ماشین آلات ساختمانی و راهسازی
جرثقیل ها
تهیه کننده: دکتر بهزاد زراعت
جرثقیل های متحرک
مشخصات اصلی همه انواع این جرثقیل عبارت است از :
• • قابلیت تنظیم طول بوم
• • قابلیت تنظیم زاویه های بوم
• • توانایی چرخاندن بار
• • توانایی حرکت در محوطه کار
براساس مشخصاتی از قبیل نوع شاسی حامل می توان جرثقیل متحرک را به گروههای زیر طبقه بندی
نمود:
• • کامیونهای بوم دار
• • جرثقیل های چرخ لاستیکی: به دو گروه جرثقیل های بوم شبکه ای )بوم خشک ( و بوم تلسکوپی
تقسیم می شوند .
• جرثقیل های چرخ زنجیری: به دو گروه جرثقیلهای چرخ زنجیری سنگین و جرثقیلهای چرخ زنجیری
سبک تقسیم می شوند .
جرثقیل های متحرک
بر خلاف همه انواع دیگر جرثقیلهای متحرک، این جرثقیلها روی دستگاههای حاملی نصب شده اند که منحصرًا برای کار جرثقیل طراحی نشده اند. آنها روی شاسی یک کامیون معمولی سوار شده اند که با تمهیدات خاصی برای پذیرش جرثقیل تقویت شده است. • دو شکل متداول این نوع دستگاه عبارت اند از بوم تلسکوپی و بوم لولایی
جرثقیل های متحرک چرخ لاستیکی
چنانچه گفته شد علیرغم عدم تفاوت اساسی در نحوه کارکرد جرثقیل، در نوع انتقال و حمل دستگاه
در این جرثقیل تفاوت وجود دارد . این دستگاه به صورت خود کششی خودرو عمل نموده و دارای موتور مخصوصبه خود بوده که هم وظیفه جابجایی آن و هم تامین نیروی لازم
برای کار کرد مناسب جرثقیل را بر عهده دارد .
جرثقیل های چرخ لاستیکی بوم خشک (بوم شبکه ای )
برای حمل بارهای فوق سنگین در ارتفاع بالا به این نوع جرثقیل ها نی از است . در ساخت سازه های بلند مثل سدها، نیروگاهها، پالایشگاهها و نیز عملیات حمل در اسکله ها و بنادر از این نوع جرثقیل استفاده می شود . مهمترین مزیت این جرثقیلها ول بلند بوم آنهاست که به این دلیل باید از پروفیلهای توخالی یا ش بکه های ساخته شده استفاده شود تا باعث کاهش وزن و امکان مانور و بارگیری آ نها شود . در نتیجه این نوع جرثقیل ها با قدرت مساوی کارایی بیشتری نسبت به جرثقیل های با بوم هیدرولیک دارند . البته از مشکلات استفاده از این نوع جرثقیل ها سر هم کردن بوم آنهاست .
• • منظور از عبارت بوم شبکه ای، نوعی از تیر اصلی جرثقیل است که قابلیت افزایش یا کاهش طول را نداشته و دارای طول ثابت می باشد . این نوع جرثقیلها صرفًا با تغییر زاویه در منتها الیه بوم اصلی توانایی دسترسی با نقاط مختلف را پیدا می کنند.
• • این نوع جرثقیلها توانایی تحرک بیشتری در کارگاه را داشته و قابلیت مانور آن بیشتر است. به طور عمده به دلیل نوع ساختار این دستگاهها، این جرثقیلها در کلاس جرثقیلهای سنگین و فوق سنگین طبقه بندی می شوند .
جرثقیل های چرخ لاستیکی بوم تلسکوپی
این جرثقیلها بر روی دستگاههای حاملی که به طور ویژه مخصوص کار در بالابری طراحی شده اند نصب می شوند . این دستگاهها به شدت در مقابل واژگونی تقویت و محاسبه شده اند و توانایی انتقال بار را با کمک سیستم تلسکوپی خود که می تواند طول بوم اصلی را در راستای حرکت آن کم یا زیاد نماید، دارد . این نوع جرثقیل را می توان به انواع گوناگونی از بوم ها و جیب ها و ادوات دارای کاربرد خاص مجهز کرد . از مزایای این جرثقیل انعطاف پذیری بسیار زیاد آن در دسترسی و سرعت عمل قابل ملاحظه در جابجایی مواد و مصالح است . همچنین به دلیل جمع شدن بوم می تواند به سرعت در جاده و یا داخل کارگاه تغییر محل داده و آماده انجام وظیفه گردد . با این همه این جرثقیل به دلیل سقف محدود باربری بوم اصلی از ظرفیت کمتری در مقایسه با جرثقیل معادل بوم شبکه ای برخوردار است .
جرثقیل مخصوص زمینهای ناهموار
این نوع جرثقیل بیشتر برای پروژه های راهسازی و مواردی که جرثقیل باید در یک زمین ناهموار عملیات انجام دهد مورد
استفاده قرار میگیرد. معمولاً این جرثقیلها تک موتور هستند و از همان موتوری که برای جابجایی خود جرثقیل استفاده میشود برای
جابجایی بارها استفاده می کند.
