اصول کنترل بیماریهای گیاهی
جلوگیری از پیدایش آفت باکتریایی در بین
گوجه های گلخانه ای به وسیله درمانهای بیولوژیکی
مقدمه :
آفت باکتریایی که توسط باکتری clavibacter michiganensisبه وجود آمده نوعی از بیماری است که کاملا مسری و مخرب بوده ودر بین گوجه های گلخانه ای و همچنین گوجه های زمین زراعی شایع می باشد . از علائم اولیه این بیماری می تو ان پژمردگی برگچه های زیرین را نام برد که به سمت بالا تاب برداشته و نابودی آن تدریجا از لبه داخلی برگچه آغاز شده و به رنگ قهوه ای در می آید . گیاهانی که تحت تاثیر این بیماری قرار دارند به زودی پژمرده شده و از بین می روند .
معمولا این بیماری به میوه ها نیز سرایت می کند . در گیاهان گوجه نورس میوه آلوده به عامل بیماریزا از رشد خود بازمانده ، بد شکل شده و گاهی اوقات بر روی آن خطوط برجسته ایجاد می شود .
میوه هایی که شدیدا تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرند دچار اختلالات عظیمی در داخل میوه گشته و حفره هایی به رنگ زرد تا رنگ قهوه ای ایجادمی کنند و ممکن است دانه های این میوه ها به رنگ تیره درآمده و به حد بلوغ نرسند . آفت باکتریایی گوجه مسئله ای است که کشور کانادا و دیگر بخش های جهان را در بر گرفته است . روش کنونی برای مهار این آفت عبارتند از : کاشت دانه های عاری از بیماری ، از بین بردن گیاهان تحت تاثیر این بیماری ، رعایت بهداشت در داخل گلخانه ، ضد عفونی کردن ابزاری که برای هرس و گرده افشانی به کار می روند و استفاده از آفت کش های شیمیایی. lysozyme نوعی از پروتئین است که به طور طبیعی در بسیاری از موجودات زنده از قبیل ویروس ها ، باکتری ها ، گیاهان ، پرندگان ، خزندگان و پستانداران یافت می شود .
این پروتئین که به دیواره سلولی باکتریهای خاص هجوم برده و آنها را نابود می سازد . در مهار آن دسته از باکتریهای هایی که در تولید و نگهداری پنیر اثر می گذارند نقش بسزایی را ایفا کرده است . عصاره های گرفته شده از کود می توانند در جلوگیری از ایجاد سطح ناهموار در سیب و همچنین به تعویق افتادن آفت در گوجه موثر واقع شوند . برخی مطالعات نشان می دهد که مخمر قابلیت مهار آفت ساقهای botrytisرا دارد که با حفظ بهداشت گلخانه بازده میوه گوجه را افزایش میدهد . گونه ای به نام bacillus subtilis می تواند بیماری را کاهش داده و در چندین محصول موجب پیشرفت رشد گردد. در کانادا پرورش دهندگان گلخانه ای استفاده از فراورده های بیولوژیکی را برای مهار بیماری ها ترجیح می دهند .
عده ای مهار آفت باکتریایی گوجه را با استفاده از فراورده های بیولوژیکی و با حفظ بهداشت گلخانه ای ارزیابی کردند . هدف از این ارزیابی این بود که میزان تاثیر این فراورده ها بر باکتری clavibacter michiganensis و بر جوانه های گوجه فرنگی نو رس که با حفظ بهداشت گلخانه در معرض این عامل بیماریزا قرار میگیرند تعیین شود .
نتایج
تاثیر lysozyme بر باکتری clavibacter michiganensis :
این باکتری در معرض هر میزان از lysozyme که قرار می گرفت هیچ نمودی نداشت با این وجود بانبود lysozyme رشد باکتری به مقدار فراوان وجود داشت . تاثیر lysozyme بر شدت رشد و بیماری گیاهان گوجه که در معرض باکتری clavibacter michiganensis قرار دارند :
در طول 2 هفته پس از در معرض قرار گیری گیاهان گوجه تفاوت چشمگیری در ارتفاع گیاه مشاهده نشد. با این وجود پس از 3 و 4 هفته در میان معایناتی که صورت می گرفت مشاهداتی در خور توجه انجام شد .
با بکارگیری 1 گرم از lysozyme برای درمان گیاه پس از 3 و4 هفته مشاهداتی صورت نگرفت . ارتفاع گیاه گوجه با مقدار 10 و 100 گرم lysozyme در مقایسه با گیاهانی که در معرض باکتری قرار داشتند به طور قابل توجهی بیشتر بود و گیاهان تحت مداوا به بلندی آن دسته از گیاهانی بودند که در معرض هیچ باکتری قرار نگرفته و تحت درمان نبودند . در مقدار بین 10 و 100 گرم lysozyme هیچ تفاوتی در ارتفاع گیاه مشاهده نشد . شدت بیماری در گیاهانی که با مقدار 10 و 100 گرم lysozyme تحت درمان بودند در مقایسه با گیاهانی که در معرض باکتری قرار داشتند کمتر بود اما این کاهش قابل توجه نبود . در مقایسه دو حالت استفاده از 1 گرم lysozyme و عدم استفاده از آن شدت بیماری تغییری نکرد .
