اکوسیستم های بیابانی
بیابان واقعی به سرزمین اطلاق می شود که از لحاظ بارندگی بسیار فقیر باشد و امکان دارد در طول یک سال یا سالها در آن بارندگی صورت نگیرد و بارش چندین سال ان در طی یک روز یا چند ساعت ببارد در چنین شرایط اقلیمی بیابان معمولا از لحاظ آب و پوشش گیاهی فقیر و یا مساحت وسیعی از ان فاقد گیاه باشد ودر آن فرسایش آبی وبادی بسیار شدید است.عربها به بیابان صحرا می گویند مانند صحرای آفریقا ، بیابان لوت ، بیابانهای آریکا وآتاکاما.
بیابان ها
World's Deserts
about 1/5th of land
Types: subtropical, rain-shadow,
coastal, interior, polar
بعضی ها مناطق خشک را جایی می دانند که گیاه و رستنی کم دارد
یا بعضی ها مناطق خشک را جایی می گویند که بارشهای جوی کمتر از مقدار تبخیر وتعرق مطلق است.
وبعضی ها با جمع بندی فاکتورهای ریزش جوی کم آب قابل استفاد ه محدود ومنطقه دارای پوششی گیاهی فقیر را مناطق خشک می دانند.
تعاریف مناطق خشک
بارندگی :کم ، نا منظم ، متفاوت ، شدید وبارانهایی موسوم به بارانهای جنی
بارندگی وتبخیر: بعلت خشکی وگرمی هوا وآفتاب سوزان وزیدن باد شدید میزان تبخیر وتعرق سالانه به 15 تا 20 برابر میزان بارش سالانه می رسد
رطوبت: رطوبت نسبی هوای خشک کم بوده که تقریباً برابر با 20 تا 30 در صد می باشد.
درجه حرارت: به دلیل فقر ابر ورطوبت هوا همچنین وجود تابش شدیدی خورشید هوا در تابستانها گرم وشب ها خنک می باشد.
باد : از دیگر ویژگیهای خشک وزیدن باد زیاد در آن می باشد.
ویژگیهای آب هوای خشک
کمربند پرفشار در منطقه شبه حاره
پستی وبلندی
پراکندگی خشکی و دریاها
جریانهای دریائی
علل خشکی در مناطق بیابانی
ب- بیابانهای گرم
انواع بیابانها
الف- بیابانهای سرد
hand-of-Atacama
GOBI
بیابان های قطر
تقسیم بندی مناطق خشک بر اساس میزان بارنگی وتاثیر مستقیم آن در زراعت دیم و پوشش گیاهی
2- مناطق خشک
3- مناطق نیمه خشک
1- اقلیم فراخشک
اقلیم فراخشک با وسعت 573844 کیلومترمربع (54/35 % کشور) سطح وسیعی از اراضی کشور را پوشانده که تحت پوشش این اقلیم د ردو بخش از کشور قرار دارند
الف- نواحی دشت خوزستان در منتها الیه جنوب کشور از جنوب بستان تا دهانه اروند گسترش دارند.
ب- جزایر و سواحل خلیج فارس ودریای عمان از شرق دیر تا مرز ایران وپاکستان ، بخش مرکزی کویر نمک کال شور ، دشت کویر ، کاشان ، جنوب ورامین وبخشهای غیرکوهستانی یزد ،اصفهان و ….
پراکنش اقلیم فراخشک وخشک ایران
2- اقلیم خشک
مساحتی حدود 472562 کیلومتر مربع (12/29) از مناطق کشور را پوشانده و در دامغان ، شاهرود نیشابور شمال کویر نمک غرب کاشان جنوب تهران و کرج دزفول غرب مسجد سلیمان و …. قرار دارند.
اشکال وفرایندهای سطح زمین بیابانها
تپه های شنی
(YARDANG)
یاردانگ (YARDANG)
صخره های پدی استال (PEDE STALLROAK)
برخان
هرم ماسه ای (STAR DUNE)
اینسلبرگ (INSELBERG)
Desert Landforms Produced By Water
playa
playa
pediment
Inselberg
arroyo
bahada
alluvial fan
بیابانهای سنگی (ROCY DESERT)
بیابانهای سنگریزه یا ریگی (SERIR)
بیابانهای شنی (ERG
دره های خشک یا وادی ها (WADIS)
بیابانهای گودالی SHATTS OR PAN ) )
تقسیم بندی بیابانها از نظرسیمای ظاهری
(ROCY DESERT)
(SERIR)
ERG
(WADIS)
مقدار بیوماس و تولید در بیابانها کم است وبرای مثال در غرب کویر لوت تولید در حد صفر می باشد.تولید ناچیز در سطح خاک بیابانی بدلیل تقلیل عناصر غذایی در داخل خاک نیست زیرا پوشش گیاهی کویر عمدتاً به علت زودگذر بودن قسمت سطحی ان از بین رفته و لی ریشه ساقه زیر زمینی وبذور در عمق خاک باقی می ماندبه همین دلیل است که بعضی از مناطق بیابانی ضمن اینکه پوشش گیاهی در سطح زمین به چشم نمی خورد خاک حاوی مواد عالی زیادی است اغلب رنگ قرمز در سطح بیابانها در نتیجه مواد آلی است.