جرثقیل های ثابت
این دسته از جرثقیل ها بنا به تعریف قابلیت جابجایی در محوطه کارگاه را نداشته و باید جهت بهره برداری در نقطه خاصی نصب و مورد استفاده قرار گیرد . از انواع این جرثقیل ها می توان به جرثقیل برجی )تاور کرین (، جرثقیل کابلی، جرثقیل دروازه ای و بالابرهای ساختمانی اشاره کرد.
جرثقیل کابلی
جرثقیل کابلی سیستمی است برای حمل افقی و عمودی مصالح و تجهیزات توسط یک شاریوت )
ارابه( متحرک که روی یک کابل اصلی کشیده شده بین دو پایه )ثابت یا متحرک در بالای کوه
جناحین دره و محور سد ( حرکت می کند .
سیستم جرثقیل شامل: یک کابل اصلی است که بین دو نقطه کشیده شده است، یک واگن متحرک که
در امتداد کابل اصلی حرکت می کند، یک کابل کشنده که برای جابه جایی واگن از یک طرف به
واگن و از طرف دیگر به موتور که نیروی کششی را تولید می کند متصل است. قلاب و کابل آویز
برای بلند کردن مواد، یک وینچ عمودی برای بالا و پایین بردن ک ابل آویز متصل به باکت و یک
سیستم هدایت برای حمل افقی و عمودی باکت .
جرثقیل کابلی موازی
سیم بکسل اصلی نقاله این سیم بکسل در حقیقت فلش جرثقیل بوده و گهواره شاریوت با غلطکهای دوبل روی آن حرکت می کند و نوع سیم بکسل از نوع نتاب کام لاً فشرده شده فولادی و با
مقاومت فوق العاده زیاد است. یک سر سیم نقاله جلوی واگن اصلی و
سر دیگر آن به بالای برج ثابت در جرثقیل شعاعی )بکسر ثابت( و یا به
جرثقیل متحرک در سیستم موازی نصب م ی شود. قطر این سیم بکسل
با توجه به طول دهانه و نوع جنس سیم بکسل از ٦٠ الی ١٠٠ میلیمتر
متغیر م ی باشد. به عنوان مثال سیم بکسل جرثقیل موازی کارون ٣ برای هر خط دو رشته از جنس نتاب و به قطر ٦٠ میلی متری باشد .
جرثقیل دروازه ای
سازه قابدار متحرکی است که معمولا از فولاد ساخته می شود و برای جابجایی مواد و مصالح در فضای محدود به کار می رود . این جرثقیل به ویژه برای کارهای تکراری در یک محیط محدود مثل مونتاژ خرپاهای فولادی پل یا جابجایی محصولات پیش ساخته بتونی در خط تولید یا باز و بسته کردن دریچه های سدها مناسب است . در موارد خاصی در پروژه های عمرانی برای بالابری موقتی و یا دایم بعضی تجهیزات سنگین مانند حفاری شفته ا( در دهانه و ارتفاع محدود از این نوع جرثقیلها استفاده می شود .
• ساختمان این جرثقیل ها از سه موتور بالابری یا ارابه، موتور TrolleyTrolley یا WinchWinch Winch حرکت طولی، موتور حرکت عرضی تشکیل شده است که عمده ظرفیت این جرثقیلها به موتور بالابری و طول دهانه ای که می تواند به لحاظ سازه ای باربرداری کند مرتبط می گردد . اجزای سازه ای این جرثقیلها از شاه تیرپل ( به صورت یک یا دوتایی، تیرهای طولی، پایه ها، ضربه گیرها، ترمز تشکیل شده است .
• در صنایع سبک و سنگین کاربر یهای مختلف با چر خهای فولادی و لاستیکی جهت اجرا در داخل سالن و عمدتاً بیرون سالن و محوطه باز طراحی گردیده است .
• جرثقیل درواز های در موارد و شرایط خاصبا ابعاد و ظرفیت سفارش قابل طراحی می باشد .
• موارد کاربری جرثقیل درواز های: صنایع کشتی سازی ، بارانداز، سنگ بری، انبار آهن آلات و صنایع چوب و فولاد می باشد
جرثقیل های بوم تلسکوپی
• از خصوصیات عمده این نوع جرثقیل می توان به راحتی حمل و نقل در خارج جاده، دقت حمل بالا، چند منظوره بودن بوم و جیب، سرعت بالا و زمان کم عملیات اشاره کرد . حداکثر ظرفیت حمل ١٠٠ تن در 2/5 متر است .
جرثقیل های کابلی با توجه به نیاز کاری و موقعیت محل نصب (محدودیت ساختگاه) به صورت انواع زیر ساخته و مورد استفاده قرار می گیرند.
• جرثقیل کابلی موازی یک خطی
• جرثقیل کابلی موازی دو خطی
• جرثقیل کابلی شعاعی یک خطی
• جرثقیل کابلی شعاعی دو خطی
جرثقیل برجی
این گونه جرثقیلها با توسعه تکنولوژی و
رویکرد شهرها به ساخت سازه های بلند رونق
یافته و امروزه در سراسر نقاط جهان به
خصوص در ساختمان آسمانخراشها به کار می
رود.
