تهیه کننده:
فرهاد ارزنلو
دفاع مقدس یعنی دفاع از
حیثیت
ناموس
دین
تمامیت ارضی
مردم
انقلاب
قرآن
از نظر مقام معظم رهبری
تعریف جنگ
: برخورد خشونت آمیز بین نیروهای مسلح دو یا چند کشور ، پس از به بن بست رسیدن مذاکرات سیاسی به منظور تحمیل اراده یا جلوگیری از تحمیل اراده یکی بر دیگری
نکات مهم در تعریف جنگ
اساسی ترین نقش را چه کسانی بعهده دارند؟
نیرو های مسلح
چه زمانی جنگ شکل واقعی به خودمیگیرد؟
زمانی که بین دو یا چند کشور
زمان وقوع جنگ چه وقت است؟
پس از به بن بست رسیدن مذاکرات سیاسی
هدف از جنگ چیست؟
به منظور تحمیل اراده یا جلوگیری از تحمیل اراده یکی بر دیگری
انواع جهاد
جهاد اکبر : مبارزه با نفس و هواهای نفسانی
جهاد اصغر : مبارزه با کفار ، مشرکین و متجاوزین
فرق جهاد در اسلام با جنگ در مکاتب دیگر
الف ) در راه خدا بودن ( فی سبیل الله )
ب ) رعایت عدالت ج ) حفظ ارزش ها د ) دفع فتنه و شر
ولی در مکاتب دیگر بر مبنای انگیزه های اقتصادی، نژاد پرستی وزور میباشد
تعریف شکست و یا پیروزی
تهاجم:
پیروزی در تهاجم آن است که مهاجم به اهداف اصلی و یا علی البدلی بطور ( قطعی- نسبی – جزیی) دست پیدا کند
شکست در تهاجم یعنی مهاجم به هیچ کدام از اهداف اصلی یا علی البدلی بطور ( قطعی-نسبی – جزیی) ) دست پیدا نکند
پیروزی
شکست
تعریف شکست و یا پیروزی
دفاع
پیروز دردفاع آن است که مدافع نگذارد که مهاجم به اهداف اصلی و یا علی البدلی بطور ( قطعی-نسبی – جزیی) دست پیدا کند.
شکست دردفاع آن است که مدافع نتواندمانع رسیدن مهاجم به اهداف اصلی و یا علی البدلی بطور ( قطعی-نسبی – جزیی) بشود
شکست
پیروز
آشنـایی با جغـرافیـای ایـران و عـراق
موقعیت جغرافیایی ایران
کشور ایران در جنوب غربی آسیا قسمتی از پل ارتباطی سه قاره اروپا ، آسیا و افریقا می باشد . به لحاظ چنین موقعیتی کشور ما در طول تاریخ مورد تهاجم دشمنان قرار گرفته و در هر مقطع ، بخشی از خاک این کشور توسط همسایگان اشغال گردیده است . که تا کنون بیش از 1250000 کیلومتر از خاک ما جدا شده است
عوامل ژئوپلتیکی ایران
1-موقعیت:
الف) متصل به موقعیت بری اوراسیا میباشد
ب)دارای سواحل طولانی دردریا خزروخلیج فارس و دریای عمان است در حدود2700 کیلومتر
ج)دراختیارداشتن تنگه هرمزبه عنوان هارتلندانرژی جهان
عوامل ژئوپلتیکی ایران
2- وسعت:
1873959کیلومتر مربع
3- جمعیت:
در سال 1357 حدود 33 میلیون نفر.
در سال 1390 حدود75149669 نفر.
4-موقعیت سیاسی اجتماعی
جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از وجود
1-رهبری
2- دیپلماسی
3- وحدت و همگرایی سیاسی و حکومتی
4-حکومت دینی و شیعه
5-نظام مردمی
توانسته بعنوان قدرت برتر و تاثیر گذار در منطقه قرار گیرد
عوامل ژئوپلتیکی عراق
1- موقعیت:
کشور عراق همانند ایران در نقطه ی حساس و موقعیت سوق الجیشی خاورمیانه قرار دارد و قسمتی از پل ارتباطی سه قاره آسیا ، اروپا و افریقا محسوب می شود و بستر شکل گیری بسیاری از حوادث تاریخ و بحران های جهان بوده است .
عوامل ژئوپلتیکی عراق
2- وسعت:
434924 کیلومتر مربع
3-جمعیت:
در سال 1359 بالغ بر 13/2 میلیون نفر
در سال 2010 در حدود 28 میلیون نفر
ساختار سیاسی
1) تاریخ قبل از اسلام
این کشور بدست کو رش امپراتوری ایران سقوط کرد
و تا عهد ساسانیان به مدت 11 قرن تحت حاکمیت ایران بوده
2) امپراتوری اسلامی
3) امپراتوری عثمانی
سرزمین بین النهرین از قرن 16تا 20 میلادی جزو امپراتوری عثمانی بود ، هرچند در زمان صفویان به مدت طولانی جزو ایران بود
4) بعد از جنگ جهانی اول
سوابق مناقشات مرزی ایران و عراق
مناقشات بین دولت عثمانی و ایران
اختلافات مرزی ایران و عراق به دوران حکومت سلسله ی صفوی در ایران و دولت عثمانی که عراق بخشی از خاک آن بوده است ، باز می گردد عثمانی ، در صدد کشور گشایی بر آمد که ایران از جمله اهداف آن بود .
عوامل اختلاف بین ایران و عثمانی
اقدامات مهم شاه اسماعیل صفوی
1- توانست پاره های ایران که تا ان زمان بصورت حاکمان محلی و ملوک والطوایفی اداره می شدرا به هم متصل کرد و اقوام مختلف را از خلیج فارس تا قفقاز دور هم جمع نمود و وحدت ایران را تحقق ببخشد
2- مذهب شیعه دوازده امامی را مذهب رسمی کشور اعلام و نشر دعوت به شیعی را دنبال می کرد
اولین جنگ بین ایران و عثمانی چه موقعه بود؟
دردشت چالدران در شمال غربی شهر خوی میان ارتش مسلح به توپ و تفنگ عثمانی و ارتش جوان و نوپای صفوی که جز شمشیر و نیزه و سلاح سرد، اسلحه ای نداشتند.
جنگ چالدران یک روز بیشتر طول نکشید.
با زخمی شدن شاه اسماعیل از ناحیه کتف و پا
وکشته شدن بیشتر سرداران او و حدود دوهزار نفر از سواران قزلباش، با شکست ایران خاتمه یافت.
اولین معاهده صلحی که بین دو کشور بود.
اولین دور مذاکرات صلح در آماسیه برگزار شد و عهدنامه ای تنظیم گردیدکه بنام قرارداد آماسیه
ازاولین معاهده صلح بین دوکشورتا فرو پاشید امپراتوری عثمانی بیست جنگ بزرگ اتفاق افتاد
18قرارداد و توافق نامه صلح به امضاء رسید
مهم ترین توافقات و عهدنامه های مرزی بین ایران و عثمانی
قرارداد ارز رم دوم که در سال 1263 ه .بین محمدشاه قاجار و سلطان عبدالمجید به امضاء رسیده است
روابط تاریخی ایران و عراق
در جنگ جهانی اول ، که دولت عثمانی از متفقین شکست خورد وفروپاشید.
دولت انگلیس« ویلسون» را که مردی خشن و خیره سر بود حاکم عراق قرار داد.
مردم او راتحت فشار قرار دادند تا به عراق استقلال بدهد و از قیمومیت خارج کند.
انگلیس پس از آرام شدن اوضاع، حکومت عراق را به فیصل فرزند شریف حسین واگذار کرد.
عملکرد فیصل
تشکیل دولت موقت
اولین معاهده رسمی عراق و انگلیس را که متضمن رابطه بین دولت قیم بریتانیا و دولت عراق تحت قیمومیت بود تصویب کرد
که به انگلیس این حق را می داد که در همه شئون عراق اظهار نظر نماید.
استقلال عراق
در اثر پافشاری و مبارزات پیگیر مردم عراق، کشور عراق مستقل شد
رسماً به عضویت جامعه ملل در آمد
از نظر تشریفاتی به استقلال دست یافت.
قبل ازآن لازم بود که دولت ایران استقلال عراق را به رسمیت بشناسد
ایران این برسمیت شناختن را موکول به قبول رسمی حقوق ایران در اروندرود نمود.
عهدنامه مرزی 1937
مرزهای زمینی دو کشور همان خطوطی است که بر اساس پروتکل 1913 و صورتجلسات تحدید حدود 1914 م تعیین شده است. تنها یک استثنا وجود دارد که عبارتست از تعیین مرز آبی بر اساس « خط تالوِگ » آنهم فقط درمقابل آبادان.! بین دو کشور توافق شد که مسئله اروندرود با حاکمیت یک کارشناس سوئدی حل شودکه با کودتای عبدالکریم قاسم فصل جدیدی از روابط عراق با همسایگان دیگرگشوده شد.
عهد نامه الجزایر1975
نمایندگان شورای امنیت سازمان ملل متحددر پایان مذاکرات استانبول، توافق گردند وزیران خارجه دو کشور با یکدیگر ملاقات نمایند
وزرای خارجه دو کشور در 19 مهرماه و 26 تا 30 دی
ماه 53 در نیویورک و استانبول دیدار و مذاکره کردند.
منجر به صدور اعلامیه الجزایر گردید.
اجلاس سالانه اوپک از 13 تا 15 اسفند 1353 در الجزایر برگزار می شد که شاه ایران و صدام نایب رئیس شورای فرماندهی انقلاب عراق در آن اجلاس شرکت کردند
عهد نامه الجزایر1975
دو جلسه طولانی با حضور شاه، صدام و بومدین تشکیل گردید.
پس از پایان مذاکرات اعلامیه مشترکی را در 6 مارس 1975 م صادر کردند.
اصول قرارداد1975
١- طرفین مرزهای زمینی خود را بر اساس پروتکل 1913 استانبول و صورتجلسات تحدید حدود1914 م تعیین نمایند.
٢- دو کشور مرزهای آبی خود را بر اساس خط تالوِگ معین می نمایند.
٣- طرفین متعهد می شوند که در مرزهای خودکنترل دقیق به منظور قطع هرگونه رخنه ونفوذکه جنبه داشته باشداعمال کنند.« خرابکارانه »
٤- مقررات فوق عوامل تجزیه ناپذیر برای یک راه حل کلی بوده، در نتیجه نقش هر یک از مفاد فوق باروحیه توافق الجزیره مغایر است.
عهدنامه مرزی و حسن همجواری1975
دارای
یک مقدمه
هشت ماده
سه پروتکل
یک الحاقیه
.
پروتکل راجع به علامت گذاری مجدد مرز زمینی بین ایران و عراق.
-2 پروتکل مربوط به تعیین مرز رودخانه ای بین ایران و عراق.
-3 پروتکل راجع به امنیت در مرز ایران و عراق.
-4 الحاقیه مربوط به بند 5 ماده 6 عهدنامه.
چهار موافقت نامه تکمیلی
1- موافقت نامه مربوط به مقررات کشتیرانی در اروندرود.
2- موافقت نامه راجع به استفاده از آب رودخانه های مرزی
3- موافقت نامه مربوط به تعلیف احشام.
4- موافقت نامه مربوط به کلانتران مرزی.
شرایط حاکم بر ایران و عراق قبل از جنگ تحمیلی
حوادث کوچک و بزرگی که در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد سبب شد که جهان از سال 1947 م به بعد به دو جبهه متضاد و متخاصم
شرق
غرب
تقسیم شود.
عراق درکدام تقسیم بندی
کشور عراق قبل ازکودتای ژنرال عبدالکریم قاسم تحت قیمومیت و تحت الحمایه انگلیس بود و در بلوک غرب دسته بندی می شد.
عراق بعدازکودتای قاسم و استقرار نظام جمهوری با مشی سوسیالیستی به اردوگاه شرق منتقل شد
وتا زمان وقوع جنگ تحمیلی و بعد از آن نیز به اردوگاه شرق تعلق داشت و روابط حسنه ای با کشورهای بلوک شرق داشت
ایران در کدام تقسیم بندی
ایران با نظام سنتی پادشاهی در دوره بعد از جنگ جهانی دوم ابتدا با اتکاء به دولت انگلیس وبعد از کودتای 28 مرداد 1332 بااستیلا و نفوذ آمریکایها در ایران در بلوک غرب و کشورهای وابسته به غرب دسته بندی می شود.
