املاک، ماشین آلات و تجهیزات مطابق با استاندارد بین المللی حسابداری شماره 16 ارائه دهنده : بردیا خسروانی
هدف
هدف این استاندارد، تجویز نحوه حسابداری املاک، ماشین آلات و تجهیزات است تا استفاده کنندگان صورتهای مالی بتوانند اطلاعات مربوط به سرمایه گذاری واحد تجاری در این داراییها و تغییرات آن را تشخیص دهند
دامنه کاربرد
موضوعات اصلی در حسابداری املاک، ماشین آلات و تجهیزات عبارت از:
1- شناخت دارایی
2- تعیین مبلغ دفتری آن
3- شناخت هزینه استهلاک
4- زیان کاهش ارزش دارایی
دامنه کاربرد
این استاندارد در موارد زیر کاربرد ندارد:
1. املاک، ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی شده به عنوان نگهداری شده برای فروش ( موضوع IFRS 5 )؛
2. داراییهای زیستی مرتبط با فعالیتهای کشاورزی ( IAS41 )؛
3. حق امتیاز معدن، ذخایر مواد معدنی مانند نفت و گاز طبیعی و منابع مشابهی که احیا شونده نیست؛
4. شناخت و اندازه گیری داراییهای اکتشاف و ارزیابی ( موضوع IFRS 6 ).
تعاریف
املاک، ماشین آلات و تجهیزات به اقلام مشهودی اطلاق می شود که:
1. به منظور استفاده در تولید یا عرضه کالاها یا خدمات ، اجاره به دیگران یا برای مقاصد اداری توسط واحد تجاری نگهداری می شود ،
2. انتظار رود بیش از یک دوره مالی مورد استفاده قرار گیرد .
تعاریف
بهای تمام شده مبلغ وجه نقد یا معادل نقد پرداختی و یا ارزش منصفانه سایر مابه ازاهایی که جهت تحصیل یک دارایی در زمان تحصیل یا ساخت آن واگذار شده است و در مصداق، مبلغی که بر اساس الزامات خاص سایر استاندارد های بین المللی گزارشگری مالی ( مانند مخارج تامین مالی ) به آن دارایی تخصیص یافته است.
تعاریف
خالص ارزش فروش : مبلغ وجه نقد یا معادل آن که از طریق فروش دارایی در شرایط عادی و پس از کسر کلیه هزینه های مرتبط با فروش حاصل می شود.
ارزش اقتصادی : ارزش فعلی جریانهای نقدی آتی ناشی از کاربرد مستمر دارایی از جمله جریانهای نقدی ناشی از واگذاری نهایی آن.
تعاریف
مبلغ بازیافتنی عبارت است از:
خالص ارزش فروش یا ارزش اقتصادی یک دارایی ، هر کدام بیشتر است .
ارزش باقیمانده :
مبلغ برآوردی که واحد تجاری در حال حاضر می تواند از واگذاری دارایی پس از کسر مخارج برآوردی واگذاری بدست آورد، با این فرض که دارایی در وضعیت متصور در پایان عمر مفید باشد.
تعاریف
عمر مفید عبارت است از :
الف . مدت زمانی که انتظار می رود دارایی مورد استفاده واحد تجاری قرار گیرد، یا
ب.تعداد تولید یا واحدهای مقداری مشابه که انتظار می رود در فرایند استفاده از دارایی توسط واحد تجاری تحصیل شود.
استهلاک :
تخصیص سیستماتیک مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی طی عمر مفید آن .
زیان کاهش ارزش:
مازاد مبلغ دفتری یک دارایی نسبت به مبلغ بازیافتنی آن
شناخت دارایی
مخارج مرتبط بایک قلم املاک، ماشین آلات و تجهیزات، تنها زمانی به عنوان دارایی شناسایی می شود که :
1 . جریان منافع اقتصادی آتی مرتبط با دارایی به درون واحد تجاری محتمل باشد ، و
2 . بهای تمام شده دارایی برای واحد تجاری ، به گونه ای اتکاپذیر قابل اندازه گیری باشد.
شناخت – مخارج بعدی
مخارج بعد از شناخت دارایی :
1- جهت حفط وضعیت موجود(مخارج روزمره و جزئی) که به عنوان هزینه دوره منظور می گردد.
