بررسی افلاتوکسین M1 در فرآورده های لبنی ، روش تشخیص و کاهش آن
فهرست
هدف
مقدمه و تاریخچه
مایکوتوکسین ها
خصوصیات مایکوتوکسین ها
فاکتورهای موثر در رشد قارچ مولد سم و سنتز سم
افلاتوکسین ها
انواع آفلاتوکسین ها
کپک های مولد افلاتوکسین
فاکتورهای موثردر رشد قارچ وتولید افلاتوکسین
مواد غذایی حاوی افلاتوکسین ها
افلاتوکسین M
نحوه تبدیل آفلاتوکسین B1 به M1
حد مجازافلاتوکسین M1
جهان
ایران
فهرست
شیوع افلاتوکسین M1در جهان
شیوع افلاتوکسین در شیر مادر
اثرات سمی افلاتوکسین
روش های تشخیص، تخلیص و شناسایی آفلاتوکسین ها
روش های خنثی سازی ، حذف و غیر فعال کردن
افلاتوکسین ها
نتیجه
پیشنهادات
هدف
از آنجائیکه شیر و فرآورده های لبنی از اهمیت غذایی بسیار بالایی برخوردار هستند و مصرف فرآورده های لبنی در گروه های سنی مختلف لازم می باشد پس سالم بودن و عاری بودن از هرگونه آلودگی و سموم قارچی در این فرآورده ها بسیار حائز اهمیت است و از آنجا که سموم قارچی مانند آفلاتوکسین ها دارای اثرات سمی سرطانزایی ، جهش زایی و ناقص الخلقه زایی می باشند و از جمله خطرات بالقوه برای سلامتی جامعه محسوب می شوند پس در اینجاست که لازمه توجه و تحقیق در رابطه با این موضوع برای حفظ سلامتی جامعه و جلوگیری از ضررهای اقتصادی روشن می گردد.
بر اساس گزارشات سازمان FAO سالیانه 20 % از محصولات غذایی تولید شده در دنیا توسط سموم قارچی آلوده می شوند که در این آلودگی آفلاتوکسین ها سهم بیشتری نسبت به سایرسموم دارند و همچنین میزان زیان های ناشی از مصرف مواد غذایی آلوده و خسارات وارده به محصولات کشاورزی آمریکا در هر سال 100 میلیون دلار اعلام شده است.
مقدمه و تاریخچه :
مایکوتوکسین ها متابولیتهای ثانویه قارچها هستند که دارای اثرات سمی ، سرطان زایی و ناقص الخلقه زایی می باشند .
واژه مایکوتوکسین از لغت یونانی Myke به معنی قارچ و لغت Toxin به معنی سم گرفته شده است. آفلاتوکسین ها مایکو توکسین هایی هستند که توسط دو نوع کپک به نام Aspergillus Flavous , Aspergillus Parasiticus , ایجاد می شوند کلمه Aflatoxin مشتق از ابتدای کلمات آسپرژیلوس فلاووس و توکسین به معنای سم است.
کشف آفلاتوکسین ها در دهه 1960 در انگلستان به دنبال بیماری ناشناخته به نام بیماری X بوقلمون بدلیل مسمومیت ناشی از مصرف بادام زمینی آلوده به سم موجود در خوراک طیور که منجر به تلف شدن تعداد زیادی بوقلمون و اردک شده بود صورت گرفت.
17 نوع آفلاتوکسین در طبیعت تشخیص داده شده است که بین آنها آفلاتوکسین های G2,G1, B2, B1 مهم ترین هستند.
برا ساس تحقیقات انجام شده توسط کارناگان و آلگرفت کمی پس از کشف آفلاتوکسین ها احتمال وقوع باقیمانده های آفلاتوکسینی در شیر و فرآورده های حیوانی بدست آمده از دام هایی که مواد غذایی آلوده به آفلاتوکسین دریافت کرده بودند تشخیص داده شد. این سم آفلاتوکسین M نام گرفت.
