پاورپوینت اشنایی با موتورهای پیستونی

موتورهای احتراق داخلی پیستونی

موتورهای احتراق داخلی موتورهای گرمایی هستند که در آنها انرژی شیمیایی موجود در سوخت توسط احتراق یا اکسیداسیون با هوا در داخل محفظه ای به نام محفظه احتراق ، به انرژی حرارتی تبدیل می شود. این انرژی حرارتی، باعث افزایش دما و فشار گازهای داخل موتور می گردد، سپس گاز با فشار زیاد، در برابر مکانیزم های مکانیکی منبسط می شود ، این انبساط توسط اتصالات مکانیکی دیگری به محور خروجی منتقل می گردد که این محور خروجی به مجموعه انتقال قدرت متصل بوده و انرژی را به خروجی مورد نظر تبدیل می کند.

به بالاترین نقطه حرکت پیستون داخل سیلندر گفته می شود.

به پایین ترین نقطه حرکت پیستون در داخل سیلندر گفته می شود.

قدرت ترمزی(b.p)
عبارتست از قدرت مفید خارج شده از میل لنگ یک موتور

قدرت اندیکاتوری

قدرت اصطکاکی f.p

فشار موثر متوسط (m.e.p)

نسبت هوا به سوخت

کورس پیستون
به فاصله ای که پیستون از یک نقطه مرگ تا نقطه مرگ دیگر طی می کند کورس پیستون گفته می شود.

حجم آزاد بالای سیلندر
به حجم بالای پیستون وقتی که پیستون در نقطه مرگ بالا قرار دارد گفته میشود. به این فضا که بین نقطه مرگ بالا و سر سیلندر باقی میماند،حجم محفظه احتراق یا حجم مرده نیز اطلاق میشود.

حجم ماکزیم
به حجم سیلندر وقتی که پیستون در نقطه مرگ پایین قرار دارد گفته می شود.

حجم جابجایی
به حجمی که پیستون در موقع حرکت از نقطه مرگ بالا به نقطه مرگ پایین یا برعکس،طی می کند گفته می شود.

نسبت تراکم
نسبت حجم محفظه ماکزیمم به حجم آزاد بالای سیلندر است.

ساختمان موتور های احتراق داخلی پیستونی

از جمله موتورهای احتراق داخلی رایج می توان به موتورهای احتراق جرقه ای (SI)، موتورهای احتراق تراکمی (CI) اشاره کرد.

موتورهای احتراق داخلی رفت وبرگشتی یا پیستونی موتورهای هستند که دارای پیستونهایی بوده که درون سیلندر حرکت رفت وبرگشتی داشته و این حرکت را به محور خروجی خود(میل لنگ) انتقال داده که این محور ضمن تبدیل حرکت رفت و برگشتی به حرکت دورانی نیروی تولیدی را به سیستم انتقال قدرت مربوطه منتقل می کند. این موتور برحسب شکل موتور به چندین دسته تقسیم می شوند.

انواع موتورهای رفت برگشتی به لحاظ شکل

موتورهای خطی
در موتورهای خطی سیلندر ها به صورت ایستاده در کنارهم قرار می گیرند.

موتورهای خوابیده یا باکسری
در موتورهای خوابیده سیلندرها به صورت خوابیده دو به دو در کنار هم قرار می گیرند .

موتورهای خورجینی یا V شکل
در موتورهای V شکل سیلندر به شکل V و با زاویه 90 در جه می باشد.

موتورهای جناغی
موتورهای جناغی مشابه موتورهای V شکل است اما زاویه سیلندر 45 است.

موتورهای W شکل
موتورهای w ترکیبی از موتورهای جناغی و v شکل است

موتورهای رفت و برگشتی (پیستونی)

ساختمان موتورهای رفت وبرگشتی
این موتورها از قطعات و اجزایی تشکیل شده است که هریک دارای وظایف متفاوتی بوده هم چنین انتظاراتی از هریک از این قطعات میرود که در این بخش به بررسی این قطعات می پردازیم.

