بنام خدا اوقات فراغت و جهانگردی
اوقات فراغت
فراغت به معنای :آرامش ،آسایش،استراحت و آسودگی
تعریف:زمانی است که پس از کار موظف روزانه باقی می ماند و فرد به هنگام آسودگی با شوق و رغبت اقدام به تفریحات،سرگرمیها،توسعه آگاهیها،فعالیتهای هنری و… جهت رشد شخصیت و تجدید قوا می پردازد.
فراغت بریدن و دور شدن از همه درگیریها و وابستگیهای ذهنی و فکری است.
فراغت در پیش گرفتن راه و رسمی است ورای راه و رسم جاری و عادی زندگی :در کوهپایه ای خفتن،با کسان تازه ای آشنا شدن واز اندیشه دغدغه زندگی روزانه دور ماندن (1)
(1)پرویز،دیبایی؛شناخت جهانگردی،تهران:دانشگاه علامه طباطبایی 1371صص18-49
سیاحت و فراغت
روش بهتر بهره گیری از فراغت،پرداختن به سیاحت و سفر می باشد.
فراهم آوردن زمینه های بهره گیری از فراغت مسئولیت بزرگ سازمانهای جهانگردی است.
از همه امکانات طبیعی،فرهنگی و اقتصادی کشور باید سود جست تا زمینه گذران دلپذیر فراغت فراهم شود.
سیر تحول جهانگردی Tourism
پدیده توریسم از دستاوردهای تمدن جدید است.اگر چه از آرزوهای دیرین بشر بوده است ولی موانعی مانع آن می شده است:
ابتدائی بودن حمل و نقل
طولانی بودن زمان سفر
عدم وجود امنیت در راهها
ولی با دستیابی انسان به تکنولوژی و در نتیجه افزایش اوقات فراغتش او را بسوی ارضای امیال درونیش بافعالیتهایی مثل ورزش و سیر و سیاحت و هنر سوق داد.(1)
(1)پرویز،دیبایی؛شناخت جهانگردی،تهران:دانشگاه علامه طباطبایی 1371صص18-49
عوامل عمده توسعه و تکامل جهانگردی
میل ذاتی انسان به فراغت و سیر و سفر
افزایش سطح درآمد
امکانات پیشرفته حمل و نقل
افزایش شمار بالغین مجرد
افزایش مرخصیهای با حقوق
بازنشستگی زود هنگام(1)
(1)ژرژ؛ کازه ؛آمایش جهانگردی،ترجمه صالح الدین محلاتی،تهران:دانشگاه شهید بهشتی،مرکز چاپ و انتشارات،1381
در نتیجه این عوامل افزایش فوق العاده در سفر به نقاط دیدنی و جذاب برای استفاده از اوقات فراغت بوجود آمد و باعث شد که امکانات ویژه ای در مناطق توریستی ایجاد گردد و فرصتهای شغلی فراوانی برای مردم محلی بوجود آید(هتل داری،رستوران داری،حمل و نقل داخلی،صنایع دستی و …)
اهمیت آن به علت کار آفرینی بالا در کشورهای تک محصولی و درصد بالای بیکاری و منابع ارزی محدود مهمتر است.
واژه جهانگردی Tourism
توریسم واژه ای فرانسوی از ریشه (Tour)به معنای چرخش،پیمودن،طی کردن و گردش نمودن است.
اولین بار در سال 1811 در مجله ورزش (Sporting magazine) استفاده شد.به معنای مسافرت به منظور تماشای آثار تاریخی و بازدید از مناظر طبیعی برای کسب لذت بکار می رفت.
توریسم:کلیه اقدامات و فعالیتهایی که در ارتباط با فرد گردشگر صورت می گیرد.
توریسم عمل مسافرت به منظور تفنن و لذت است.
گردشگر Tourist
توریست یا گردشگر(دیدار کننده یک شبه):
کسی است که دست کم یک شب در اقامتگاه عمومی یا خصوصی در محل مورد بازدید بسر برد.
کسی است که کشور دیگری را حداقل 24 ساعت و حداکثر سه ماه برای تفریح،استراحت،فعالیتهای ورزشی،امورپزشکی،گذراندن تعطیلات،مطالعه،شرکت در کنفرانس و امور خانوادگی بازدید کند؛مشروط به اینکه برای احراز شغل و کسبی نباشد.
گردشگر یک روزه Same day visitor
گردشگر یک روزه(کسی که به تفرج می رود):کسی که یک روز به مکان دیگری می رود ولی شب در آنجا نمی ماند.