2- افزایش عملکرد نسبت به استاندارد اولیه ( افزایش کیفیت ، افزایش عمر مفید ، افزایش ظرفیت تولیدی ) که به عنوان بهای تمام شده دارایی منظور می گردد.
اندازه گیری
اجزای تشکیل دهنده بهای تمام شده عبارتند از:
قیمت خرید شامل عوارض گمرکی و مالیاتهای غیر قابل استرداد خرید، پس از کسر تخفیفات تجاری؛
هرگونه مخارج مستقیم که برای رساندن دارایی به مکان و شرایط مورد نظر مدیریت ( جهت استفاده ) تحمل می شود؛
اندازه گیری – نمونه مخارج مستقیم
هزینه حقوق و مزایای کارکنانی که بطور مستقیم در ساخت یا تحصیل املاک، ماشین آلات و تجهیزات مشارکت داشته اند.
مخارج آماده سازی محل نصب،
مخارج حمل و نقل اولیه،
مخارج نصب و مونتاژ،
مخارج تولید آزمایشی دارایی، پس از کسرخالص عواید حاصل از فروش اقلام تولید شده ( نظیر نمونه های تولید شده هنگام آزمایش تجهیزات )،
حق الزحمه خدمات فنی و حرفه ای.
اندازه گیری – نمونه مخارجی که در بهای تمام شده دارایی منظور نمی شود
مخارج افتتاح تاسیسات جدید؛
مخارج معرفی کالا یا خدمات جدید ( شامل مخارج تبلیغات و آگهی )؛
مخارج برقراری فعالیتهای تجاری در مکانهای جدید یا با مشتریان جدید ( شامل مخارج آموزش کارکنان )؛
مخارج اداری و سایر مخارج سربار عمومی
اندازه گیری – توقف شناسایی مخارج در مبلغ دفتری دارایی
شناسایی مخارج در مبلغ دفتری دارایی ثابت مشهود زمانی متوقف می شود که دارایی به وضعیت و شرایط مد نظر مدیریت برای استفاده رسیده باشد. بنابراین مخارج تحمل شده از بابت استفاده یا جابجایی املاک، ماشین آلات و تجهیزات به مبلغ دفتری آن افزوده نمی شود.
نمونه این مخارج به شرح زیر است:
الف. مخارج تحمل شده برای یک قلم املاک، ماشین آلات و تجهیزات که علیرغم آماده بودن برای بهره برداری، هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است یا در سطحی پایین تر از ظرفیت کامل فعالیت می کند،
ب . زیان های عملیاتی اولیه تحمل شده قبل از رسیدن به سطح عملکرد برنامه ریزی شده دارایی، و
ج . مخارج جابجایی یا تجدید سازمان تمام یا بخشی از عملیات واحد تجاری.
تحصیل دارایی از طریق معاوضه – محتوای تجاری
واحد تجاری با توجه به میزان تغییرات مورد انتظار جریانهای نقدی آتی در نتیجه معاوضه داراییها، محتوای تجاری معاوضه را ارزیابی می کند. در صورت تحقق شرایط زیر معاوضه محتوای تجاری دارد :
1. وضعیت (ریسک، زمان بندی و مبلغ) جریانهای نقدی آتی دارایی تحصیل شده با وضعیت جریانهای نقدی آتی دارایی واگذار شده متفاوت باشد، یا
2. ارزش اقتصادی بخشی از عملیات واحد تجاری متاثر از معاوضه، در نتیجه این معاوضه تغییر یابد، و
3. تفاوت بیان شده در بندهای (1) یا (2) نسبت به ارزش منصفانه داراییهای معاوضه شده با اهمیت باشد. ارزش منصفانه دارائی تحصیل شده
اندازه گیری پس از شناخت
واحد تجاری باید یکی از دو روش حسابداری بهای تمام شده یا تجدید ارزیابی را بعنوان رویه حسابداری خود انتخاب کند و آن را در مورد تمام اقلام یک طبقه از املاک، ماشین آلات و تجهیزات بکار گیرد.
روش بهای تمام شده: یک قلم املاک، ماشین آلات و تجهیزات پس از شناخت باید به مبلغ دفتری یعنی بهای تمام شده پس از کسر هر گونه استهلاک انباشته و کاهش ارزش انباشته، منعکس شود.