سیلندر
جز اسکلت ثابت موتور بوده نیروی فشار گازها ، نیروهای اینرسی و بارهای نوسانی و ارتعاشی را تحمل می کند.

ساختمان سیلندر
بلوک های سیلندر به دو دسته بدون بوش و با بوش تقسیم میگردند:
نوع بدون بوش دارای ویژگی هایی از قبیل استحکام بالا ، ابعاد و حجم کوچکتر ولی نیاز به تکنولوژی بالا جهت ریخته گری و ماهیچه بندی می باشد.
در نوع با بوش می توان از تکنولوژی های قدیمی تر و از مواد ارزان تری استفاده کرد ولی کیفیت بوش بایستی مناسب باشد
بوش های که درون سیلندر به کار میروند از نوع بوش خشک و بوش تر می باشند .

قابلیت های سیلندر
استحکام و سختی مناسب جهت تامین ثبات بوش
نشت بندی مناسب برای کانال های آب و روغن
دارای عمری تعمیری مناسب که امکان حداقل سه دوره تعمیر را داشته باشد
شکل هندسی و ابعادی با حداقل وزن ممکن
مقاوم و مستحکم در برابر کاویتاسیون

سر سیلندر
سر سیلندر قطعه ریخته گری شده می باشد که در آن محفظه احتراق ، سوپاپ های هوا و دود وگذر گاه های مایع خنک کننده توسط تیغه های از یکدیگر جدا می شوند . این قطعه بارهای حرارتی شدید را تحمل می کند.

تنش های سرسیلندر
1- تحت تنش نیروهای ناشی از گازهای درون محفظه احتراق واقع میشود
2- تحت تنش های تاثیر دما بالای احتراق می­گیرد.
3- تحت تنش های حرارتی بالا به خصوص در ناحیه بین دو محفظه احتراق

نکته
دماهای بالا موجب تاب برداشتن ، دفورمه شدن سرسیلندر و هم چنین موجب خارج شدن نشت بندی محفظه احتراق شود.

واشر سرسیلندر
برای آب بندی بین سیلندر و سرسیلندر و با هدف جلو گیری از رخنه گاز و نفوذ مایع خنک کننده از واشر سرسیلندر استفاده می گردد. جنس این واشر از آزبست و مس بوده و در دیواره ها از موادی از جنس فولاد و آلومینیوم استفاده می گردد.

پیستون
پیستون جز حساس ترین قطعات موتور بوده که تحت تاثیر نیروهای گاز و اینرسی ، تحت بارهای دینامیکی ، و فشارهای حرارتی قرار می گیرد که در هر سیکل تکرار می شوند.

بیش از نیمی از اتلافات اصطکاکی موتورها ناشی از اتلافات اصطکاکی پیستون و رینگ های آن است.
در فشارهای بالا نیروی اصطکاک افزایش پیدا کرده و منجر به فرسایش پیستون می گردد.
وجود لقی بین پیستون و سیلندر باعث به وجود آمدن نیروهای عمودی میگردد
بیشترین شدت ضربه به هنگام TDC و در ابتدای فرایند کار ظاهر می گردد.

قابلیت های پیستون
حداقل وزن ممکن در عین حال استحکام کافی
لقی حداقل بین سیلندر و پیستون
قابلیت انتقال سریع حرارت به جداره های سیلندر
حفظ دمای مجاز در محدوده رینگها

رینگ کمپرس
رینگ ها ضمن جدا کردن محفظه احتراق مانع اختلاط گازهای درون سیلندر با روغن درون کارتر می گردد هم چنین انتقال حرارت از پیستون به بوش را نیز انجام می دهند.

قابلیت های رینگ ها
استحکام گرمایی بالا
سختی لازم
مقاوم در برابر سایش
ضریب اصطکاک کم در تماس با سیلندر
حداقل کم

رینگ رو غن
ایجادلایه نازکی روغن بر روی سطح سیلندر
برگرداندن روغن اضافی به کارتر

گژنپین
گژنپین واسطه بین پیستون و شاتون می باشد که تحت تاثیر حداکثر نیروی فشار گاز منهای نیروی اینرسی پیستون قرار می گیرد که باعث ایجاد تنش های خمشی و برشی می شوند .

