هزینه حمل کالای خریداری شده + خرید خالص = بهای تمام شده کالای خریداری شده
موجودی کالای اول دوره + بهای تمام شده کالای خریداری شده = بهای تمام شده کالای آماده برای فروش
موجودی کالای پایان دوره – بهای تمام شده کالای آماده برای فروش = بهای تمام شده کالای فروش رفته
(برگشت از فروش و تخفیفات + تخفیفات نقدی فروش ) – فروش کالا = فروش خالص
بهای تمام شده کالای فروش رفته – فروش خالص = سود (زیان) ناخالص
جمع کل هزینه های عملیاتی – سود (زیان) ناخالص = سود (زیان) ناخالص
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
72

گزارش
سودوزیان عمودی
جمع
کسر
جمع
کسر
جمع
جمع
کسر
کسر
جمع
کسر
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
73

ثبت اصلاحی موجودی کالا
همان طور که گفته شد در سیستم ثبت و نگهداری موجودی کالا به روش ادواری در زمان خرید و فروش حساب موجودی کالا استفاده نمی شود به همین دلیل مانده موجودی کالا در دفاتر موجود نمی باشد که بعد از عملیات شمارش (انبار گردانی) مانده موجودی کالا مشخص شده که برای نشان دادن موجودی کالای پایان دوره دو ثبت اصلاحی در دفاتر صورت می گیرد.
ثبت اصلاحی موجودی کالای اول دوره:
ابتدا موجودی کالای اول دوره را در دفاتر صفر می کنیم، یعنی حساب موجودی کالا به مبلغ اول دوره بستانکار می شود و حساب خلاصه سود و زیان بستانکار می شود.
12/29) خلاصه سود و زیان 3,000,000
موجودی کالا 3,000,000
ثبت اصلاحی موجودی کالای اول دوره
ثبت اصلاحی موجودی کالای پایان دوره:
و بعد از اصلاح موجودی اول دوره ثبت اصلاحی موجودی پایان دوره صورت می گیرد که حساب موجودی کالا بدهکار شده و حساب خلاصه سود و زیان بستانکار می شود.
12/29) موجودی کالا 2,000,000
خلاصه سود و زیان 2,000,000
ثبت اصلاحی موجودی کالای پایان دوره
3,000,000
2,000,000
5,000,000
3,000,000
2,000,000
مانده اول دوره
مانده پایان دوره
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
74

در موسسات بازرگانی عناوین زیر به عنوان حساب تلقی نمی شوند و در نتیجه در ترازآزمایشی و یا ترازآزمایشی اصلاح شده نشان داده می نمی شود. چون در ترازآزمایشی و تراز آزمایشی اصلاح شده فقط حسابها نشان داده می شوند.
1. موجودی کالای اول دوره 2. موجودی کالای پایان دوره 3. خرید خالص 4. فروش خالص
نکات
توافقی: قیمت خرید با توافق خریدار و فروشنده تعیین میگردد! این تخفیف در دفاتر ثبت نمی شود.
تجاری: این تخفیف بر اساس روابط تجاری ایجاد می گردد این تخفیف نیز در دفاتر ثبت نمی شود.
برگشتی: تخفیفی که به علت معیوب بودن و یا عدم تطابق کالا صورت می گیرد. این تخفیف در دفاتر ثبت می شود.
نقدی: این تخفیف زمانی که خرید و فروش نسیه با شرط صورت گیرد و در دوره تخفیف پرداخت انجام شود صورت می گیرد و در دفاتر نیز ثبت می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
75

ارزشیابی موجودی کالا
منظور از ارزشیابی موجودی کالا، پیدا کردن بهای موجودی کالا می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
76

ارزشیابی موجودی کالا
روش FIFO (اولین صارده از اولین وارده):
این روش برای محصولاتی که فاسد شدنی می باشند قابل استفاده می باشد. البته برای محصولات دیگر نیز می توان استفاده کرد.
در این روش همچنان که از نامش مشخص است (اولین صادره از اولین وارده) برای فروش کالا ابتدا کالاهایی که از قبل در موسسه موجود می باشند (موجودی کالای اول دوره) فروش می روند و سپس به ترتیب اولین خرید، و خریدهای بعدی به فروش می رود.
تعداد کالای پایان دوره: 120 واحد
همچنان که گفته شد، هدف از ارزشیابی موجودی کالا تعیین بهای تمام شده کالای فروش رفته و پایان دوره می باشد. در مثال ممکن است تعداد پایان دوره و یا تعداد فروش رفته را بدهند. هر کدام از این دو مورد را دادند برای بدست آوردن دیگری کافی است تعداد داده شده را از تعداد آماده برای فروش کسر کنیم. طبق مثال.
منظور از جمع تعداد، تعداد آماده برای فروش و منظور از جمع قیمت کل بهای تمام شده کالای آماده برای فروش می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
77

حل به روش FIFO
ابتدا تعداد کالای فروش رفته از رابطه زیر بدست می آید:
موجودی کالای پایان دوره + بهای تمام شده کالای آماده برای فروش = بهای تمام شده کالای فروش رفته
120- 300= 180
4,150
بهای تمام شده کالای فروش رفته
ابتدا موجودی کالا فروخته شده
سپس خرید اول
بعد اگر تعداد فروخته شده از خرید اول بشتر شد به ترتیب از خرید های بعدی
4,000
بهای تمام شده کالای پایان دوره
بعد از محاسبه تعداد کالای فروش رفته باقی مانده که در FIFO از آخرین خرید های می باشد به عنوان بهای تمام شده کالای فروش رفته محاسبه می شوند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
78

حل به روش LIFO
روش LIFO (اولین صارده از آخرین وارده):
این روش بیشتر برای مصالح ساختمانی استفاده می شود. فرض کنید کیسه های سیمان اول دوره را داشته و خرید جدید انجام شده که بر روی کیسه های قبلی قرار گرفته اند و حال که قرار است فروخته شوند ابتدا سیمان هایی که آخر خریداری شده اند و سپس سیمان های بعدی فروخته می شوند.
در این روش ابتدا خرید های آخر فروخته شده و سپس خریدهای قبلی و یا موجودی اول فروخته می شوند.
طبق مثال قبل
5,650
بهای تمام شده کالای فروش رفته
ابتدا آخرین خرید فروخته شده
سپس به ترتیب خرید ماقبل آخر و بعد از اتمام آن تا زمانی که تعداد فروخته شده صفر شود به خریدهای اول ادامه می دهیم (البته از آخرین خرید به اولین خرید)
2,500
بهای تمام شده کالای پایان دوره
در روش LIFO موجودی کالای پایان دوره همان موجودی اول به همراه اولین خریدها می باشد. در ایت مثال موجودی اول به اضافه 20 واحد از اولین خرید.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
79

حل به روش میانگین
روش میانگین:
در روشهای میانگین ابتدا یک نرخ متوسط (میانگین) محاسبه شده و تعداد فروخته شده و پایان دوره در آنها ضرب می شوند و بهای تمام شده محاسبه میگردد.
تفاوت روش میانگین ساده و موزون در محاسبه نرخ میانگین می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
80

شناسیایی ویژه
روش شناسایی ویژه:
این روش در کوسسات استفاده می شود که به خرید و فروش کالاهای لوکس و گران قیمت اشتغال دارند (نمایشگاه خودرو) که هر خودرو به بهای تمام شده خود در دفاتر ثبت و در زمان فروش به بهای تمام شده خود از دفاتر خارج می شوند و یا اگر کالایی به موکودی پایان باقی باشد به بهای خود به عنوان بهای تمام شده کالای پایان دوره در دفاتر ثبت می شوند.
مثال شناسایی ویژه:
مثلا فرض کنید در یک نمایشگاه خودرو 2 خودرو وجود دارد که بهای تمام شده آنها به صورت زیر می باشد:
BMW 2,000,000,000 و پراید 200,000,000 ریال.
اگر خودرو BMW فروخته شود می شود به بهای تمام شده پرداید در دفار ثبت کرد و پراید موجود را به بهای BMW در دفاتر به عنوان موجودی پایان نشان داد. به همین علت است که در زمان فروش و یا موجود بودن هر کالا به بهای تمام شده خود در دفاتر نشان داده می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
81