روش تجدید ارزیابی: پس از شناخت یک قلم املاک، ماشین آلات و تجهیزات، چنانچه ارزش منصفانه به گونه ای اتکا پذیر قابل اندازه گیری باشد، باید آن را به مبلغ تجدید ارزیابی یعنی ارزش منصفانه در تاریخ تجدید ارزیابی پس از کسر استهلاک انباشته و کاهش ارزش انباشته بعد از تجدید ارزیابی، ارائه کرد. تجدید ارزیابی باید در فواصل زمانی منظم ( 3 یا 5 سال ) انجام شود تا اطمینان حاصل گردد مبلغ دفتری دارایی تفاوت با اهمیتی با ارزش منصفانه آن در تاریخ ترازنامه ندارد.
استهلاک
چنانچه بهای تمام شده هر جزء یک قلم املاک، ماشین آلات و تجهیزات در مقایسه با کل بهای تمام شده آن دارایی با اهمیت باشد، باید آن جزء آن به طور جداگانه مستهلک شود.در مواردی که واحد تجاری برخی از اجزای یک قلم املاک، ماشین آلات و تجهیزات را به طور جداگانه مستهلک می کند، باقیمانده آن دارایی را نیز به طور جداگانه مستهلک می نماید. باقیمانده دارایی شامل اجزایی است که به طور جداگانه با اهمیت نیست.
اندازه گیری پس از شناخت
مبلغ استهلاک پذیر و دوره استهلاک
مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی باید بر مبنایی سیستماتیک طی عمر مفید آن تخصیص یابد.
عمر مفید و ارزش باقیمانده یک دارایی باید حداقل در پایان هر دوره مالی بازنگری شود. چنانچه تفاوت قابل ملاحظه ای بین پیش بینی های فعلی و برآورد های قبلی وجود داشته باشد، این تغییرات باید به عنوان تغییر در برآورد حسابداری محسوب شود.
مبلغ استهلاک پذیر و دوره استهلاک
استهلاک دارایی از زمان آماده شدن آن برای استفاده، یعنی زمانی که دارایی در مکان و شرایط لازم برای بهره برداری است، شروع می شود و از تاریخی که به عنوان داراییهای غیرجاری نگهداری شده برای فروش طبقه بندی می شود یا تاریخ برکناری دائمی یا واگذاری آن، هر کدام زودتر باشد، متوقف می شود.
در زمانی که دارایی به طور موقت بلا استفاده یا غیر فعال گردد، استهلاک آن متوقف نمی گردد مگر اینکه کاملا مستهلک شده باشد.
روش استهلاک
روش استهلاک مورد استفاده، باید منعکس کننده الگوی مصرف منافع اقتصادی آتی مورد انتظار دارایی توسط واحد تجاری باشد.
روش استهلاک مورد استفاده برای دارایی باید حداقل در پایان هر دوره مالی بازنگری شود. (تغییر در برآورد حسابداری)
جهت تخصیص سیستماتیک مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی طی عمر مفید آن می توان روشهای متفاوتی را به کار گرفت . این روشها شامل خط مستقیم ، نزولی و تعداد تولید یا کارکرد است . در روش خط مستقیم، مبلغ استهلاک دارایی طی عمر مفید آن، ثابت است. در روش نزولی ، مبلغ استهلاک طی عمر مفید آن سال به سال کاهش می یابد. در روش تعداد تولید یا کارکرد، استهلاک برمبنای تولید یا کارکرد مورد انتظار دارایی محاسبه می شود.
مبلغ استهلاک پذیر و دوره استهلاک
یک قلم املاک، ماشین آلات و تجهیزات در زمان واگذاری یا هنگامی که به طور دائمی بلا استفاده شود و هیچ منافع اقتصادی آتی از واگذاری آن انتظار نمی رود، باید قطع شناخت گردد( از ترازنامه حذف شود )
سود یا زیان ناشی از برکناری یا واگذاری املاک، ماشین آلات و تجهیزات باید در زمان قطع شناخت در صورت سود و زیان منظور شود.مگر در رابطه با فروش و اجاره مجدد که رعایت استاندارد اجاره ها الزامی می باشد. سود یا زیان ناشی از قطع شناخت نباید به عنوان درآمد یا هزینه عملیاتی طبقه بندی شود.