مایکوتوکسین ها
مایکوتوکسین ها به همراه سایر متابولیت ها ی قارچی نظیر آنتی بیوتیک ها ، آلدهیدها و نظایر آنها ترکیباتی هستند کــه در مراحل پایانی رشد قارچ بوسیله سلولهای قارچی تولیـــد می شوند این گونه متابولیت ها که تحت عنوان متابولیت های ثانویه شناخته شده اند برای خود سلول قارچی هیچگونــــه فایده ای ندارند تا کنون 150 نوع مایکوتوکســــین مختـــلف شناسایی شده که از رایج ترین آنها می توان آفلاتوکسین ها، اکراتوکسین، زیرالنون، فامینوسین را نام برد.
از جمله خصوصیات مایکوتوکسین ها
غالبا هیدو کربنهای حلقوی هستند
اکثرا وزن مولکولی پایین دارد
در برابر عوامل فیزیکی مقاومند
جزء مسمومیت زا های بالقوه هستند
قارچهای مولد مایکوتوکسین ها را می توان به 3 گروه طبقه بندی کرد :
جنس آسپرژیلوس
جنس پنی سیلیوم
جنس فوزاریوم
فاکتورهای موثر در رشد قارچ مولد سم و سنتز سم
رطوبت سوبسترا
رطوبت نسبی
دما
ترکیب سوبسترا
حضور MO های رقیب
نوع سویه قارچی
افلاتوکسین ها
در میان مایکوتوکسین ها ، آفلاتوکسین ها مهمترین وخطرناک ترین آنها هستند و بیماری های ناشی از تغذیه مواد آلوده به آفلاتوکسین ، خطرات قابل ملاحظه ای را برای انسان ، دام و طیور به همراه دارد.
تاکنون بیش از 17 نوع افلاتوکسین شناخته شده است .
چهار نوع آفلاتوکسین مهم در طبیعت : آفلاتوکسین های G2,G1, B2, B1 از جمله محصولات متابولیکی آفلاتوکسین ها : آفلاتوکسینهای M4, M2, M1
افلاتوکسین B1خطرناک ترین است .
انواع آفلاتوکسین ها
آفلاتوکسین : B1 آفلاتوکسین B1 با وزن مولکولی 312 و با فرمول C17H12O2در مقابل نور ماورای بنفش، فلورسانس آبی نسبتاً قوی از خود نشان می دهد. این آفلاتوکسین به شکل بلورهای کریستالی بیرنگی است و در حرارت 269-268 درجه سانتیگراد که نقطه ذوب آن است، تجزیه می شود. آفلاتوکسین G1 : آفلاتوکسین G1 با وزن مولکولی 328 و با فرمول C17H12O7که در برابر اشعه ماورای بنفش ساطع کننده نور فلورسانس سبز است .نقطه ذوب این آفلاتوکسین 246-244 درجه سانتیگراد می باشد .
آفلاتوکسین B2 و G2 : آفلاتوکسین B2 با وزن مولکولی 314 و با فرمول C17H14O6 و آفلاتوکسین G2 با وزن مولکولی 330 و با فرمول C17H14O7می باشد. این آفلاتوکسین ها به ترتیب در مقابل نور ماورای بنفش، فلورسانس آبی و سبز از خود ساطع می کنند. نقطه ذوب آنها نیز به ترتیب 289-286 و 240-247 درجه سانتیگراد است. آفلاتوکسین های B1 وG1 را از هیدروژناسیون دقیق آفلاتوکسین های B2و G2 می توان به دست آورد. آفلاتوکسین های M1 و M2 : متابولیت هیدروکسیل دار شده افلاتوکسین B1 و B2 هستند .
