اختلال بی اختیاری دفع در کودکان
آیا کودک شما به اختلال بی اختیاری دفع مبتلاست؟
پرسش مراجع
پسری دارم پنج ساله که مدت شش ماه است به نوعی اختلال مبتلا شده است. او نمی تواند مدفوع خود را نگه دارد, هرچه با او صحبت می کنم نمی توانم این موضوع را به او بفهمانم که عمل او رفتاری زشت و ناپسند است. لطفاً مرا راهنمایی کنید که با او چه کار باید بکنم و چگونه برخورد نماینم تا این رفتارش را ترک کند؟
پاسخ روانشناس
خواهر گرامی یکی از اختلال های رفتاری کودکان, اختلال بی اختیاری دفع است. مسائل دفعی کودکان یکی از مهمترین مسائل دوران کودکی است و از عمده نگرانی های احتمالی خانواده ها به شمار می رود. دفع غیرارادی در کودکان دیده می شود ولی دفعات آن به مراتب کمتر از شب ادراری است. کودکانی که دچار این اختلال هستند, عقب ماندگی داشته و آموزش لازم و کافی در دفع مدفوع را به دست نیاورده اند.
مهمترین مشخصه اصلی در اختیاری دفع, دفع مدفوع در محل های نامناسب. مانند: درون لباس ها, با کف اتاق هاست. این عمل باید حداقل به مدت سه ماه و ماهانه حداقل یک بار ظاهر شود. شناسنامه کودک نیز باید حداقل ۴ سال باشد. از جمله علل و عوامل این اختلال می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱-علل جسمانی مانند: ناتوانی در کنترل.
۲- علل عصبی و روانی مانند: صدمه و آسیب به دستگاه عصبی , اضطراب, نگرانی, لجبازی با والدین و اختلال هیجانی.
به شما توصیه می کنم که فرزندتان را برای درمان هر چه سریعتر نزدیک روانشناس بالینی کارآزموده و مجرب ببرید.
بحث درباره اختلال بی اختیاری دفع در کودکان
مسائل دفاعی کودکان یکی از مهمترین مسائل دوران کودکی است و از عمده ترین نگرانی های احتمالی خانواده ها به شمار می رود.
دفع غیر ارادی مدفوع در کودکان دیده می شود ولی فراوانی آن به مراتب کمتر از شب ادراری است .معمولاً کودکانی که دچار این اختلال هستند, عقب ماندگی داشته, آموزش و تعلیمات کافی در ضبط مدفوع را به دست نیاورده اند.
ویژگی های تشخیصی اختلال بی اختیاری دفع
مهمترین مشخصه بی اختیاری دف دفع مکرر مدفوع در محل های نامناسب مانند: لباس های کف اتاق خواب می باشد. این عمل اغلب به صورت غیر ارادی رخ می دهد ولی گاه گاهی احتمال دارد که عمدی باشد.
این عمل باید حداقل به مدت سه ماه و ماهیانه حداقل یک بار ظاهر شود. سن تقویمی کودک باید حداقل چهار سال باشد. ناتوانی در کنترل دفع نباید منحصراً از عوامل فیزیولوژیکی مستقیم داروها یا موارد و یا از یک بیماری جسمانی ناشی شده باشد.
زمانی که عمل دفع بیشتر غیر ارادی است, اغلب با یبوست, در هم فشردگی و برون ریزی مدفوع به دنبال احتباس آن رابطه دارد.
یبوست ممکن است به دلایل روانشناختی ظاهر شود مانند: اضطراب از دفن در مکانی خاص یا الگویی از رفتار مخالف گرایانه یا رفتار اضطرابی که به اجتناب از اجابت مزاج منجر گردد.
زمینه های فیزیولوژیکی یبوست شامل از دست رفتن آب بدن به علت یک بیماری تو با تب, کم کاری تیروئید و یا عوارض جانبی دارو درمانی است.
اگر یبوست گسترش یابد, ممکن است اجابت مزاج دردناک و احتباس بیشتر مدفوع را موجب شود.
ویژگی ها و اختلال های همراه با بی اختیاری دفع
کودکانی که به بی اختیاری دفع مبتلا هستند. اغلب احساس شرمساری می کنند و امکان دارد که مایل باشند از موقعیت هایی که احتمال شرمندگی در آن وجود دارد مانند (اردوی مدرسه)اجتناب کنند.
میزان اختلال تابعی از اثر آن بر عزت نفس کودک, میزان عدم پذیرش از سوی همسالان و خشم, تنبیه و عدم پذیرش از سوی سرپرستان است. مدفوع در اطراف ممکن است اند یا تصادفی بوده و ناشی از تلاش کودک برای پاک کردن یا مخفی کردن و طوری باشد که به صورت غیر ارادی دفع شده است. هرگونه نا خود دارید فقط به وضوح عمدی باشد, مشخصه های اختلال لجبازی و نافرمانی یا طلال سلوک ممکن است وجود داشته باشد.