نکات
نکته:
بهای تمام شده موجودی کالای پایان دوره به روش FIFO به ارزش بازار نزدیک تر می باشد. به دلیل آنکه موجودی اول و خرید های اول فروخته شده و خرید های آخر که به قیمت بازار نزدیک می باشند باقی مانده اند.
نکته صعودی نرخ ها:
زمانی که قیمتها در حال افزایش می باشند (حالت تورمی) بهای تمام شده کالای فروش رفته در روش LIFO بیتشر از روش FIFO می باشد.و همچین بهای تمام شده کالای پایان دوره در روش FIFO بیشتر از روش LIFO می باشد. در این حالت سود در روش FIFP بیشتر از روش LIFO می باشد.
نکته نزولی نرخ ها:
تمام شرایط بالا عکس می شوند. و سود در روش LIFO بیشتر از روش FIFO می باشد.
نکته :
قیمت تمام شده با سود رابطه عکس دارد. بدین معنی که اگر قیمت تمام شده اشتباهاً بیشتر از واقع ارزیابی شود سود اشتباهاً کمتر از واقع شناسایی می شود.
نکته :
موجودی کالا با سود رابطه مستقیم دارد، بدین معنی که اگر بهای موجودی کالا اشتباهاً بیشتر از واقع ارزیابی شود سود نیز به همان میزان بیشتر از واقع شناسایی می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
82

اسناد تجاری:
توسعه روزافزون تجارت و مبادلات تجاری داخلی و بین المللی و ضرورت سرعت و سهولت در امر بازرگانی و نقشی که گردش سرمایه و حجم مبادلات تجاری در سرنوشت سیاسی و اقتصادی کشورها دارد، دولتها را بر آن داشته است تا با تدوین ضوابط و مقررات خاصی، امنیت خاطر تاجر و بازرگان را در روابط تجاری فراهم نمایند. اسنادی چون سفته و چک و برات، با ویژگیها و کارکردهای خاص، علاوه بر تاثیر اجتناب ناپذیری که بر اقتصاد هر کشور دارد.
که در ادامه آنها را توضیح خواهیم داد.
اسناد تجاری
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 3
83

تعریف سفته:
طبق ماده 307 سفته یا فته طلب سندی است که به موجب آن امضا کننده تعهد می کند مبلغی در موعد معین و یا هر وقت که حامل یا شخصی که سفته را در اختیار دارد، پولش را طلب کند بپردازد.
سفته
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 3
84

سفته را چطوری تنظیم کنیم؟
طبق ماده 308 سفته علاوه بر امضا یا مهر باید دارای تاریخ بوده و علاوه بر این ، اطلاعات زیر هم روی آن ثبت شود: مبلغی که باید پرداخت شود، نام و نام خانوادگی گیرنده وجه ، تاریخ پرداخت وجه ، علاوه بر اینها نوشتن نام و نام خانوادگی صادر کننده ، اقامتگاه وی و محل پرداخت سفته نیز ضروری است. در صورتی که سفته برای شخص معینی صادر شود، نام و نام خانوادگی او در سفته آورده می شود، در غیر این صورت به جای نام او نوشته می شود در «وجه حامل». در صورتی که نام خانوادگی یک شخص معین نوشته شود، این شخص طلبکار می شود و در غیر این صورت هر کسی که سفته را در اختیار داشته باشد طلبکار محسوب می شود و می تواند در سر رسید سفته مبلغ آن را طلب کند البته اگر سفته عندالمطالبه باشد، صادرکننده باید به محض مطالبه مبلغ آن را پرداخت کند.
نحوه تکمیل سفته
سقف سفته:
هر برگ سفته ، سقف خاصی برای تعهد کردن دارد ، مثلا اگر روی سفته ای درج شده باشد «ده میلیون ریال» یعنی آن سفته حداکثر برای تعهد یک میلیون تومان دارای اعتبار است و با آن نمی توان به پرداخت بیش از یک میلیون تومان تعهد کرد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 3- 3
85

ثبت در زمان دریافت سفته بابت فروش کالا:
عملیات حسابداری سفته
ثبت در زمان صدور سفته بابت خرید کالا:
5/20) اسناد دریافتنی 2,000,000
فروش کالا 2,000,000
فروش کالا به صورت نسیه با دریافت سفته
5/20) خرید کالا 2,000,000
اسناد پرداختنی 2,000,000
خرید کالا به صورت نسیه طی صدور سفته
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
86

جابجایی سفته
جابجایی سفته با یک سفته جدید:
ممکن است در تاریخ سررسید سفته به دلیل نبود نقدینگی سفته جدید صادر شده و سفته قبلی باطل گردد. که یک ثبت در دفاتر جهت نشان دادن جابجایی سفته صورت می گیرد.
ثبت جابجایی سفته دریافتی:
ثبت در زمان صدور سفته بابت خرید کالا:
5/20) اسناد دریافتنی (جدید) 2,000,000
اسناد دریفافتنی (قدیم) 2,000,000
فروش کالا به صورت نسیه با دریافت سفته
5/20) اسناد پرداختنی (قدیم) 2,000,000
اسناد پرداختنی (جدید) 2,000,000
خرید کالا به صورت نسیه طی صدور سفته
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
87

سفته تضمینی:
گاهی برای دریافت وام و یا بابت تضمین انجام کار اسناد تجاری صادر و یا دریافت می شود. در زمان انجام این کار در دفاتر صادر کننده و دریافت کننده سفته تضمینی ثبت زیر صورت می گیرد.
سفته تضمینی
5/20) حسابهای انتضامی 2,000,000
طرف حسابهای انتضامی 2,000,000
صدور سفته جهت تضمین بدهی
5/20) حسابهای انتضامی 2,000,000
طرف حسابهای انتضامی 2,000,000
دریافت سفته جهت تضمین
توجه شود این ثبت علاوه بر ثبت بدهی و یا طلب در دفاتر صورت می گیرد.
حسابهای انتضامی و طرف حسابهای انتضامی فقط در دفتر روزنامه ثبت و به دفتر کل انتقال داده می شوند ولی در هیچ گزارشی نشان داده نمی شود. (البته در تراز آزمایشی می توان نشان داد، منظور از گزارشاتی که در آنها این حساب ها نشان داده نمی شود سود و زیان، سرمایه و ترازنامه می باشند.) این حسابهای فقط در گزارش یادداشتهای پیوست صورتهای مالی نشان داده می شوند.
یادداشتهای پیوست صورتهای مالی گزارشی می باشد که در مورد تمام حسابهای گزارشات توضیحاتی داده میشود و نکات مهمی که در تصمیم گیری استفاده کنندگان مهم می باشد در آن توضیح داده می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
88

سفته داری تاریخ سررسید به شرح زیر می باشد:
عندالمطالبه: یعنی هر زمان که ذینفع بخواهد وجه سفته باید تسویه گردد.
در تاریخ معین: یه تاریخ مشخص را تعیین کرده و در همان تاریخ وجه سفته باید تسویه شود مثلاً در تاریخ 80/5/20 که در همان روز باید سفته تسویه شود.
به تاریخی بعد از تاریخ صدور: در این نوع تاریخ سررسید مدت زمانی را تعیین می کنیم که بعد از صدور سفته در پایان مدت تعیین شده وجه سفته تسویه گردد. که می توان این مدت زمان را به ماه و یا به روز تعیین نماییم.
تاریخ سررسید سفته
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
89

مثال:
سفته ای در تاریخ 80/5/4 صادر شد تاریخ سررسید 3 ماه بعد از صدور می باشد.مطلوب است تعیین تاریخ سررسید:
در این مثال چون مدت سررسید بر اساس ماه می باشد، فقط 3 ماه به ماه تاریخ صدور اضافه می نماییم و روز آن را تغییر نمی دهیم. در نتیجه تاریخ سررسید این سفته برابر است با: 80/8/4
مثال:
طبق مثال قبل اما تاریخ سررسید 150 روز بعد از صدور؟
برای حل این مسئله ابتدا از تاریخ صدور تا انتهای آن ماه روز های باقی مانده را حساب و ماه های بعد را کامل محاسبه می کنیم تا زمانی که جمع روزهای ماهها به 150 و یا کمتر از آن برسد و سپس جمع روزها را از عدد 150 کسر نموده و حاصل تاریخ سررسید می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
90