اما انقلاب اسلامی ایران درجهان آن روز، پدیده ای نوظهور بود که ایران را از سلطه آمریکا نجات داد و سلطه شرق را هم نپذیرفت
وضعیت سیاسی و امنیتی ایران
-اختلاف های سیاسی در بین احزاب و گروه های سیاسی
– نا آرمی در بعضی از شهرها و مناطق کشور ( کردستان سیستان و بلوچستان- ترکمن – خوزستان)
– ترور شخصیتهای مهم انقلاب
– فعالیت گسترده ضد انقلاب و مخالفین نظام برای انحلال ارتش
– فاصله گرفتن کشور از قدرت های جهانی و منطقه ای به دلیل ماهیت استکبار ستیزی
– جلو گیری از ایجاد یک حکومت مقتدر مردمی در کشور مبنی بر تفکر اسلامی از ناحیه استکبار جهانی
وضعیت سیاسی و امنیتی عراق
قدرت گرفتنی حزب بعث و برخورداری رئیس جمهور از اختیارات مطلق
نزدیک شدن به قدرت های منطقه ای و جهانی و ایجاد پیمان دوستی باآنها
سرکوبی مخالفن و ناراضیان داخلی و تصفیه درونی حزب بعث
دارای ثبات سیاسی و قدرت متمرکز
اقتصادی ایران
کاهش تولیدو فروش نفت
بلوکه شدن ذخایر ارزی ایران در بانک های امریکا
تحریم اقتصادی ایران توسط شرکت های غربی
انتقال دارایی های کشور به خارج توسط خانواده سلطنتی پهلوی و وابستگان آنها
غیر فعال بودن صنعت کشور به دلیل اعتصاب های اوایل انقلاب
اقتصادی عراق
افزایش در آمد های نفتی و صرف آن جهت تقویت و توسعه ارتش
برخورداری از منابع آب فراوان و محصولات کشاورزی
کمک های اقتصادی و کالایی کشور های غربی به عراق
اجتماعی و فرهنگی ایران
ترویج تفکر انحرافی بین مردم توسط احزاب و گروهک های ضد انقلاب
-ایجاد اختلاف های مذهبی و قومی وفکری در کشور
-نفوز احزاب و گروهک های ضد انقلاب در دانشگاه ها
اجتماعی و فرهنگی عراق
ترویج فرهنگ قومیت گرایی عربی توسط رژیم
ترویج فرهنگ حزب بعث و نداشتن اعتقادبه آموزه های دینی و مذهبی
محدویت برای روحانیون و علمای شیعه در عتبات عالیات
محدودیت در امر تردد زائران به عتبات
اوضاع نظامی ایران
تغیر در ساختار مولفه های قدرت نظامی ارتش برا اثر انقلاب
کاهش استعداد نیروی انسانی ارتش بر اثر جدا شدن بعضی از سران، تقلیل دوره خدمت سربازی
و باز نشسته شدن رده های بالا
نبودن آمادگی در ارتش جهت وارد شدن به جنگ به دلیل طی نکردن دوره های آموزشی
اوضاع نظامی عراق
تامین کلیه نیازمندی های تسلیحاتی ، آموزشی و تدار کاتی از شوروی
تامین کلیه نیازمندی های جنگ افزاری ، و تجهیزات نظامی از سوی دولت های اروپای .فرانسه –ایتالیا
تقویت و توسعه ارتش در بعد نیروی انسانی ، آموزشی ، تسلیحاتی
نقش نظام بین الملل در وقوع جنگ – کشوره های منطقه
59/5/12 جلسه با حضوربا اکثر کشورهای عربی در شهر طائف
1-عربستان و کویت – افزایش تولیدنفت را برای عراق بفروشند
2-اردن-بندر عقبه را جهت تدارک ارتش بعث در اختیار عراق بگذارد
3-مصر- با توجه به فقیر بودن مصر،نیروی کار گر به عراق فرستاد تا امکان بسیج نیرو های عراقی فراهم شود
و بقیه کشور ها با کمک های مالی و نیروی انسانی عراق را یاری کردند
.
سوریه جنگ عراق با ایران را محکوم کرد و آنرا برای انحراف افکار عمومی اعراب از مبارزه با اسرائیل اعلام داشت
لیبی هم معتقد بود جنگ تا سر نگونی صدام باید ادامه پیدا کند که پس از چند سال به سمت عراق گرایش پیدا کرد
ب- کشورهای فرا منطقه
1-امریکا- در ابتدا مدعی بود که قبل از اشغال لانه جاسوسی حمله عراق را به سران ایران اعلام کرده
و تا اخر جنگ پشتیبان سرسخت عراق هم از لحاظ نظامی و تجهیزاتی و تدار کاتی و مالی بود
2-شوروی- در ابتدای جنگ گسترده ترین روابط سیاسی و نظامی را بادولت بعثی عراق داشتو عمده ترین تامین کننده سلاح باری عراق بود
3-سازمان های بین الملل-
انقلاب اسلامی
استکباربا استفاده ازسرسپردگان داخلی و باایجاد غا ئله های قومی ومنطقه ای ، قصدداشت کشورراتجزیه واستیلای مجددخودرا را بر ایران تحمیل نماید که باتدابیرحکیمانه حضرت امام(ره) وهوشیاری وفداکاری امت این توطئه ها با ناکامی مواجه گردید .
اوضاع سیاسی حاکم بر ایران
1-حاکمیت ملی گراها یا لیبرالهاست که از 16 بهمن 1357 با نخست وزیری مهندس بازرگان شروع می شود و تا سقوط بنی صدر در خرداد 1360 ادامه دارد
2- اشغال سفارت آمریکا توسط دانشجویان پیروخط امام وافشای اهداف توسعه طلبانه آمریکا در ایران
3- عملیات طبس را درتاریخ1359/2/5
4- کودتای نوژه که توسط بقایای رژیم شاهنشاهی در ارتش وبرخی نهادهای داخلی
اقدامات بنی صدر
مخالفت با اصل ولایت فقیه در قانون اساسی بصورت مستقیم و غیر مستقیم
مخالفت با یاران و طرفداران تفکر امام و مبارزان مکتبی
ایجاد دفتر هماهنگی ریاست جمهوری در تمام استانها
بکارگیری همفکران که از گروههای وابسته و مخالف انقلاب به حساب می آمدنددر آن دفاتر
شروع به ترور شخصیت یاران امام
تشکیل گارد حفاظت ریاست جمهوری از نیروهای مسلح احزاب چپ و منافقین
تاسیس روزنامه انقلاب اسلامی و روزنامه میزان برای ایجاد التهاب در کشور
آوردن مسعود رجوی سرکرده منافقین در دفتر ریاست جمهوری
.
5-حضورجریانهای چپ و کمونیست مثل حزب دمکرات کردستان، حزب کومله واحزاب چپ مهاجر با مشی مسلحانه
6-گروههای چپ مثل چریکهای فدایی خلق در گنبد و ترکمن صحرا باشعارهای ناسیونالیستی
7-نیروهای میانه رو و ملی گرای درون حاکمیت که از شدت گرفتن حرکت انقلاب ناراضی اند
8- برخی از گروههای کمونیستی مثل حزب توده
9- برخی از گروههای مثل گروه فرقان
نتیجه کار بنی صدر
عزل بنی صدر از فرماندهی کل قوا در تاریخ1360/3/20
رای عدم کفایت سیاسی مجلس شورای اسلامی به او
مخفی شداو در خانه های تیمی منافقان از60/3/30
رفتن به فرودگاه بین المللی مهرآباد با آرایش و لباس زنانه بهمراه مسعود رجوی
فرار شبانه از ایران باهواپیمای بوئینگ 707 نظامی
وضعیت اقتصادی ایران
1- معلق ماندن قراردادهای اقتصادی با کشورهای غربی که در زمان رژیم گذشته منعقد شده بود.
2- مشکل فروش نفت در بازارهای جهانی و ایجاد تزلزل در قیمت پایه نفت در سازمان اپک.
3- فقدان یک سیستم تعریف شده که بتواند الگوی ارائه شده از طرف امام(ره) را در برنامه های اجرایی جامه عمل بپوشاند و دورنمایی روشن از اقتصاد اسلامی را ترسیم نماید .
4-وضعیت نابسامان بانکها، بدهکاران فراری و …
.
5)- بلوکه شدن دارایی های ایران در بانکهای آمریکا و تحریم اقتصادی ایران.
6)- حرکت کُند چرخهای اقتصادی کشور به دلیل عدم امکان تهیه و خرید لوازم یدکی و تجهیزات مورد نیاز کارخانجات صنعتی و اغتشاش گروهکهای چپ در محیط های کارگری.
7)- عدم پیش بینی راه حل اقتصادی متناسب با استراتژی عدم وابستگی به شرق و غرب با حفظ سیاست مبارزه با آمریکا.
وضعیت نظامی
1-خروج کارشناسان نظامی وفرار برخی ازفرماندهان نظامی به خارج ازکشور که عمده فنون وتخصص های نظامی را در اختیار داشتند.
2-کاهش نیروهای ارتش توسط دولت بازرگان
3-لغو قراردادهای نظامی توسط دولت موقت
4- کاهش مدت سربازی از 24 ماه به 12 ماه
5- انتقال نیروهای کادر ارتش به شهرهای محل سکونت خود
6- شعار انحلال ارتش برای تضعیف روحیه پرسنل آن
7- کودتای نوژه و فرار تعدادی از عناصر ارتشی کودتا
8- در اختیارقراردادن اطلاعات ارزشمندی ازتوان دفاعی به عراق
9-تلاش برای به کارگیری بخشی از تجهیزات نظامی در امور غیر نظامی و کشاورزی و …
10- لغو خرید هواپیماهای شکاری و ناوچه های موشک انداز مدرن و هواپیماهای آواکس
11- متوقف نمودن طرح احداث پایگاههای نظامی چابهار و دیگر نقاط
.
12- فراخوان وابسته های نظامی ایران از کشورهای خارجی
13- متوقف شدن یا کاهش برخی امور حیاتی ارتش مانند آموزش و تعمیر و نگهداری.
14- درگیر بودن ارتش در مقابله با گروهکهای ضد انقلاب و تجزیه طلب دراستانهای شمالی و شمال غرب کشور
توان نظامی ایران قبل از شروع جنگ تحمیلی
بر اساس آمار، استعداد نیروی انسانی ارتش ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی 415 هزار نفر بود
با پیروزی انقلاب و تغییر و تحولاتی که در سازمان ارتش رخ داد آمار به 230 هزار نفر کاهش یافت
که بین نیروی هوایی ، دریایی و زمینی تقسیم می شد
توان نظامی ایران1
نیروی زمینی:
نیروی انسانی 150000
تانک و نفربر 2800 دستگاه
توپخانه صحرایی 710 قبضه
بالگرد 843 فروند
نیروی هوایی:
نیروی انسانی 30000
هواپیمای عملیاتی 447 فروند
بالگرد 50 فروند
توان نظامی ایران2
نیروی دریایی:
نیروی انسانی 40000نفر
زیر دریایی 1 فروند
ناوشکن 3 فروند
مین جمع کن ساحلی 3 فروند
مین جمع کن دریایی 3 فروند
هاورکرافت 14 فروند
هواپیما 40 فروند
بالگرد (هلی کوپتر) 24 فروند
توان نظامی ایران3
ژاندارمری :
نیروی انسانی 74000
هواپیما 1 فروند
بالگرد 74 فروند
کشتی 32 فروند
استعداد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی :
باتدبیر حضرت امام خمینی (ره) سپاه تشکیل گردید
برای خنثی کردن هر نوع تهدید علیه نظام با توجه به روحیه انقلابی که داشتند
این نهاد درابتدا به عنوان کمیته دفاع شهری
پس از چندی با نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این وظیفه خطیر راعهده دار گشت
در سراسر کشور شروع به فعالیت نمود .
نیروی انسانی آن در زمان شروع 30000نفر
دارای تجهیزات نظامی محدود (سلاح های سبک)بوده است.
شرایط حاکم بر عراق قبل از تهاجم
وضعیت سیاسی:
تشکیل نظام سلطنتی توسط ملک فیصل
تشکیل حکومت جمهوری توسطعبدالکریم قاسم
دور اول حکومت بعثی ها بر عراق بعد از کودتاتوسط عبدالسلام عارف
دور دوم حکومت بعثی ها بر عراق کودتا توسط احمد حسن البکر
صدام حسین بعد از استعفای حسن البکر به عنوان دبیرکل حزب بعث عراق به قدرت رسید
عملکرد صدام در سیاست
حزب بعث سوسیالیستی که بر معیارهای غیر مذهبی و با تکیه بر ناسیونالیسم عربی بنیانگذاری شده بود،
پایه های حکومت استبدادی خود را تثبیت و تحکیم بخشید و قدرت وحکومت عراق را قبضه کرد.
در این دوره کشور عراق به یک دوره ثبات سیاسی دست یافت
شخص رئیس جمهور ؛ دبیرکل حزب حاکم ، ریاست شورای فرماندهی انقلاب و فرماندهی کل نیروهای مسلح را در اختیار
همه قدرت در دست رئیس جمهور متمرکز بود
وضعیت اقتصادی عراق
برنامه اصلاحات اقتصادی صدام حسین
1- اصلاحات ارضی
2- توزیع ثروت
3- آموزش
4- بهداشت
5- پایه گذاری صنعت پیشرفته به برکت صدور نفت
6- بالارفتن قیمت جهانی نفت
در زمان شروع جنگ تحمیلی، ذخایر ارزی کشور عراق حداقل 35 میلیارد دلاربود.