دیدار کننده(visitor)کسی که به مکانی غیر از مکان معمول خود مسافرت کرده و کمتر از 12 ماه در آنجا می ماند و هدف پول در ازای کار نیست.
مسافر(traveler):کسی که بین دو یا چند نقطه مسافرت کند.
انواع توریست
توریست فرهنگی
توریست تاریخی
توریست بازرگانی
تورست اجتماعی
توریست پزشکی
توریست سیاسی
توریست ورزشی
توریست زیارتی
منابع جهانگردی
منابع طبیعی مانندآب و هوای مناسب برای انواع جهانگردیها،عوارض زمین بوجود آورنده چشم اندازها،کوهها،تپه ها،دریاچه هاو جانوران و گیاهان
منابع اجتماعی فرهنگی مانند جلوه های هنری،موسیقی،مسابقات ورزشی،علمی،هنری،نمایشگاهها و مکانهای تاریخی
منابع دارای ویژگیهای اقتصادی مثل کارخانه ها،مراکز فنی،تسهیلات گمرکی و …برای بدست آوردن لوازم و خدمات ارزان
منبع وقتی سودمند است که جذابیتی برای جهانگرد داشته باشد و جذابیت از نایابی ،کمیابی یا اصالت ان ناشی می شود:آبشارهای نیاگارا،نمایشگاه خودرو،مسابقات موتور سیکلت رانی و …
جهانگردی ورزشی
ورزش یکی از متداولترین عوامل ایجاد انگیزه برای جهانگردی است که جهانگرد به دو صورت در آن شرکت می کند:
مشارکت کننده در فعالیتهایی مانند:تنیس،اسکی،موج سواری ،شکار،ماهیگیری،کوهنوردی،غواصی و…(برای بدست آوردن تناسب اندام و سلامت)
به عنوان تماشاگرفعالیتهای ورزشی به دیدن مسابقات مختلف می رود.(المپیک،جام جهانی فوتبال و…)
بین محبوبیت ورزش و جهانگردی همبستگی وجود داشته است یعنی با محبوبیت جهانگردی ، ورزش نیز رواج یافته و رکود اقتصادی اثر مشابهی بر هر دو داشته است.(1)
(1) ژانت بی ،پارکز و دیگران؛مدیریت معاصر در ورزش مترجم دکتر محمد احسانی،
تهران:دانشگاه تربیت مدرس،دفتر نشر آثار علمی 1382
توریسم و فرهنگ
تفاوت فرهنگها نباید به تجزیه انسانها بیانجامد بلکه باید به غنای یکدیگر منجر شوند.
افزایش معروفیت جامعه میزبان
توسعه فرهنگ میزبان بخاطر تقاضا برای سنتها،صنایع دستی و موسیقی محلی
افزایش دانش و فرهنگ میزبان بوسیله بازدید کنندگان
سیاحت آدمی را با اقلیم های تازه و انسانهای دیگر و فرهنگهای دیگرآشنا می کند؛که آن نیز باعث شناخت انسان از خویشتن می شود.
استواری و سلامت فرهنگ در برخورد با فرهنگ های دیگر آشکار می شود.و اصلی ترین ابزار برای این کار سیاحت است.
برخی ضررهای محیطی و فرهنگی جهانگردی
مورد تحقیر قرار گرفتن فرهنگ میزبان
دگرگون شدن ارزشهای اجتماعی،نوع لباس،آداب و اخلاق و معیارهای رفتاری
ایجاد تنش با ورود ثروتمندان به جوامع فقیر
آلودگی:هوا،آب،زمین،صوتی و ریخت و پاش ضایعات
شلوغی و تراکم:سواحل و ترافیک و افزایش تصادفات
تغییر کاربرد زمینهای کشاورزی
آسیب رساندن به میراث فرهنگی
توریسم و اقتصاد
گستردگی زمینه اشتغال در جهانگردی:هم کارگران ساده و هم صاحبان انواع مهارت در این رشته بکار می پردازند.
جهانگردی پول و جمعیت را از مراکز تمرکزصنعتی بسوی روستاها و نقاط طبیعی میکشاند.
جهانگردی را در اصطلاح اقتصادی صادرات نامرئی محصولات و خدمات می نامند.
محاسبه درآمدهای حاصل ازجهانگردی بر پایه میانگین مقدار پولی است که جهانگردان هر کشور با توجه به مدت اقامت متوسط خود خرج می کنند،بر آورد می شود.