ساختمان شیمیایی افلاتوکسین ها
کپک های مولد افلاتوکسین
آسپرژیلوس فلاووس
آسپرژیلوس پارازیتیکوس
آسپرژیلوس نومیوس
آسپرژیلوس فلاووس افلاتوکسین B را تولید می کند .در حالی که دوگونه دیگر هر دو نوع افلاتوکسین G و Bرا تولید می کنند .
کپک آسپرژیلوس در دمای ۳۳ – ۲۸ درجه سانتی گراد و با فعالیت آبی حدود ۹۷ / ۰- ۸۳ / ۰ رشدمی کند.
فاکتورهای موثردر رشد قارچ وتولید افلاتوکسین
آلودگی محصولات کشاورزی قبل از درو
به تعویق افتادن زمان خشک کردن محصولات
بالابودن درصد رطوبت آن
آفات نباتی وانباری
شرایط نگهداری مواد غذائی در انبار(از نظر میزان در جه حرارت ورطوبت )
عواملی نظیر استرس ناشی از کمبود آب وخشکسالی ، باروری ضعیف گیاهان وتراکم زیاد آنهادر مزرعه ،وجود علفهای هرز ، افزایش درجه حرارت محیط
در ازدیاد کپکها وتولید سم نقش دارند
مهمترین تاثیر در میزان حضور B1 در علوفه را بدون شک دما و رطوبت دارد.
در علوفه هایی که رطوبتی بین 18-13 درصد و رطوبت محیطی بین 60%-50 % دارند، آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس پارازیتیکوس به آسانی می تواند رشد کند.
دمای حداکثر رشد آسپرژیلوس پارازیتیکوس : 35 درجه سانتی گراد
دمای حداکثر تولید سم : 25 درجه سانتی گراد
بهترین شرایطی که شاخص تولید سم :
دما : 40-12 درجه
فعالیت آبی : کمتر از 0.86
pH = 8-3
افلاتوکسین )Mسم شیر)
اگر آفلاتوکسین B1 به تنهایی یا همراه آفلاتوکسین های دیگر در خوراک دام بوسیله حیوانات خورده شود به توکسین های دیگری در ترشحات و بافتهای آنها تبدیل می شود که به سم شیر معروف است این سم آفلاتوکسین M نام گرفت که این نام شاخصی از منبع جداسازی آن یعنی شیر بود .
انواع آفلاتوکسین M : M4, M2, M1 .
آفلاتوکسین M1 به نام سم شیر نامگذاری شده است.
بین جذب آفلاتوکسین B1 درروز و محتوای آفلاتوکسین M1 در هر کیلوگرم شیر تولیدی رابطه خطی وجود دارد:
AFM1 ( mg/kg) = 1.9 مصرف AFB1(mg/روز) + 1.9
اکثر تحقیقات میزان تبدیل آفلاتوکسین B1 در جیره به آفلاتوکسین M1 را بین 4-1 % اعلام کرده اند . ولی مقادیر تبدیل حتی تا 6 % در مصارف بالای روزانه سم آفلاتوکسین B1 گزارش شده است.
افلاتوکسین M1 ،24-12 ساعت بعد از مصرف اولین جیره غذایی حاوی افلاتوکسین B1 در شیر ترشح می شود و 72 ساعت بعد از حذف جیره غذایی آلوده ، افلاتوکسین از شیر حذف می شود .
نحوه تبدیل آفلاتوکسین B1 به M1
از طریق متابولیزه شدن نوع B1 بوسیله میکروزومالهای کبدی سیتوکروم ((P4501A2 با دخالت اکسیدازهای چند کاره در سلولهای کبدی می باشد و به ترکیبات هیدروکسیله تبدیل ووارد جریان خون سیستمیک شده وسپس توسط ادرار، صفرا یا شیر از بدن خارج می شود.
غلظت آفلاتوکسین M1 در شیر تا حد زیادی از یک حیوان به حیوان دیگر و از یک شیر دوشی به شیر دوشی متفاوت است.
میزان آفلاتوکسین M1 در شیر در فصول مختلف سال نیز متفاوت است.
