ارزشیابی توصیفی
ارزشیابی توصیفی
ارزشیابی توصیفی الگویی کیفی است که سعی می کند به عمق و کیفیت یادگیری همه جانبه دانش آموزان توجه کند و توصیفی از وضعیت یادگیری آنها ارائه دهد که موجب اصلاح و بهبود و توسعه مهارت ها ، دانش ها و نگرش های دانش آموزان می شود .
هدف اصلی در ارزشیابی توصیفی بهبود شرایط یادگیری دانش آموزان با از بین بردن اضطراب های نامطلوب ناشی از برگزری امتحانات و بازخورد های عددی است.
اهداف ارزشیابی توصیفی
۱) بهبود کیفیت فرایند یاددهی- یادگیری.
۲) فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف فرهنگ بیست گرایی
۳) تاکید بر اهداف آموزش و پرورش از طریق توجه به فرایند یادگیری به جای تاکید بر محتوا
۴) فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف حاکمیت مطلق امتحانات پایانی در تعیین سرنوشت تحصیلی دانش آموزان.
۵) افزایش بهداشت روانی در محیط یاددهی- یادگیری با کاهش اعتبار نمره و کاهش استرس و تنش های ناشی از شرکت در امتحانات مکرر و پایانی
۶) کاهش نرخ مردودی و تکرار پایه.
۷) پرداختن به تمامی ابعاد وجودی دانش آموزان (جسمانی – اجتماعی- عاطفی – عقلانی – روانی).
ابزار های ارزشیابی توصیفی
کارنامه ارزشیابی توصیفی
چک لیست ها برگ ثبت گزارش
پوشه کار
آزمون ها
۶) تکالیف درسی
ویژگی های ارزشیابی توصیفی
تغییر تاکید از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی و فرآیندی
تغییر مقیاس فاصله ای (20-0)
تنوع ابزارهای جمع آوری اطلاعات
تغییر در ساختار کارنامه (گزارش پیشرفت)
تغییر در الگوی تصمیم گیری درباره ارتقاء دانش آموزان
گامهای اجرایی ارزشیابی توصیفی
گام اول : شناخت اهداف و انتظارات آموزشی و نشانه های تحقق آن
گام دوم: جمع آوری اطلاعات
گام سوم : تحلیل ، تفسیر و داوری اطلاعات
گام چهارم : تصمیم گیری
گام پنجم : بازخورد
گام اول : شناخت اهداف و انتظارات آموزشی و نشانه های تحقق آن
اهداف و انتظارات آموزشی هر درس را می توان از کتاب های معلم به دست آورد. علاوه بر آن، معلم خود می تواند اهداف و انتظاراتی را برای فعالیت آموزشی طرح نماید و بعد نشانه های تحقق هر انتظار را در جملاتی دقیق که قابلیت بررسی بیش تری دارند بیان کند.
هدف و انتظار آموزشی 🙁 دانش آموز اشیاء را با دقت مشاهده می کند.)
نشانه های تحقق :
استفاده از چند حس
مشخص کردن شباهت ها و تفاوت ها
توجه به جزئیات مربوط به جسم
تشخیص ترتیب رخ دادن وقایع
استفاده از وسایل کمکی برای مطالعه جزئیات
وقتی معلم اهداف ارزشیابی را مشخص نمود ، باید دو عامل مهم را مد نظر داشته باشد.
تعیین روش تدریس
تعیین روش ارزشیابی
گام دوم جمع آوری اطلاعات
گام دوم فرایند ارزشیابی ، شامل 3 بحث است که باید از طرف معلم مشخص گردد.