همچنین گژنپین بارهای دینامیکی و بار ناشی ازحرارت کلاهک پیستون را تحمل میکند که این حرارت را به هنگام اصطکاک به تکیه گاه های بدنه پیستون و شاتون تخلیه میکند.

شاتون
قطعه ای است که پیستون را به میل لنگ انتقال می دهد. این قطعه باید تا حد امکان سبک ساخته شود ولی درعین حال به اندازه کافی استحکام داشته باشد به همین منظور شاتون را از فولاد می سازند.
استحکام برای شاتون ضروری است چرا که می بایست ضربات ناشی از احتراق را تحمل کند و به میل لنگ انتقال دهد.

شاتون

یاتاقان
در موتور هر جایی که دو سطح وجود داشته باشد از یاتاقان استفاده می شود این نوع یاتاقانها را یاتاقانهای استوانه ای می گویند زیرا مانند یک استوانه دور یک شفت گردنده قرار می گیرد.

جنس یاتاقان
پوسته یاتاقان از فولاد یا برنز ساخته می­شود این فولاد استحکام و مقاومت لازم را به یاتاقان می­دهد. در روی  این قسمت یک یا چند لایه  مواد یاتاقانی به ضخامت چند هزارم اینچ قرار گرفته که علت استفاده از مواد نرم در یاتاقان این است که در صورت تاثیر عوامل خارجی فقط مواد یاتاقانی از بین برود و میل لنگ سالم بماند. یاتاقانها دارای شیار روغن بوده و این شیار روغن را در تمام سطح یاتاقان پخش می­کند

روغن کاری یاتاقانها
از مدار اصلی روغن مسیری به کپه های ثابت روی بلوک راه دارد که روغن از آن مسیر وارد سوراخ مجرای روغن میل لنگ شده و سطح کلیه یاتاقانها را روغن کاری می نماید این روغن بصورت قشر نازکی (فیلم روغن) به سطوح متحرک محور میل لنگ و سطوح ثابت یاتاقان می چسبد و در اثر فشار مدار روغن میل لنگ در بستری از روغن بصورت شناور می­چرخد.

میل لنگ
میل لنگ حرکت رفت و برگشتی پیستون را تبدیل به حرکت دورانی می کند و همواره تحت تاثیر بارهای متفاوت گاز و نیروی اینرسی جرم های رفت و برگشتی است. همچنین دچار نوسانات پیچشی و خمشی می گردد.

نکته
میل لنگ معمولا توخالی ساخته می گردد این امر سبب می گردد تا وزن میل لنگ کاهش یابد ، امکان تمیز شدن روغن فراهم شود و تنش در محل پیوستگی فک لنگ به بدنه لنگ کاهش یابد

ویژگی های میل لنگ
استحکام و سختی لازم
مقاومت در برابر خمش
سختی و ضد فرسایش بودن لنگ ها و تکیه گاه یاتاقان ها
وزن کم
بالانس دینامیکی

فلایویل
در یک سیلندر چهار فرآیند مکش ،تراکم ، احتراق و تخلیه انجام می پذیرد که آن سیلندردر سه مرحله نه تنها کار انجام نمی دهد بلکه کار نیز دریافت می کند مانند کاری که پیستون جهت متراکم کردن گاز در مرحله تراکم انجام می­دهد درنتیجه در یک سیلندر در سه مرحله قدرت تولیدی کاهش و در یک مرحله قدرت تولیدی افزایش می­یابد که این افزایش و کاهش موجب نامتعادل کار کردن سیستم می­گردد. برای رفع این مشکل از فلایویل استفاده می گردد.

فلایویل
فلایول یک چرخ نسبتاً سنگین می باشد که به اتنهای عقب میل لنگ با پیچ و مهره بسته می شود، اینرسی فلایویل تمایل دارد که آن را با سرعت ثابت حرکت دهد. بنابراین فلایویل در موقعی که میل لنگ تمایل به افزایش سرعت داشته باشد قدرت را می گیرد و هنگامی که تمایل به کاهش سرعت داشته باشد قدرت را به آن پس می دهد .