حرارت دادن ، خشک کردن ، ذخیره سازی ، منجمد کردن یا تغلیظ نمودن شیر سبب از بین رفتن یا تغییر غلظت افلاتوکسین M1 نمی گردد .
حتی بعد از پاستوریزه کردن یا استرلیزه کردن شیر باز هم افلاتوکسین M1 به دلیل مقاوم بودن به حرارت در شیر مشاهده می شود .
غلظت M1 در فرآورده های مختلف لبنی متفاوت است
حد مجاز آفلاتو کسین M1 : حد مجاز آفلاتوکسین ها در کشورهای مختلف متفاوت است.
Action level
حدکثر میزان مجاز افلاتوکسین در خوراک دام ویا شیر که مخاطره ای برای انسان ایجاد نمی کند .
چنانچه میزان خام کمتراز ppb 0/3 باشد در حد ایده آل است.
همچنین اگر آفلاتوکسین شیر بیشتر از ppb 0/5 باشد قابل مصرف نبوده وباید معدوم گردد.
در جهان M1 شیوع افلاتوکسین
29
31
شیوع آفلاتوکسین M1 در شیر مادر :
اثرات سمی آفلاتوکسین ها بستگی دارد به :
1- میزان سم 2- نوع سم 3- مدت زمان تاثیر
انواع آفلاتوکسین ها به عوامل چندی بستگی دارد : LD50ازطرفی
1- سن 2- جنسیت 3 – نژاد 4- راه ورود به بدن 5 – شرایط حیوان 6- ترکیب رژیم غذایی 7- شرایط محیط در زمان مصرف آفلاتوکسین 8 – فاصله بین زمان مصرف و اندازه گیری
(AFM1 : LD 50 = 0.3 mg/kg (oral, duckling)
33
اثرات سمی آفلاتوکسین ها که به صورت بالینی نمایان می شودبسته به میزان سم مصرفی ومدت زمان مواجه به 2 دسته تقسیم می شوند
.1اثرات کوتاه مدت مسمومیت حاد علائم آسیب های کبدی و نشانه های عصبی
همچون ناهماهنگی در حرکات عضلات و تشنج
.2اثرات دارز مدت سبب کاهش ضریب تبدیل مواد غذایی – تقلیل در میزان افزایش
وزن روزانه – کاهش تولید شیر در گاوهای شیری شده تضعیف سیستم ایمنی
و افزایش حساسیت به بیماری های عفونی
:پس در کل
اثرات بلند مدت مسمومیت های مزمن، سرطان،
نقایص مادززادی ، تغییرات ژنتیکی
اثرات کوتاه مدت مسمومیت های حادونقایص ژنتیکی
34
روش های تشخیص، تخلیص و شناسایی آفلاتوکسین ها
.1روش کروماتوگرافی لایه نازک یا (Thin layer chromatography)T.L.C به علت سرعت عمل ،حساسیت وسادگی کار در اکثر آزمایشگاهها مورداستفاده قرارمیگیرد . در این روش انتخاب نوع ماده جاذب از اهمیت خاصی برخوردار است و معمولاً سیلیکاژل درلایه های نازک به ضخامت 250/-50/ میلی متر مورد استفاده قرار می گیرد.
حلال های رایج مورد استفاده جهت جداسازی آفلاتوکسین های مورد آزمایش عبارتند از: (24) کلروفوم/متانول (93:7 تا 99:1) کلروفوم/استون (85:15 تا 90:10) کلروفوم/استون/اتانول (10:1: 89) متانول/آب/اتر بنزن/اتانول/آب (1:96: 3) (150:25:825)
2.روش گاز کروماتوگرافی – اسپکترومتری جرم:(GC-M )
روشی سریع برای اندازه گیری افلاتوکسین های B1،B2می باشد،
دراین روش ابتدا عصاره را خالص نموده و سپس به داخل ستون
مخصوص تزریق می شود.
