ایمنی حفاری
مقدمه
از هر پنج نفر فوت شده در محیطهای کاری ، یـکی از آنها کارگران شاغل در زمان ساخت و ساز بوده اند.
مرگ ناشی از عملیات حفاری 112% بیشتر از میزان تلفاتی است که در عملیاتهای دیگر زمان ساخت و ساز وجود دارد.
حفاری :
یک برش مصنوعی ، گودال ، کانال یا گود شدگی ایجاد شده بوسیله کندن زمین .
کانال :
یک حفاری باریک . عمق آن بیشتر از عرضش می باشد ولی پهن تر از 15 فوت نمی باشد .
حفاظ :
یک ساختار که قادر است در برابر ریزش مقاومت کند و از کارگر محافظت کند .
تخته کوبی :
یک ساختار که از دیواره های حفاری حمایت می کند و از فروریختن آنها جلوگیری می کند .
شیب دار کردن :
روشی که شیب دیوارهای حفاری را با یک زاویه مشخص حفر می کند. این زاویه با توجه به تراکم خاک سایت متغیر است .
چند تعریف مهم
در حفاری
مخاطرات عملیات حفاری
موانع سطحی
عبارتند از :
مواد و تجهیزات موقت
شامل : تجهیزات ، متریال ، ماشین آلات ، آهن آلات و …
تاسیسات دائمی
شامل : ساختمانها و جاده ها درختان ، لوله کشیها و …….
بالای زمین
Above ground
زیر زمین
Under ground
خطوط لوله
خطوط مخابرات
خطوط برق
خطوط لوله
خطوط مخابرات
خطوط برق
تاسیسات رو زمینی و زیر زمینی یکی از مهمترین عوامل حادثه ساز در حفاریها هستند
خطر برخورد با سرویسهای جانبی
HAZARD IDENTIFICATION
HAZARD ASSYSSMENT
HAZARD CONTROL
راههای ورودی و خروجی
پلکان
نردبان
پله متحرک
در عمق بیش از
120 cm = 4 ft
فاصله بین محل کارتا
ورودیها و خروجیها
760 cm = 25 ft
در عمق بیش از
120 cm = 4 ft
راههای ورودی و خروجی
پلکان
نردبان
پله متحرک
در عمق بیش از
120 cm = 4 ft
فاصله تا ورودیها و خروجیها
760 cm = 25 ft
8
این نردبان الزامات استاندارد را رعایت نمی کند .
نردبان باید 3 فوت بالاتر از سطح حفاری باشد .
خطر سقوط افراد و خودرو
حفاری نا ایمن
دیواره ها حفاظت نمیشوند
کارگران بی توجه در جای نا ایمن ایستاده اند
بیل مکانیکی در لبه محافظت نشده کار میکند
خطر سقوط افراد و خودرو
حفاری نا ایمن
دیواره ها حفاظت نمیشوند
بیل مکانیکی در لبه محافظت نشده کار میکند
خطر سقوط افراد و خودرو
حفاری نا ایمن
لبه ها محافظت نمیشوند
خطر انباشت خاک و مصالح
خاکهای حاصل از حفاری را در لبه محل حفاری نریزید
جهت ریختن مصالح و خاک
60 cm از لبه فاصله بگیرید
کارکنان را هنگام تخلیه و بارگیری خاک کنار نگهدارید
تجهیزات متحرک
خطرات اتمسفری
تجمع آب
خطر غرق شدن
از سطح آب زیر زمینی در محل حفاری اطلاع یابید
امکانات تخلیه آب ( الکتروموتور) را پیش بینی کنید
از ایمن بودن سیستم برقی الکتروموتور اطمینان یابید
وضعیت آب و هوایی را در فصل بارندگی کنترل کنید
خطر ریزش ساختمانهای مجاور
رعایت فاصله مناسب از تاسیسات مجاور محل حفاری
ازیک سیستم نگهدارنده مناسب استفاده شود
در صورت نیاز سیستم نگهدارنده را بازنگری کنید