نفت در عراق
احمد حسن البکر شرکت نفت انگلیس- عراق را ملی کرد
سهم تولید و صادرات نفت عراق در سازمان اوپک برابر سهم تولید و صادرات ایران بود، در حالی که جمعیت کشور عراق 13میلیون نفر و جمعیت کشور ایران 33 میلیون نفر بوده است
می توان نتیجه گرفت که درآمد سرانه عراقی ها سه برابر درآمد سرانه ایرانی ها و کشور عراق دارای توان اقتصادی بالایی برای واردشدن در جنگ بوده است.
وضعیت نظامی عراق
درابتداء کشور عراق درزمینه های سازماندهی، آموزش وتسلیحات تحت هدایت افسران انگلیس
قرار گرفت
افسران ارشد عراقی برای گذراندن دوره های تکمیلی آموزش نظامی به انگلستان و هندوستان اعزام می شدند.
تغییر جهشی از وابستگی غرب به وابستگی شرق توسط عبدالکریم قاسم
.
شوروی به عمده ترین کشور تامین کننده نیازهای نظامی ارتش عراق تبدیل شد.
انعقاد قرارداد همکاری نظامی 15 ساله بین دو کشور عراق وشوروی
استفاده از انواع سلاح ها و تجهیزات فرانسوی هم در ارتش عراق معمول شد
در آستانه جنگ
پرسنل سازمانی نیروی انسانی عراق در زمان جنگ علیه ایران 555400 هزار نفر در قالب 3 سپاه ، 12 لشگر و 15 تیپ سازماندهی شده بود.
توان نظامی عراق1
نیروی زمینی:
/ نیروی انسانی نفر420000
یگان های مانوری 12 لشکر و 15 تیپ
تانک 3100 دستگاه
نفربر 2300 دستگاه
توپخانه صحرایی 800 قبضه
توپخانه پدافند هوایی 400 قبضه
موشک انداز 60 فروند
توان نظامی عراق2
نیروی هوایی:
نیروی انسانی 32000نفر
هواپیمای جنگی 450 فروند
بالگرد 400 فروند
توان نظامی عراق3
نیروی دریایی :
ارتش عراق که حداقل مرز آبی را در خلیج فارس نسبت به سایر کشورها داشت از نیروی دریایی قوی نبود . استعداد نیروی دریایی عراق در آن دوران 10000 نفر و تعداد محدودی ناوچه کوچک و بزرگ و قایق توپدار بود که در چند ناو تیپ سازماندهی شده بودندبرخوردار
.
تهاجم سراسری ارتش عراق ومقاومت در برابر متجاوزین بعثی
علل سیاسی
1- جلوگیری از نفوذ و صدور انقلاب اسلامی در عراق و براندازی نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران
2- خروج عراق از تنگنای ژئوپلیتیک و دسترسی بیشتر به آب های آزاد
الف) عراق با اشغال خوزستان و بوشهر می توانست نفوذ خود را در خلیج فارس وسعت بخشد .
ب) خوزستان دارای معادن عظیم نفت و گاز بود که باعث نفوذ زیاد عراق در بازار نفت می شد
ج) مردم خوزستان ، عمدتا عرب زبان اند ، اوتصور می کرد مردم به استقبال او می آید
3- عقده حقارت تاریخی صدام در خصوص امضای قرار داد 1975 الجزایر و اقدام برای جبران آن
4- همسو و موافق بودن کشور های منطقه با تصمیم صدام در تهاجم به جمهوری اسلامی ایران
5- تضاد عقیدتی
6- آرزوی صدام برای رهبری جهان عرب و به دست آوردن ژاندارمی در منطقه
7- ماهیت اخلاقی شخص صدام و جاه طلبی وی در امر کشور گشایی و برتری طلبی
8- عدم وحدت نظر و همدلی بین دولت ، نهاد های سیاسی و مذهبی ایران
9- چراغ سبز آمریکا به عراق در مورد تهاجم به جمهوری اسلامی ایران الف) ازاد سازی گروگانها
ب) امید به گرایش به سوی امریکا ج) فروش تسلیحات نظامی
علل تهاجم رژیم بعث عراق به جمهوری اسلامی ایران
1- کاهش نیروهای ارتش توسط دولت بازرگان او اعلام ایران به ارتش 500 هزار نفری نیازی ندارد و تعداد ارتشیان کاهش خواهد یافت
2- لغو قرار داد های نظامی توسط بازرگان
3- کاهش مدت خدمت سربازی از 24 ماه به 12 ماه و سپس برگشت آن به 18 ماه پس از 4 ماه ؛
4- شعار انحلال ارتش از سوی گروه های ضد انقلاب و تاثیر روانی آن بر روی روحیه کارکنان ارتش ؛
5- قطع پشتیبانی های همه جانبه نظامی و تدارکاتی کشور های غربی و شرقی از ارتش ایران و تحریم تسلیحاتی ایران؛
6- برکناری یا فرار فرماندهان رده بالای ارتش و ایجاد ضعف مدیریت در ارتش ؛
7- رکورد در برنامه های آموزشی و نقص سلاح و تجهیزات به علت عدم انجام نگهداری و تعمیرات دوره ای ؛
ب) علل نظامی
8- انتقالات و انتصابات غیر منطقی و شتابزده فرماندهان و پرسنل فنی و متخصص در ارتش ؛
9- بی اعتمادی و بدبینی مسئولان نسبت به فرماندهان ارتش در اثر وقوع کودتای نقاب (پایگاه هوایی شهید نوژه همدان)؛
10- درگیر شدن قسمت قابل ملاحظه ای از یگان های ارتش در ناآرامی های داخلی از جمله کردستان و عدم حضور آنان در مناطق مرز مشترک با عراق به عنوان عامل بازدارنده ؛
11- آمادگی رزمی ارتش عراق و پیش بینی و برنامه ریزی برای شروع جنگ از یکسال قبل از تهاجم
12- فرصت طلبی صدام حسین جهت بهره برداری از ضعف مقطعی ارتش ایران .
13- خروج 12 هزار مستشار آمریکایی
ج) علل اقتصادی
1- مشکل فروش نفت و ایجاد تزلزل در قیمت پایه ای نفت در اوپک
2- بلوکه شدن دارایی های ایران در بانک های آمریکا و تحریم اقتصادی
3- عدم پیش بینی راه حل های اقتصادی متناسب با استراتژی عدم وابستگی به شرق و غرب
4- معلق ماندن و بلاتکلیف بودن قرار داد های اقتصادی ایران
اهداف کلی رژیم بعث عراق در تهاجم علیه جمهوری اسلامی ایران
الف) حاکمیت مطلق بر اروندرود و لغو قرار داد 1975 الجزایر
ب) تجزیه استان خوزستان و الحاق آن به عراق ؛
ج) خروج از تنگنای ژئوپلیتیک با تصرف سواحل شمال خلیج فارس ؛
د) ادعای برگرداندن جزایر سه گانه ایرانی (ابوموسی ، تنب بزرگ و تنب کوچک) به کشور های عرب حاشیه جنوبی خلیج فارس .
هـ) کسب رهبری جهان عرب
و) سرنگون کردن نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران (به علت هراس رژیم بعث عراق از تاثیر گذاری پیام انقلاب اسلامی در عراق).
زمینه سازی رژیم بعث عراق جهت تهاجم به نظام جمهوری اسلامی ایران
الف) اخراج و مصادره اموال منقول و غیر منقول حدود پنجاه هزار نفر از اتباع شیعه مذهب عراق به اتهام ایرانی الاصل بودن آنها
ب) پناه دادن به بسیاری از ضد انقلابیون فراری به عراق و وابستگان رژیم گذشته
ج) تاسیس رادیو هایی به زبان های فارسی ، ترکی ، ارمنی ، کردی ، ترکمنی ، بلوچی و عربی جهت تحریک اقوام ایرانی و ایجاد تفرقه و فتنه های قومی و مذهبی در داخل ایران ؛
د) ایجاد دفتر به اصطلاح آزادی بخش خوزستان و کوشش مذبوحانه برای تحریک ایرانیان عرب زبان و حمایت از احزاب و گروهک های معاند نظام
هـ) چاپ نقشه های جعلی استان خوزستان و تغییر اسامی شهر های منطقه ؛
و) اظهارات و اعمال تهدید آمیز مانند :
ز) اعزام عده ای از خرابکاران آموزش دیده عراقی به داخل خاک ایران در لباس ایرانیان اخراجی به منظور خرابکاری در مراکز حیاتی
ح) احداث پاسگاه های جدید مرزی و تقویت پاسگاه های قدیمی مرزی ؛
ط) فراخوانی نیرو های ذخیره ارتش عراق به جز افراد یرانی الاصل ؛
ی) حمله به پاسگاه ها و روستا های مرزی ایران و به اسارت بردن تعدادی از مردم ؛
ک) پرداخت مبلغ یکصد میلیون دلار به کشور اردن برای ایجاد تسهیلات عبور وسایل جنگی از بندر عقبه
ل) انتقال هواپیماهای نظامی و مسافربری از عراق به فرودگاه های عربستان اردن به منظورحفظ سلامت آنها؛
م) انتقال کشتی های باری و تجاری عراق از اروند رود و بندر بصره به بنادر و مناطق دیگر
ن) تخریب لوله های نفت ایران توسط عوامل خرابکار رژیم بعث عراق ؛
س) رزمایش یگان های ارتش عراق در مناطق و سرزمین های مشابه با ایران ؛
ع) استقرار یگان های نظامی و ایجاد مواضع در سرتاسر مرز عراق با ایران یک ماه قبل از شروع تهاجم
ف) تسلیح و تجهیز احزاب سیاسی مناطق کردنشین غرب کشور و تبدیل آنها به احزاب شورشی علیه نظام
فصل ششم
صدام
هجوم سراسری و اشغال مناطق مرزی جمهوری اسلامی ایران
صدام
1- بخاطر جاه طلبی خود درصدد برآمد تا قراداد الجزایر را که با امضای شخص او صورت گرفته بود نادیده بگیرد
2- تحقق آرزو های قدیمی اش در زمینه ثبت شدن نامش در تاریخ
جنگ ماقبل جنگ
اگر چه رسما تهاجم علیه ایران
در 31 شهریور 59 آغاز شد.
اما عملا 13 الی 14 ماه قبل از این تاریخ جنگ آغاز شده بود.
جنگ ماقبل جنگ به روایت تاریخ
4/4/58 –رادیو عراق در تحلیلی ایران را خطری برای جهان عرب و خلیج دانست(اعلام موضع خصمانه)
6/4/58 – رادیو بی بی سی تحلیل می کند احتمال این که عراقی ها ادعای خوزستان را بکند خیلی زیاد است
10/4/58 – یک عضو برجسته عراق در مصاحبه ای ایران را مهاجم و تهدیدی برای منطقه اعلام می کند
.
13/4/58 – صدام دریک اظهار نظر اعلام می کند: اگر ایران ادعا می کند که صداقت دارد و حامی فلسطین است، این سه جزیره را که غصب کرده به صاحبانش پس دهد.
15/4/58 تا20/4/58 – عراقی ها به سه کشور فرانسه ، آلمان و انگلیس ملاقاتی در سطح نخست وزیر و وزیران خارجه تشکیل دادند.
24/4/58 – عراق یک محموله وسیعی از تجهیزات و ابزار جنگی وارد خوزستان کرد، و با پرتاب نارجک به مسجد جامع خرمشهر اولین اختشاش را ایجاد کرد.
26/4/58 – حسن البکر بشکل مسالمت آمیز برکنار و صدام منصوب گردید.
7/5/58 – در اختلاف بین عربستان وسوریه صدام که تا آن زمان از سوریه حمایت می کرد ، تغییر موضع داد و از عربستان طرفداری کرد.
12/6/58 – پس از تسلط نسبی نیروی انقلابی در کردستان عزالدین و قاسم لو به عراق فرار کردند و پایکاه کردها به شمال عراق منتقل کرند.
19/7/58 – صدام بعنوان دبیرکل حزب بعث انتخاب و کل قدرت عراق به او منتقل گردید.
15/8/58 – عراق قرارداد وسیع تسلیحاتی با کشورهای غرب منعقد کرد
12/12/58 – اوج انفجارات در خوزستان انجام می شد.
20/1/59 – صدام دریک سخنرانی : آماده است برای دفاع از حاکمیت و افتخاراعراب، وارد جنگ شود.
21/1/59 – شاه حسین اردنی بشدت از صدام وکشور عراق تمجید کرد و او را ستون فقرات اعراب دانست.
23/1/59 – شاهپور بختیار به عراق سفرمی کند و جلسه ای با سران عراق برای ایجاد اختشاش در ایران برگزار می کند.
24/1/59 – صدام آیت ا… صدر را به شهادت می رساند.
28/1/59 – عراق برای اولین بار مسوولیت انفجار لوله های نفت ایران را می پذیرد.
30/1/59 – صدام یک مهلت 24 ساعته به دیپلماتهای ایران می دهد تا عراق را ترک کنند.