واگذاری املاک، ماشین آلات و تجهیزات ممکن است به روشهای کوناگون ( نظیر فروش، اجاره سرمایه ای یا اهدا ) صورت گیرد.
سود یا زیان ناشی ازقطع شناخت یک قلم املاک، ماشین آلات و تجهیزات باید معادل تفاوت بین عواید خالص ناشی از واگذاری دارایی و مبلغ دفتری آن تعیین شود.
مبلغ استهلاک پذیر و دوره استهلاک
افشا
موارد زیر باید برای هرطبقه از داراییهای ثابت مشهود در صورتهای مالی افشا شود:
الف . مبانی اندازه گیری مورد استفاده جهت تعیین ناخالص مبلغ دفتری ،
ب . روشهای استهلاک مورد استفاده ،
ج . عمر مفید یا نرخهای استهلاک مورد استفاده ،
د. ناخالص مبلغ دفتری ، کاهش ارزش انباشته و استهلاک انباشته در ابتدا و انتهای دوره،
ﻫ . صورت تطبیق مبلغ دفتری در ابتدا و انتهای دوره به گونه ای که موارد زیر را نشان دهد:
– اضافات ،
– دارایی های برکنار شده و داراییهایی که به عنوان نگهداری شده برای فروش طبقه بندی شده است.
– تحصیل دارایی از طریق ترکیب واحدهای تجاری ،
افزایش یا کاهش ناشی از تجدید ارزیابی و زیانهای کاهش ارزش شناسایی شده یا برگشت شده به طور مستقیم در سایر اقلام سود و زیان جامع
زیانهای کاهش ارزش شناسایی شده در صورت سود و زیان
برگشت زیان های کاهش ارزش شناسایی شده در صورت سود و زیان
– استهلاک دوره ،
– خالص تفاوتهای ارزی ناشی از تسعیر صورتهای مالی از واحد پول عملیاتی به واحد پول گزارشگری
– سایر تغییرات.
افشا
افشا
در صورتهای مالی همچنین باید موارد زیر افشا گردد:
الف . وجود و میزان محدودیت در رابطه با مالکیت دارایی ها و نیز دارایی هایی که وثیقه بدهی ها است،
ب . مخارج منظور شده به حساب دارایی های در جریان ساخت طی دوره،
ج . مبلغ تعهدات قراردادی مربوط به تحصیل داراییهای ثابت مشهود، و
د . مبلغ جبران شده توسط اشخاص ثالث بابت خسارتهای وارده به دارایی های ثابت مشهود که در سود و زیان منظور گردیده اما بطور جداگانه در متن صورت سود و زیان افشا نشده است.
افشا
افشا
چنانچه املاک، ماشین آلات و تجهیزات به مبلغ تجدید ارزیابی انعکاس یابد موارد زیر باید افشا شود:
الف . تاریخ موثر تجدید ارزیابی ،
ب . استفاده از ارزیاب مستقل یا ارزیاب داخلی واحد تجاری ،
ج . مبلغ دفتری هر طبقه از دارایی ها براساس روش بهای تمام شده با فرض عدم تجدید ارزیابی،
د . مازاد تجدید ارزیابی شامل تغییرات طی دوره و ذکر محدودیت تقسیم آن بین صاحبان سرمایه ، و
افشا
کاربرد استاندارد در عمل :
سوالات :
1-آیا نیاز است ارزش منصفانه دارائیهای ثابت اندازه گیری گردد ؟
2-آیا نحوه محاسبه هزینه استهلاک تغییر می کند؟
3-آیا نحوه ارائه جدول دارایی های ثابت متفاوت است ؟
4- آیا دوره تناوب تجدید ارزیابی دارایی های ثابت همانند استاندارد ملی 3 یا 5 سال است ؟
5- تفاوت استاندارد ملی شماره 11 و استاندارد بین الملل شماره 16 در چیست ؟
برآورد ارزش باقیمانده بصورت سالیانه بازنگری می شود و صرفاً مخارج مستقیم قابل انتساب به بهای تمام شده دارایی می باشد . طبق نظر مدیریت
جدول بهای تمام شده املاک، ماشین آلات و تجهیزات :
جدول استهلاک انباشته و زیان کاهش ارزش املاک ، ماشین آلات و تجهیزات:
جدول مبلغ دفتری املاک ، ماشین آلات و تجهیزات