تاثیر مدارهای شیمیایی و بیولوژیکی بر روی گیاهان گوجه زمانی که در معرض باکتری clavibacter michiganensis و شیوع بیماری هستند :
درمانهایی که به وسیله کادرا 136،rootshield ،lysozyme،vermi compostea ، مخمر کادرا 137 صورت گرفته شیوع آفت باکتریایی گیاهان گوجه را در مقایسه با حالت باکتری دار آن تا حد زیادی کاهش داد . قبل از بکارگیری این مداواها شاهد هیچ نوع تغییری نبودیم
درمانهایی که به وسیله سولفات استرپتومیسین ، سویلگارد و سیلیکات پتاسیم صورت گرفت هیچ گونه تاثیری بر گیاهانی که در معرض این باکتری بودند نداشت .
بحث
این بررسی نشان داده است که lysozyme حتی با غلظت کم 1 گرم بر لیتر نابود کننده باکتری c.michiganensis است . طبق گزارشی که صورت گرفت lysozyme به دیواره سلولی باکتریهای خاص حمله کرده و آنها را از بین می برد. همچنین مشاهدات انجام شده می گوید که 2 هفته طول می کشد تا علائم این بیماری خود را نشان دهند . اشاراتی هم بر این شد که lysozyme با استفاده از اسپری و به میزان 10 و 100 گرم بر لیتر قادر است آفت باکتریایی گیاهان گوجه را که توسط باکتری مذکور ایجاد شده برطرف نماید .
از آنجا که lysozyme پیش از در معرض قرار گیری گیاه به وسیله عامل بیماریزا به عنوان اسپری گیاهی بر روی گیاهان گوجه عمل می کند، می تواند جذب گیاهان شده و از آنها در برابر عامل بیماریزا محافظت کند . ( که یک عامل بیماریزای فراگیر می باشد).
به نظر می رسد که lysozyme امکان رشد را در گیاهان افزایش داده و از سرایت آنها به باکتری مذکور جلوگیری به عمل می آورد و درمهار گونه هایی چون listeria monocytogens و staphylococus aureus و salmonella panama و s.typhimurim واقع شده است . lysozyme از سفیده تخم مرغ تازه گرفته شده و از طریق فرایندی خاص توسط شرکت کانادایی به نام inovatech تولید می شود .
در کشورهای کره و ژاپن lysozyme ضد عفونی کننده که از سفیده تخم مرغ گرفته می شود در تولید قرص های دارویی ، کپسول ها ، قطره های چشم ، خمیر دندان ها و قرص گلو مورد استفاده قرار می گیرد .
فراورده های کادرا 136 و کادرا 137 گونه هایی از bacillus subtilis بوده که می توانند از سرایت باکتری مذکور به گوجه های گلخانه ای ممانعت به عمل آورند . گونه های bacillus subtilis چنانچه بررسی ها نشان می دهند بیماریهای قارچی ریشه گیاه را مهار کرده و بازده بسیاری از محصولات دیگر را افزایش می دهد. مکانیسمی که از طریق آن آفت باکتریایی توسط گونه هایی از bacillus subtilis کنترل می شود و در این تحقیق مشخص نیست . تحقیقهای دیگر وجود دارد که دلالت بر تاثیر غیرمستقیم باکتری ها بر گیاه می کند که این تاثیر از طریق کشف مقاومت بیماری صورت می گیرد .
همچنین این تحقیقها بر تحریک مستقیم رشد گیاه از طریق تولید هورمونهای گیاهی دلالت می کند . تحقیق نشان داد که استفاده از گونه های root shield ،R.diobovatum به عنوان اسپری های گیاهی پیشگیری کننده برای مهار آفت باکتریایی گوجه موثر می باشند .
طریقه اقدام این درمان ها مشخص نیست . همچنین تحقیق نشان داد که اسپریهای پیشگیری کننده ورمی کمپوست قادر به مهار این باکتری می باشد . در آزمون تصادفی کشف ریشه لوبیای سبز که ناظر بر رشد و تمایز آن می باشد نشان داده شده که گونه ورمی کمپوست حاوی باکتری حریف در حال رشد می باشد که واکنش مثبت و چشمگیری بر روی گیاهان دارد . حضور تنظیم کننده های رشد مواد زاید به کار رفته برای کرم خاکی توسط tomati et al گزارش شده است .
تقدیر وتشکر :
از حمایت های مالی ارائه شده توسط شرکت کانادایی inovatech و سازمان سرمایه گذاری کشاورزی نهایت تشکر را داریم .