فوندانسیون روی صخره های پایدار صورت گرفته باشد
خطر ریزش دیواره ها
قبل از عملیات حفاری استحکام خاک را بررسی کنید
در حفاریهای عمیق ( بیش از 120 cm ) ریسک خطر ریزش بیشتر است
از دیواره ها حفاظت کنید
شیب بندی کنید
شمع کوبی کنید
سپر گذاری کنید
خطر سقوط در کانال
نصب نرده و حفاظهای مناسب در محل عبور
نصب سیستمهای بازدارنده
محصور کردن محل با استفاده از نوار خطر
سیستمهای هشدار دهنده ایمنی ( چراغ گردان )
در صورت امکان استفاده از صفحات مشبک مقاوم و مناسب به نحو مطمئن
دلایل ریزش :
گودبرداری ناایمن و غیر اصولی
یخ بستن و یا آب شدن یخ در اثر تغییرشرایط آب و هوایی
وزن خاک
افزایش یا کاهش آب در خاک
کاهش چسبندگی خاک
ریزش و فرو ریختن
ریزش دیواره های کانال
ریزش دیوار سازه های مجاور
خاک صخره ای پایدار
خاک بسیار پایدار و مقاوم ( فاقد خطر ریزش )
نوع A :
خاک با چسبندگی بالا مانند رس ، رس ماسه ای ، آهک رسی و زمین یا خاک سفت.
نوع B :
خاک با چسبندگی متوسط مانند خاکهای دانه دانه بدون انسجام (خاک کشاورزی/ گل و لای ) .
نوع C :
خاک با چسبندگی کم مانند شن ، ماسه ، ماسه خاک ( خاک گلدان )
طبقه بندی خاک
مقایسه مقاومت انواع خاکها
سیستمهای حفاظتی
تعریف :
به سیستمهایی گفته میشود که کارکنان را در برابر خطر ریزش دیواره ها محافظت میکند .
سیستمهای حفاظتی در موارد ذیل مورد نیاز نیست
انواع سیستمهای حفاظتی
شیبدار
نیمکتی شکل (پله ای)
شمع کوبی یا سپر گذاری
شمع کوبی با سپرهای چوبی
شمع کوبی با سپرهای آلومینیومی
زاویه شیب در سیستم حفاظتی شیبدار
سیستم حفاظتی شیبدار برای خاک نوع A
سیستم حفاظتی شیبدار
سیستم حفاظتی شیبدار
سیستم حفاظتی شیبدار
سیستم حفاظتی نیمکتی ( پله ای )
نوع A
با نیمکتهای متعدد
نوع A
با یک نیمکت
سیستم حفاظتی نیمکتی ( پله ای )
نوع A
بدون ساپورتهای حفاظتی برای
قسمتهای پایین برای12 فوت عمق
بدون ساپورتهای حفاظتی برای
قسمتهای پایین برای 8 فوت عمق
نوع A
سیستم حفاظتی نیمکتی ( پله ای )
نوع A
شیب برای زمان کوتاه
سیستم حفاظتی نیمکتی ( پله ای )
نوع B
با نیمکتهای متعدد
فقط برای خاکهای چسبنده
نوع B
شمع کوبی ( سپر گذاری )
شمع کوبی ( سپر گذاری )
شمع کوبی ( سپر گذاری )
صدور پرمیت توسط فرد ذیصلاح ( مسئول )
پیوست نقشه محل حفاری
اخذ تاییدیه از مسئول تاسیسات زیر زمینی یا روزمینی
جدا نمودن( BARRICADE ) نمودن محل حفاری با نوار و تابلو خطر ، چراغ گردان و ..
پیش بینی وسایل امداد و نجات و تجهیزات حفاظت فردی
اخذ پرمیت های مکمل در صورت لزوم
مشخص نمودن ساعت شروع و خاتمه کار
پیش بینی گاز سنجی ، کنترل ترافیک و راههای دسترسی کارگران به کانال
پیش بینی فرد Standby با هماهنگی اداره ایمنی در صورت لزوم
EXCAVATION PERMIT
بایدها ونبایدها
صدور پروانه کار کلی ممنوع است.
آزمایش اکسیژن و گازهای سمی توسط اداره ایمنی انجام می شود.