.3روش کروماتوگرافی مایع با کارکرد بالا
(HPLC) High Performanc Liquid Chromatography
روشی دقیق اما وقت گیروگران،قابل اطمینان ترین ومعمولی ترین روش میباشد .
.4از جمله روش های جدید
EIA (Enzyme Immuno assay)
HPLC ICA(Immonoaffinity column assay)
ELISA(Enzyme Linked Immuno Sorbent Assay)
سریع واقتصادی میباشند ولی دقت انها از روش HPLCکمتراست.
HPLCسه مرحله در اندازه گیری آفلاتوکسین ها مطابق روش
استخراج .1
با استفاده از ستون های ایمونوافینیتیclean up خالص سازی.2
،تعیین میزان سمHPLCتزریق به دستگاه .3
HPLCروش
به طورخلاصه درابتدا افلاتوکسین درحلال های N- هگزان و متانول حل می شود
وسپس با عبور محلول از یک ستون ایمونوفنینتی عصاره افلاتوکسینی استخراج می گردد. ستون حاوی آنتی بادی های خاصی است که به ماده جامد نگهدارنده متصل شده است.با عبور نمونه از ستون آنتی بادی ها بطور انتخابی با آنتی ژن موجود که همان افلاتوکسین است تشکیل کمپکس آنتی ژن – آنتی بادی می دهد. ترکیبات دیگر موجود در نمونه با آب شسته شده و از ستون خارج گردند و پس از عبور سایر ناخالصی ها از ستون با عبور یک حلال مناسب توکسین خالص شده از آنتی بادی جدا و جمع آوری می شود و سپس عصاره خالص شده افلاتوکسینی به دستگاه HPLC تزریق شده و توسط دتکتور فلورسانس شناسایی و اندازه گیری می شود.
افلاتوکسین ها روش های خنثی سازی ، حذف و غیر فعال کردن
.1روش فیزیکی :
الف )درجه حرارت :درجه حرارت حساسیت آفلاتوکسین ها ، دربرابر حرارت تابع شرایط محیطی است. برای مثال وجود رطوبت در موادغذایی باعث افزایش درصد تجزیه و از بین رفتن آفلاتوکسین ها در برابر حرارت می شود و این کار تحت تاثیر هیدرولیز حلقه لکتونی درغلظت های موثر رطوبت ودرجه حرارت انجام می گیرد. یااینکه حضوررطوبت درمحیط سبب تحریک واکنش های شیمیایی درموقعیت های مختلف بعضی مایکوتوکسین ها شده و در نتیجه سمیت آنها را تغییر می دهد.
یا حضور پروتئین ها و سایر ترکیبات غذایی در محیط باعث حفظ و ثبات آفلاتوکسین ها در موادغذایی حرارت دیده می شوند که اینکار ناشی از کاهش نفوذ حرارت و تثبیت توکسین به وسیله اتصال با پروتئین ها و سایر اجزای تشکیل دهنده نمونه غذایی است. نقطه ذوب 90 درصد از مایکوتوکسین ها بالاتر از 100 درجه سانتیگراد است.
انواع روشهای حرارتی
بریان کردن: موادغذایی حاوی آفلاتوکسین چنانچه به مدت 30 دقیقه در درجه حرارت بالاتر از 200-150 سرخ شوند، سمیت آنها به میزان 80-40 درصد کاهش می یابد. در مواردی که مایکوتوکسین ها داخل بافت میسلیومی قارچ جای گرفته است روش بریان کردن درصد کمی از توکسین ها را کاهش می دهد.
پخت به صورت نان، کیک یا پخت در درجه حرارت های 120-90 فر سبب می شود که 80 درصد آفلاتوکسین تجزیه شود .
ب)جداسازی مکانیکی :جداسازی مکانیکی یا سورت محصولات کشاورزی آلوده به آفلاتوکسین، به عنوان یک روش فیزیکی خنثی سازی و یا غیرفعال نمودن آفلاتوکسین ها نبوده، بلکه سیستمی است جهت پیشگیری از رشد و توسعه و نفوذ عوامل تولیدکننده انواع آفلاتوکسین در محصولات کشاورزی و به خصوص محصولات غذایی.
