انـــرژی های تجـدیدپذیـــر در ایـــــران Renewable energy in Iran
انـرژی تجـدیدپذیـر (Renewable energy)
انرژی برگشت پذیر نیز نامیده می شود.
به انواعی از انرژی می گویند که منبع
تولید آن برخلاف انرژی های تجدیدناپذیر
(فسیلی)، قابلیت آن را دارد که توسط
طبیعت در یک بازه زمانی کوتاه مجدداً
به وجود آمده یا به عبارتی تجدید شود.
انـرژی تجـدیدپذیـر (Renewable energy)
در سال های اخیر با توجه به این که منابع انرژی تجدید ناپذیر رو به اتمام هستند این منابع مورد توجه قرار گرفته اند. در سال ۲۰۰۶ حدود 18٪ از انرژی مصرفی جهانی از راه انرژی های تجدید پذیر بدست آمد. سهم زیست توده به طور سنتی حدود 13٪، که بیشتر جهت حرارت دهی و3٪ انرژی آبی بود. 2/4٪ باقی مانده شامل نیروگاه های آبی کوچک، زیست توده مدرن، انرژی بادی، انرژی خورشیدی، انرژی زمین گرمایی و سوختهای زیستی می باشند که در حال گسترش هستند…
انـرژیهای تجـدیدپذیـر در ایــران
کاربرد انرژیهای تجدیدپذیر در ایران به دو صورت نیروگاهی متمرکز و سیستم های کوچک پراکنده می باشد.
در سال 1392، 10383/1 مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر اعم از آبی، بادی، خورشیدی و بیوگاز در حال بهره برداری بوده است، علاوه بر این ظرفیت نیروگاهی 32/1 مگاوات نیز سیستم های کوچک فتوولتائیک در مناطق روستایی نیز به کار گرفته شده اند.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – انـرژی بـرق آبـی
انرژی برق آبی به عنوان سومین منبع تولیدکننده برق و همچنین مهمترین انرژی تجدیدپذیر مولد برق در جهان محسوب می گردد.
حدود 16/5 درصد برق تولیدی جهان از انرژی برق آبی تامین میگردد.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – انـرژی بـرق آبـی
ایران دارای رتبه 35 در بین کشورهای مختلف جهان از لحاظ تولید برق آبی میباشد.
وقوع خشکسالی و کاهش شدید بارندگیها از سال 1386 ، کاهش حجم ذخیره آب پشت سدها، ایران را با مشکلات جدی چه از لحاظ تامین آب شرب و چه از لحاظ تولید انرژی توسط نیروگاههای برق آبی مواجه نموده است.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – انـرژی بـرق آبـی
در سال 1392، علی رغم مشکلات متعدد وزارت نیرو طرحهای متعددی را با ظرفیت 36/6 گیگاوات در دست بهره برداری، اجرا و مطالعه داشته که برخی از آنها به بهره برداری و برخی دیگر به مرحله اجرا رسیدند.
در سال 1392، با بهره برداری از دو واحد 260 مگاواتی از سیاه بیشه، ظرفیت نیروگاه های آبی در حال بهره برداری کشور به 10266 مگاوات رسید.
انـرژیهای تجـدیدپذیـر در ایـران – انـرژی بـادی
استفاده از انرژی باد در مقایسه با سایر منابع انرژی تجدیدپذیر به دلیل :
کاهش هزینه های تولید برق
اشتغال زایی
عدم آلودگی محیط زیست
در کشورهای پیشرفته و بسیاری از کشورهای دیگر، توانسته به عنوان یک منبع جدید تامین برق در سطح جهان مطرح گردد.
انـرژیهای تجـدیدپذیـر در ایـران – انـرژی بـادی
در ایران نیز، وزارت نیرو طرحها و پروژه هایی را به منظور توسعه نیروگاه های برق بادی به کمک بخش خصوصی در دست اجرا دارد.
پتانسیل بادی قابل استحصال در ایران حدود 100 گیگاوات میباشد.
انـرژیهای تجـدیدپذیـر در ایـران – انـرژی بـادی
در سال 1392 ، نیروگاه بادی بینالود به بخش خصوصی واگذار شده است. ظرفیت نیروگاههای در حال بهره برداری کشور نیز در این سال 110/1 مگاوات بوده است.