گازسنجی مکرر گازهای LEL در نقاط با ریسک بالا الزامی است .
برای کارهای گرم LEL زیر 5% و برای کارهای سرد زیر20% است.
صادرکنندگان پرمیت باید مجوز اداره ایمنی را داشته باشند.
هر پرمیت فقط برای یک نوبت کاری صادر میشود.
سرپرست تاسیسات و مجری انجام کار نمیتواند یکی باشند.
EXCAVATION PERMIT
بایدها ونبایدها
شخص مسئول
39
باید آموزشهای لازم را دیده باشد و در موارد زیر آگاه باشد :
نوع خاک
استفاده از سیستم های محافظ
الزامات استاندارد
قادر به شناسایی خطرات و ابداع روش برای حذف سریع خطرات باشد
INSPECTION
بازرسی روزانه و موارد کنترلی
شرایط سطح
شکاف ، درزها و ترک خوردگی
وضعیت قرارگرفتن مواد در فاصله 60 سانتیمتری لبه محل گود برداری
اطمینان از عدم وجود منبع ارتعاش در اطراف محل گود برداری
قرارنگرفتن مواد یا دستگاههای نزدیک لبه به محل گود برداری
نمونه ای از بازرسی روزانه
وضعیت شیب یا نیمکتی بودن دیواره کناری و سطح محل گود برداری
شکاف ، درزها و ترک خوردگی
تکه های جدا شده از دیواره
تغییر در نوع خاک
شیب کافی برای خاک
INSPECTION
نمونه ای از بازرسی روزانه
شمع کوبی چوبی و سپرگذاری
اطمینان از اجرای درست سپر گذاری در محل حفاری شده
اطمینان از عدم روغن ریزی لوله های استوانه ای نگهدارنده
سپرهای کار گذاشته شده
INSPECTION
نمونه ای از بازرسی روزانه
ورودیها و خروجیها
وجود راههای ورود و خروج با فاصله های 7/5 متر
مناسب بودن نردبانها ، پله ها و پله های شیب دار
سرویسهای جانبی موجود
کافی بودن تکیه گاهها و وسایل نگهدارنده
شناسایی عوامل سست کننده خاک گود برداری
شناسایی و حفاظت از سرویسهای جانبی
آب و هوا
یخ بستن های شبانه
بارندگی
INSPECTION
نمونه ای از بازرسی روزانه
لوازم استحفاظ فردی
استفاده از جلیقه های منعکس کننده نور در جاهایی که محل عبور و مرور
وسایل نقلیه است
استفاده صحیح و مناسب از کلاه ایمنی ، کفش ایمنی پنجه فولادی و …
چک لیست حفاری
چک لیست حفاری می بایست بوسیله افراد ذی صلاح کامل شود .
INSPECTION
نمونه ای از چک لیست حفاری
نمونه ای از چک لیست حفاری
نمونه ای از چک لیست حفاری
نمونه ای از چک لیست حفاری
فلوچارت تصمیم گیری برای شروع حفاری
آیا عمق حفاری بیش از 1.5 m است
آیا عمق حفاری کمتراز 6 m است
آیا خطر ریزش وجود دارد
آیا نوع خاک تعیین شده است
شیب 1:1.5
آیا خاک صخره ای پایدار است
حفاری با شیب 90 درجه
سپرگذاری و شمع کوبی
شیب بندی نیمکتی یا پله ای
سپرگذاری هیدرولیکی
جکهای روغنی یا بادی
صفحه ها یا سپرها
سپرگذاری چوبی
طراحی فنی مهندسی
Y
N
Y
Y
N
N
N
Y
N
N
جمع بندی اطلاعات
استفاده از ماشین حفاری (بیل مکانیکی ) در عملیات امداد و نجات
گاهی اوقات شرایطی وجود خواهد امد که می توان از بیل مکانیکی جهت کاهش زمان و ایمنی کار برای پیدا کردن یا نجات مصدوم زیر خاک دفن شده حاصل از ریزش و خراب شدن کانال استفاده کرد .