اسناد دریافتنی در جریان وصول:
گاهی ممکن است سفته و یا هر سند تجاری را به بانک سپرده تا در تاریخ سررسد وجه آن را از حساب متعهد به حساب موسسه واریز نماید.(به حساب خواباندن چکها نمونه ای از این مورد می باشد.)
اسناد دریافتنی دررجریان وصول
در زمان سپردن وجه سفته به بانک ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد:
5/20) اسناد دریافتنی در جریان وصول2,000,000
اسناد دریافتنی 2,000,000
سپردن سفته جهت وصول به بانک
حساب اسناد دریافتنی درجریان وصول از گروه دارایی ها می باشد، درنتیجه دارای ماهیت بدهکار بوده و از نوع حسابهای دائم بوده و در پایان دوره با حساب اختتامیه بسته می شود و در گزارش ترازنامه نشان داده می شود.
در تاریخ سررسد امکان دارد وجه سفته وصول شده و یا نکول گردد، که ثبت های زیر در دفاتر صورت می گیرد.
8/20) بانک 2,000,000
اسناد دریافتنی در جریان وصول 2,000,000
وصول وجه سفته در تاریخ سررسید
8/20) حسابهای دریافتنی 2,000,000
اسناد دریافتنی در جریان وصول 2,000,000
وصول وجه سفته در تاریخ سررسید
منظور از نکول این است که وجه سفته در تاریخ سررسید توسط متعهد پرداخت نمی گردد که در این حالت سفته دیگر اعتبار نداشته (فقط قابلیت پیگیری قضایی دارد) و بجای آن حسابهای دریافتنی بدهکار می شود (به دلیل آنکه متعهد به مُُوسسه بدهی دارد) .
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
91

برای درک مطلب مثالی زده می شود.
موسسه بصیرت در تاریخ 5/4 کالایی را به ارزش 5,000,000 ریال فروخته که بابت آن سفته 2 ماه دریافت نمود. در تاریخ 5/20 سفته جهت وصول در تاریخ سررسید به بانک واگذار شد.
مطلوب است: 1. انجام ثبتهای لازم در تاریخ های 5/4 و 5/20.
2. ثبت تاریخ سررسید با 2 فرض: الف) وصول وجه سفته ب) نکول سفته
5/4) اسناد دریافتنی 5,000,000
فروش 5,000,000
سپردن سفته جهت وصول به بانک
5/20) اسناد دریافتنی در جریان وصول5,000,000
اسناد دریافتنی 5,000,000
سپردن سفته جهت وصول به بانک
ثبت فرض اول
7/4) بانک 5,000,000
اسناد دریافتنی درجریان وصول5,000,000
ثبت وصول وجه سفته
ثبت فرض دوم
7/4) حسابهای دریافتنی 5,000,000
اسناد دریافتنی درجریان وصول5,000,000
ثبت نکول سفته
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
92

تنزیل اسناد:
منظور از تنزیل نقد کردن وجه سفته از طریق واگذاری به بانک قبل از تاریخ سررسید. که در این حالت بانک مبلغی را بابت هزینه کارمزد تنزیل طبق نرخ بهره بانکی کسر کرده و وجه سفته را به ذینفع پرداخت می نماید.
تنزیل اسناد
مدت تنزیل: مدت زمان بین تاریخ واگذاری جهت تنزیل تا تاریخ سررسید را مدت تنزیل می گویند.که ممکن است به ماه و یا به روز یاشد.
نرخ تنزیل: نرخ بهره و کارمزد بانکی می باشد که به صورت سالانه از طرف بانک اعلام می گردد.
مبلغ تنزیل: مبلغ تنزیل همان هزینه تنزیل می باشد که بر اساس مبلغ سفته، نرخ بهره و مدت تنزیل طبق رابطه زیر محاسبه می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 3
93

در زمان تنزیل اسناد دریافتنی ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد:
5/4) بانک 4,900,000
هزینه تنزیل 100,000
اسناد دریافتنی تنزیل شده 5,000,000
ثبت تنزیل اسناد
اسناد دریافتنی تنزیل شده یک نوع بدهی احتمالی می باشد.
بدهی های احتمالی در صورتهای مالی نشان داده نمی شودند و فقط در یادداشتهای صورتهای مالی توضیح داده می شوند.
حساب هزینه تنزیل، یک حساب موقت بوده و مانند سایر هزینه ها در گزارش سود و زیان نشان داده می شود.
در تاریخ سررسید ممکن است 2 حالت صورت گیرد: 1. وجه سفته توسط متعهد به بانک پرداخت شود و یا 2. ممکن است سفته نکول شود. که ثبت های زیر در 2 حالت صورت می گیرد.
حالت اول) تسویه وجه سفته
7/4) اسناد دریافتنی تنزیل شده 5,000,000
اسناد دریافتنی 5,000,000
ثبت تسویه وجه سفته
حالت دوم) نکول وجه سفته
7/4) اسناد دریافتنی تنزیل شده 5,000,000
اسناد دریافتنی 5,000,000
نکول وجه سفته
7/4) حسابهای دریافتنی 5,100,000
بانک 5,100,000
نکول وجه سفته
در زمان نکول 2 ثبت در دفاتر صورت می گیرد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 3
94

مثال:
در تاریخ 5/4 بابت فروش 10,000,000 کالا سفته 120 روزه دریافت شد.
در تاریخ 7/2 سفته جهت تنزیل با نرخ 10% به بانک واگذار شد.
در تاریخ سررسید وجه سفته توسط متعهد به بانک پرداخت نگردید.
مطلوب است: انجام محاسبات و ثبتهای لازم در تاریخ 5/4 ، 7/2 و تاریخ سررسید.
5/4) اسناد دریافتنی 10,000,000
فروش 10,000,000
ثبت فروش نسیه کالا طی سفته 120 روزه
تاریخ واگذاری 7/8 و تاریخ سررسید 9/2 و فاصله این دو تاریخ 54 روز می باشد که به آن مدت تنزیل گفته می شود.
150,000
10,000,000
10%
54
360
7/8) بانک 9,850,000
هزینه تنزیل 150,000
اسناد دریافتنی تنزیل شده 10,000,000
ثبت تنزیل اسناد دریافتنی
9/2) اسناد دریافتنی تنزیل شده 10,000,000
اسناد دریافتنی 10,000,000
ثبت نکول سقته
9/2) حسابهای دریافتنی 10,150,000
بانک 10,150,000
ثبت نکول سقته
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 3- 3
95

تعریف برات:
برات عبارت است از یک حواله ی کتبی که به موجب آن صادر کننده دستور میدهد شخص دیگری مبلغ معینی را به محض رویت و یا در تاریخ معینی در وجه وی یا شخص ثالث و یا به حواله کرد او بپردازد.
برات
برات دارای سه طرف است:
صادر کننده برات(برات کش)
پرداخت کننده وجه برات(برات گیر)
دریافت کننده وجه برات(دارنده برات)
تفاوت سفته با برات:
تفاوت این 2 سند تجاری در منطقه زنگی صادر کننده و متعهد و ذینفع می باشد.
برات زمانی استفاده می شود که منطقه صادر کننده با متعهد و ذینفع در یک مکان نباشد و ذینفع و متعهد در یک مکان باشد.
نکته:
برات امکان دارد بین 2 نفر صورت گیرد که در این حالت صادر کننده و متعهد یکی می باشد.
در ادامه عملیات حسابداری برات در هر یک از دفاتر صادر کننده، متعهد و ذینفع نشان داده خواهد شد.
نکول برات:
منظور از نکول برات قبول نکردن برات توسط متعهد می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
96

دفاتر صادر کننده (حسنی)
5/4) خرید 2,000,000
حسابهای پرداختنی (رضایی) 2,000,000
خرید نسیه از رضایی
دفاتر متعهد (حسینی)
دفاتر ذینفع (رضایی)
بدون ثبت
5/4) حسابهای دریافتنی (حسنی) 2,000,000
فروش 2,000,000
فروش نسیه به حسنی
ثبت خرید نسیه کالا توسط حسنی از رضایی
فروش کالا توسط حسنی به حسینی
بدون ثبت
5/4) حسابهای دریافتنی (حسینی) 2,000,000
فروش 2,000,000
فروش نسیه به حسینی
5/4) خرید 2,000,000
حسابهای پرداختنی (حسنی) 2,000,000
خرید نسیه از حسنی
در زمان صدور سفته توسط حسنی در عهده حسینی در وجه رضایی
بدون ثبت
بدون ثبت
بدون ثبت
در زمان قبولی سفته توسط متعهد (حسینی)
5/4) حسابهای پرداختنی (رضایی) 2,000,000
حسابهای دریافتنی (حسینی) 2,000,000
ثبت قبولی برات توسط حسینی
5/4) حسابهای پرداختنی (حسنی) 2,000,000
اسناد پرداختنی (رضایی) 2,000,000
ثبت قبولی برات
5/4) اسناد دریافتنی (حسینی) 2,000,000
حسابهای دریافتنی (حسنی) 2,000,000
ثبت قبولی برات توسط حسینی
در زمان پرداخت وجه سفته توسط متعهد (حسینی)
بدون ثبت
5/4) اسناد پرداختنی (رضایی) 2,000,000
بانک 2,000,000
ثبت پرداخت وجه برات
5/4) بانک 2,000,000
اسناد دریافتنی (حسینی) 2,000,000
دریافت وجه برات
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
97