مکانیزیم سوپاپ ها
مکانیزم سوپاپ ها باید شرایط تزریق هوا به سیلندر در حالت مکش و شرایط خروج گازهای سوخته شده از سیلندر را در هنگام تخلیه فراهم کند همچنین در مرحله تراکم و احتراق باید کاملا بسته باشند تا قدرت موتور کاهش نداشته باشد بنابراین نقش مهمی در هدایت ورود و خروج گازها دارد.

انواع مکانیزم سوپاپ ها

سیستم سوپاپ ایستاده یا L هد
در این روش تمام سوپاپهای دود و گاز به طور ایستاده در یک طرف بلوک سیلندر قرار داشته و به وسیله فرمان گرفتن از میل سوپاپ کار می کند. در این روش به علت کوچک شدن محفطه احتراق و فرم خاص آن ، پر شدن سیلندر بهتر انجام می شود و راندمان حجمی موتور نیز افزایش می یابد. در این روش ورود گاز وخروج دود به شکل (L) است.

سیستم سوپاپ مختلط یا F هد
در این روش سوپاپ گاز به طور معلق و سوپاپ دود به طور ایستاده قرار می گیرد. در این روش خروج دود و گاز به صورت (F) شکل میباشد

سیستم سوپاپ معلق یاI هد
در این روش هر دوسوپاپ گاز و دود در سیلندر قرار داشته و جهت خروج گاز و ورود دود در یک خط مستقیم به شکل (I) می­باشد.

سیستم سوپاپ ردیفه یاT هد
این روش که در موتور­های قدیمی به کار می رود شامل دو میل­سوپاپ است که با یک میل­سوپاپ، سوپاپ دود و با میل سوپاپ دیگر سوپاپ ورودی باز و بسته می­شود. ورود و خروج در این روش به شکل (T) می باشد.

میل سوپاپ
میل سوپاپ وظیفه باز و بستن سوپاپ ها را بر عهده دارند میل سوپاپ نیروی خود را از میل لنگ دریافت می نماید.

نکته
چون در هر 720 درجه گردش میل لنگ یک احتراق در هر سیلندر انجام می شود و در هر سیکل یک بار احتیاج به باز و بسته شدن هر سوپاپ وجود دارد لذا گردش میل سوپاپ نصف گردش میل لنگ می باشد یعنی (در 360 درجه گردش) یعنی دنده میل سوپاپ دو برابر دنده میل لنگ می باشد .

قسمت های بادامک
در روی میل سوپاپ بادامک هایی قرار دارند که می توانند حرکت دورانی را به حرکت مستقیم الخط تبدیل نمایند. شکل بادمکها در کار موتور تاثیر بسزایی داشته و مقدار آوانس و ریتارد سوپاپها نیز روی بادامکها محاسبه شده است.

بادامک
قسمتهای مختلف بادامک

دایره مبنا
حد باز شدن (شیب ملایم باز شدن)
پهلوی باز کردن سوپاپ
پهلوی بسته شدن سوپاپ
حد بسته شدن (شیب ملایم بسته شدن )

سوپاپ
برای باز و بسته کردن دریچه های ورود و هوا و خروج گاز به کار گرفته می شود. سوپاپ ها تحت تاثیر میل سوپاپ باز و تحت تاثیر فنر بسته می شود .

شرایط کاری
سطح کلاهک سوپاپ ها با گازهای بسیار گرمی در تماس است وضعیت سوپاپ های دود سخت تر از سوپاپ های ورودی هوا می باشد. سطح این سوپاپ ها با گازهای گرمی در تماس است که دمای آن ها در لحظه خروج 900 تا 1000 درجه سانتی گراد و فشار این گازها در حدود0.7 مگا پاسکال می باشد. زمانی که بیشترین مقدار گاز از سیلندر خارج می­گردد سرعت جریان گاز از شرایط بحرانی تجاوز میکند که در این لحظه سوپاپ ها بالاترین حرارت را تحمل می کند درنتیجه دمای کلاهک تا محدوده 800 درجه سانتیگراد می رسد.

