مقدمه:
در دهه های اخیر، تحولات گسترده ای در ساختار اقتصادی کشورها، به ویژه در صنعت نفت و گاز، رخ داده است. یکی از مهم ترین این تحولات، گرایش سیاست گذاران به توسعه شرکت های کوچک و متوسط (SME) در حوزه انرژی است. نمونه بارز این روند را می توان در کشور نروژ مشاهده کرد؛ جایی که بیش از ۹۹ درصد از شرکت های فعال در حوزه های مختلف، کمتر از ۱۰۰ نفر نیروی کار دارند و بخش عظیمی از اشتغال صنعت نفت و گاز را به خود اختصاص داده اند.
نروژ با درک اهمیت کارآفرینی فناورانه، از دهه ۱۹۹۰ تاکنون مجموعه ای از برنامه های هدفمند مانند Kapof، Lete، Gavot، Intoff و Ruth را طراحی کرده که هدف اصلی آنها حمایت مالی، کاهش هزینه ها، توسعه فناوری های فراساحل و افزایش رقابت پذیری SME ها بوده است. همچنین با راه اندازی شبکه INTSOK، تلاش کرده است تا شرکت های نوپا را برای ورود به بازارهای بین المللی تجهیز کند و زیرساخت های لازم برای مدیریت استراتژیک، تامین مالی و بازاریابی را در اختیار آنها قرار دهد.
تجارب سایر کشورها نیز گویای نقش کلیدی کارآفرینی در تحول صنعت نفت است. در روسیه، بیش از ۱۶۰ شرکت کوچک و متوسط توانسته اند با ایجاد بیش از ۲۶ هزار شغل، مشارکت موثری در قراردادهای بین المللی نفت و گاز ایفا کنند. کانادا نیز با اتکا به SME ها، بیش از ۶۷ درصد اشتغال این صنعت را پوشش داده و از طریق خوشه های صنعتی در شهرهایی چون کلگری و لابرادر، فضای مناسبی برای نوآوری و جذب سرمایه ایجاد کرده است.
برزیل و اندونزی نیز با تکیه بر راهبرد خوشه های صنعتی و برنامه های حمایتی مانند PENSA، زیرساخت هایی برای پیوند شرکت های کوچک با شرکت های دولتی و تامین مالی آن ها فراهم کرده اند. این تجربیات جهانی نشان می دهد که با سرمایه گذاری هوشمندانه، حمایت از SMEها و تسهیل مسیر کارآفرینی، می توان تحولی پایدار و کارآمد در صنایع نفت و گاز ایجاد کرد؛ تحولی که هم به کاهش وابستگی به ساختارهای سنتی کمک می کند و هم زمینه ساز توسعه پایدار در بازارهای جهانی خواهد بود.