شیوه ی جمع آوری اطلاعات
ابزارهای جمع آوری اطلاعات
نگهداری و ساماندهی اطلاعات
شیوه جمع آوری اطلاعات اطلاعات
شیوه جمع آوری اطلاعات در ارزشیابی توصیفی ، فرایندی و تکوینی است . یعنی معلم در حین فعالیت یاددهی و یادگیری در طول سال به اقتضاء و تناسب موقعیت ، اطلاعاتی از چگونگی و میزان تحقق انتظارات آموزشی جمع آوری می کند و در مواقع لازم به تجزیه و تحلیل آن ها می پردازد.
گام سوم : تحلیل ، تفسیر و داوری اطلاعات
این گام به 2 شکل می تواند اجرا شود:
فرایندی
در بسیاری از مواقع ، معلم از طریق ابزار مشاهده ای ، فعالیت دانش آموز را در حین انجام کار و مورد تفسیر و تحلیل قرار می دهد.
پایانی
گاهی در پایان یک تکلیف ، معلم مبادرت به تحلیل و تفسیر اطلاعات می نماید( پایان دیکته ،پایان یک آزمون و …)
معلم باید در تحلیل و تفسیر اطلاعات و داوری به موارد ذیل دقت لازم را داشته باشد.
نقاط قوت و توانایی های دانش آموز را بررسی می کند.
ضعف ها و خطاهای مکرر و برجسته دانش آموز را بررسی کند
دلایل ضعف های فراگیران را بررسی نماید.
درباره عملکرد دانش آموز داوری نماید.
گام چهارم : تصمیم گیری
پس از مرحله تحلیل و تفسیر و داوری اطلاعات، یعنی بر اساس شناخت نقاط ضعف و قوت دانش آموز می توان تصمیمات زیر را اتخاذ نمود.
ارائه تکلیف
طراحی مداخله آموزشی
ارتقاء و تکرار پایه
ارائه تکلیف
تکالیف درسی اگر به خوبی طراحی و اجرا شوند، هم می توانند موجب بهبود و توسعه ی مهارت های دانش آموزان شوند و هم منبعی برای ارزشیابی از پیشرفت آن هاست. بدین صورت که تکلیف به جهت بهبود و ارتقای یادگیری دانش آموز طراحی و اجرا می شود تا ارزشیابی از جریان یادگیری او صورت پذیرد و بالعکس ارزشیابی از جریان یادگیری و ی به عمل آید تا تکلیفی به منطور بهبود یادگیری دانش آموز طراحی شود.
مداخله آموزشی
مداخله زمانی به کار گرفته می شود که دانش آموز در معرض خطر افت تحصیلی قرار دارد و نیازهای آموزشی او به درستی شناسایی نشده است. به طور کلی راه کارهای مداخله ، ماهیت درمانی دارد، بدین معنا که برای درمان و بهبود وضعیت عملکرد دانش آموز اجرا می شود و باید متناسب با نیازهای کودک در معرض خطر باشد.
راهکارهای مداخله آموزشی عبارتند از:
متناسب بودن با توان معلم و امکانات موجود در مدرسه
متناسب با علایق دانش آموز
متناسب با ضعف ها و قوت های دانش آموز
افزایش مشارکت والدین
تقویت مهارت های والدین
کلاس های تابستانی
برنامه های آموزشی در ساعات فوق برنامه و مکمل
حمایت اجتماعی از دانش آموز و والدین
تقویت مهارت های خواندن و نوشتن
آموزش روش های مطالعه و یادگیری
خدمات مشاوره ای
ارتقا و تکرار پایه
تکرار پایه نوعی راهبرد مداخله برای بهبود عملکرد دانش آموز شناخته می شود. و در شرایط خاص به عنوان نوعی مداخله و با ملاحضه شرایط فردی ، خانوادگی و محیط آموزشی او استفاده می شود.
گام پنجم : بازخورد
بازخورد به عنوان بخشی از ارزشیابی تکوینی، به فراگیران کمک می کند تا از نقاط قوت وضعف خود و جریان یادگیری آگاه شوند(یعنی به فراشناخت برسند) و شکاف های موجود را بین فهم، دانش و مهرت های خود ، با اهداف درس پر نماید.