تعریف چک:
در ماده ۳۱۰ قانون تجارت  از چک به عنوان نوشته ای یاد شده که به موجب آن صادره کننده چک کل وجه یا مقداری از وجوهی را که نزد بانک محال علیه ( بانکی که باید وجه را بپردازد ) دارد ، به دیگری واگذار می نماید . در ماده ۳۱۱ همان قانون مرقوم است که : ” در چک باید محل و تاریخ صدور قید شده و به امضای صادر کننده برسد و پرداخت چک نباید وعده داشته باشد
چک
عملیات حسابداری چک:
در بحث تئوری در زمان دریافت چک بانک بدهکار شده و در زمان صدور چ بانک بستانکار می شود. به دلیل تعریف چک که چک را برگه ای نقدی می داند.
اما چون بر اساس عرف بروی چک تاریخ سررسید تعیین می شود در زمان دریافت اسناد دریافتنی بدهکار و در زمان صدور اسناد پرداختنی بستانکار می شود.
ظهر نویسی:
منظور از ظهر نویسی پشت نویسی چک جهت انتقال به دیگری می باشد. که در آن دریافت کننده اول آنرا امضاء و تایید کرده و دیگری واگذار می کند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
98

صندوق
حساب صندوق:
از گروه دارایی ها می باشد (دارایی جاری) در نتیجه دارای ماهیت بدهکار بوده، و از نوع حساب دائم می باشد و در ترازنامه (به عنوان اولین حساب از داراییها) نشان داده می شود و در پایان دوره مالی با حساب اختتامیه بسته می شود.
حساب صندوق از نقد ترین و قابل دسترس ترین حسابها می باشد که احتمال سوءاستفاده از آن زیاد است.
ثبت در زمان افزایش حساب صندوق ( واریز از بدهکاران):
12/29) صندوق 2,000,000
حسابهای دریافتنی2,000,000
دریافت مطالبات
ثبت در زمان کاهش حساب صندوق ( پرداخت هزینه ها):
12/29) هزینه سوخت 500,000
صندوق 500,000
پرداخت نقدی هزینه سوخت
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
99

کسری و اضافات صندوق
به دلیل آنکه پرداختهای جزء از صندوق صورت می گیرد، در پایان روز صندوق شمارش شده و با موجودی دفتری مقایسه می شود و اختلافاتی بین صندوق واقعی و صندوق دفتری بوجود می آید اگر اینم اختلافات با اهمیت بوده باید پیگری شود احتمالاً ثبتی اشتباه صورت گرفته و یا دریافتی و یا پرداختی در دفاتر ثبت نشده است.
اما اگر اختلاف جزیی و بی اهمیت باشد با یک ثبت اصلاحی آن را اصلاح می کنیم.
نکته:
همیشه باید مانده صندوق دفتری به صندوق واقعی برسانیم.
ثبت زیر در صورتی در دفاتر صورت می گیرد که مانده دفتری صندوق کمتر از مانده واقعی صندوق می باشد. (مانده صندوق دفتری 4,550,000 و مانده صندوق واقعی 4,600,000 ریال)
5/20) صندوق 50,000
کسری و اضافات صندوق 50,000
ثبت اضافات صندوق
زمانی که صندوق واقعی بیشتر از صندوق دفتری باشد اصطلاحاً اضافات صندوق گفته می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
100

ثبت زیر در صورتی در دفاتر صورت می گیرد که مانده دفتری صندوق بیشتر از مانده واقعی صندوق می باشد. (مانده صندوق دفتری 4,540,000 و مانده صندوق واقعی 4,500,000 ریال)
5/20) کسری و اضافات صندوق 50,000
صندوق 50,000
ثبت کسری صندوق
زمانی که صندوق واقعی کمتر از صندوق دفتری باشد اصطلاحاً کسری صندوق گفته می شود.
حساب کسری و اضافات صندوق بدون ماهیت می باشد، بدین معنی که ممکن است مانده بدهکار و یا مانده بستانکار داشته باشد. این حساب با حساب خلاصه سود و زیان بسته می شود. طبق ثبت های زیر:
5/20) کسری و اضافات صندوق 50,000
خلاصه سودوزیان 50,000
ثبت بستن کسری و اضافات صندوق (مانده بستانکار)
5/20) خلاصه سود و زیان 50,000
کسری و اضافات صندوق 50,000
ثبت بستن کسری و اضافات صندوق (مانده بدهکار )
بعضی زا مولفین ابتدا حساب کسری و اضافات را با حساب هزینه های مالی (در صورت داشتن مانده بدهکار) و یا سایر درآمدها (در صورت داشتن مانده بستانکار) بسته و سپس اثبت بستن این حسابها را با حساب خلاصه سود و زیان در پایان دوره انجام می دهند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
101

بانک
حساب بانک:
از گروه دارایی ها می باشد (دارایی جاری) در نتیجه دارای ماهیت بدهکار بوده، و از نوع حساب دائم می باشد و در ترازنامه (به عنوان اولین حساب از داراییها) نشان داده می شود و در پایان دوره مالی با حساب اختتامیه بسته می شود.
حساب بانک بعد از صندوق، نقد ترین و قابل دسترس ترین حسابها می باشد که احتمال سوءاستفاده از آن زیاد است.
ثبت در زمان افزایش حساب صندوق ( واریز از بدهکاران):
12/29) بانک 2,000,000
حسابهای دریافتنی2,000,000
دریافت مطالبات
ثبت در زمان کاهش حساب بانک ( پرداخت هزینه ها):
12/29) اثاثه 500,000
بانک 500,000
خرید نقدی اثاثه طی چک شماره 121
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
102

گزراشات ارسالی بانک
از طرف بانک 3 گزارش به صورت معمول ارسال می شود.
اعلامیه بستانکاری
اعلامیه بدهکاری
صورت حساب بانکی
اعلامیه بستانکاری:
زمانی که وجه نقد به حساب بانکی موسسه واریز می گردد از طرف بانک اعلامیه ای به نام اعلامیه بستانکاری به موسسه ارسال می شود. (به دلیل اینکه موسسه برای بانک حکم حسابهای پرداختنی دارد)
اعلامیه بستانکاری:
زمانی که وجه نقد از حساب بانکی موسسه برداشت می گردد از طرف بانک اعلامیه ای به نام اعلامیه بدهکاری به موسسه ارسال می شود.
صورت حساب بانکی:
در این گزارش که به صورت دوره ای و با درخواست موسسه صورت می گیرد، کلیه واریزها و برداشت ها از حساب بانکی با ذکر تاریخ و شماره پیگیری و همجنین مانده فعلی بانک نشان داده می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
103

اقلام باز
اقلام باز:
با عناوین ایجاد کننده اختلاف بین صورت حساب بانکی و حساب بانک دفاتر اقلام باز گویند. این اقلام شامل:
چک های معوق
چک های لاوصول (چکهای برگشتی)
سپرده بین راهی
واریزی های نامشخص
کارمزد بانکی
اشتباهات
اغلب بین مانده بانک طبق صورت حساب و مانده بانک طبق دفاتر اختلاف وجود دارد. که برای بررسی این اختلاف اقدام به تهیه صورت مغایرت بانکی می کنیم. البته قبل از تهیه صورت مغایرت بانکی باید اقلام ایجاد کننده اختلاف را پیدا کنیم.
برای رسیدن به مانده واقعی با بررسی اقلام باز اقدام به تهیه صورت مغایرت بانکی می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 3
104

چک های معوق:
چک های صادر شده از طرف موسسه که طرف حسابها وجوه آن را از بانک دریافت ننموده اند. ثبت کاهش بانک بابت این چک ها از طرف موسسه درست می باشد و بلاخره این وجه این چکها از بانک کسر خواهد شد. در نتیجه چکهای معوق در تهیه صورت مغایرت بانکی از مانده بانک طبق صورت حساب کسر می گردد.
اقلام باز
چک های لاوصول:
چکهای دریافتی از دیگران که در زمان دریافت بانک افزایش داده شد ولی وجه آن به حساب واریز نشده است. بدلیل اینکه این چکها برگشت زده می شوند در نتیجه در صورت مغایرت بانکی وجه این چکها از مانده بانک طبق دفاتر کسر می شود.
سپرده بین راهی:
وجوهی که درساعات پایانی کار بانک به حساب واریز ولی بانک به روز بعد در بانک ثبت می نماید و در صورت حساب بانکی دیده نمی شود. به دلیل اینکه این وجوه در حساب اعمال خواهد شد در صورت مغایرت بانکی به مانده بانک طبق صورت حساب اضافه می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 3
105