31/1/59 – برژنسکی(معاون امنیتی کاخ سفید) : درصورت کسترش درگیری ها بین ایران و عراق احتمال دخالت آمریکا وجود دارد.
29/2/59 – همزمان با دیدار وزیرخارجه عراق از آمریکا ، برژنسکی به عراق سفر می کند برای مذاکره .
29/4/59 – صدام در یک سخنرانی: اینک ما نیروی نظامی کافی برای بازپسگیری سه جزیره عربی را داریم(اعلام آمادگی جنگ)
13/5/59 – نقل و انتقالات وسیع نظامی و تمرکز ارتش عراق در مرز استان ایلام انجام می گیرد.
14/5/59 – صدام برای اولین بار دیداری با پادشاه عربستان انجام می دهد.
20/6/59 – صدام در سخنرانی: تصمیم گرفتیم که سرزمین های غصب شده توسط ایران را پس بگیریم –قرارداد الجزایر را پاره می کند.
26/6/59 – طی نامه ای به کاردان ایران در بغداد ، یک طرفه قرارداد الجزایر را کان لم یکن اعلام می کند.
31/6/59 – حمله خود را به ایران آغاز می کند.
تهاجم گسترده هوایی عراق
در روز 31 شهریور 59 نیروی هوایی با 192 فروند هواپیمای جنگنده برای انهدام پایگاه های هوایی ، فرودگاه ها و مراکز حیاتی ایران حمله هوایی گسترده ای را آغاز کرد
در پاسخ به تهاجم نیروی هوایی عراق، نیروی هوایی ایران بلافاصله، اولین واکنش خود را، حدود 4 ساعت بعد با حمله 4 فروند جنگنده F4 از پایگاه هوایی بوشهر به پایگاه های هوایی شعیبیه در اطراف بصره و الرشید در بغداد آغاز گردید و 20 ساعت بعدنیز در تاریخ 1 مهر 1359 با 140 فروند هواپیمای بمب افکن ، اقدام به بمباران پایگاه های هوایی (الحریه) در کر کوک و پایگاه های (بصره)، (ناصریه) و (البکر) در شرق ، (الدجیل) در شمال بغداد و (الکوت) کردند .
تهاجم زمینی
اهداف تهاجم ارتش بعث عراق به منطقه جنوبی
الف) کنترل کامل اروندرود با تصرف خرمشهر و جزیره آبادان؛
ب) دسترسی به سواحل شمال غربی خلیج فارس با تصرف بنادر امام و ماهشهر
ج) تصرف منابع مهم نفت و گاز با هدف تضعیف و نابودی اقتصاد ایران ؛
د) تصرف استان خوزستان و اشغال مناطق عرب نشین این استان
در روز 14مهرماه نیروهایی از دشمن از طریق محور تنومه ، کوشک و اهواز موفق شدند در مسیر پیشروی ، پادگان حمید را اشغال کنند و در روز پنجم مهر به دب حردان (حدود 20 کیلومتری غرب اهواز) برسند .
در خرمشهر بعد از 34 روز نبرد و مقاومت های مردمی ، نیرو های عراقی توانستند خرمشهر را اشغال کنند .
سپاه سوم که ماموریت داشت استان خوزستان را تصرف کند بعد از 56 روز تلاش فقط توانستند دو شهر از 26 شهر و حدود 12 هزار کیلومتر مربع از مساحت استان خوزستان (کمتر از یک پنجم) در غرب رودخانه های کرخه و کارون را اشغال کند و از دسترسی به ذخایر زیر زمینی محروم ماند و زمین گیر شد . (السامرایی ، 1388 ، ص 50)
فصل هفتم
نظرات و تدابیر حضرت امام خمینی (ره)
، مقاومت مردمی و نیروهای مسلح ، متوقف کردن متجاوز
تدابیر حضرت امام در مقابله با مخالفان بقاء ارتش و کسانی که خواهان انحلال آن بودند چنین است
1-تضعیف ارتش ، تضعیف اسلام است
2-روز 29 فروردین ماه را روز ارتش تبیین فرمودند
3- مردم ارتش را یاری و تقویت کنید . آنکه می گوید ارتش باید منحل شود ، منافق است . ارتش باید بماند .
4- در دوم اردیبهشت ماه 1358 ، فرمان تشکیل و سازماندهی سپاه پاسداران را صادر کردند .
5- در پنجم اذرماه 1358 تشکیل ارتش بیست میلیونی توسط نیرو های بسیج مردمی را اعلام کردند .
6- ایشان تهدید عراق و تمامی تحولات امنیتی در داخل را یک سیکل به هم پیوسته داخل و خارج در چارچوب سیاست های آمریکا علیه انقلاب اسلامی تعریف کردند .
نقش آمریکا در تحریک رژیم بعثی عراق را در آماده شدن برای حمله به ایران متذکر شدند .
حضرت امام خمینی (ره) با تاکید بر مفهوم جنگ یعنی ((جنگ اسلام و کفر)) و ((صدام عامل آمریکا)) به هم پیوستگی جنگ و انقلاب را مشخص و ماهیت تجاوز به ایران را روشن ساختند
1- تشکیل شورای عالی دفاع و صدور فرامین جدید به منظور هماهنگی نیروهای مردمی
2- ایشان در یک عملیات رونی علیه صدام و رژیم بعث به ملت ایران اطمینان می دهند که یک دزدی آمده است سنگی انداخته و فرار کرده و در قبال اسلام گرایی صدام نیز می فرمایند : ((صدام حسین به حسب حکم شرعی کافر است)) و جرم ملت ایران را مخالفت با آمریکا تعیین می کند .
3- من از ملت ایران خواهانم که در هر مسئله ای که پیش می آید قوی باشند ، قدرتمند باشند ، متکی به خدای تبارک و تعالی باشند و از هیچ چیز باک نداشته باشند ما از آن قدرت های بزرگ نترسیدیم این صدام که قدرتی ندارد ، عراق چیزی نیست
ب) مرحله دوم بعد از تهاجم رژیم بعث عراق
4- حضرت امام خمینی (ره) تکلیف ملت ایران و نیرو های مسلح را در واکنش به تجاوز رژیم بعثی این گونه تبیین می کنند :
((جنگ ، جنگ است و عزت و شرف میهن و دین ما در گرو همین مبارزات است . جوانمردی ارتش و سایر قوای مسلحه مثل سپاه پاسداران و دیگران ما را به یاد (جوانمردی های صدر اسلام انداخت
تکلیف ما این است که از اسلام صیانت کنیم و حفظ کنیم اسلام را . کشته بشویم تکلیف را عمل کرده ایم ، بکشیم هم تکلیف را عمل کرده ایم . این همان منطقی است که ما در اول هم ، که با این رژیم فاسد پهلوی مخالفت می کردیم ، منطق ما همین بود .
بی ثباتی اولیه حاصل از پیامد های تهاجم عراق با دعوت مردم به آرامش نه تنها به رفع نگرانی از تهدید موجودیت نظام انجامید بلکه رزمندگان اسلام موفق شدند متجاوزان را از رسیدن به اهداف از پیش تبیین شده محروم کنند .
.
فصل هشتم
اقدامات سیاسی و نظامی ایران از متوقف کردن دشمن
تا
پایان سال اول دفاع مقدس
اوضاع سیاسی و امنیتی
1- فعالیت های منافقین و ضد انقلاب
2- چگونگی عزل و فرار بنی صدر
ویژگی ها و خصوصیات فرماندهی بنی صدر
بنی صدر با مسائل نظامی آشنا نبودوتنهابرای باز بودن دست وی در اداره کشور ، فرماندهی کل نیروهای مسلح به او تفویض شده بود . بنابراین توقع داشتن یک تفکر نظامی مستقل و حرفه ای از او ، انتظار درستی نبود .اومتکی به عناصری از ستاد مشترک و نیروهای ارتش ، فرماندهی جنگ را دنبال می کرد و به توان نیروهای داوطلب مردمی زیاد اعتقادی نداشت و آنان را فاقد تخصص و تجربه می دانست .
بر همین اساس اهمیت زیادی به تجهیز و توسعه قدرت نیروهای مردمی و بسیجیان داوطلب نمی داد . او به حضور جدی سپاه در جنگ نیز خوش بین نبود و از قدرت گرفتن سپاه در جنگ به دلیل ولایی بودن و تبعیت از فرامین رهبری هراس داشت و راضی به نظر نمی سید .
فصل نهم
آزاد سازی مناطق اشغالی جمهوری اسلامی ایران
1- تغییر در فرماندهی عالی جنگ
2- همکاری و هماهنگی موثر ارتش و سپاه
3- آزاد سازی مناطق اشغالی (کلیاتی از عملیات های مشترک سپاه و ارتش)
الف) عملیات ثامن الائمه
ب) عملیات طریق القدس
ج) عملیات فتح المبین
د) عملیات بیت المقدس
4- تحلیل وضعیت عملیات های آزادسازی
5- دلایل پیروزی نیروهای مسلح
الف) رهبری و مدیریت مدبرانه حضرت امام خمینی (ره)
ب) طرح ریزی اصولی عملیات و تصمیم گیری منطقی فرماندهان ارتش و سپاه
ج) ایمان و انگیزه رزمندگان اسلام
د) ابتکا و نوآوری در تاکتیک و انجام عملیات های شبانه
هـ) ترکیب تدبر و عقلانیت با روحیه شهادت طلبی
و) افزایش همکاری و همدلی بین ارتش و سپاه
ز) انسجام و وحدت ملی در کشور پس از فرار بنی صدر
ح) استفاده بهینه از ظرفیت ها و منابع ملی
ط) شناسایی و کسب اطلاعات دقیق از دشمن
ی) استفاده گسترده از ظرفیت داوطلبان بسیجی و مردمی
ک) به کارگیری تجربه عملیات های قبلی
1- عزل بنی صدر
2- شهید علی فلاحی جانشین فرماندهی نیروی های مسلح معرفی شد.
3-محسن رضایی فرمانده سپاه
4-شهیدصیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش
تغییردرفرماندهی عالی جنگ
اهداف عملیات ثامن الائمه
1- شکست حصر آبادان
2- آزاد سازی جاده آبادان اهواز
3- آزاد سازی جاده آبادان ماهشهر
4- آزاد سازی مناطق اشغالی در شرق کارون
شهادت شهیدان
فلاحی – فکوری –کلاهدوز- نامجو –محمدعلی جهان آرا –چند روز بعد از عملیات بطور مشکود در نزدیکی تهران بوجود آمد
اولویت انتخاب محل عملیات ثامن الائمه (ع)
فرمان قاطع امام راحل برای رزمندگان اسلام
جهت شکستن حصر آبادان
عملیات در ساعت یک بعداز نیمه شب روز پنجم مهرماه سال 1360در نهایت غافلگیری آغاز گردید
دست آورد های عملیات ثامن الائمه
1- خارج شدن آبادان از محاصره یک ساله
2- افزایش روحیه آفندی و خودباوری در نیروهای ایران
3- سرآغاز پیروزی و همدلی بین مسئولین
پیامد های خارجی
تشکیل شورای همکاری خلیج فارس برای حمایت از عراق و نابودی جمهوری اسلامی ایران آمدن ناوگان امریکا به خلیج فارس
ویژگیهای عملیات ثامن الائمه(ع)
1-نام عملیات اول حمزه بود سپس با نام ثامن الائمه نام گزاری شد
2-از شگرد ها در منطقه فیاضیه ما تونل حفرکردیم با استفاده از مغنی ها که در سنگر عراقی خارج شدنددر حدود1200متر
3-اولین عملیات مشترک ارتش وسپاه بود
4-معجزه مواد نفتی در داخل رود خانه کارون بریزیم و اتش بزنیم که خود عراقیها گلوله زدند که دودعظیمی منطقه را گرفته بود با چرخشباد دود بطرف عراقی ها رفت که در بی سیم های خود دائما می گفتند ظلمات ظلمات
اهداف عملیات طریق القدس
آزاد سازی شهر بستان
تک در جبهه میانی (غرب سوسنگرد)
1-بمنظور انهدام نیروهای دشمن
2- تصرف تنگ چذابه در شمال رودخانه کرخه،
3-اشغال شهر بستان و وصول به سواحل شرقی هورالعظیم و کرانه های شمالی رودخانه نیسان (از شاخه های کرخه کور)
4- پدافند در امتداد مناطق یاد شده.
نقشه عملیات
طریق القدس
عملیات طریق القدس
در ساعت 30 دقیقه بامداد هشتم آذر 1360 آغاز گردید قبل از آغاز تک باران شروع به باریدن کرد بارش باران به فال نیک گرفته شد زیرا رمل ها را سفت، توان نگهبانی و دیده بانی و استفاده از گلوله های منور را برای دشمن کاهش و از تشنگی نفرات در اثر طی مسیر طولانی کاسته می گردید
مصادف شدن باماه محرم با این عملیات بسیار مهم بود
نزدیکی به مرز
زیر اتش بودن اهواز- جدایی بین خطوط دشمن
دست آوردهای عملیات طریق القدس
1-انهدام بیش از 200 دستگاه تانک و نفربر، 115 دستگاه وسایل سنگین مهندسی و راه سازی
2- انهدام سه گردان توپخانه بیش از 400 دستگاه خودرو و مقادیر زیادی مهمات و تجهیزات
3-غنیمت گرفته شد و هزاران نفر از پرسنل دشمن کشته و زخمی و اسیر گردیدند.