به خاطر شعاع عمل وسیع و ارتفاع بسیار زیاد
این نوع جرثقیلها بر روی بنای در حال
ساختمان تکیه می کنند و با پیشرفتارتفاع
ساختمان بالا می روند.
جرثقیل کامیونی هیدرولیکی
تعدادی از تجهیزات اصلی روی یک جرثقیل کامیونی هیدرولیکی:
• بازوی اصلی- بازوی بزرگ اصلی برای بلند کردن.
• وزنه های تعادلی-وزنه های چند تنی قرار داده شد در پشت کابین برای جلوگیری از سرازیر شدن جرثقیل در
طول بلند کردنها.
• پمپ دو دنده ای- سیستم پمپ هیدرولیکی که از دو دنده دوار برای تحت فشار قرار دادن روغن استفاده می
کند.
• Jip – ساختار شبکه ای که گسترش و توسعه یافته بازوی اصلی می باشد.
• بازوهایس تعادلی- پشتیبانهایی که تعادل جرثقیل را حفظ می کند.
• دنده Rotex Rotex- دنده بزرگ زیر کابین که اجازه می دهد بازوی اصلی چرخانده شود.
• شاخص لحظه ای بار- مجموعه ای از چراغ ها)ویا شاخص ها( قرار گرفته در کابین درست بالای سطح چشم
اپراتورها، اگر جرثقیل به محدودیتهای بلند کردن برسد، چشمک می زند.
• توپ فلزی بزرگ متصل به قلاب، کابل سفتی را زمانی که باری روی قلاب وجود ندارد را نگه می دارد.
• چرخ دنده بزرگ زیر کابین چرخ دنده Rotex Rotex است، که به کابین اجازه چرخیدن حول محور و حرکت بازو از
سمتی به سمت دیگر را می دهد.
وزنه های تعادلی قابل انفصال
وزنه های تعادلی از سُر خوردن جرثقیل به جلو در طول عملیات جلوگیری می کنند. اندازه وزنه تعادلی مورد نیاز برای یک بالا بردن خاص توسط وزن بار،شعاع بازو و زاویه ی بازو در طول عملیات تعیین می شود. جرثقیل کامیونی متصل شده ی کمری 7٠ تنی، وزنه های تعادلی به وزن ١8١٤ کیلوگرم دارد. وزنه های تعادلی تنها در طول برداشتنها استفاده می شوند وزنه های تعادلی قبل از رانده شدن کامیون باید برداشته شوند.
در جایگاه اپراتور
جرثقیل توسط دسته های هیدرولیکی و پدالها پا به کار گرفته می شود.
• دسته ها- دو دسته در کابین وجود دارد.یک دسته حرکت چپ به راست بازو، و دسته دیگر حرکت به سوی جلو و عقب را کنترل می کند.
• پدالهای پا- این پدالها وظیفه ی جمع کردن و باز کردن بخشهای جمع شونده بازو را بر عهده دارند.آنها همچنین اندازه فشار تولید شده توسط پمپ را نیز کنترل می کنند.
• قبل از هر برداشتنی،راننده اطلاعاتی شامل وزن شیء برداشته شده و ارتفاعی که برداشته می شودرا به کامپیوتر داخل وارد می کند.این کامپیوتر همانند پشتیبان گیری راننده،هشدار دهی به راننده در صورت تحت فشار قرار دادن جرثقیل بالای ظرفیتش،عمل می کند.با استفاده از یک صفحه ی نمودار در داخل کابین،راننده زاویه برداشتن و شعاع بازو را نیز مشخص می کند.زمانیکه همه ی این اطلاعات وارد می شوند،کامپیوتر می تواند فرآیند برداشتن و هشدار دهی به راننده را در صورتیکه جرثقیل به محدودیتهایش نزدیک شده است را ردیابی کند.اگر بازو برای اندازه بار زیاد بالا برده شود،یک سری ازچراغ های بالا در داخل پنجره جلویی شروع به روشن شدن خواهند کرد.این چراغها،چراغهای هشدار برای شاخصلحظه ای بار) LMI ( می باشند.
حداقل دو نفر دیگر شامل سرویسکار ومتصدی علامت دهی برای انجام دادن یک بلند کردن مناسب مورد نیاز خواهند بود. سرویسکار وظیفه اطمینان حاصل کردن از قرار داده شدن و امن بودن تمام قطعه های جرثقیل را قبل از هربرداشتنی برعهده دارد. سرویسکار همچنین بعنوان یک مشخص کننده در طول یک بر داشتن برای تضمین اینکه برداشتن به طورمناسب می شود،عمل می کند.متصدی علامت دهی،همانطور که نامش نشان می دهد،در طول برداشتن به اپراتور برای مطمئن شدن از اینکه بار بطور صحیح مانور داده می شود،با دست علامت می دهد.
با تشکر از
همراهی صمیمانه شما