.2فرایند حرارتی ،فرآوری:
تحقیقات نشان می دهد که محتوای افلاتوکسین M1 موجود در شیر در طی عمل پاستوریزاسیون ، استرلیزاسیون، همچنین خشک کرن غلطکی پایدار بوده و تغییرمشخص و قابل ملاحظه ای ندارد .از طرفی تاثیرات فرآوری های مختلف چون تهیه ماست، پنیرو نگهداری بر روی محتوای افلاتوکسین M1 شیر غیر قابل توجه و گاه تشدید کننده است نکته قابل توجه در این زمینه این است که بنظر می رسد غلظت افلاتوکسین M1 در پنیر در حدود 4 برابر بیشتر از غلظت آن در شیری است که این محصول از آن تهیه شده است . اگر شیری حاوی مقدار جرئی افلاتوکسین مثلاً g/lit 13/1-30/1 باشد شیر خشک تهیه شده از این شیر حاویg/lit 13-10 افلاتوکسین می باشد که بالاتر از حد مجاز یعنی gr/lit 10 می باشد و چنین شیر خشکی غیر قابل مصرف است.
3. روش اشعه دهی
اشعه های یونیزه کننده نظیر اشعه گاما اغلب برای حذف میکروارگانیسم های بیماریزا از موادغذایی مختلف و انواع خورک دام استفاده می شود. این اشعه در مقایسه با اشعه مرئی و یا UV تاثیر بیشتری دارد، چون قابلیت نفوذ آن در انواع جامدات و مایعات بیشتر از سایر اشعه ها می باشد. آفلاتوکسین B1 در محیط خشک به مقدار زیاد در برابر تاثیرات مخرب اشعه گاما مقاومت نشان می دهد، حتی اگر از دوزهای بالای اشعه و مقادیر 30 مگاراد استفاده گردد، ولی زمانی که توکسین در محیط مرطوب یا آبکی باشد دوزهای پایین تر اشعه گاما (بالاتر از 1 مگاراد) می تواند آفلاتوکسین B1 را به طور کامل تجزیه نماید.
4. روشها ی شیمیایی
.1عوامل کلرینه کننده
– کلریت سدیم حداقل غلظت هیپوکلریت سدیم برای تجزیه کامل افلاتوکسین درمواد
غذایی، 3-10x 8/8 مول دریک دوره دو ساعته است البته کلرینه کردن مواد غذایی برای حذف افلاتوکسین ها مشکلاتی را از نظر ایمنی و سلامت غذاها ایجاد می کند زیرا کلر باقی مانده در ماده غذایی سبب تغییر شکل چربی ها و مواد پروتئینی می شود.
.2عوامل اکسید کننده
الف – پراکسید هیدروژن:ارزان قیمت ،کارایی آن در تجزیه سمومی قارچی بالا است،
باقیمانده آن در موادغذایی تجزیهشده واز بین می رود. (در غلظت 0.5%و4 pH= یا غلظت 6 % و 9.5 pH= )
ب – ازن :یک اکسید کننده قوی است که قادر است در مدت چند دقیقه در درجه حرارت اتاق افلاتوکسین ها را تجزیه می کند. البته ازن سبب کاهش پروتیین و اسید آمینه لیزین شده و به عنوان یک روش موفق در حذف افلاتوکسین از مواد غذایی مطرح نمی باشد .