بازخورد به برگشت اطلاعات از یک منبع، که برای تنظیم رفتار مناسب باشد اطلاق می شود
به اطلاعاتی که فاصله ی بین سطح واقعی دانش آموز و سطح مورد انتظار را مشخص می کند و نشان دهنده فعالیت باشد که لازم است یادگیرنده انجام دهد تا به استاندارد مورد نظر دست پیدا کند بازخورد گفته می شود.
به عبارت دیگر بازخورد ، نظر واکنش معلم نسبت به وضعیت یادگیری دانش آموز است . دانش آموز با دریافت بازخورد متوجه می شود که در چه وضعیتی قرار دارد،چه فعالیت هایی را باید انجام دهد و چه انتظارات آموزشی اهمیت بیش تری دارد.
در حقیقت بازخورد ، هسته مرکزی فرایند یاددهی-یادگیری است ، بنابراین فرایند بازخورد باید بر روی انتظارات آموزشی از یک طرف و فعالیت های دانش آموز از طرف دیگر متمرکز باشد . به گونه ای که به دانش آموز کمک کند، خطاها و اشتباهاتش را در جریان یادگیری کاهش داده و وظایف و تکالیفش را با دقت بیش تری انجام دهد.
محاسن ارزشیابی توصیفی
شناخت عمیق تر و دقیق تر از دانش آموز
کاهش اضطراب نامطلوب و فعالیت های دانش آموز در کنار موفقیت
توجه به تلاش ها و فعالیت های دانش آموز در کنار موفقیت
به خدمت گرفتن ارزشیابی برای آموزش و یادگیری بهتر
مشارکت دانش آموز و والدین در ارزشیابی
حمایت از کودک و توجه به حقوق آن در کلاس و مدرسه
ایجاد فضای محبت و همدلی بین دانش آموزان
شناسایی مشکلات یادگیری در زمان مناسب و تلاش برای رفع آن
معایب ارزشیابی توصیفی
محدود شدن به ارزشیابی از دانش آموز و اطلاعات
اضطراب آور بودن نمره و امتحان
کم توجهی به تلاش ها و فعالیت ها و تاکید بیش از حد بر موفقیت
تفکیک یادگیری از ارزشیابی
ایجاد فضای رقابتی، البته ناسالم در بین دانش آموزان
کم توجهی ابعاد عاطفی و مهارتی
کم توجهی به ویژگی های سنی، شرایط روحی کودک
عدم توجه به مشکلات یادگیری و توجه صرف یه نمرات پایانی
نتیجه گیری
همه باید بر این نکته مهم اذعان داشته باشیم که تشنه کردن ذهن یادگیرنده از سیراب کردن ذهن وی، به رشد و خلاقیت آنان کمک بیشتری می کند و در واقع هدف تربیت، ایجاد نیاز و تشنگی به حقیقت است تا فراگیران خود به کشف آن دست یابند، لذا در تحقق این امر باید از هرگونه پاسخ مداری و نمره گرایی و ارائه مستقیم حقایق به آنان خودداری کنیم و به یاد بسپاریم که اگر ما به کودکان خود مانند گیاهان بیندیشیم، سنجش پایانی، اندازه گیری و بررسی این گیاهان در یک مقطع زمانی خاص است.
این اندازه گیری برای مقایسه، تجزیه و تحلیل و ارزیابی وضع فعلی گیاه و مقایسه آن با گیاهان دیگر با یک گیاه مطلوب مناسب و معتبر است ولی در رشد گیاه تاثیری ندارد. اما سنجش مستمر، پویا و رشد دهنده فرایند جمع آوری اطلاعات از گیاه به هدف باغبانی کردن آن است، یعنی کود دادن، آب دادن، هرس کردن، علف های هرز را از آن دور کردن و انجام هرچه که باعث رشد گیاه شود.
با تشکر فراوان از توجه شما عزیزان