امام در پایان این عملیات فرمودند
این است فتح الفتوح
عملیات فتح المبین
عملیات در ساعت یک بامداد روز دوم فروردین 1361 آغاز گردید در چهار مرحله
مرحله اول 2 فروردین 61 کنترل جاده اصلی پای پل کرخه، سه راهی قهوه خانه، علی گره زد
مرحله دوم 4فروردین 61 تصرف تنگ رقابیه
مرحله سوم 6فروردین 61 تصرف تپه های سایت 4 و 5 وتصرف تپه های ابوصلیبی(کلید بصره را صدام قول داده بود)
مرحله چهارم 8فروردین 61 تصرف تنگ های برقازه و ابوغریب
بازتاب های سیاسی عملیات فتح المبین
گزارش رویتر در 7/1/1361
«صدام امروز خواستار آتش بس و حل و فصل مناقشه با ایران از راه های صلح آمیز که حقوق عادلانه تاریخی و قانونی را تضمین کند شد».
بی بی سی
با تاکید بر پیروزی رزمندگان ایران و سرانجام سقوط صدام را زنگ خطری برای کشورهای منطقه تلقی نمود.
واشنگتن پست و اکثر رسانه های امریکایی:
دولت امریکا تصور می کرد دولت انقلابی در معرض سقوط قرار دارد ولی امروز ایران با برتری یافتن به نیروهای عراقی در جبهه جنگ و سرکوب چریک های ضددولتی (منافقین) تهدید بزرگی برای کشورهای نفت خیز خلیج فارس می باشد.
پیام امام راحل به ملت مسلمان و نیروهای مسلح در خصوص عملیات فتح المبین
…آفرین بر شما که میهن خود را بر بال ملائکه ا… نشاندید و در میان ملل جهان سرافراز نمودید. مبارک باد بر ملت چنین جوانان رزمنده ای و بر شما چنین ملت قدردانی که به مجرد فتح و پیروزی توسط رزمندگان به دعا و شادی برخاستید. اینجانب از دور دست و بازوی قدرتمند شما را که دست خداوند بالای آن است می بوسم و بر این بوسه افتخار می کنم…….
فصل دهم راهبرد تعقیب و تنبیه متجاوز
1- چرایی ادامه جنگ پس از آزاد سازی خرمشهر
2- راهبرد جمهوری اسلامی ایران پس از آزادسازی خرمشهر
3- اجرای عملیات در داخل خاک عراق برای وادار کردن دشمن به قبول شرایط جمهوری اسلامی ایران
4- عملیات والفجر 8
5- عملیات کربلای 5
دلایل ادامه جنگ بعد از آزادسازی خرمشهر
الف ـ حضور عراق در 2500 کیلومتر مربع از سرزمین ایران.
ب ـ عقبه اصلی ارتش عراق آسیب اندکی دیده بود و اشتهای تجاوز همچنان در سران حکومت عراق وجود داشت
ج ـ فاصله عراق با شهرهای اصلی ایران در جنوب ( آبادان و خرمشهر ) 500 تا 700 متر بود ؛ ولی ایران از شهر اصلی عراق در این منطقه (بصره) 17 کیلومتر فاصله داشت ، لذا برتری عراق ، همچنان تهدیدی علیه تمامیت ارضی ایران به شمار می رفت
د ـ با توجه به باقی ماندن شاکله کلی ارتش عراق ، خطر حمله مجدد به خاک ایران وجود داشت و نبودن تضمین بین المللی و منطقه ای برای جلوگیری از تجاوز مجدد عراق به ایران
عدم ارایه پیشنهاد صلح تا پنج سال بعد از آزادی خرمشهر ، پیشنهادها تنها در حد آتش بس بود ؛ و پذیرش آتش بس مشکلات زیر را به دنبال داشت
امام خمینی :معتقد بودند جنگ را ادامه بدهید ولی داخل خاک عراق نشوید
الف) مردم عراق تصرف سرزمین خود را تحمل نمی کنند و آنهایی که الان با ما هستند در آن صورت به ما به عنوان متجاوز نگاه می کنند . پس نباید مردم عراق را در مقابل خود قرار دهیم .
ب) الان از لحاظ بین المللی موضع بر حق داریم و متجاوز در خاک ماست ، اگر وارد خاک عراق شویم کشور های جهان ، ایران را متهم به اشغالگری می کنند.
ج) اگر وارد خاک عراق شویم ، مردم بی گناه عراق آسیب می بینند و اذیت می شوند .
د) پس از ورود به خاک عراق ، کشور های عربی در حمایت صدام ، صریح می شوند و بعضی ها که با ما هستند پشت سر صدام قرار می گیرند و کار ما دشوار می شود .
چرا که
اما علل ادامه جنگ از سوی ابرقدرت ها :
1- جلوگیری از آزاد شدن توان ایران و پرداختن به اموری که موجب افزایش اقتدار ایران را فراهم سازد .
2- دست ایران را زیر سنگ آتش بس نگهداشتن ، تا فرصتی برای بازگشت به ایران پیدا کنند .
3- سرنوشت مرزها را تعیین نکردن و بخصوص قرارداد 1975 را معلق نگه داشتن .
4- تحمیل شرایط نه جنگ و نه صلح برای مدیریت بحران در شمال خلیج فارس.
پس از آزاد سازی خرمشهر ، جنگ به علت های زیر ادامه یافت :
الف) پذیرفته نشدن معاهده 1975 و ادامه حضور ارتش بعث عراق در بخشی از سرزمین های ایران
ب) برتری نظامی ایران نسبت به ارتش عراق
ج) ارائه نشدن هیچ گونه پیشنهاد صلح عادلانه از سوی رژیم بعثی عراق یا مراجع بین المللی
د) نبود اعتماد به تعهدات صدام و حزب بعث عراق
هـ) شرایط نامساعد دفاعی در منطقه مرزهای جنوبی کشور
و) انتظار مردم برای سرکوبی کامل دشمن
2- راهبرد جمهوری اسلامی ایران پس از آزادسازی خرمشهر
الف) دفع کامل تهاجم سرزمینی
ب) محدود نگه داشتن دامنه جنگ
ج) توسعه توان دفاعی کشور برای پشیمان کردن دشمن از حمله به ایران
– اجرای عملیات در داخل خاک عراق برای وادار کردن دشمن به قبول شرایط ایران – عملیات والفجر 8
الف) نکات اساسی طرح مانور والفجر 8
ب) روش های اعمال غافلگیری
ج) وضعیت و موقعیت منطقه عملیات
ح) نتایج عملیات والفجر 8
الف) نکات اساسی طرح مانور والفجر 8
1- اعمال غافلگیری در تمامی ابعاد
2- دقت و کنترل در جزئیات تمامی فعالیت ها از جمله شناسایی ها
3- به کارگیری صحیح آتش های توپخانه
4- مراحل انجام طرح مانور از جمله عبور از اروند و شکستن خط مقدم دشمن ، پاکسازی و رسیدن به هدف و در نهایت انجام پدافند
5- انتقال وسایل سنگین مهندسی مثل لودر و بولدوزر از رودخانه اروند
ب) روش های اعمال غافلگیری
1- طرح ریزی عملیات فریب بزرگ
2- طرح ریزی عملیات محدود وایذایی
3- رعایت حفاظت اطلاعات
4- کنترل اطلاعاتی دشمن و شناسایی مواضع
5- انتخاب منطقه غافیگیر کننده
ج) وضعیت و موقعیت منطقه عملیات
د) اقدامات مهندسی
هـ) شرح عملیات
و) احداث پل بعثت
ز) تلفات و خسارات دشمن و خودی
ح) نتایج عملیات والفجر 8
1- تصرف کامل بخشی از اروند رود
2- تصرف شهر ساحلی فاو و تاسیسات بندری آن
3- تصرف سکوهای موشکی و تامین خور موسی و افزایش ضریب امنیتی در جزیره خارک
4- کنترل خور عبدالله و تهدید بند ام القصر
5- مجاورت با کشور کویت و حاکمیت کامل بر خلیج فارس
6- آزادسازی و تصرف 940 کیلومتر مربع از سرزمین های ایران و عراق
7- انهدام وسیع نیرو و تجهیزات دشمن
عملیات کربلای 5
این عملیات به دلایل زیرطرح ریزی شد .
الف ) جنگ شهرها که بشدت توسط صدام طرحریزی و اجرا گردید .
ب ) عدم تامین اهداف تاکتیکی عملیات کربلای 4 و مقابله با جنگ روانی که حزب بعث در آن مقطع انجام می داد .
ج ) خارج کردن جنگ از بن بست شدیدی که بر جبهه ها حاکم شده بود .
د )نمایش قدرت رزمندگان اسلام با ورود به منطقه ای که مستشاران نظامی جهان ورود به آن را غیر ممکن می دانستند
کربلای 5بعنوان یک عملیات ویژه طرح ریزی و اجرا شد
1 ) زمان طرحریزی و اجرا با فاصله زمانی کمتر از 15 روز بعد از عملیات کربلای 4
2 ) موانع دشمن: عراق با رژیم صهیونیستی منطقه شلمچه، را به دژآهنین تبدیل کرده بود
3 ) حجم آتش: هیچ عملیاتی در دفاع مقدس وجود نداشت که طرفین این حجم آتش را در آن اجرا نموده باشند .
4 ) شدت عمل و میزان مقاومت : طرفین درگیر در این عملیات از حداکثر توان جهت تامین اهداف بهره می گرفتند.
5 ) وسعت منطقه : وسعت منطقه عملیات بالغ بر 150 کیلومتر مربع بود
عملیات کربلای 5
1- استحکامات هلالی شکل
2- ایجاد منطقه آبگرفتگی
3- تعبیه سنگرهای بتونی ، دیده بانی ، تیربار
4- تعبیه سنگرهای کمین برای محافظت و کنترل از موانع
5- ایجاد تعدادی دکل بلند دیده بانی در غرب اروند رود
6- استفاده از سلاح ضد هوایی
7- ایجاد موانع عظیمی از سیم های خاردار ، تله های انفجاری
8- ایجاد ده ها ردیف موانع گوناگون در آبگرفتگی ها
اقدامات قدرت های جهانی پس از عملیات کربلای 5
تصمیم براینکه ایران در جنگ پیروز نشود از طریق :
1 – فشار برای قطع صدور نفت ایران با کمک حضور ناوگان نظامی آمریکا در خلیج.
2 – واگذاری تسلیحات پیشرفته به صدام هواپیماهای میراژ 2000- F1 و بمب های لیزری
3 – عدم اجازه به ایران برای مقابله به مثل با کمک ناوهای آمریکایی در خلیج فارس.
4 – گسترده تر کردن جنگ شهرها
5 – پایین آوردن قیمت نفت به کمتر از ده دلارو نخریدن نفت ایران
7 – افزایش کسری بودجه دولت به حدود 50 درصد .
8 – تقویت نظامی بیشتر صدام از سوی آمریکا، شوروی و فرانسه و سایر حامیان
9 – شکل گیری اتحادی نا نوشته به سود صدام و اعلان غیر رسمی جنگ از سوی ناوگان نظامی آمریکا در خلیج فارس علیه ایران با همکاری شوروی و فرانسه .
دژ افسانه ای دشمن
هلالی ها از معروفترین موانع در شلمچه بودند
فصل یازدهم
اقدامات دشمن برای توسعه جنگ و وادار کردن جمهوری اسلامی ایران به توقف اقدامات نظامی
دور جدیدجنگ شهرها در ماه های شهریور ، مهر و آبان ۱۳۶۵ آخرین و حساس ترین جنگ شهرها ، حمله موشکی عراق به تهران و شهرهای مرکزی ایران بود . در این اقدام از تاریخ دهم اسفندماه سال ۱۳۶۶ موشک باران تهران آغاز شد و تا ۱۱ اردیبهشت ۱۳۶۷ ادامه یافت . در این مدت عراق متجاوز از ۱۷۰ موشک میانبرد استفاده کرد و تلفات جانی و مالی زیادی را وارد کرد
ادامه حملات گسترده شیمیایی عراق
66/12/27 رژیم عراق همزمان با پیشروى نیروهاى ایران به سوى حلبچه ، چندین بار اقدام به بمباران شیمیایى این شهر کرد و دست به کشتار مردم حلبچه زد که بیش از ۵ هزار نفر اعلام کرد . او از گازهاى سیانور ، خردل و اعصاب استفاده کرد .وروستاهاى اطراف شهر مریوان در چند نوبت به ویژه در فروردین 13۶۷هدف حملات وسیع شیمیایى قرار گرفت.