در مواردی که یکی از دیواره ها ی کناری کانال سالم و بدون ریزش باقی مانده است مصدوم قادر به نجات خود نمی باشد می توان از بیل مکانیکی با استفاده از یک راننده با تجربه در محل جهت نجات فرد دفن شده اقدام کرد. در این حالت به موازات و با فاصله 15سانتیمتری از دیواره سالم ، عملیات حفاری و خاکبرداری به شکل ایمن بدون ایجاد خطر برای مصدوم ، آغاز میشود .
استفاده از ماشین حفاری (بیل مکانیکی ) در عملیات امداد و نجات
سپس این خاکها توسط بیل مکانیکی جابجا شده و اینکار تا رسیدن به عمقی که مصدوم در انجا قرار دارد ادامه پیدا می کند وخاک ریخته شده از روی فرد مذکور جابجا می شود. مزیت این روش این است که خاکها روی مصدوم سریعاً توسط بیل مکانیکی جابجا شده و در نتیجه فشاری که از طرف خاک بروی مصدوم وارد می شود سریعاً کاهش پیدا می کند .
تمهیدات
دیواره کناری محل گودبرداری ممکن است برای شخص امداد دهنده خطرناک باشد.
ممکن است نیاز باشد دیوار ریزش کرده بوسیله سیستمهای حفاظتی محافظت شود که اینکار قبل از انجام هر فعالیتی در محل فوق باید صورت گیرد .
فرد امدادگر باید وسایل حفاظت فردی مناسب مثل کلاه ، کفش ، دستگاه تنفسی و طناب نجات همراه داشته باشد .
TOOL BOX MEETING
نکات قابل ارائه در TOOL BOX MEETING :
نامناسب بودن شمع کوبیها
شیب بندی نامناسب دیواره ها
آنالیز ضعیف خاک
خراب بودن مواد استفاده شده در سپرگذاری ها
شرایط آب و هوا و لرزشها
تعیین موقعیت سرویسهای جانبی
استفاده از لوازم استحفاظ فردی مناسب
تردد وسایل نقلیه در اطراف محل حفاری شده
ماشین آلات متحرک و خطرات آنها
…………………..
مطالعات موردی حوادث Case Study
حادثه شماره 1
تاریخ حادثه : 1966
شرایط جوی در زمان حادثه : بارش شدید
اندازه کانال : عرض 2.5 ft * 2.5-7 ft عمق
شرح : اداره مخابرات عملیات گود برداری به منظور قراردارن خطوط لوله صورت داده بود که روی پیاده رو و روبروی آن دیواری قرارداشت که بلندی آن 7 فوت بود و در زمانی که کارگران مشغول به کار بودن آن دیوار ریزش کرد.
دلایل احتمالی بروز حادثه : ضعف در تخلیه آب به گونه ای که باعث شده بود آبهای سطح از دیوار نفوذ کند.
نتیجه حادثه : 6 نفر کشته و 16 نفر مجروح (همگی عابر بودند)
حادثه شماره 2
تاریخ حادثه : 1986
شرایط جوی در زمان حادثه : خوب
اندازه کانال : عرض 1 m* 2.5 m عمق
شرح : به منظور قراردادن کابل برق حفاری صورت گرفته بود یک کارگر مشغول شمع کوبی داخل دیواره بود که ریزش دیواره اتفاق می افتد.
دلایل احتمالی بروز حادثه : دستور العمل کاری نامناسب
نتیجه حادثه : 1 نفر کشته
حادثه شماره 3
تاریخ حادثه : 1987
شرایط جوی در زمان حادثه : خوب
اندازه کانال : 1.3 m عمق
شرح : حفاری به منظور قراردادن خطوط لوله صورت گرفته بود یک اسلب بتونی در پیاده رو شکسته شده و داخل محل حفاری افتاده و با سر کارگری برخــورد می کند.
دلایل احتمالی بروز حادثه : روش کاری نامناسب
نتیجه حادثه : 1نفر کشته
حادثه شماره 4
تاریخ حادثه : 1990
شرایط جوی در زمان حادثه : خوب
اندازه کانال : 1.8 m عرض * 2.35 m عمق
شرح : بخشی از دیواره محل گود برداری شده بدون ساپورت ریزش می کند و دنبال آن داخل کانال مشغول به کار بود زیر خاکها مدفون می شود.