این میانگین در کشورهایی که قیمت خدمات گران،وسایل پذیرائی غیرکافی و نامطلوب و جاذبه ها محدود و تسهیلات جهانگردی مهیا نباشد و صنایع دستی و بومی جاذب و جالب نباشد کم خواهد بود چون اقامت جهانگردان در آن کشور کوتاه مدت بوده و هزینه مصروفه قلیل خواهد بود.(2 روز و روزی 20 دلار)
اما در صورتی که شرایط مطلوب فراهم شود مدت اقامت جهانگرد طولانی بوده و پول زیادی خرج خواهد کرد(تا دو هفته و روزانه تا 200 دلار).
عوامل موثر در تعداد جهانگردان
مقررات گمرکی
قوانین مربوط به اخذ روادید
نحوه برخورد مردم با جهانگردان
مالیاتها و عوارضی که در فرودگاهها و دیگر نقاط پرداخت می شود
مخارج توریستهای خارجی
شامل تمام پولهایی می شود که یک توریست در داخل کشور میزبان برای تامین نیازهای خود از قبیل محل اقامت،غذا،خوراک،حمل و نقل داخلی و خرید سوغات و… هزینه می کند.
روند ورود توریستهای خارجی به ایران
مرحله اول(1348-1356):به علت اجرای برنامه های عمرانی و زیر بنایی جهانگردی رشد 22.65% داشته است(از 241198 نفر به 678158نفر).
مرحله دوم(1356-1367):به علت وقوع انقلاب و جنگ تحمیلی و عدم احساس امنیت و عدم پذیرش از لحاظ فرهنگی سالانه 8.24%رشد منفی داشته است.(از 678157به 70740نفر).
مرحله سوم(1367-1377):پایان جنگ تحمیلی و شروع دوره بازسازی رشد 132% تا سال 77 داشته است.(از 70740به 1007597نفر).(1)
(1) سعید،امیریان،.اثر اقتصادی توریسم در جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه1379
درآمد ارزی حاصل از جهانگردی
درآمد ارزی حاصل روند مشابهی با تعداد توریستهای ورودی دارد.
مرحله اول(1348-1356): درآمد ارزی از48میلیون دلار به 235 میلیون دلار رسید.
مرحله دوم(1356-1367): درآمد ارزی از235میلیون دلار به 29 میلیون دلار رسید.
مرحله سوم(1367-1377): درآمد ارزی از29میلیون دلار به 440 میلیون دلار رسید(1)
(1) سعید،امیریان،.اثر اقتصادی توریسم در جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه1379
اقدامات دولتها در زمینه جهانگردی
تهیه قوانین و مقررات:مقررات فرهنگی،تاسیساتی،حمل و نقل،مالی و ارزی،گمرکی
انجام تبلیغات جهانگردی:اختصاص 3-5% بودجه سازمانهای جهانگردی برای تبلیغات
هماهنگ نمودن فعالیتهای جهانگردی:بین هتلها ،حمل و نقل،محیط زیست و …
منابع:
دیبائی،پرویز؛شناخت جهانگردی،تهران:دانشگاه علامه طباطبایی 1371صص18-49
کازه،ژرژ؛آمایش جهانگردی،ترجمه صالح الدین محلاتی،تهران:دانشگاه شهید بهشتی،مرکز چاپ و انتشارات،1381صص 29-35
مایکل هال،کالین؛ام جنکینز،جان؛درآمدی بر صنعت جهانگردی؛مترجمین:عباس اردکانیان،محمد رضا حبیبی،تهران:انتشارات ارمغان 1377صص66-67
اوقات فراغت و سبکهای زندگی جوانان،سازمان ملی جوانان ص 51
میکائیلی،علیرضا؛سازماندهی برنامه ریزی و طراحی تفرجی و اوقات فراغت؛گرگان:دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان 1383صص 20-21
پارکز،ژانت بی و دیگران؛مدیریت معاصر در ورزش مترجم دکتر محمد احسانی،تهران:دانشگاه تربیت مدرس،دفتر نشر آثار علمی 1382صص 452-473
هیوود،لس و دیگران،اوقات فراغت،مترجم محمد احسانی،تهران:امید دانش،1380
مهدوی ،داود. نقش توریسم در توسعه نواحی روستایی پیرامون شهرها و ارائه مدل استراتژیک، پایان نامه
یزدانی فاروقی ، شهریار .بررسی نحوه گذران اوقات فراغت دانشجویان قهرمان کشورهای آسیای میانه و ایران شرکت کننده در اولین دوره بازیهای همبستگی کشورهای اسلامی پایان نامه 1374
امیریان، سعید.اثر اقتصادی توریسم در جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه
پایان