.4 روشها ی شیمیایی
ج – بی سولفیت سدیم :این ماده در غلظتهای 5/ 0 و 1%
سبب غیر فعال شدن افلاتوکسین در مواد غذایی می شود
.3 عوامل هیدرولیتیک
ازدیگر مواد شیمیایی مورداستفاده برای حذف افلاتوکسین ها می باشند و 95% افلاتوکسین موجود در مواد غذایی و خوراک دام ها با کمک آمونیاک گازی یا مایع تخریب می گردد. با رعایت محدویت های سازمان غذا و دارو (FDA) کاربرد آمونیاک برای خنثی سازی افلاتوکسین موجود در غذای دام در ایالات متحده آمریکا مجاز اعلام شده است . چنانچه در کاربرد این ماده ، فاکتور مدت زمان استفاده، درجه حرارت، غلظت را در ترکیب مناسبی داشته باشیم در صد تجزیه افلاتوکسین به طور موثرتری انجام خواهد شد.
نتیجه گیری
محققیق پس از بررسی و مطالعه در رابطه با ،استفاده از مواد شیمیایی برای حذف یا غیر فعال کردن افلاتوکسین درماده غذایی به این نتیجه رسیده اند که بیشتراین مواد به دلیل ایجاد باقیمانده در مواد غذایی امنیت لازم را ندارند. در بین این مواد آمونیاک و بی سولفیت سدیم اشکالات فوق را نداشته لذا جهت خنثی سازی و یا کاهش سم قابل استفاده می باشند.
.5 استفاده از مواد جاذب غیر آلی:
که به جاذب های شیمیایی معروف هستند.
براساس بررسی های صورت گرفته موادی مانند SODIUM ALUMINIUM SILICATES و BENTONITES میتوانند به بعضی از افلاتوکسین ها متصل شده و از جذب آنها جلوگیری کنند. مطابق تحقیقات انجام شده بنتونیت به عنوان یک عامل کاهنده سم افلاتوکسینM1 در شیر مصرف می شود حداکثر بنتونیت به کار رفته 2% است که تا حدود 89% تقلیل سم را باعث می شود.
.6 روشهای بیولوژیکی و میکروبی
باکتری فلاو باکتریوم اورانتیکوم می تواند سبب تخریب افلاتوکسین در محیط کشت شود و عمل سم زدایی این میکروارگانیسم در محیط شیر، روغن ، ذرت، کره بادام زمینی، سبوس و بادام به اثبات رسیده است.موادی مانند MANNAN OLIGOکه از سلول های مخمر تولید می شوند ممکن است درکاهش اثرات سم تاثیرداشته باشند و همچنین بررسی های معدودی گزارش درتاثیرمهارکنندگی باکتری اسید لاکتیک بر رشد آسپرژیلوس وتولیدافلاتوکسین داده اند.
نتیجه گیری
از آنجائیکه آفلاتوکسین ها دارای اثرات سمی ، سرطان زایی ، جهش زایی و ناقص الخلقه زایی می باشند لذا یک خطر بالقوه برای سلامتی جامعه محسوب می شوند و همچنین سالیانه خسارات هنگفتی را به محصولات کشاورزی وارد می کنند و زیان های اقتصادی زیادی را به بار می آورد پس اهمیت توجه و کنترل دقیق این سموم و استفاده از روش های ذکر شده برای حذف و .یا کاهش آنها الزامی می باشد
منابع :
مرتضوی – ع- 1376- توکسین های قارچی – انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد .
سید علی مرتضوی -۱۳۸1 -علیرضا صادقی ماهونک –میکروبیولوژی غذایی.
دکتر علامه – ع-1380 – مایکو توکسین ها- انتشارات دانشگاه امام حسین .
References
A. Gu¨rbay, S. Aydın, G. Girgin, A.B. Engin, G. Sahin ,Assessment of aflatoxin M1 levels in milk in Ankara, Turkey, 2006,P:1–4
A. Vengusˇt , K.Godicˇ Torkar,The presence of yeasts, moulds and aflatoxin M1 in raw milkand cheese in Slovenia , 2008, p:570-577
Abolfazl Kamkar, A study on the occurrence of aflatoxin M1 in raw milk produced inSarab city of Iran,2005,P: 593–599