ساختمان سوپاپ
سر سوپاپ (محل برخورد آن با اسبک)
محل قرار گرفتن خار نگهدارنده
ساق سوپاپ که در گیت یا راهنما سوپاپ قرار میگیرد .
گوشت یا دامنه یا مخروطی سوپاپ
نشیمنگاه یا وجه سوپاپ
لبه سوپاپ
بشقابک یا نعلبکی سوپاپ

دینامیک و سینماتیک سوپاپ ها
برای حداکثر زمان باز بودن سوپاپ ها بهتر است تا سوپاپ ها تا حد امکان سریع باز و سریع بسته شوند.
لحظه های باز و بسته شدن سوپاپ ها بر حسب چرخش میل لنگ بیان می گردد که به آن فازهای تقسیم گاز می گویند .
سوپاپ های هوا و دود با مقدار آونس یا تاخیر نسبت به نقاط مربوطه باز وبسته می شوند .

شکل سینماتیک و دینامیک سیستم محرک سوپاپ ها

Q1: زاویه آوانس سوپاپ هوا ( ازa1 تا TDC ) =10 تا 30درجه
Q2: زاویه ریتارد سوپاپ هوا ( ازa2 تا BDC ) =45 تا 80 درجه
Q3: زاویه آوانس سوپاپ دود ( ازb1 تا BDC ) =45 تا 75درجه
Q4: زاویه ریتارد سوپاپ دود ( ازb2 تا TDC ) =10 تا 25 درجه

سیستم روغن کاری

وظایف روغن موتور
1- روغن قطعات متحرک را روغنکاری کرده تا کمتر ساییده شوند هم چنین خلاصی بین قطعات متحرک (مثلاً یاتاقان­ها و محورها) را با روغن پر کرده تا قطعات روی لایه ای از روغن حرکت کرده تا اتلاف توان در موتور را کاهش یابد.
2- روغن با گردش در موتور گرمای موتور را جذب میکند روغن داغ به سینی کارتر باز میگردد و گرمای خود را پس میدهد. مقداری از این گرما از طریق جداره ی سینی کارتر در هوای اطراف دفع می شود. موتور ممکن است روغن پاش هایی داشته باشد که روغن را به زیر پیستون ها بپاشند. بدین ترتیب گرمای کف پیستونها کاهش می یابد و پیستونها خنک تر کار میکنند.در موتور روغن به صورت عامل خنک کننده و روان کننده عمل میکند.
3- روغن،خلاصی بین یاتاقانها و یاتاقان گردهای چرخان را پر میکند.وقتی بارهای سنگین به طور ناگهانی بر یاتاقانها وارد می شود،روغن به ضربه گیری کمک میکند.در نتیجه یاتاقان کمتر ساییده می­شود.
4- روغن به صورت پاک کننده عمل میکند.روغن،یاتاقانها و سایر اجزای موتور را تمیز میکند. روغن،ذرات گرد وغبار را جذب میکند و آنها را به سینی کارتر می برد. ذرات درشت در کف سینی ته نشین می­شوند.وقتی روغن دوباره به موتور فرستاده می شود از فیلتر روغن می گذرد و فیلتر روغن ذرات کوچک را از آن جدا می­کند.

ویژگیهای روغن موتور
ویسکوزیته ی مناسب
عدد ویسکوزیته
مقاومت در برابر تشکیل کربن و اکسایش روغن
بازدارنده های خوردگی و زنگ زدگی
مقاومت در برابر کف کردن
پاک کننده
مقاومت در برابر فشار شدید

اجزای سیستم روغنکاری
کارتر
پمپ روغن
فیلتر روغن

کارتر
کارتر از پلاستیک یا فلز ساخته می­شود.بین کارتر و سیلندر موتور واشری قرار می دهند تا اتصال این دو را درزبندی کند و مانع نشت روغن شود.کارتر میل لنگ را در بر می گیرد و به عبارتی محفظه ی میل لنگ است.