واریزی های نامشخص:
وجوهی که به حساب بانکی واریز شده اند و از طرف بانک اعلامیه بستانکاری به موسسه ارسال نشده است. این وجوه باعث افزایش بانک شده که موسسه آن را افزایش نداده است در نتیجه در تهیه صورت مغایرت بانکی این وجوه به مانده بانک طبق دفاتر اضافه می گردد.
اقلام باز
کارمزد بانکی:
بانک جهت خدمات بانکی ارائه داده شده به موسسه از حساب موسسه وجوهی را تحت عنوان کارمزد کسر می کند که در صورت حساب ارسالی نشان داده می شود. این کار مزد چون از دفاتر کسر نشده است در تهیه صورت مغایرت بانکی از مانده طبق دفاتر کسر می شود.
کارمزد بانکی:
اشتباهات هم می تواند از طرف بانک باشد و هم از طرف حسابدار موسسه، همچنین ممکن است اثر افزایشی و یا کاهشی داشته باشد. در نتیجه باید نوع اشتباه مشخص گردد تا در صورت مغایرت بانکی نشان داد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 3- 3
106

نمونه صورت مغایرت بانکی (رسیدن به مانده واقعی)
بعد از تهیه صورت مغایرت باید تمام اقلام بازی که در سمت مانده طبق دفاتر صورت گرفته در دفاتر موسسه ثبت گردند.
6/31) بانک 2,000,000
حسابهای دریافتنی2,000,000
ثبت بابت صورت مغایرت بانکی
6/31) حسابهای دریافتنی 2,000,000
بانک 2,000,000
ثبت بابت چکهای لاوصول
6/31) هزینه کارمزد 2,000,000
بانک 2,000,000
ثبت کار مزد بانکی
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
107

تعریف مطالبات:
مطالبات، طلبهای موسسه می باشد از اشخاص دیگر که از رویدادهای گذشته ناشی می شود.
مطالبات
حسابهای دریفاتنی تجاری:
مطالباتی که از فعالیت اصلی موسسه ایجاد شده است. مانند ماطالبات حاصل از فروش نسیه و یا ارائه خدمات.
اسناد دریافتنی :
همان حسابهای دریافتنی تجاری می باشد که بابت آنها سند تجاری (سفته، برات و یا چک) دریافت شده است.
سایر حسابها و اسناد دریافتنی :
مطالباتی که حاصل فعالیت اصلی موسسه نمی باشد، این گونه مطالبات مستمر نیستند. مانند بهره دریافتنی، بیمه دریافتنی، و … .
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
108

مطالبات قابل وصول:
مطالباتی می باشند که وصول آنها قطعی است.
مطالبات قابل وصول:
مطالباتی که قطعاً وصول نخواهند شد. (این گونه مطالبات را باید از دفاتر خارج کرد)
مطالبات مشکوک الوصول:
مطالباتی که نسبت به وصول و یا عدم وصول آنها اطمینان وجود ندارد.
نکته:
مطالباتی که غیر قابل وصول می باشند باید از دفاتر خارج شوند که اصطلاحاً به خروج مطالبات سوخت مطالبات گفته می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
109

در این روش پس از اطمینان از اینکه مطالبات غیر قابل وصول می باشند مطالبات را از دفاتر خارج می کنیم (حسابهای دریافتنی بستانکار) و به دلیل آنکه حسابهای دریافتنی در زمان ایجاد درآمد (فروش و یا ارائه خدمات) در دفاتر افزایش یافته است، در نتیجه در زمان سوخت مطالبات باید از حسابی استفاده شود که مخالف درآمد باشد، به همین جهت از حساب هزینه استفاده می کنیم و نام هزینه را هزینه مطالبات سوخت شده می گذاریم.
حذف مستقیم
ثبت سوخت مطالبات:
6/20) هزینه مطالبات سوخت شده 10,000,000
حسابهای دریافتنی 10,000,000
ثبت سوخت مطالبات
نکته:
موسساتی که در سال اول فعالیت خود می باشند در زمان سوخت مطالبات از روش حذف مستقیم استفاده می کنند و در پایان دوره می توانند روش خود را تغییر دهند.
نکته:
از دو روش حذف مستقیم و ذخیره گیری موسسات مجاز به استفاده از یک روش می باشند و باید در دوره های بعد از همین روش استفاده کنند مگر اینکه استفاده از روش باعث ارائه گزارشات نادرست شود. (اصل ثبات رویه)
نکته:
روش حذف مستقیم اصل تطابق هزینه با درآمد را رعایت نمی کند.
در حسابداری تکمیلی توضیحات کامل داده خواهد شد
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
110

در این روش نسبت به مطالباتی که مشکوک الوصول می باشند قبل از سوخت ذخیره گیری می نامیم و در حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول قرار داده و در زمان سوخت از این حساب استفاده می کنیم. ذخیره گری در پایان دوره صورت می گیرد.
ذخیره گیری
ثبت ذخیره گیری:
12/29) هزینه مطالبات مشکوک الوصول 10,000,000
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول 10,000,000
ثبت ذخیره گیری مطالبات مشکوک الوصول
می توان حساب هزینه و ذخیره مطالبات مشکوک الوصول را به صورت خلاصه به این شکل نیز در دفاتر نشان داد.
حساب هزینه م.م و حساب ذخیره م.م
حساب ذخیره م.م طبق اصل محافظه کاری ایجاد شده و اصل تطابق هزینه با درآمد را نیز رعایت می کند.
ذخیره گیری بر اساس تجربیات قبلی صورت می گیرد و درنتیجه یک حساب برآوردی می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
111

در این روش تعداد طرف حسابهای موسسه کم می باشد و می توان وضعیت تک تک طرف حسابها را بررسی نمود و میزان مطالبات مشکوک الوصول را مشخص نمود.
برای درک بهتر مثالی در این رابطه زده می شود.
روش موردی
مطالبات موسسه از حسنی، حسینی، رضایی به ترتیب برابر است با 5,000,000 ، 6,000,000 و 4,000,000 ریال می باشد. با بررسی های انجام شده مطالبات قابل وصول به ترتیب برابر است با 80%، 100% و 50% .
مطلوب است: محاسبه و ثبت مطالبات مشکوک الوصول موسسه.
حل:
برای حل این مسئله ابتدا مبلغ مطالبات هر طرف حساب در درصد قابل وصول ضرب شده و حاصل را از کل مطالبات کسر می کنیم که مطالبات مشکوک الوصول بدست می آید.
7/8) هزینه مطالبات مشکوک الوصول 3,000,000
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول 3,000,000
ثبت ذخیره گیری مطالبات
نکته:
مطالبات مشکوک الوصول ثبت می شود، پس باید دقت شود امکان دارد درصد مطالبات مشکوک الوصول داده شود اگر این درصد داده شد دیگر نباید از کل مطالبات کسر کرد. زیرا بعد از ضرب درصد در مطالبات حاصل مطالبات مشکوک الوصول خواهد شد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
112

این روش یکی از بهترین و دقیق ترین روشهای محاسبه ذخیره مطالبات مشکوک الوصول می باشد. که بر اساس تاریخ سررسید مطالبات و درصد مطالباتمشکوک الوصول می توان مطالبات مشکوک الوصول را محاسبه و ثبت نمود.
روش تجزیه و تحلیل جدول سنی
7/8) هزینه مطالبات مشکوک الوصول 4,230,000
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول 4,230,000
ثبت ذخیره گیری مطالبات
نکته:
لازم به تهیه جدول نیست کافی است مطالبات را از لحاظ سررسید مشخص کرده و در درصد های داده شده کنید. به این نکته هم توجه کنید که تاریخ سررسید را نسبت به پایان دوره مقایسه کنید.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
113

در این روش ابتدا مانده حسابهای دریافتنی را در پایان دوره بدست آورده سپس در درصدی که نسبت به تجربیات گذشته بدست آمده ضرب می کنیم. حاصل مطالبات مشکوک الوصول می باشد که در دفاتر ثبت می کنیم.
روش درصدی از مانده حسابهای دریافتنی
مثال:
مانده حسابهای دریافتنی در ابتدای دوره 5,000,000 ریال می باشد، فروش نسیه طی دوره 4,000,000 ریال، وصول مطالبات در طی دوره 3,000,000 ریال می باشد.
مطلبو است: محاسبه مطالبات مشکوک الوصول بر اساس 10% مانده حسابهای دریافتنی و ثبت ذخیره گیری در دفاتر
7/8) هزینه مطالبات مشکوک الوصول 600,000
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول 600,000
ثبت ذخیره گیری مطالبات
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
114