در بسیاری از کودکان که بی اختیاری دفع دارند, بی اختیاری ادرار هم دیده می شود.
همه گیر شناسی یا میزان شیوع اختلال بی اختیاری دفع
از ۴ سالگی ۳ درصد کودکان و در هفت سالگی یک و نیم درصد بی اختیاری دفع دارند و میزان آن در پسران ۳ تا ۴ برابر بیشتر از دختران است. تخمین زده شده است که حدود یک درصد کودکان ۵ ساله بی اختیاری دفع دارند.
علل و سبب شناسی اختلال بی اختیاری دفع
عوامل سبب شناختی خاصی وجود ندارند, ولی بسیاری از کودکانی که بی اختیاری دفع مبتلا هستند, اختلال هیجانی یا سلوک نیز دارند.
از جمله عللی که می توان اشاره کرد موارد زیر است:
علل جسمانی مانند: ناتوانی مقعد یا علل دیگر یا عوارض عصبی – روانی دارند. صدمه و آسیب به دستگاه عصبی نیز می تواند این کیفیت را به وجود آورد.
دفع غیر ارادی مدفوع ناک تر از شب ادراری است و به ندرت هنگام خواب رخ می دهد. بعضی از کودکان مدفوع خود را مدت ها نگاه می دارند به طوری که برای دفع آن باید از روشهای جراحی استفاده کرد.
این عمل را صرفاً به عنوان لجبازی با والدین خود انجام داده آن را به عنوان یک سلاح به کار می برند.
زمانی نیز تصور می کند اگر مدفوع خودش را نگه دارد, حالت شبیه به حاملگی در به وجود می آید و می تواند با مادرش رقابت نماید.
به مانند اختلال شب ادراری, در رفع غیر ارادی مدفوع نیز امکان دارد در اثر حسادت یا بازگشت به دوران های ابتدایی تر زندگی و یا پاسخی به اضطراب جدایی از عزیزان باشد.
اینگونه کودکان شخصیت مقعدی نشان داده و نگهداری دفع مدفوع از خصوصیات بارز آن می باشد.
نظریه های روانشناسی در مورد علل اختلال بی اختیاری دفع
درباره بروز این اختلال نظریات روانشناسی گوناگون و متفاوتی تاکنون مطرح گردیده است که ذیل به دو نمونه از این نظریات اشاره می کنیم:
۱- نظریه روان کاوان
به اعتقاد روانکاوان کودک خردسال می تواند از این راه پدر یا مادرش را راضی کند و توجه آنها را جلب نماید و همچنین گاهی با حفظ مدفوع می خواهد لذت جسمانی ببرد و یا کودک از طریق دفع مدفوع احساس ترس از دست دادن چیزی را دارد که در نهایت این گونه کودکان در بزرگسالی ویژگی های لجاجت, منظم بودن و افرادی با خصلت صرفه جویی را به دست می آورند.
۲- نظریه رفتارگرایان
این افراد معتقد هستند که کودک آموزش استفاده از توالت را نیاموخته و یا به نادرستی فراگرفته است و این امر را وسیله ای برای برانگیختن واکنش های منفی والدین می داند و همچنین ممکن است نتیجه رفتارهای اجتنابی مانند ترس از توالت رفتن بخاطر درد هنگام یبوست باشد.
تشخیص اختلال بی اختیاری دفع
تشخیص بی اختیاری دفع در حضور یک بیماری جسمانی تنها زمانی مناسب دارد که یبوست هم در آن وجود داشته باشد.
درمان اختلال بی اختیاری دفع
درمان بی اختیاری مدفوع از شب ادراری دشوارتر بوده و چنانچه این اختلال در سال های دبستانی نیز ادامه یابد, کودک حتماً نیازمند درمان طولانی تر خواهد بود. با تغییر و اصلاح رفتار می توان آداب توالت رفتن به کودک را یاد داد. یبوست زیربنایی را باید درمان کرد و علل جسمانی را نیز مورد بررسی قرار داد. با توجه به ویژگیهای بالینی همراه اختلال ممکن است درمان فردی یا خانوادگی ضرورت داشته باشد.
توصیه ی روانشناس
اگر دیدید که فرزندتان به چنین اختلالی و علائم و نشانه هایی که گفته شده مبتلا شده است, درمان هر چه زودتر او را نزد یک روانشناس بالینی کودک یا یک روانپزشک اطفال ببرید.
یقین استفاده از راهکارهای درمانی در جهت بهبودی فرزندتان به شما کمک خواهد کرد. این مشکل نباشید. فقط درصدد درمان به موقع و قطعی باشید.
از حسن توجه شما سپاسگزارم