دلایل احتمالی بروز حادثه : پارک کردن وسائط نقلیه سنگین نزدیک دیواره کانال و سپر گذاری
نتیجه حادثه : 1 نفر کشته
حادثه شماره 5
تاریخ حادثه : 1991
شرایط جوی در زمان حادثه : خوب
اندازه کانال : 5m عرض * 1.4-1.7 mعمق
شرح :کارگری که مشغول شکستن اسلب بتونی کف کانال بوسیله چکش بادی بود ، دیوار کناری ساختمان تهویه به داخل کانال ریزش می کند.
دلایل احتمالی بروز حادثه : استفاده نکردن از ساپورت مناسب جهت بنای همجوار آشنا نبودن با خطرات لرزش چکش بادی
نتیجه حادثه : 1 نفر کشته
حادثه شماره 6
تاریخ حادثه : 1992
شرایط جوی در زمان حادثه : بارش شدید
اندازه کانال : ثبت نشده است
شرح : در هنگام خطوط لوله گاز دیواره کانال ریزش می کند.
دلایل احتمالی بروز حادثه : افزایش سطح آب در کانال بدلیل بارش شدید ، فقدان سیستم کنترلی آبهای سطحی و فقدان شمع کوبی و سپز گذاری
نتیجه حادثه : ایجاد ترافیک وسائط نقلیه
حادثه شماره 7
تاریخ حادثه : 1993
شرایط جوی در زمان حادثه : خوب
اندازه کانال : 2.5 m متر عرض * 4m عمق
شرح : زمانی که کارگران مشغول حفاری دستی کانال بودند بدلیل ریزش دیواره ، دچار آسیب شدند.
دلایل احتمالی بروز حادثه : فقدان شمع کوبی و سپر گذاری و فقدان سیستم آبهای سطحی
نتیجه حادثه : 1 نفرکشته و 1 نفر مجروح
حادثه شماره 8
تاریخ حادثه : 1993
شرایط جوی در زمان حادثه : خوب ( بارش شدید در روز قبل از حادثه )
اندازه کانال : 1.5 mعرض * 1.5 mعمق
شرح : زمانی که کارگران مشغول گذاشتن خطوط لوله تخلیه در کانال بودند ، مقداری سنگ از ساختمان همجوار به داخل کانال ریزش کرد.
دلایل احتمالی بروز حادثه : فقدان شمع کوبی و سپر گذاری
نتیجه حادثه : یک نفر کشته
حادثه شماره 9
تاریخ حادثه : 1993
شرایط جوی در زمان حادثه : خوب
اندازه کانال : عرض 1.2 m * 3 mعمق
شرح : زمانی که کارگران مشغول گذاشتن خط لوله تخلیه آب در کانال بودند ، ریزش کانال اتفاق می رفتد.
دلایل احتمالی بروز حادثه : فقدان شمع کوبی و سپر گذاری و عبور ومرور خودروها از کنار محل حفاری
نتیجه حادثه : یک نفر کشته و یک نفر مجروح
حادثه شماره 10
تاریخ حادثه : 1994
شرایط جوی در زمان حادثه : خوب
اندازه کانال : عرض 2.5 m * 1.7mعمق
شرایط جوی در زمان حادثه : بارندگی
شرح : زمانی که کارگران مشغول گذاشتن خط لوله آب در کانال بودند ، ریزش کانال اتفاق می افتد.
دلایل احتمالی بروز حادثه : فقدان شمع کوبی و سپر گذاری
نتیجه حادثه : 1 نفر کشته
حادثه شماره 11
تاریخ حادثه : 1996
شرایط جوی در زمان حادثه : باران متوسط
اندازه کانال : عرض 1.18m * 2.2 mعمق
شرایط جوی در زمان حادثه : بارندگی
شرح : زمانی که کارگران مشغول گذاشتن خط لوله آب در کانال بودند ، ریزش کانال اتفاق می افتد.
دلایل احتمالی بروز حادثه : فقدان شمع کوبی و سپر گذاری و تجمع آب در کانال
نتیجه حادثه : 1نفر کشته