بیوماس مناطق بیابانی
گیاهان مقاوم به شوری یا شور پسند (HALOPHYTE)
گیاهان شن دوست یا مقاوم به شن (PSAMMPHYTE)
گیاهان صخره دوست (PETROPHYTE)
گیاهان نیمه خشکی پسند (MESO PHYTE)
گیاهان گچ دوست
انواع پوشش گیاهی درمناطق بیابانی
شور پسند
شن دوست
نیمه خشکی پسند
صخره دوست
گچ دوست
جانوران این مناطق نظیر هر اکوسیستم دیگری جهت تطبیق خود با شرایط حاکم بر این مناطق چند عامل را انجام می دهد.که به شرح ذیل می باشد:
بدست آوردن آب اضافی توسط خوردن بافتهای آبدار گیاهان ویا نوشیدن شبنم
استفاده از رطوبت جو به صورت مستقیم
استفاده از آب موجود در غذا
نا تراوا بودن پوشش بدن
کاهش هدررفت آب بوسیله عدم فعالیت وحالت سستی
جانوران مناطق بیابانی
نمونه ای از جانوران مناطق بیابانی
کاراکال
عقرب طلایی
مار
پلایا یا کویر
پلایا اصطلاحی است که در مورد مناطق پست و لم یزرع بیابانها بکار برده می شود یعنی همان کویر است.این مناطق چون پستترین نقاط بیابان ها هستند هرزاب مناطق مجاور در انها جمع شده وبرکه های موقتی اب را تشکیل می دهد .اسامی چون …. همگی مترادف با پلایا هستند.از نظر شیب کویر مسطح ترین زمینی است که شیب آن بندرت از 5/. در 1000 تجاوز می کند.سطح پلایا چون سفت ومحکم است برای عبور وسایل نقلیه می تواند مورد استفاده قرار گیرد.همچنین بدلیل وجود ترکیبات پتاسیم در کویر ها از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه هستند.کویر در مناطقی تشکیل می شود که بارندگی سالیانه کمتر از 300 میلیمتر باشد و تبخیر بیش از 10 برابر بارندگی است.
بیابان زایی
به معنی تخریب سرزمین در مناطق خشک ، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله تغییرات آب و هوایی و فعالیت های انسانی است .
بیابان زایی بر اثر ایجاد سدکارون 3
کویر لوت کویری است در منطقه جنوب شرقی ایران. این کویر در شمال شرقی شهرستان کرمان قرار دارد. هسته آن گرمترین نقطه کره زمین است.
کویرلوت
محدوده ای بین استان های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان
بین دو گسل نهبندان در شرق و نای بند در غرب
حد شمالی آن در حد مدار 32 درجه و حد جنوبی در حد مدار 28 درجه
وسعت حوضه آبگیر دشت لوت، حدود 175 هزار کیلومتر مربع
طول آن از شمال به جنوب حدود 900 کیلومتر و غرب به شرق حدود 300 کیلومتر
موقعیت و شاخص های کلی دشت لوت
لوت جنوبی (لوت زنگی):
غنی ترین قسمت چاله لوت از نظر پوشش گیاهی است
دشت لوت به سه واحد جغرافیایی تقسیم شده است:
لوت مرکزی شگفت انگیز ترین قسمت دشت لوت است. در قسمتهای شرقی لوت مرکزی تپه ها و توده های عظیم و بهم پیوسته ماسه ای قرار گرفته و سطح قابل توجهی از لوت را به عرض متوسط 52 کیلومتر وطول متوسط 62 کیلومتر در لوت پوشانده است.
لوت شمالی : از عناصر ریگ، شن و ماسه تشکیل شده و حد جنوبی آن را بریدگیهای نا منظم مشرف به چاله «رود شور بیرجند» تشکیل می دهد.
جاذبه های گردشگری بیابان لوت
نبکا
زمین های پف کرده
گدازه های بازالتی گندم بریان
گیاهان نادر
شماری از فعالیت های تفرجی ممکن در نواحی بیابانی
ماسه درمانی
پیاده روی در بیابان
دوچرخه سواری در بیابان،
خودرو سواری بر روی تل ماسه ها،
، اسکی روی تپه های ماسه ای
شترسواری
رصد ستارگان
پختن غذا با انرژی خورشید
آفتاب درمانی
گشت شبانه در کویر (سکوت وآرامش کویر)
جاذبه های گردشگری
موتورسواری
رالی بیابان
پدیده سراب
چندضلعی های نمکی
منابع
1- اکوسیستمهای بیابانی ونیمه بیابانی نویسنده دکتر محمد جعفری
2- مناطق خشک جلد اول نویسنده دکتر پرویز کردوانی
3- نظریه های جدید در باره کویرها نویسنده دکتر پرویز کردوانی
4- زئومورفولوژی نویسنده دکتر فرج الله محمودی
5- سایت انجمن علمی جعرافیای استان کرمان
6- سایت کویرهای ایران
ع
باتشکر از حسن توجه وحوصله شما عزیزان