هدف از کابرد سلاح شمیایی
1- ایجاد رعب و وحشت و اضطراب و تشویش با هدف عملیات روانی علیه دشمن و مردم غیر نظامی
2- کاهش توان رزمی و ایجاد اختلال در سازمان رزمی دشمن
3- مرعوب و زمین گیر کردن دشمن یا ایجاد تزلزل در روحیه و مقاومت دشمن یا نیروی های پشتیبانی کننده.
دورجدید جنگ نفتکش ها
در تابستان سال ۱۳۶۴ ه . ش عراق موج جدیدی از حملات گسترده را به خارک از سر گرفت ؛ چنانکه شصت بار حمله هوایی در دوره شش ماهه اول سال 1364 ه . ش به ثبت رسید . در این مرحله عراق ۳۳ نفتکش و ایران ۱۴ نفتکش را مورد هدف قرار دادند . در نتیجه ایران بازرسی از کشتی ها را در تنگه هرمز آغاز کرد و اعلام کرد : « روزی که ما نتوانیم از خلیج فارس نفت صادر کنیم ، خلیج فارس برای هیچ کس نباید آماده صدور نفت باشد
تشکیل سه نیرو در سپاه
در شهریور ۱۳۶۴ ه . ش فرمان امام (ره) برای تشکیل سه نیرو در سپاه نقطه عطفی در گسترش فعالیت های سپاه در منطقه خلیج فارس بود تا با امکانات کم و با روش های جدید و کم هزینه سیاست های مقابله به مثل را دنبال کند .
در سال ۱۳۶۵ سپاه مقابله به مثل را آغاز کرد . در حالی که عراق به ۶۶ نفتکش حمله کرد . ایران ۴۱ نفتکش را مورد حمله قرار داد . در واقع تعداد حملات در سال 1364 ه . ش فقط ۴۷ مورد بود . علاوه بر این ، سپاه در سال 1365 ه . ش ، با عملیات کربلای ۳ ، اسکله الامیه را تصرف و عراق را برای مدتی از این پایگاه دریایی محروم کرد .
قیمت نفت نیز به طور بی سابقه ای کاهش یافت چنان که از ۲۶ دلار به ۶ دلار رسید . درآمد ارزی ایران در این سال فقط شش میلیارد دلار بود که بخش اعظم آن برای ادامه جنگ استفاده می شد .
حضور آمریکا در خلیج فارس
موقعیت نظامی ایران پس از تصرف منطقه فاو ، کویت را نگران کرد که ایران نسبت به حمایت های آن کشور از عراق واکنش نشان دهد
کویت از آمریکا وشوروی خواست تا نفتکش های کویت با نصب پرچم آمریکا از حمایت دریایی این کشور برخوردار شوند ابتدا ایالات متحده واکنش خاصی نسبت به این خواست نشان نداد ، اما وقتی واشنگتن دانست شوروی حاضر شده است پرچم خود را روی یازده کشتی کویتی نصب کند ، بلافاصله پذیرفت آن یازده کشتی را زیر پرچم خود محافظت کند .
از این رو در تاریخ ۳۰ تیر۱۳۶۶ ه . ش نخستین پرچم آمریکا بر نفتکش های کویتی برافراشته شد و نخستین کاروان (تحت اسکورت) در خلیج به راه افتاد
اولین بر خورد بین ایران و امریکا از کی آغاز گردید
برخورد نفتکش « بریجتون » با مین ، پیش درآمد برخوردهای میان نیروهای ایران و آمریکا بود ، وسپس بالگردهای آمریکایی به قایق های ایرانی تیراندازی کردند و متقابلاً ایران نیز به چهار فروند بالگرد آمریکا تیراندازی کرده است . آمریکا همچنین سکوهای نفتی ایران را مورد تهاجم قرار داد . در مجموع به 111 هدف دریایی حمله شد ، ولی در سال ۱۳۶۶ ه . ش این آمار به ۱۷۹ هدف افزایش یافت ، که از این تعداد ۸۸ هدف را عراق و ۹۱ هدف را ایران مورد حمله قرار داد در حالی که این آمار در سال قبل ، ۶۶ هدف از سوی عراق و ۴۵ هدف از سوی ایران بود . علاوه بر این ، انفجار دفتر هواپیمایی « پان امریکن » در کویت و اصابت موشک به بندر الاحمدی کویت نشان داد ، حضور آمریکا به دلیل اهداف و ماهیت آن ، ناامنی بیشتری را به دنبال دارد . بسیاری از ناظران و تحلیلگران ، رویارویی ایران و آمریکا را نشان دهنده فشار آمریکا و متحدانش برای واداشتن ایران به پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و ترک عملیات نظامی و ورود به مرحله سیاسی و دیپلماسی عنوان کردند .
صدورقطعنامه 598
عملیات های کربلای ۳ و ۴ و بلافاصله کربلای ۵ منجر به تسخیر شلمچه ، بزرگترین دژ دفاعی عراق ، توسط رزمندگان شد و متعاقب آنها عملیات های کربلای ۸ و نصر 4 صورت گرفت ، تا سرانجام در تیر ماه ۱۳۶۶ ه . ش ، قطعنامه ی ۵۹۸ ، تصویب و بلافاصله پس از آن نیروهای بیگانه به طور رسمی وارد خلیج فارس شدند .
جمهوری اسلامی ایران سال های سختی را تجربه می کرد و در 4 جبهه با دشمن در حال جنگ بود :
دکتر محسن رضایی
ما در 4 جبهه با عراق درگیر بودیم . جبهه ی زمینی ، خلیج فارس ، شهرها و کردستان و قطعنامه ی 598 نخستین پیشنهاد صلح به ایران بود که علایمی از صلح را به سود ما در خود داشت و دشمنان حاضر شده بودند با خشم و مقاومت امتیازاتی به ما بدهند .
نحوه برخورد ایران با قطعنامه 598
ایران قطعنامه 598 را بهترین نوع آن از ابتدای جنگ تا آن موقع می دانست زیرا که اکثر بندهای آن به نفع ایران تنظیم شده بود . تنها معتقد بود که جای برخی از بندها باید تغییر کند لذا آن را به صورت مشروط پذیرفت ولی بنابر دلایلی اعلان نکرد . هم به دلیل آن که امیدوار بود که با صدور بیانیه دبیرکل بندها را شفاف تر کند و هم برای آنکه تاثیر منفی در جبهه و بر روحیه رزمندگان نگذارد. لذا :
1- از هر نوع اظهار نظر منفی در مقابل قطعنامه جلوگیری شد .
2 – با قطعنامه برخورد مثبت شد ، ولی روی صدور بیانیه دبیرکل تاکید می گردید .
3 – در جلسات خصوصی با سران کشورها آن را یک قدم مثبت تلقی می کرد و فعالیت های مقدماتی در سازمان ملل متحد را برای پذیرش آن شروع شده بود
حملات ارتش عراق
دولت ایران در حال نهایی کردن بیانیه دبیرکل سازمان ملل بودکه ارتش عراق پس از یک هفته پاتک به منطقه والفجر10 نیروهای خود را به جنوب منتقل کرد و در اواخر فروردین سال 1367 ه . ش به منطقه فاو حمله کرد .
چندروز جنگ سنگینی بین نیروهای دفاعی ایران و ارتش عراق درگرفت ولی به دلیل 1-فشار سنگین عراق و 2-به کارگیری وسیع سلاح های شیمیایی ،منطقه فاو سقوط کرد و نیروهای ایران به داخل خاک خود عقب نشینی کردند . حملات بعدی عراق به شلمچه و جزایر خیبر صورت گرفت و باعث شد که سرزمین هایی که ایران از عراق گرفته بود دوباره به دست عراق بیافتد .
این تهاجمات در حالی صورت پذیرفت که کشتی های آمریکایی در خلیج فارس به سکوهای نفتی ایران حمله کرده و راه را بر کشتی های غیر نظامی ایران بسته بودند . در این بین ، یک فروند هواپیمای مسافربری توسط ناوگان امریکایی در خلیج فارس موردتهاجم قرار گرفت و کلیه مسافران و خدمه آن مظلومانه به شهادت رسیدند . چه اتفاقی پیش آمده بود ؟ چرا پس ازسه سال پیشروی های جدید ، قدرت ایران رو به ضعف نهاد ؟
تغییر موازنه قوا به نفع عراق
عاملی که باعث شدموازنه قوا به نفع عراق تغییر کند 1 – فرار ارتش عراق از دام های عملیاتی ایران و حمله به نقاط غیر عملیاتی جبهه ایران .
2 – چند برابر شدن کمک های وسیع تسلیحاتی و مالی جهانی در اواخر جنگ به ارتش عراق .
3 – در اختیارقرار دادن اطلاعات به کلی سری ایران توسط امریکابه عراق .
4 – ارایه مشاوره و کمک فکری به فرماندهان عراق توسط فرماندهان نظامی
آمریکایی ، روسی ، فرانسوی و…
راهبرد جدید ایران
با تغییر موازنه قوا به نفع عراق و حملات آن ها به خطوط دفاعی ایران و پیشروی های آن ها ، فرماندهان ایران به تغییر راهبرد روی آوردند . آن ها خود را برای یک رویارویی سرنوشت ساز و اساسی آماده کردند . ابتدا تلاش کردند که به هر قیمت که شده فاو را حفظ کنند وقتی که معلوم شد چنین کاری شدنی نیست دست به تمرکز قوا زدند تا ابتکار عمل را به دست گرفته و اوضاع را مجدد به نفع ایران تغییر دهند . فرمانده سپاه در پاسخ به آقای هاشمی رفسنجانی که از ایشان خواسته بود نیازهای جنگ را بنویسند تا بر اساس دستور امام آن ها را تهیه کنند ، پیش بینی کرده بود که به زودی موج دوم عملیات عراق شروع می شود و به خرمشهر حمله خواهد شد و منافقین هم می خواهند وارد ایران شوند . لذا خود را برای کمین بزرگ آماده نمودند .
پذیرش قطعنامه 598 و عملیات سرنوشت
عراق در روزهای ۳۰ و ۳۱ تیر ۱۳۶۷، یک روز پس از اعلام پذیرش قطعنامه 598 توسط ایران حمله خود را به منظور تصرف اهواز و خرمشهر آغاز کرد. اما این شرایط یکی از حماسی ترین دوران دفاع مقدس را رقم زد . زیرا در همین ایام پیام امام قدس سره باعث ایجاد جریانی مردمی گردید . در طی این جریان ، جماعت کثیری اعم از رزمنده و غیر رزمنده به سمت جبهه ها هجوم آوردند و ظرف کمتر از چند روز نیروهای مهاجم عراقی را به آن سوی مرزها راندند.
محسن رضایی : " در موقع محاصره مجدد خرمشهر حاج سید احمد آقا فرزند امام با بنده تماس گرفتند و پیام امام را قرائت کردند که « یا خرمشهر و یا سپاه ». پیام امام حکایت از اهمیت فوق العاده خرمشهر می کرد . به همین دلیل نام عملیات را عملیات سرنوشت نام گذاری کردیم . البته به دلیل سرعت گرفتن جنگ فرصت تبلیغ و توضیح عملیات را نه قبل از عملیات و نه در هنگامه نبرد و نه تا هفته های پس از آن پیدا نکردیم و لذا گمنام ترین عملیات جنگ لقب گرفته است " .
هاشمی رفسنجانی :
" با قبول قطعنامه 598 جنگ تبلیغاتی برای از بین بردن روحیه ملت ایران آغاز شد ، جنگ روانی به گونه ای برای روحیه دادن به صدام پیش رفت تا آنجا که رژیم عراق حمله دیگری را به ایران آغاز کرد که با مقاومت رزمندگان اسلام دوباره به عقب رانده شد و همگان به این واقعیت آگاه شدند که جمهوری اسلامی ایران از موضع ضعف تن به پذیرش این قطعنامه نداده است . "
قطعنامه های شورای امنیت در مورد جنگ عراق علیه ایران
از زمان شروع جنگ تا تصویب قطعنامه 598 ، چندین قطعنامه تصویب و ابلاغ نمود که با توجه به عدم رعایت حقوق ایران در این قطعنامه ها مورد پذیرش ایران واقع نگردید . اهم آ ن ها به شرح زیر می باشد :
الف – قطعنامه 479
1 – حل اختلافات از طریق راه های مسالمت آمیز و خود داری از توسل به قوه قهریه .
2 – دعوت دو کشور به آرامش ( به صورت فرمایشی ) .
در این قطعنامه هیچ اشاره ای به عقب نشینی از مناطق اشغالی و انعقاد قرار داد صلح نشده بود . این قطعنامه علی رغم اختلاف در سیستم حکومتی ایران ، مورد پذیرش ایران قرار نگرفت .
ب – قطعنامه 514
لذا امام (ره) پس از مشورت با فرماندهان نظامی و سران سیاسی قطعنامه فوق را نپذیرفتند .
ج – قطعنامه 522
ورود رزمندگان اسلام به خاک عراق ، به منظور خارج کردن شهرهای مرزی از زیر آتش توپخانه عراق و تنبیه متجاوز که جزو راهبرد نظام جمهوری اسلامی ایران بود
د – قطعنامه 540 .