در سال 1392 یک واحد توربین بادی با ظرفیت 1/5 مگاواتی در نیروگاه خواف خراسان رضوی و یک واحد توربین 2/5 مگاواتی در تاکستان قزوین راه اندازی شد.
انـرژیهای تجـدیدپذیر در ایـران – انـرژی خورشیـدی
انرژی خورشیدی بزرگترین منبع انرژی در جهان محسوب می شود.
این انرژی، پاک، ارزان و عاری از اثرات مخرب زیست محیطی است که به روش های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
انـرژیهای تجـدیدپذیر در ایـران – انـرژی خورشیـدی
ایران با داشتن 300 روز آفتابی در بیش از دو سوم مساحت آن و متوسط تابش 5/5 – 4/5 کیلووات ساعت بر متر مربع در روز، یکی از کشورهای با پتانسیل بالا در زمینه انرژی خورشیدی معرفی شده است.
بر اساس مطالعات انجام شده درمساحتی حدود 2000 کیلومتر مربع، امکان نصب بیش از 60 گیگاوات نیروگاه حرارتی خورشیدی وجود دارد.
انـرژیهای تجـدیدپذیر در ایـران – انـرژی خورشیـدی
از انرژی حرارتی خورشید، جهت مصارف خانگی، صنعتی، نیروگاهی و همچنین تولید برق توسط تجهیزاتی نظیر کلکتورهای بشقابی مسطح و سلولهای فتولتائیک استفاده می گردد.
در ایران علاوه بر به کارگیری از انرژی خورشیدی در نیروگاهها، از این انرژی، در سیستمهای کوچک فتوولتائیک جهت روشنایی معابر و جاده ها، چراغ های ترافیک، سیستمهای مخابراتی و برق رسانی روستایی نیز استفاده میشود.
انـرژیهای تجـدیدپذیر در ایـران – انـرژی خورشیـدی
نیروگاههای فتوولتائیک ایران در مجموع با ظرفیت 69 کیلووات، دراستانهای تهران، البرز و تبریز واقع شده اند.
در ایران 7/5 درصد خانوار روستایی که در روستاهایی با جمعیت کمتر از 20 خانوار ساکن می باشند، از نعمت دسترسی به برق محروم هستند، تا پایان سال 1392 ، تعداد 38 روستا با تعداد خانوار 417 از طریق سیستم های فتوولتائیک برق دار گردیده اند.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – انـرژی زمین گرمایی
ایران در شمار کشورهایی است که دارای ذخایر قابل توجه برای تولید برق از انرژی زمین گرمایی با استفاده ازسیکلهای تبخیر لحظه ای و باینری (دوگانه) میباشند.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – انـرژی زمین گرمایی
اخیراً توسط سازمان انرژی های نو ایران 10 پتانسیل جدید و مستعد در قالب طرح پتانسیل سنجی انرژی زمین گرمایی ایران شناسایی شده اند که طرح اکتشافی آنها در دست تهیه است.
مطابق با مطالعات انجام شده در ایران، منطقه مشکین شهر از پتانسیل خوبی جهت نصب نیروگاه برخوردار است.
پروژه نیروگاه زمین گرمایی مشکین شهر با اهداف مختلفی در حال اجراست.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – انـرژی زمین گرمایی
دستیابی به فناوری بهره برداری از منابع زمین گرمایی در کشور
شناسایی پتانسیل های غیر فسیلی منابع انرژی
ایجاد تنوع در سبد انرژی کشور
توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مناطق محروم
حفاظت از محیط زیست با بهره برداری از منابع انرژی پاک
کاهش مصرف منابع فسیلی
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – زیست توده جامد
زیست توده جامد شامل مواد ارگانیک غیر فسیلی با منشا بیولوژیکی است که ممکن است به عنوان سوخت برای تولید حرارت یا تولید برق استفاده شود و شامل زغال چوب، چوب، ضایعات چوب و سایر پسماندهای جامد می باشد.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – زیست توده جامد
منابع طبیعی تجدیدشونده، به لحاظ سیستمهای بهرهبرداری و نظامهای مدیریتی در ایران در سه بخش جنگل، مرتع و بیابان مورد ارزیابی قرار میگیرند.