در این روش ابتدا فروش نسیه را از کل فروش محاسبه کرده و سپس فروش نسیه را خالص نبوده (تخفیفات نقدی و برگشت از فروش و تخفیفات را کسر می کنیم.) سپس در درصد داده شده ضرب می کنیم.
روش درصدی از فروش نسیه خالص
مثال:
کل فروش موسسه 40,000,000 ریال می باشد، 40% فروش نقد می باشد. برگشت از فروش و تخفیفات فروش نسیه 2,000,000 و تخفیفات نقدی فروش نسیه 3,000,000 ریال می باشد.
مطلوب است: محاسبه و ثبت مطالبات مشکوک الوصول بر اساس 10% فروش نسیه خالص
16,000,000 = 40% × 40,000,000
24,000,000 = 16,000,000 – 40,000,000
19,000,000 = (2,000,000 + 3,000,000) – 24,000,000
1,900,000 = 10% × 19,000,000
مطالایات مشکوک الوصول
فروش نسیه خالص
فروش نسیه
فروش نقد
7/8) هزینه م.م 600,000
ذخیره م.م 600,000
ثبت ذخیره گیری مطالبات
نکته:
توجه کنید ممکن است در سوالات فروش نقد و نسیه را تفکیک نکند و فقط فروش را به شما بدهد، در این شرایط مبلغ داده شده به عنوان فروش همان فروش نسیه می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
115

مفروضات حسابداری به فرض‎های اولیه‎ای گفته می‎شود که بنیان اصول حسابداری، استانداردهای حسابداری و روش‎های حسابداری را شکل می‎دهند. این مفروضات عبارتند از:

فرض تفکیک شخصیت
فرض واحد اندازه‎گیری
فرض تعهدی
فرض تداوم فعالیت
فرض دوره مالی
مفروضات حسابداری
فرض تفکیک شخصیت:
فرض تفکیک شخصیت یکی از اساسی ترین مفروضات حسابداری می باشد. زیرا این فرض به هر واحد اقتصادی (اعم از اینکه دارای شخصیت حقوقی یافاقد آن باشد) به عنوان یک واحد مستقل از مالک یا مالکان آن و نیز جدا از موسسات دیگر نگاه میکند. با این فرض هر موسسه یک شخصیت حقوقی مستقل فرض شده که می تواند دارایی تحصیل نموده، بدهی و هزینه تعهد و درآمد نیز تحصیل نماید. بر مبنای این فرض، مطالبات و دیون شخصی صاحبان واحد تجاری به اشخاص ثالث، جزء منابع تعهدات واحد تجاری محسوب نمی گردد اگر چه در شرکت های تضامنی و موسسات انفرادی با اینکه شخصیت شرکت یا موسسه، مستقل از شخصیت مالک یا مالکان آن می باشد اما از نظر قانونی این تفکیک وجود ندارد و بستانکاران این گونه موسسات می توانند طلب خود را از داراییهای موسسه یا اموال شخصی صاحبان سرمایه وصول نمایند
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
116

فرض واحد اندازه‎گیری:
برای اندازه گیری هر ویژگی یا کیفیت، در نگاه اول به یک مقیاس اندازه گیری نیاز می باشد. مثلا واحد اندازه گیری طول متر، وزن کیلو گرم، انسان نفر، زلزله ریشتر و… می باشد. در حسابداری نیز « پول» به عنوان واحد اندازه گیری مبادلات فرض شده است. کلیه مبادلاتی که توسط حسابداران در دفاتر یا صورت های مالی منعکس می گردد، معرف حجم و یا مقدار نمی باشد بلکه تنها بهای آنها را نشان می دهند.
فرض تعهدی:
این فرض حاکی از این است که باید درآمدها به محض تحقق و هزینه ها به محض تحمل و بدون توجه به دریافت یا پرداخت وجه نقد مربوط شناسائی شود. این فرض بر تحقق درآمد، تحمل هزینه و تطابق دقیق هزینه ها با درآمدهای شناسایی شده، تاکید دارد.
فرض تداوم فعالیت:
بدین معنی می باشد که واحد تجاری عملیات خود را در آینده قابل پیش بینی ادامه خواهد داد. به بیان دیگر، واحد تجاری آن قدر به موجودیت خود ادامه می دهد تا برنامه های جاری خود را اجراء و تعهدات خود را ایفا کند.
بر اساس این فرض داراییها و بدهی ها به جاری و بلند مدت تقسیم میشود.
فرض دوره مالی:
عملکرد موسسه بعد از پایان فعالیت و در زمان انحلال موسسه به طور دقیق قابل ارزیابی می باشد، اما برای اینکه استفاده کنندگان بتوانند بر وضعیت و عملکرد موسسه تجزیه و تحلیل داشته باشند، باید عمر طولانی موسسه را به دوره های کوتاه تر تقسیم نمود که به آن دوره ی مالی گفته می شود که به صورت یکساله می باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
117

آن گروه از مفاهیم حسابداری که رهنمودها و مبانی لازم در مورد نحوه اندازه گیری، ثبت و گزارش اطلاعات مالی را به طور مشخص فراهم می آورد. مفروضات حسابداری جنبه زیر بنایی دارند در حالی که اصول حسابداری بیشتر جنبه کاربردی و عملی دارند.این اصول عبارتند از:

اصل بهای تمام شده
اصل تحقق درآمد
اصل تطابق هزینه ها با درآمدها
اصل افشاء
اصول
حسابداری
اصل بهای تمام شده تاریخی:
به موجب اصل بهای تمام شده تاریخی ، تمام رویدادهای مالی به بهای تمام شده در تاریخ وقوع ثبت و در صورتهای مالی منعکس میشوند. اصل بهای تمام شده تاریخی در مورد اندازه گیری بدهیها، هزینه ها و زیانها نیز حاکم است.
تحقق درآمد:
طبق اصل تحقق درآمد ، درآمد زمانی شناسایی می شود که دو شرط زیر صورت گرفته باشد:
معامله انجام شده باشد.
ارامد حاصله قابل اندازه گیری به پول رایج باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
118

اصل تطابق هزینه ها با درآمدها:
یعنی هزینه های انجام شده برای تحصیل درآمد باید در همان دوره که درآمد شناسایی می شود با درآمد مقابله گردد تا سود و زیان خالص دوره معلوم گردد.
شناسایی هزینه ها:
1.رابطه علت و معلولی یعنی وقوع درآمد و هزینه همزمان است. مانند : بهای تمام شده کالای فروش رفته ، هزینه کمیسیون فروش و هزینه ی حمل و تحویل کالا به مشتریان 2.تخصیص منظم و منطقی هزینه ها  وقتی مخارج در طی چند دوره اتفاق بیفتد ( مانند استهلاک) مخارج باید به دوره ها سرشکن شود. مثال دیگر: هزینه سود تضمین شده (بهره) تسهلات بلند مدت دریافتی 3.شناخت بلادرنگ وقتی بین درآمد و مخارج رابطه علت و معلولی وجود نداشته باشد و مخارج فاقد منافع آتی باشند ، این گونه مخارج باید بلافاصله پس از وقوع به عنوان هزینه شناسایی شوند. مانند هزینه تبلیغات و هزینه آموزش کارکنان.
اصل افشاء:
این اصل ایجاب می کند که کلیه واقعیتهای با اهمیت مربوط به رویدادها و فعالیتهای مالی واحدهای تجاری به شکل مناسب و کامل گزارش شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
119

محدود کننده های حسابداری، اصول حسابداری را برابر شرایط خاص تعدیل می نمایند. به محدود کننده های حسابداری، میثاقهای حسابداری نیز گفته می شود. این محدود کننده عبارتند از:
1- احتیاط (محافظه کاری)
2-  اهمیت
3-  فزونی منافع بر مخارج
4-  خصوصیات صنعت
محدود کننده های
حسابداری
احتیاط (محافظه کاری):
یعنی نتایج بدست آمده از ثبتهای حسابداری باید کمترین اثر را بر درآمدها و بیشترین اثر را بر هزینه ها داشته باشد تا از ارائه سودی غیر واقعی در گزارشات مصون باشیم به عبارت دیگر شناسائی و ثبت درآمدها سختتر از شناسائی و ثبت هزینه ها میباشد .
اهمیت:
واحدهای اقتصادی مجازند در خصوص اقلامی که با توجه به وضعیت, محیط و عملکرد واحد از جهت ارزش, ناچیز و کم اهمیت می باشند از بکار گرفتن روشهای صحیح تئوریک اجتناب نموده و به حای آن از روشهایی استفاده کنند که کم هزینه تر, عملی تر و راحت تر باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
120

فزونی منافع بر مخارج:
منافع حاصل از گزارشات مالی یک موسسه باید بیشتر از هزینه اجرا و اعمال روشهای حصول به نتایج آن باشد ، به عبارت دیگر مخارج ارائه برخی از اطلاعات و صرف وقت و هزینه جهت طبقه بندی کردن آنها در حسابداری بیشتر از منفعت ارائه این اطلاعات نباشد .
خصوصیات صنعت:
ویژگی ها و خصوصیات برخی از صنایع، روشها و رویه های خاصی را می طلبد. در برخی از موارد ممکن ویژگی یک صنعت خاص، بکارگیری روشی را ایجاب نماید که مطابق اصول پذیرفته شده حسابداری نباشد. این ویژگی می تواند استثناء در بکارگیری اصول و رویه های حسابداری را توجیه نماید. مثلا درپیمانکاری قبل از تکمیل فرآیند کسب سود و همزمان با پیشرفت کار، درآمد شناسایی می گردد که این خود استثنایی بر اصول پذیرفته شده حسابداری محسوب می گردد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
121

لوکا پاچولی پدر حسابداری نوین می گوید:

کسی که هیچ کاری نمی کند، هیچ اشتباهی نمی کندکسی که هیچ اشتباهی نمی کند، هیچ چیز یاد نمی گیرد.