ه – قطعنامه 552
و – قطعنامه 582
1- خودداری از برخورد خشونت آمیز و حل مسالمت آمیز اختلاف از طریق میانجیگری .
2- برقراری آتش بس و مبادله اسرا .
با توجه به مفاد قطعنامه فوق بخصوص در رابطه با اسرای جنگی که تامین کننده حقوق رژیم بعث عراق و ابر قدرت ها بود همانند قطعنامه های قبلی با عدم پذیرش نظام جمهوری اسلامی روبرو شد .
قطعنامه 598 و مفاد آن
این قطعنامه به عنوان آخرین قطعنامه جنگ ایران و عراق در جلسه 2570 شورای امنیت در 30 تیرماه 1366 با 10 ماده به تصویب شورای امنیت رسید که مواد قطعنامه به شرح زیر می باشد :
ماده یکم : به عنوان اولین اقدام جهت حل و فصل ( درگیری ) از طریق مذاکره ایران و عراق یک آتش بس فوری را رعایت کنند و به تمامی عملیات نظامی در زمین ، هوا و دریا خاتمه دهند و تمام نیروهای خود را بدون تاخیر به مرزهای شناخته شده بین المللی بازگردانند .
ماده دوم : از دبیر کل درخواست می کند که یک تیم ناظر سازمان ملل را برای بررسی ، تایید و نظارت بر آتش بس و عقب نشینی نیروها اعزام دارد . همچنین از دبیر کل درخواست می کند با مشورت طرفین درگیر ، تدابیر لازم را اتخاذ کند و گزارش آن را به شورای امنیت ارایه دهد .
ماده سوم : مصرانه در خواست می کند اسرای جنگی ، آزاد شده و پس از قطع مخاصمات کنونی ، منطبق با کنوانسیون سوم ژنو مورخ 12 اوت 1949 م بدون تاخیر به کشور خویش بازگردانده شوند .
ماده چهارم : از ایران و عراق می خواهد با دبیر کل در اجرای این قطعنامه و تلاش های میانجیگرانه برای رسیدن به یک راه حل جامع ، عادلانه ، شرافتمدانه و مورد قبول دو طرف در مورد تمام موضوعات عمده منطبق با اصول مندرج در منشور ملل متحد ، همکاری نمایند .
قطعنامه 598 و مفاد آن
ماده پنجم : از دیگر کشورها می خواهد که بیشترین خویشتن داری را مبذول دارند و از هرگونه اقدامی که ممکن است به تشدید و گسترش هر چه بیشتر درگیری منجر شود ، خودداری و بدین ترتیب اجرای قطعنامه مذکور را تسهیل نمایند .
ماده ششم : از دبیرکل می خواهد که با مشورت ایران و عراق ، موضوع یک هیات بی طرف را برای تحقیق مسئولیت درگیری بررسی نماید و در اسرع وقت به شورای امنیت گزارش دهد .
ماده هفتم : با درک میزان خسارات وارده در خلال درگیری و با درک نیاز به کوشش های بازسازی با کمک های مناسب بین المللی پس از خاتمه درگیری ، از دبیر کل درخواست می کند که هیات کارشناسی را برای مطالعه موضوع بازسازی و ارایه ی گزارش به شورای امنیت تعیین نماید .
ماده هشتم : از دبیر کل می خواهد که با مشورت ایران و عراق ودیگر کشورهای منطقه افزایش امنیت و ثبات در منطقه را مورد بررسی قرار دهد .
ماده نهم : از دبیر کل می خواهد که شورای امنیت را در مورد اجرای این قطعنامه مطلع سازد .
ماده دهم : سازمان ملل مصمم است در صورت لزوم برای در نظر گرفتن اقدامات بیشتر برای پایبندی به این قطعنامه بار دیگر تشکیل جلسه دهد .
ماده ششم : قطعنامه 598
قطعنامه در تاریخ 29 تیرماه 1367 توسط ایران مورد پذیرش واقع گردید .
دلایل پذیرش قطعنامه در ابعاد مختلف به شرح زیر می باشد :
الف – دلایل بین المللی پذیرش قطعنامه
طبق مفاد ماده ششم قطعنامه 598 شورای امنیت ،دبیر کل پس از بررسی ملاحظات وپاسخ های دو کشور با استناد به موازین حقوقی و بین المللی منشور سازمان ملل متحد و نظر کارشناسان، پس از دوارده سال تاخیر، بالاخره در گزارش خود که در تاریخ 18 آذر ماه 1370 در اختیار شورای امنیت و افکار عمومی جهان قرار گرفت صدام را به عنوان متجاوز و آغازگر جنگ معرفی نمود. اهم مفاد گزارش مذکور به شرح زیر می باشد .
1 – عراق از زور استفاده غیر قانونی کرده است .
2 – آغاز جنگ با ایران نقض حقوق بین المللی بوده است .
3 – حمله و تجاوز 23 سپتامبر 1980 میلادی عراق علیه ایران براساس منشور ملل متحد و اصول و قوانین اخلاقی و بین المللی قابل توجیه نبوده و برای این کشور (عراق) مسئولیت آور است .
4 – عراق به تمامیت ارضی یک کشور عضو سازمان ملل احترام نگذاشته است .
5 – توضیحات عراق برای جامعه بین الملل قابل قبول وکافی نیست .
6 – عراق در طول مخاصمه به طور مستمر خاک ایران را در اشغال خود داشته است .
7 – عراق در موارد متعدد حقوق انسانی را درجنگ نقض نموده است که از جمله آن بمباران شیمیایی یک منطقه ایران شهر سردشت را می توان نام برد
8 – حتی اگر بر فرض برخی تعرضات قبل از آغاز جنگ از سوی ایران صورت گرفته باشد این تعرضات نمی تواند توجیه کننده جنگ باشد .
دلایل سیاسی پذیرش قطعنامه
1 – حفظ نظام جمهوری اسلامی و شکستن اجماع جهانی که در راستای سرنگونی نظام صورت گرفته بود .
2 – درایت و تیز بینی و دور اندیشی حضرت امام خمینی (ره) نسبت به وضعیت و شرایط حاکم نظام جهانی .
3 – اثبات خوی تجاوزگری رژیم بعث عراق در افکار عمومی منطقه خاورمیانه و جهان .
4 – تامین بخش عظیمی از اهداف نظام جمهوری اسلامی در این قطعنامه .
5 – بن بست در جبهه های جنگ وعدم کاربرد طرح های نظامی جهت خارج شدن از این بن بست .
6- تغییر راهبرد حمایت مستقیم از صدام، تحت پوشش حفظ صلح و امنیت بین المللی در خلیج فارس
7- معرفی صدام به عنوان چهره صلح طلب در محافل بین المللی
8- تهدیدات بین المللی و سلب دفاع مشروع از ایران
ج- دلایل اقتصادی و نظامی پذیرش قطعنامه
1 – تشدید تحریم همه جانبه ایران توسط دو ابرقدرت شرق و غرب و جلوگیری از تامین تسلیحات مورد نیاز جهت ادامه دفاع مقدس .
2 – کاهش توان اقتصادی ایران برای تامین هزینه های جنگ .
د- دلایل نظامی پذیرش قطعنامه
1- خنثی نمودن طرح ضد انسانی عراق در خصوص حمله به شهرها به بهانه عدم پذیرش قطعنامه توسط ایران و پشتیبانی جهانی از این طرح.
2- مقابله با طرح عراق در استفاده گسترده از سلاح های کشتار جمعی(شیمیایی و میکروبی و …) و پشتیبانی جهانی ازآن که نمونه بارز آن کشتار مردم بی دفاع حلبچه و حمله شیمیایی در سردشت و بانه بود .
3 – اجماع بین المللی در خصوص شکست ایران و سرنگونی نظام جمهوری اسلامی با انجام عملیات های نظامی علیه ایران توسط آمریکا که با سرنگونی هواپیمای مسافربری شروع و با حضور مستقیم و عملیات نظامی آمریکا در خلیج فارس ادامه یافت .
4 – هزینه شدن بخش عظیمی از توان تهاجمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مواضع دفاعی و پدافندی در طول نوار مرزی کشور در مناطقی مثل فاو ، شلمچه ، جزایر مجنون ، مهران و دهلران ، حلبچه و ماووت که با توجه به درخواست ارتش جمهوری اسلامی صورت گرفته بود .
5- تغییر روند تحولات در جبهه های نبرد و تشدید تحریم تسلیحاتی ایران
برکات ودستاوردهای دفاع مقدس
در 31 شهریور سال 1359 ه . ش جنگی نابرابر به ما تحمیل شد ، که هدف اصلی آن نابودی جمهوری اسلامی ایران بوده است . اما با عنایات خفیه الهی و تدابیر امام راحل (ره) و همت بی نظیر ملت شهیدپرور ایران به ویژه پایمردی جوانان سلحشور و تربیت یافتگان مکتب اسلام ، نظام دفاعی مستحکم و پایداری در کشور سازمان یافت و در برابر جنایات عظیم دشمن مقاومت کرد . حاصل این مقاومت و پایداری نه تنها برای نسل امروز و فردای ما بلکه برای همه جهانیان منشا برکات فراوانی بوده است . در این بخش دستاوردهای داخلی و بین المللی دفاع مقدس بررسی می شود :
الف ـ دستاوردهای داخلی
1 ـ اعتماد به نفس و خودباوری
از برکات مهم تقویت اعتماد به نفس و خودباوری بوده . ما در کوران جنگ به این نتیجه رسیده ایم که باید خود را باور کنیم و با تکیه بر توانمندی های خود به ویژه جوانان خداجوی ، کشور را اداره نماییم . تاثیر این خودباوری بعد از جنگ در عرصه های مختلف اجتماعی ، اقتصادی و فن آوری های نوین دفاعی نمود فزاینده ای داشت . امام راحل (ره) در این باره فرمودند : « ما در جنگ به این نتیجه رسیده ایم که باید روی پای خودمان بایستیم . »
2 ـ تقویت باورهای دینی
رشد باورهای دینی در دوران دفاع مقدس بسیار چشمگیر بوده است ، همه چیز ما در جبهه و پشت جبهه رنگ و بوی الهی به خود گرفته بود . میادین نبرد و سنگرهای رزمندگان آکنده از حضور خدا بود ، نیایش ها و شب زنده داری ها و توسل خالصانه رزمندگان و امت شهیدپرور به ائمه معصومین (ع) فضای کشور را پر از عطر ایمان و معنویت کرده بود ،و روح عبودیت در مردم موج می زد ، حتی بی تفاوت ها به خود می آمدند و به صورت عمیق و درونی متحول می شدند .
دستاوردهای داخلی
3 ـ شکوفایی استعداد و خلاقیت
فضای جبهه و نیازهای ضروری آن آحاد ملت را به تلاش و تکاپو وا می داشت و بیان حکیمانه امام راحل (ره) در امر خودکفایی جوانان را به حدی از خودباوری رساند که استعداد و توانایی های ذاتی خود را به کار گرفته و به طور معجزه آسا در همه زمینه ها درخشیدند . بسیاری از نوآوری ها و تولید علم و فن آوری ها در مراکز پژوهشی و دانشگاهی مولود فرهنگ خودباوری و درخشش استعدادهای دوران دفاع مقدس است .
دستاوردهای داخلی
4 ـ تولد تفکر بسیجی
تفکر بسیجی که مبنای اعتقادی کارآمد دفاع مقدس است در مدرسه عشق دفاع مقدس عینیت یافت و تربیت یافتگان این مدرسه زیباترین حماسه ها را در تاریخ بشریت رقم زده اند و امروز قداست و طهارت بسیج مرهون ایثار و شهادت طلبی های بسیجیان دوران دفاع مقدس است که هرگز نباید مورد مصرف سیاسی و صنفی قرار گیرد.
5 ـ تحکیم وحدت ملی
از برکات مهم دفاع مقدس ، تحکیم وحدت ملی بین آحاد ملت به ویژه گروه ها و احزاب سیاسی کشور بوده است ، به طوری که همگان منافع حزبی و صنفی را در خدمت مصالح نظام و امنیت کشور قرار داده بودند . امام راحل (ره) در این باره می فرماید : « ما در جنگ حس برادری و وطن دوستی را در نهاد یکایک مردمان بارور کردیم . »
.
6 ـ رشد فضایل اخلاقی و اجتماعی
از برکات دیگر دفاع مقدس رشد فضایل اخلاقی در افراد و تقویت ارزش های اجتماعی بوده است ، به طوری که همه اقشار ملت تحت تاثیر اخلاق رزمندگان و فضایل انسانی خانواده های آنان قرار داشته اند . به ویژه در موقعی که مراسم تشییع شهدا برگزار می شد ، همگان شرکت فعال داشته و از فضای معنوی آن بهره مند می شدند و انگیزه دفاع از اسلام و مبارزه با دشمن متجاوز در آن ها تقویت می شد .