بر اساس آخرین برآوردها در سال 1392 ، مجموع منابع طبیعی کشور شامل جنگل، مرتع، بیشه زار و درختچه زار 101/8 میلیون هکتار برآورد شده است.
قسمت اعظم مراتع کشورمان، کیفیت قابل ملاحظهای ندارند، ولی بسیار ارزشمند هستند.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – زیست توده جامد
علت تخریب مراتع و زمینهای کشاورزی ایران عبارتند از:
تملک، تفکیک، خرد کردن و تغییر کاربری اراضی کشاورزی و منابع طبیعی، مراتع و باغ ها.
کشت بی رویه در اراضی مرتعی و گسترش دیم زارهای کم بازده با هدف تملک آن ها
استفاده بی رویه از بوته ها و چوب درختان جنگلی برای تامین سوخت به دلیل نارسایی در توزیع سوختهای فسیلی
تصرف اراضی منابع ملی و دولتی در مناطق مختلف کشور.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – زیست توده جامد
تصرف غیرقانونی مراتع و اراضی موات و سودجویی های شخصی
قطع درختان با هدف کشت محصولات و تملک آن
حفر بی رویه و غیرقانونی چاه های عمیق و نیمه عمیق و بهره برداری غیرمجاز از منابع آب های زیرزمینی
ساخت و سازهای غیرقانونی در خارج از مناطق مجاز و تخریب بیش از یک میلیون هکتار از اراضی کشاورزی
فروپاشی نظام های تولید جمعی در بهره برداری از منابع آب و خاک و ناکارآمدی ساز و کارها.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – زیست توده جامد
جنگلها نیز از جمله منابع زیستی تجدیدپذیر میباشند. در ایران از فرآورده های جنگلی جهت ایجاد گرمایش و پخت و پز در برخی مناطق روستایی و عشایر استفاده میشود.
جنگلهای ایران 8/8 درصد مساحت کشور را تشکیل می دهند. سرانه جنگل در کشور 17/0 هکتار است در حالی که سرانه جهانی جنگل 62/0 هکتار می باشد.
زراعت چوب، راهکاری برای جلوگیری از تخریب جنگل، ایجاد اشتغال و جلوگیری از قاچاق چوب است.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – زیست توده جامد
تولید فرآوردههای جنگلی:
در ایران تنها سه استان گیلان، مازندران و گلستان، مجاز به تولید فرآوردههای جنگلی میباشند که میزان تولید این سه استان در سال 1392، حدود 668/5 هزار مترمکعب بوده که مجموع تولید هر سه استان نسبت به سال گذشته حدود 18/0 درصد کاهش داشته است.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – زیست توده جامد
علل کاهش تولید محصولات جنگلی :
بهره برداری بیش از حد از جنگل ها
چرای دام
معدنکاوی
اجرای طرح های عمرانی
قاچاق چوب
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – زیست توده جامد
واردات و صادرات:
در سال 1392، 4260/3 تن زغال چوب از کشورهای عراق، پاناما، آفریقای جنوبی، چین، اندونزی، امارات متحده عربی، تایلند و ویتنام وارد کشور شده است.
این در حالی است که 525/4 تن زغال چوب نیز به کشورهای ترکیه، بوسنی و هرزگوین، یونان، قطر، بحرین، آلمان، عراق، کویت و امارات متحده عربی صادر شده است.
انـرژیهای تجدیدپذیر در ایـران – زیست توده جامد
مصرف زیست توده جامد:
از سوخت جنگلی به منظور مصارف شخصی از جمله برای پخت و پز، گرمایش و نیز تامین آب گرم منازل استفاده میشود. آمارهای موجود از مصرف هیزم، زغال چوب، بوته و خار و فضولات دامی در 31 استان کشور، از مطالعه سوختهای سنتی استانهای کشور در چارچوب طرح جایگزینی با سوختهای مناسب توسط سازمان جنگلها و مراتع کشور در سالهای اخیر به دست آمده است.
طراحی و جمع آوری اطلاعات توسط :
مهنـــــدس امیـــــد علیـــــزاده
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی مازندران