وقوع اشتباه در حسابداری امری اجتناب ناپذیر است و عواملی چون تنوع وپیچیدگی موضوعات، حجم زیاد کار، خستگی، کسالت،بی اطلاعی،بی دقتی وعملیات تکراری احتمال اشتباه را افزایش می دهد. اغلب اشتباهاتی که در حسابداری رخ می دهد غیر عمدی است. با این حال ممکن است به قصد سوء استفاده، مخفی کردن ویا ارائه نادرست اطلاعات مالی نیز اشتباهاتی صورت بگیرد.
اشتباهات حسابداری
اشتباهات اعم از عمدی یا غیر عمد ممکن است در موارد زیر روی دهد.

1. در تجزیه و تحلیل معاملات
2.در ثبت معاملات در دفتر روزنامه ویا ثبت نکردن آنها
3. در نقل اقلام از دفتر روزنامه به دفتر کل
4. در مانده گیری حسابها
5. در نقل مانده حسابهای دفتر کل از یک صفحه به صفحه دیگر
6. در انتقال مانده ها به تراز آزمایشی
7. در جمع زدن ستونهای تراز آزمایشی
8. در اصلاح حسابها
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
122

طبقه بندی اشتباهات:
اشباهات دفتر داری را از لحاظ امکان کشف در جریان عادی عملیات حسابداری می توان به دو دسته زیر تقسیم کرد:
الف: اشتباهاتی که موجب عدم توازن تراز آزمایشی می شوند.
ب: اشتباهاتی که موجب عدم توازن تراز آزمایشی نمی شوند.
اشتباهاتی که موجب عدم توازن تراز آزمایشی می شوند.:
اشتباهات زیر باعث می شود تراز آزمایشی دو ستونی ویا دوستون آخر تراز آزمایشی چهار ستونی توازن نداشته باشد.
1. جمع زدن غلط ستونهای مانده حسابه در تراز آزمایشی
2. انتقال ندادن یک طرف ثبت روزنامه به حسابهای دفتر کل.(مثال: در فروش نقدی ممکن است،طرف بدهکار معامله به درستی به حساب صندوق یا بانک نقل شود. اما طرف بستانکار به حساب فروش نقل شود).
3. انتقال دادن هر دو طرف یک ثبت روزنامه به ستون بدهکار یا ستون بستانکار حسابهای دفتر کل:(مثال: در نقل ثبت روزنامه مربوط به خرید نقدی 100000 ریال کالا ممکن است حساب خرید به درستی بدهکار اما در نقل طرف بستانکار اشتباه شود و مبلغ مزبور به جای ستون بستانکار حساب صندوق به ستون بدهکار صندوق نقل شود).
4. نقل مبلغ نادرست به حسابهای دفتر کل:(مثال: ممکن است یک طرف ثبت روزنامه ای به مبلغ 100000 ریال اشتباها به مبلغ 10000 ریال به حساب مربوط در دفتر کل وارد شود).
5. نوشتن رقم بدهکار وبستانکار نامساوی برای یک معامله در دفتر روزنامه.(مثال:ممکن است طرف بدهکار یک ثبت روزنامه،20000 ریال وطرف بستانکار آن اشتباها 200000 ریال نوشته شود)احتمال این نوع اشتباه در ثبتهای مرکب بیشتر است.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
123

اشتباهاتی که موجب عدم توازن تراز آزمایشی چهار ستونی نمی شود:
اشتباهات زیر بدون آن که بر توازن تراز آزمایشی اثر بگذارند موجب عدم تطابق رقم گردش عملیات دفتر روزنامه و دفتر کل می شوند.
1: عدم انتقال دو طرف یک ثبت روزنامه به حسابهای مربوط در دفتر کل
2:انتقال دو طرف یک ثبت روزنامه با مبلغ کمتر یا بیشتر، به حسابهای مربوط در دفتر کل
3:وقوع اشتباهات خنثی کننده(مثال:در صورتی که جمع ستون بدهکار یکی از حسابهای دارایی و جمع ستون بستانکار یک از حسابهای بدهی به یک میزان کمتر یا بیشتر از واقع قلمداد شود).
کشف اشتباهات:
معمولا برای کشف اشتباه یا اشتباهاتی که موجب عدم توازن تراز آزمایشی شده است. روشهای زیر بکار می رود.
1. جمع زدن مجدد ستونهای تراز آزمایشی به ترتیب عکس. یعنی اگر ستونها ابتدا از بالا به پایین جمع زده شده است بار دوم،از پایین به بالا جمع زده می شود.
2. مقابله مانده حسابهای دفتر کل با اقلام مندرج در تراز آزمایشی
3. کنترل نقل مانده حسابها از یک صفحه به صفحه بعد دفتر کل
4. کنترل محاسبات مربوط به مانده گیری حسابهای دفتر کل
5. بررسی ستون عطف دفتر روزنامه برای پیدا کردن اقلامی که احتمالا به دفتر کل نقل نشده اند
6. بررسی صحت انتقال اقلام از دفتر روزنامه به حسابهای دفتر کل از طریق مقابله یکایک مبالغ ثبت شده در دفتر روزنامه با مبالغ نقل شده به حسابهای دفتر کل.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
124

شیوه های کشف بعضی اشتباهات::
ب: اشتباهاتی که موجب عدم توازن تراز آزمایشی نمی شود.
1. تجزیه وتحلیل غلط یک معامله: در تجزیه وتحلیل یک معامله ممکن است حسابهایی که باید بدهکار یا بستانکار شوند، به درستی تعیین نشود ویک قلم به حساب نامناسبی منتقل گردد. (مثال: هزینه تعمیرات یک ماشین اشتباها به حساب دارائی مربوط نقل شود. این گونه اشتباهات را اشتباه اصولی نیز می نامند.
2. از قلم افتادگی:این اشتباه زمانی رخ می دهد که یک یا چند معامله به دلایلی نظیر گم شدن اسناد و مدارک اولیه در دفتر روزنامه ثبت نگردد.(مثال: فروش کالا به یکی از مشتریان در دفتر روزنامه ثبت نشود و در نتیجه، به حسابهی مربوط در دفتر کل نیز انتقال نیابد.
3. ثبت کردن یک معامله به مبلغی کمتر یا بیشتر در دفتر روزنامه:(مثال : ممکن است در ثبت خریدی به مبلغ 100000 ریال پس از کسر 10% تخفیف تجاری به جای آن که معامله به مبلغ 90000 ریال در دفتر روزنامه ثبت شود، رقم 100000 ریال ملاک ثبت قرار گیرد.
4. نقل نکردن دو طرف یک ثبت روزنامه به حسابهای دفتر کل: این اشتباه اگر چه بر توازن تراز آزمایشی اثر ندارد ولی بطوری که قبلا گفته شد، در صورت تهیه تراز آزمایشی چهار ستونی ، رقم گردش عملیات دفتر روزنامه با رقم گردش عملیات حسابهای دفتر کل یکسان نخواهد بود.
5. اشتباه در نقل اقلام: این اشتباه زمانی رخ می دهد که معامله به درستی در دفتر روزنامه ثبت ولی مبلغ صحیح بدهکار یا بستانکار، اشتباها به بدهکار یا بستانکار حساب یا حسابهای دیگری نقل شود. (مثال: ممکن است در نقل یک قلم که در دفتر روزنامه به درستی به حساب صندوق بدهکار شده است اشتباها به جای حساب صندوق، حساب بانک بدهکار شود.
6. اشتباهات متقابل و خنثی کننده: گاه اثر یک اشتباه با وقوع اشتباه دیگری دقیقا به همان مبلغ ،خنثی می شود.(مثال: مانده یک حساب دارائی در دفتر کل اشتباها معادل 10000 ریال بیش از واقع محاسبه شود و در عین حال، مانده یک حساب بدهی نیز به همین مبلغ اضافه تر منظور گردد واین دو اشتباه یکدیگر را خنثی کنند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
125

حساب های معین مجموعه حساب های کمکی یا مکمل برخی از حساب های دفتر کل هستند. در صورت نیاز می توان برای یک حساب دفتر کل چندین حساب معین ایجاد کرد.