پمپ روغن در دونوع پمپ دنده ای و دوار است
پمپ دوار: در پمپ دوار از دو روتور،یکی داخلی و دیگری خارجی استفاده میشود.روتور داخلی متحرک است و روتور خارجی را به چرخش در می آورد. وقتی روتورها میچرخند، فضای بین برجستگی های آنها پر از روغن میشود.وقتی برجستگی های روتور داخلی به داخل فضاهای خالی روتور خارجی می روند،روغن با فشار از خروجی پمپ بیرون رانده می شود.

پمپ دنده ای:پمپ دنده ای یک جفت چرخدنده ی درگیر شونده دارد ،فضای بین دندانه ها با روغنی که از ورودی پمپ می آید پر می­شود.چرخدنده ها با هم درگیر می شوند و روغن را با فشار از خروجی پمپ بیرون می رانند.

شیر فشار شکن
برای جلوگیری از افزایش بیش از اندازه ی فشار روغن،سیستم روغنکاری به یک شیر تنظیم فشار یا شیر فشار شکن مجهز است.این شیر از یک ساچمه یا پیستون فنر سوار تشکیل می شود. وقتی فشار به مقداری از پیش تعیین شده می­رسد،ساچمه یا پیستون فنر را فشار می دهند. درنتیجه دریچه­ای باز می شود که روغن را به سینی کارتر باز می گرداند و به اندازه­ای روغن از شیر فشار شکن عبور می کند که مانع افزایش بیش از اندازه ی فشار روغن شود.پمپ روغن در حالت عادی می تواند بیش از نیاز موتور،روغن تلمبه کند.

فیلتر روغن
همه سیستم های روغنکاری موتور، فیلتر روغن دارند. روغنی که از پمپ می آید ،پیش از رسیدن به یاتاقان های موتور از فیلتر روغن عبور می کند. این فیلتر یک صافی کاغذی چین خورده دارد. صافی کاغذی روغن را از خود عبور می دهد،اما ذرات گرد وغبار و کربن موجود در آن را نگه می دارد. این فیلتر یک شیر کنارگذر فنر سوار دارد اگر فیلتر بگیرد، این شیر باز می شود تا موتور بی روغن نماند. در این حالت روغن، بدون عبور از فیلتر،مستقیماً وارد موتور می­شود. اما پیش از بروز  چنین وضعیتی باید فیلتر را عوض کرد . بعضی از فیلتر های روغن شیر مانع تخلیه ی روغن دارند . این شیر از تخلیه ی روغن فیلتر در هنگام خاموش شدن موتور جلوگیری می کند. وقتی فیلتر روغن پر باشد، بلافاصله پس از استارت زدن روغن به موتور می رسد. در نتیجه سایش و احتمال آسیب دیدن موتور کاهش می یابد

نحوه رو غن کاری
در سیستم روغن کاری ، روغن توسط پمپ روغن مکیده می شود و به منظور روغن کاری یاتاقان های میل لنگ ، روغن از طریق لوله هایی به یاتاقانهای ثابت میل لنگ داده می شود و از یاتاقان های ثابت و از طریق سوراخ هایی که در داخل میل لنگ تعبیه شده به یاتاقان های متحرک رسیده از خلاصی یاتاقان عبور کرده و سپس فرو می ریزد.
روغن به منظور روغن کاری مکانیزم سوپاپ ها نیز از طریق لوله ای به سرسیلندر راه یافته سرسیلندر، یاتاقان های میل سوپاپ و اجزای سیستم محرک سوپاپ را روغن کاری می کند و سپس به درون سینی کارتر فرو می ریزد. هم چنین روغن از طریق میل تایپیت های توخالی جریان می یابد و انگشتی ها و ساق های سوپاپ را روغن کاری می کند.
به منظور روغن کاری جداره های سیلندر مقداری از روغن که از یاتاقانهای متحرک میل لنگ فرو می ریزد ،روی جداره ی سیلندرها پاشیده می گردد.

