بسم الله الرحمن الرحیم بهبود نظام آموزشی، تنها از طریق اصلاح ارزشیابی تحصیلی امکان پذیر نیست
طرح مساله مقاله
اجزاء نظام برنامه درسی در سطح ستاد اجزاء نظام یاد گیری در سطح صف
هدف فرهنگ مدرسه
انتخاب محتوی
روش های سازماندهی محتوی کتاب درسی
ارائه محتوی
معلم
ارزشیابی
دانش آموز
اهداف اساسی طرح ارزشیابی توصیفی
بهبود کیفیت فرایند یاددهی- یادگیری
فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف فرهنگ 20 گرایی
تاکید بر اهداف آموزش و پرورش به جای تاکید بر محتوای کتاب ها
فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف حاکمیت مطلق امتحانات پایانی در تعیین سرنوشت تحصیلی دانش آموزان
افزایش بهداشت روانی محیط یاد دهی – یادگیری با کاهش فشارهای روانی ناشی از نظام ارزشیابی موجود
راهبرد های تحقق اهداف طرح ارزشیابی توصیفی
تغییر تاکید از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی
تغییر مقیاس فاصله ای (20 – 0) به مقیاس ترتیبی (در حد انتظار، نزدیک به انتظار، نیازمند تلاش بیشتر)
تنوع بخشی به ابزارهای جمع آوری اطلاعات
تغییر در ساختار کارنامه
تغییر در مرجع تصمیم گیرنده درباره ارتقاء دانش آموزان
ابزارهای ارزشیابی توصیفی
کارنامه ارزشیابی توصیفی،
چک لیست ها
برگ ثبت گزارش
پوشه کار
صلاحیت های سنجش
استانداردهای اخلاقی وقانونی
استاندارد های سود بخشی
استانداردهای قابلیت اجرا
استانداردهای دقت و صحت
برخی ازیافته ها و پیشنهاد های ارزشیابی اجرای پیش آزمایشی طرح ارزشیابی توصیفی در سال تحصیلی 82- 1381
این اطلاعات در تیر ماه 1382 در اختیار مسئولان طرح قرار گرفت و در وبلاگ ارزشیابی توصیفی نیز منتشر شد:
یافته ها:
ارتباط مفاد طرح ارزشیابی توصیفی با برنامه درسی پایه اول ابتدائی ساختاری نبوده وگسسته است.
ابزارهای چهار گانه ارزشیابی توصیفی اشکالات زیادی دارد ودرچارچوب یک برنامه درسی منسجم برای پایه اول ابتدائی باید تغییرات اساسی در آن متناسب با برنامه درسی ومقتضیات آموزشی صورت گیرد.
حجم کتابهای درسی پایه اول ابتدائی حتی دو کتاب جدید بخوانیم وبنویسیم خیلی زیاد بوده و امکان تحقق بخشیدن وسنجش میزان تحقق اهداف مطرح شده در کار نامه توصیفی رااز دانش آموزان ومعلمین گرفته است.
طرح ارزشیابی توصیفی در سطح وزارتخانه،استان،مناطق ومدارس سازماندهی وحمایت کافی ومناسب ندارد.
پیشنهاد ها:
به برنامه درسی به عنوان یک "کل یک پارچه" توجه کرد و برای اجرای آزمایشی ارزشیابی کیفی در پایه اول ابتدائی از سال آینده تحصیلی همزمان به همه عناصر برنامه درسی توجه نمود. خوشبختانه تغییر کتاب فارسی پایه اول و تدوین کتابهای بخوانیم و بنویسیم به عنوان یکی از عناصر برنامه درسی شرایط را تا حدودی آماده کرده است. توجه به مابقی محتوای درسی لازم برای این پایه از جمله علوم، هنر، قرآن و تربیت بدنی و کارکردی کردن محتوی با توجه به مقتضیات سنی دانش آموزان این پایه، توجه به روش های یاد دهی و یادگیری و عنصر تعیین کننده معلم در برنامه درسی و تنظیم نظام یکپارچه ارزشیابی توصیفی برای برنامه درسی یکپارچه پایه اول ابتدائی از الزامات "مداخله موثر کارکردی" برای اجرای آزمایش ارزشیابی کیفی در سال تحصیلی 83-1382 در پایه اول است.
از پژوهشگران دانشگاهی برای مدیریت اجرای آزمایشی طرح استفاده شده واز سازمان اداری آموزش و پرورش توقع می رود که پشتیبانی طرح های آزمایشی را از ابعاد اداری و حقوقی با قوت و علاقه انجام داده وبه چشم رقیب با مجریان این طرح ها برخورد ننماید. طرح ها پس از اجرای آزمایشی در صورت موفقیت آمیز بودن با ایجاد آمادگی های لازم در سازمان آموزش وپرورش آمادگی اشاعه شدن توسط کارشناسان وسازمان ها رامی یابند.