در بسیاری از موارد واحدهای اقتصادی به اطلاعاتی جزئی تر از آنچه که در دفتر کل ثبت می شود نیاز دارند. مثلاٌ وقتی واحد اقتصادی از فروشندگان متعددی به طور نسیه اثاثه یا ملزومات خریداری می کند در دفتر کل از یک حساب به نام حساب های پرداختنی استفاده می شود. مانده حساب های پرداختنی در دفتر کل در یک زمان مشخص، جمع بدهی های موسسه را بابت خریدهای نسیه نشان می دهد. اما از روی دفتر کل به سختی می توان معلوم کرد که واحد اقتصادی به چه کسانی بدهی دارد.

برای رفع این مشکل از حساب های دفتر معین استفاده می شود.
دفتر معین
دفتر معین یک دفتر کمکی می باشد. شکل ظاهری دفتر معین دقیقا شبیه دفتر کل می باشد.
لازم به یادآوری است که دفاتر معین از روی اسناد حسابداری ثبت می شوند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
126

hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
127

منظور از کدینگ حسابهای، شماره گذاری کردن حسابها می باشد. از کدینگ حسابها بیشتر در سیستمهای رایانه ای استفاده می شود ولی در سیستمهای دستی نیز از این کدها برای جستجوی سریعتر استفاده می شود.
حسابها را بر اساس زیر شماره گذاری می کنند.
کدینگ حسابها
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 1
128

ثبتهای ساده و مرکب

ثبت معاملات و عملیات مالی در حسابها به دو نوع تقسیم میشود که عبارتند از 1- ثبت ساده 2- ثبت مرکب

ثبت ساده . هر ثبتی را که یک قلم بدهکار و یک قلم بستانکار داشته باشد ثبت ساده می گویند .
ثبت ساده
مثال: سرمایه گذاری نقدی به ارزش 20,000,000 ریال در بانک
7/8) بانک 20,000,000
سرمایه 20,000,000
ثبت سرمایه گذاری
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 2
129

ثبت مرکب .هر معامله الزاما" تنها دارای یک قلم بدهکار و یک قلم بستانکار نیست .بلکه ممکن است در یک معامله چند حساب بدهکار یا بستانکار شود .هر ثبتی که بیش از یک قلم بدهکار و یا بیش از یک قلم بستانکار داشته باشد ثبت مرکب خوانده می شود .بدون توجه به این که در یک ثبت مرکب چند قلم بدهکار یا بستانکار می شود معمولا تمام اقلام بدهکار قبل از اقلام بستانکار ثبت می شوند .
ثبت مرکب
مثال: سرمایه گذاری نقدی به ارزش 20,000,000 ریال در بانک و اختصاص 8,000,000 ریال اثاثه جهت راه اندازی موسسه.
7/8) بانک 20,000,000
اثاثه 8,000,000
سرمایه 28,000,000
ثبت سرمایه گذاری
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 2
130

تعریف استهلاک:
کاهش ارزش دارایی ثابت در آثر استفاده از آن را استهلاک می نامند. (البته این نکته را باید در نظر بگیرید که اگر دارایی ثابتی در موسسه وجود داشته باشد و از آن استفاده نگردد طبق قانون مالیات های مستقیم باید 30% هزینه استهلاک عادی را به عنوان استهلاک در دفاتر نشان داد.)
استهلاک
از این عوامل یک عامل واقعی (بهای تمام شده) و دو عامل برآوردی (عمر مفید و ارزش اسقاط) می باشند.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 1- 5
131

بهای تمام شده دارایی ثابت:
بهای تمام شده دارایی ثابت عبارتند از کلیه هزینه هایی که باید انجام شود تا دارایی ثابت در اختیار موسسه قرار گیرد. این هزینه ها عبارتند از بهای خرید، هزینه حمل و هزینه نصب و راه اندازی و … .
عمر مفید:
منظور از عمر مفید مدت زمان استفاده از دارایی ثابت که انتظار دایم دارایی در این مدت به صورت عادی قابل استفاده باشد.
عمر مفید ممکن است سال، تعداد تولید و یا ساعات و میزان استفاده از دارایی ثابت باشد.
ارزش اسقاط:
ارزشی که انتظار داریم دارایی ثابت را در پایان عمر مفید به آن بها قابل فروش باشد.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 2- 5
132

روش خط مستقیم:
برای محاسبه استهلاک روشهای مختلفی وجود دارد که در این دوره شما با روش خط مستقیم آشنا می شوید. برای محاسبه هزینه استهلاک در این روش از رابطه زیر استفاده می شود.
نکته:
استهلاک همیشه در پایان سال و یا قبل تهیه گزارشات محاسبه و ثبت می شود.
80/12/29) هزینه استهلاک ****
استهلاک انباشه *****
ثبت هزینه استهلاک
ثبت استهلاک در دفاتر:
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 3- 5
133

مثال: بهای تمام شده دارایی ثابتی 20,000,000 ریال می باشد عمر مفید آن 10 سال و ارزش اسقاط آن 2,000,000 ریال برآورد شده است. این دارایی ثابت در ابتدای سال 80 خریداری شدده است.
مطلوب است: محاسبه و ثبت هزینه استهلاک سال 80 و 81
نکته:
در این روش هزینه استهلاک سال اول برابر است با هزینه استهلاک سالهای بعد. به این ترتیب که به صورت مساوی هر سال بخشی از بهای تمام شده به عنوان هزینه استهلاک در دفاتر ثبت میشود. در نتیجه برای سال 81 و سالهای دیگر همین ثبت در پایان سال تکرار می شود.
هزینه استهلاک سال 80
80/12/29) هزینه استهلاک 1,800,000
استهلاک انباشه 1,800,000
ثبت هزینه استهلاک سال80
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 4- 5
134

هزینه استهلاک:
هزینه استهلاک مانند سیر حسابهای هزینه ای یک حساب موقت می باشد که در پایان دوره با حساب خلاصه سود و زیان بسته شده و در گزارش سودو زیان در قسمت هزینه های عملیاتی نشان داده می شود.
استهلاک انباشته:
به مجموع هزینه های استهلاک در طی عمر مفید استهلاک انباشه گفته می شود.
طبق تعریف، استهلاک انباشه از نوع حسابهای دائم می باشد که به دوره مالی مالی بعدی منتقل شده و هزینه استهلاک دوره قبل را با دوره جدید را در خود نشان داده و جمع می کند و مجموع هزینه را نشان می دهد.
استهلاک انباشته دارای ماهیت بستانکار می باشد.
استهلاک انباشته از گروه دارایی های می باشد. البته به عنوان کاهنده در ترازنامه زیر دارایی ثابت مربوطه نشان داده شده و از دارایی ثابت کسر شده و حاصل را به عنوان ارزش دفتری در ترازنامه نشان می دهیم.
ارزش دفتری:
اررزش دفتری از رابطه زیر بدست می آید:
ارزش دفتری = استهلاک انباشته – بهای تمام شده
نکته:
به استهلاک انباشته ذخیره استهلاک نیز گفته می شود.
hmoghanloo@yahoo.com
صفحه 5- 5
135

حسابهای مخلوط :
این حسابها ، همانطوری که از نامشان پیداست ، مخلوطی از حسابهای دائمی و موقتی می باشند . بدین ترتیب ، در پایان دوره مالی ، با استفاده از تعدیلات ، آن قسمت از مانده حساب را که جزء حسابهای موقتی است ( باید به صورت سود و زیان انتقال یابد ، یعنی در محاسبه سود یا زیان ویژه دوره مالی موثر است و به حساب خلاصه سود و زیان بسته می شود ) ، از آن جدا می نمایند و مابقی را که جزء حسابهای دائمی است ، به ترازنامه پایان دوره انتقال می دهند . از جمله این حسابها عبارتند از :
1. پیش پرداختها
2. پیش دریافتها
3. موجودی کالا
4. ملزومات

کانال تلگرامی بایگانی فایل های حسابداری، حسابرسی، مالیاتی و مقالات
telegram.me
حسابهای مختلط
136