روغن کاری موتورهای خورجینی
در موتورهای خورجینی،روغن از یاتاقان متحرک مربوط به هر سیلندر،روی جداره ی سیلندر مقابل پاشیده می شود بدین ترتیب پیستون،رینگ های پیستون و گژنپین روغن کاری می شود. در بسیاری از موتورها روی هر شاتون شیارها یا سوراخهای کوچک فوران روغن وجود دارد. به کمک این شیارها یا سوراخ ها پیستون و جداره ی سیلندر بهتر روغن کاری می شود.

سیستم خنک کاری

به دلیل احتراق و اصطکاک در موتور حرارت تولید می گردد و اگر این حرارت به وسیله سیستم خنک کننده گرفته نشود، باعث خسارات زیادی می گردد و از طرفی کمبود حرارت نیز باعث خرابی موتور خواهد شد پس موتور باید همیشه دارای حرارت متعادل باشد.

دستگاههای خنک کننده

دستگاه خنک کننده مستقیم، که کلیه دستگاه با هوا خنک می شود.
دستگاه خنک کننده غیر مستقیم، که کلیه دستگاه با آب خنک می شود و دارای رادیاتور می باشند.

اجزای سیستم خنک کننده
شیلنگ تحتانی
پمپ آب
تسمه
رادیاتور
ترموستات
شیلنگ فوقانی
فن

رادیاتور
مخزنی از جنس مس و برنج یا آلومینیم می باشد که با توجه به کانال های تعبیه شده در آن ، وظیفه انتقال حرارت موجود در آب را به عهده دارد بنابراین بایستی همواره کنترل نمود که سطح آب در مخزن رادیاتور بیش از دو سانتیمتر پائین تر از دهانه مخزن نباشد.

فن
وسیله ای که کار آن، مکش هوا از میان شبکه­های رادیاتور و خنک نمودن آب رادیاتور می باشد.

پمپ آب(واتر پمپ)
وسیله ای است که جریان آب را در رادیاتور ، اطراف سیلندر و سرسیلندر عبور داده و نیروی آن از طریق موتور تامین میگردد. به دلیل جریان آب همیشه در قسمت پائین رادیاتور (آب خروجی از رادیاتور ) آب خنک و در بالای آن آب گرم (برگشت داده شده از موتور) وجود دارد، لذا برای رساندن آب جهت خنک کردن قطعات موتور از شیلنگ پائین رادیاتور استفاده می شود. آب بوسیله مکش حاصل از واتر پمپ وارد کانال­های بدنه سیلندر موتور شده و پس از گردش در اطراف سیلندر و خنک کردن آن ، در حالیکه خود آب مقداری گرم شده از طریق کانال­های سیلندر به گرمترین نقطه موتور که سرسیلندر می باشد هدایت و پس از عبور از اطراف سوپاپ ها و شمعها و خنک نمودن آنها از طریق ترموستات و لوله های بالا جهت خنک شدن مجدد وارد رادیاتور می گردد.

ترموستات
سوپاپی است که درمسیر راه آب برگشتی از موتور به رادیاتور قرار دارد و کار آن ثابت نگهداشتن دمای آب موتور میباشد.
با توجه به اینکه بیشترین ساییدگی قطعات موتور زمانی است که موتور در حال سرد کار می کند. در نتیجه برای جلوگیری از این نوع ساییدگی در موتور روشهای مختلفی وجود دارد از جمله نصب ترموستات، و فن اتوماتیک را می‎توان نام برد.

منبع انبساط
منبع انبساط ظرفی است با گنجایش حدود 2 لیتر از جنس پلاستیک که در کنار رادیاتور نصب می‎شود. هنگام جوش آوردن و گرم شدن بیش از حد موتور، آب اضافی رادیاتور با باز شدن سوپاپ فشار در رادیاتور از طریق شیلنگ سر ریز وارد منبع انبساط می‎شود و از هدر رفتن آب جلوگیری می‎شود.

منابع
ندیمی ،حسن. مهاجرزاده،سید محمد. طراحی و ساختمان موتورهای دیزل سنگین با پرخورانی. تهران. موسسه اموزشی تحقیقاتی صنایع دفاعی 1388

سپاس از توجه شما