برخی از نتایج پایش طرح ارزشیابی توصیفی در سال اول اجرای آزمایشی 83-1382
این اطلاعات در اردی بهشت 1384 ئر پایان سال دوم اجرای آزمایشی طرح توسط مجریان طرح با یکسال تاخیر در وبلاگ رسمی طرح منتشر شد
نقاط قوت
جلب توجه اولیا و معلمان به ابعادی از ویژگی های دانش آموزان ،
کاهش اضطراب امتحان ،
کاهش شماتت و فشار روانی نمره بیست و حذف شرمندگی به دلیل اخذ نمره کم ،
افزایش شناخت معلمان و مدیران با دیگر شیوه های ارزشیابی
مشکلات و مسائل اجرایی
بازنگری در ابزارهای ارزشیابی و تدوین یک مجموعه منظم ،
تجهیز کلاسها به مواد و وسایل آموزشی رعایت تناسب بین دانش آموزان و معلم ( حداکثر 24 به 1) ،
کاهش محتوای کتب و تناسب بین محتوا و ارزشیابی توصیفی ،
ارتقاء دانش و مهارتهای معلمان برای اجرای طرح ،
توجیه کامل اولیاء توسط معلم مجری طرح و ناظرین علمی ،
پیش بینی منابع مالی جهت خرید تجهیزات ، حق الزحمه معلمین مجری طرح و ناظرین علمی ،
تهیه نرم افزار مناسب با طرح و بستر سازی و فرهنگ سازی برای اجرای مطلوب طرح
محدودیت ها
همزمانی اجرای طرح با طرحهای مشابه همچون طرح « بخوانیم و بنویسیم»،
زیاد بودن حجم دروس و عدم آشنایی مناسب معلمان با ابزارهای طرح و
کمبود وقت و ماهیت وقت گیر الگوی ارزشیابی
برخی ازنتایج ارزشیابی طرح ارزشیابی توصیفی پس از سه سال اجرای آزمایشی
این اطلاعات توسط مجریان طرح د ردی ماه 1385 منتشر شده است:
دستاورد های طرح
کاهش محسوس و بالای اضطراب دانش آموزان،
بهبود نسبی نگرش دانش آموزان نسبت به کسب علم و دانش و گرایش به تحصیل
وضعیت دروس انشا، جمله نویسی، خواندن، علوم و ریاضی دانش آموزان مشمول طرح ارزشیابی توصیفی نسبت به دانش آموزان غیر مشمول تفاوت داشته است .
روشهای کیفی یاددهی – یادگیری در کلاسهای مشمول طرح بهتر اجرا شده و زمینه گرایش دانش آموزان به ارزشیابی گروهی و فرایندی، اجرای روش تدریس فعال از سوی معلم، افزایش انگیزه و بازخورد های فرایندی را فراهم کرده است.
کمک به اجرای برنامه های زمینه ساز ایجاد تغییر و اصلاحات مناسب در آموزش و پرورش
این طرح همچنین زمینه ارایه و اجرای طرح های نوین در آموزش و پرورش و ایجاد تغییراتی در ساختار و تشکیلات تامین نیروی متخصص و سایر حوزه هایی که نسبت به آنها روحیه محافظه کارانه و رغبت کمتر به تغییر وجود داشته را فراهم کرده است.
با کاهش گرایش دانش آموزان و والدین به نمره 20 و افزایش گرایش معلمان به توسعه مهارتهای حرفه ای شواهدی دال بر ضعف دانش آموزان مشمول طرح ارزشیابی توصیفی در پیشرفت تحصیلی پیدا نشده است
پژوهشگاه آموزش و پرورش در خصوص نتایج مثبت طرح ارزشیابی توصیفی در پیشرفت دانش آموزان به قطعیت نرسید
مبانی نظری کافی برای تبیین طرح ارزشیابی توصیفی در مستندات طرح وجود ندارد.
بهبودی حاصل شده، اما متناسب با اهداف مورد نظر طرح در خصوص بهبود وضعیت نبوده است.
از ابزارهای متنوع سنجش در روند اجرای طرح بخوبی استفاده نشده است
پیشنهاد ها
ادبیات قوی تری برای مبانی نظری فراهم شود به این معنی که بتوان مفهوم ارزشیابی توصیفی را در بستری تئوریک و نظری تعریف کرد
روشها تغییر یافته، ابزارها را متناسب با مهارتهای حرفه ای معلمان ساخت
آموزشهای لازم برای اجرای روشهای تدریس فعال را ارایه داد.
نتیجه گیری
نویسنده معتقد است، اصلاحات آموزشی را با واقع بینی وصداقت می توان انجام داد. واقعیت این است که رویکرد فلسفی حاکم بر نظام برنامه ریزی درسی ایران "رویکردی رفتار گرایانه "است.رویکرد فلسفی برنامه درسی برهمه عناصر آن غالب است.امکان اصلاحات آموزشی در چارچوب این رویکرد وجود دارد.واقعیت این است که با یک تغییردر مقیاس ارزشیابی نمی توان توقع رشد همه جانبه شخصیت کودک را داشت .ما اگر صادق باشیم باید تمام توان و آبروی خود را صرف اصلاح برنامه درسی به صورتی سیستماتیک کنیم.
پیشرفت و شوق انگیزشدن آموزش در مقطع ابتدایی منوط به ابزار ارزشیابی از نوع کمی و کیفی نیست. تحقیقات نشان داده است آموزش ابتدایی موفق برای مثال در ژآپن از سه منبع :احساس تعلق به مدرسه،پرورش کل شخصیت کودک و ارائه محتوای مناسب سرچشمه گرفته است. ژآپنی ها از سال 2002 با اتخاذ شعار "کم ، زیاد است "[1] حدود 30 درصد محتوی آموزشی و ساعات آموزش مستقیم را در مدارس ابتدایی کاهش دادند تا فرصت های لازم را برای یادگیری تلفیقی و زندگی شوق انگیز در مدرسه فراهم آورند.
1- Less is More