7 ـ حضور داوطلبانه جوانان در جبهه ها
تحول روحی و روانی عمیقی در جوانان ما ایجاد شده بود ، اینان حضور داوطلبانه در جبهه ها را وظیفه ملی و دینی خود می دانستند و بدون اجبار و تحکم از سوی کسی بلادرنگ در جبهه ها حضور پیدا می کردند و حتی درس دانشگاه و مدارس و کارهای ضروری دیگر نمی توانست مانع حضور فعال آنان در جبهه ها شود .
دستاوردهای داخلی
8 ـ تحول در صنایع دفاعی کشور
در روزهای آغازین جنگ ما برای تهیه حتی یک فشنگ دستمان را به سوی بیگانگان دراز می کردیم ، اما در سایه خود باوری و شکوفایی استعدادهای جوانان در فاصله ای کوتاه توانستیم اغلب ادوات مورد نیاز خود را در داخل تولید کنیم ، امروزه در سایه همان تحول به مدرن ترین سلاح های متعارف پیشرفته دست یافته ایم و توان تسلیحاتی ما نه تنها پاسخگوی سیاست های دفاعی ماست بلکه قابلیت صادرات سلاحهای خود را نیز بالا برده ایم .
9 ـ تاثیر در نگرش های علمی و پژوهشی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور
تحول در حوزه صنایع دفاعی این باور را در مراکز دانشگاهی و علمی ـ پژوهشی کشور به وجود آورد که خواستن ، توانستن است و مقابله با اتکای به بیگانه در امر فن آوری جدید ، درک فرایند رشد فن آوری ، توسط متخصصان و نخبگان داخلی ، استقلال علمی در دانشگاه ها را رقم زد ، و همگان می دانند که این استقلال مرهون فرهنگ خود باوری بوده که در اندیشه رزمندگان ما در دوران دفاع مقدس تجلی کرد .
10 ـ مشارکت فعال آحاد ملت
دوران دفاع مقدس ، زیباترین جلوه مشارکت همه آحاد ملت بوده است و حتی حضور اقلیت های مذهبی و اقلام و گروه ها بر شکوه این مشارکت افزوده بود . مخصوصاٌ این مشارکت در امر پشتیبانی و تدارک جبهه ها نمود روشنی داشت. به جز مرفهین بی درد بقیه اقشار ملت در دفاع مقدس حضوری همه جانبه داشته اند .
4 ـ تولد تفکر بسیجی
تفکر بسیجی که مبنای اعتقادی کارآمد دفاع مقدس است در مدرسه عشق دفاع مقدس عینیت یافت و تربیت یافتگان این مدرسه زیباترین حماسه ها را در تاریخ بشریت رقم زده اند و امروز قداست و طهارت بسیج مرهون ایثار و شهادت طلبی های بسیجیان دوران دفاع مقدس است که هرگز نباید مورد مصرف سیاسی و صنفی قرار گیرد.
5 ـ تحکیم وحدت ملی
از برکات مهم دفاع مقدس ، تحکیم وحدت ملی بین آحاد ملت به ویژه گروه ها و احزاب سیاسی کشور بوده است ، به طوری که همگان منافع حزبی و صنفی را در خدمت مصالح نظام و امنیت کشور قرار داده بودند . امام راحل (ره) در این باره می فرماید : « ما در جنگ حس برادری و وطن دوستی را در نهاد یکایک مردمان بارور کردیم . »
6 ـ رشد فضایل اخلاقی و اجتماعی
از برکات دیگر دفاع مقدس رشد فضایل اخلاقی در افراد و تقویت ارزش های اجتماعی بوده است ، به طوری که همه اقشار ملت تحت تاثیر اخلاق رزمندگان و فضایل انسانی خانواده های آنان قرار داشته اند . به ویژه در موقعی که مراسم تشییع شهدا برگزار می شد ، همگان شرکت فعال داشته و از فضای معنوی آن بهره مند می شدند و انگیزه دفاع از اسلام و مبارزه با دشمن متجاوز در آن ها تقویت می شد .
7 ـ حضور داوطلبانه جوانان در جبهه ها
تحول روحی و روانی عمیقی در جوانان ما ایجاد شده بود ، اینان حضور داوطلبانه در جبهه ها را وظیفه ملی و دینی خود می دانستند و بدون اجبار و تحکم از سوی کسی بلادرنگ در جبهه ها حضور پیدا می کردند و حتی درس دانشگاه و مدارس و کارهای ضروری دیگر نمی توانست مانع حضور فعال آنان در جبهه ها شود .
.
11 ـ ساده زیستی و پرهیز از اسراف و اشرافی گری
فضای معنوی جبهه آن چنان تاثیر در افکار و روحیه مردم گذاشته بود که عموماً به جز فرصت طلبان اقتصادی کسی به دنبال دنیا و زخارف آن نبوده است ، آخرت گرایی و توجه به خدای متعال روح غالب مردم بوده است . رفاه طلبی و اشرافی گری که امروز متاسفانه ارزش تلقی می شود ، بسیار مذموم و نکوهیده بوده است ، به ویژه کسانی که در حال و هوای جنگ بودند از زرق و برق دنیا دور بوده و قلوب آن ها سرشار از نور عرفان و معنویت بوده است .
12 ـ مهار فرهنگ سرمایه داری
فرهنگ سرمایه داری که ریشه مفاسد اخلاقی و اجتماعی است ، در دوران دفاع مقدس کاملاً مهار شده بود ، سرمایه داران و زراندوزان چون عاشق مال و جان خود بودند از جبهه ها فراری بودند و همین امر موجب تحقیر و ذلت آنان در افکار عمومی ملت شده بود . ولی فرزندان کوخ نشینیان و پابرهنگان بوده اند که تنور جنگ را طی هشت سال با خون و حماسه گرمی بخشیدند ، و به تعبیر امام خمینی (ره) مرفهین بی درد حتی حاضر نبودند از دور هم دستی برآتش جنگ بگیرند ، اگر چه امروز حماسه آفرینان دفاع مقدس حاشیه نشین شدند ، این خود درد دیگری است که در سینه هر رزمنده ای شعله می کشد .
13 ـ تجلی ایثار و مقاومت
در دوران دفاع مقدس همه آموزه های دینی و قرآنی ظهور عینی پیدا کردند ، به ویژه فرهنگ ایثار و شهادت تجلی فراگیر داشت ، و هر کس توفیق حضور در جبهه را پیدا نمی کرد احساس خجالت و شرمساری می کرد ، حدیث عشق و مستی شعار زبان ها و تمنای شهادت در راه خدا آرزوی قلبی اغلب جوانان این مرز و بوم بوده است .
.
14 ـ مشارکت فعال زنان.
از افتخارات دوران دفاع مقدس حضور پرشور زنان در همه صحنه ها به ویژه در امر پشتیبانی و امداد رسانی به جبهه است ، زنان متعهد ما نه تنها با تربیت فرزندان مبارز نیروی انسانی مورد نیاز جبهه ها را تامین می کردند بلکه با مشارکت فعال در امور پشتیبانی وظیفه مضاعفی را عهده دار می شدند .
از همه مهم تر همسرانی که جای پدر را در خانواده پرنموده و سرپرستی فرزندان شهید را عهده دار می شدند در واقع زینب وار پرچم شهادت و ایثار را به دوش می کشیده و امروز هم به عنوان آیه های مجسم ایثار و پیام آوران فرهنگ حماسه و شهادت بر ناصیه فرهنگ ما می درخشند .
15 ـ تکرار کربلا و تجلی عاشورا
کسانی که عاشق کربلا و حماسه عاشورا بودند به عینه تکرار عاشورا و کربلای حسینی را در دوران دفاع مقدس دیده اند . به تعبیر امام راحل (ره) جنگ ما تکرار عاشورا بوده است ، همه مفاهیم حماسی عاشورا در رزم و حماسه سلحشوران ما تفسیر شده بود و رمز و راز شهادت بر قلوب جوانان عاشق گشوده شد به طوری که برای ملاقات با خدا و شهیدان کربلا سر از پا نمی شناختند .
16 ـ شناخت دوست از دشمن
در دوران دفاع مقدس صف مجاهدین از قاعدین جدا گردید . مدعیانی که به طمع قدرت و ثروت انقلابی شده بودند از ترس جان و مال خود به گوشه ها خزیدند و فرزندان خود را به کشورهای خارج فرستادند و به تعبیر امام راحل (ره) تنها پا برهنگان و کسانی که درد فقر را چشیده بودند تا پایان راه با ما بوده اند . همچنین امام راحل (ره) در این باره فرمودند : « ما در جنگ دوستان و دشمنانمان را شناخته ایم »
.
17 ـ آمادگی برای دفاع همه جانبه
ما در جنگ از سوی دشمن غافلگیر شدیم و آمادگی برای دفاع در آغاز تجاوز سراسری دشمن وجود نداشت . بزرگ ترین درسی که از دفاع مقدس آموخته ایم این است که همواره باید در اوج آمادگی دفاع باز دارنده باشیم . این راهبرد همچنان از سوی مسوولان ذیربط دنبال می شود . در راهبرد دفاعی ما تهاجم جایگاهی ندارد که بلکه سیاست ما بازدارندگی است . و در این سیاست موزانه قوا شرط اصلی است ، و راهبرد باز دارنده دفاعی در صورتی تحقق می یابد که این شرط مهم لحاظ شود .
ب ـ نتایج بین المللی ـ منطقه ای
1 ـ تثبیت اقتدار جمهوری اسلامی ایران 2 ـ تضمین استقلال کشور
3 ـ تولد راهبرد نوین دفاعی 4 ـ ایجاد الگوی مبارزه با قدرت های بزرگ
5 ـ اثبات مظلومیت ایران به جهانیان 6 ـ رشد روابط سیاسی و دیپلماسی با کشورها
7 ـ اعتقاد به نقش ایران در تامین امنیت منطقه 8 ـ اثبات کار آمدی دین اسلام
9 ـ شکست اهداف زمان بندی شده اسراییل در خاورمیانه 10- شکست راهبرد مهار دوجانبه آمریکا
11 ـ ارزیابی عملکرد سازمان های بین المللی و منطقه ای
بخشی از بیانات امام خمینی ( قدس سره ) در مورد دستاوردهای دفاع مقدس
1- جنگ در عین حال که ناگواربود و شهر های ما را خراب کرد،ولی برکاتی داشت که اسلام به دنیا معرفی شد واینکه چه اشخاصی و قدرت هایی در مقابل اسلام ایستادند و چه کسانی از اسلام می ترسند و چه قدرت هایی علیه اسلام قیام کردند ، همه ی اینها در جنگ معلوم شد . ابر قدرت ها نه شخص صدام را می خواهند نگه دارند و نه ما را می خواهند بکوبند، بلکه آنها از اسلام می ترسندو اسلام را میخواهند بکوبند.از این جهت با ما مخالفند و از او طرفداری می کنند ، آنها میدانند که مردم کشور های اسلامی در مقابلشان می ایستند و همچنین است مردم کشورهای غیر اسلامی که متوجه ما هستند ، مثل سیاهپوستان .
( بیانات امام خمینی در دیدار با مسئولین ستاد تبلیغات جنگ صحیفه نور ج 18 ص 111 تاریخ : 28/6/1362 )
.
هر روز ما در جنگ برکتی داشته ایم که در همه ی صحنه ها از آن بهره جسته ایم .ما انقلابمان را در جنگ به جهان صادر نموده ایم . ما مظلومیت خویش و ستم متجاوزان را در جنگ ثابت نموده ایم . ما در جنگ پرده از چهره ی تزویر جهانخوران کنار زدیم ، ما در جنگ دوستان و دشمنانمان را شناخته ایم ، ما در جنگ به این نتیجه رسیده ایم ،که باید روی پای خودمان بایستیم . ما در جنگ ابهت دو ابر قدرت شرق و غرب را شکستیم ، ما در جنگ ریشه های انقلاب پربار اسلامی مان را محکم کردیم ، ما در جنگ حس برادری و وطن دوستی را در نهاد یکایک مردمان بارور کردیم، ما در جنگ به مردم جهان و خصوصاّ مردم منطقه نشان دادیم که علیه تمامی قدرت ها و ابرقدرت ها سالیان سال میتوان مبارزه کرد ، جنگ ما کمک به فتح افغانستان را به دنبال داشت ، جنگ ما فتح فلسطین را به دنبال خواهد داشت ، جنگ ما موجب شد که تمامی سردمداران نظام های فاسد در مقابل اسلام احساس ذلت کنند ، جنگ ما بیداری پاکستان و هندوستان را به دنبال داشت ، تنها در جنگ بود که صنایع نظامی ما از رشد آن چنانی برخوردار شد و از همه ی اینها مهمتر روح اسلام انقلابی در یرتو جنگ تحقق یافت . همه ی اینها از برکت خون های پاک شهدای عزیز هشت سال نبرد بود، همه ی اینها از تلاش مادران و پدران و مردم عزیز ایران در ده سال مبارزه با آمریکا و غرب و شوروی و شرق نشآت گرفت .
( پبام امام خمینی به روحانیون در مورد راهبرد آینده نظام صحیفه نور hy7ujج 21 ص94 تاریخ : 3/12/1367 )
سه هدف عمده ی عراق از بمباران شهر های ایران
1- ایجاد رعب و وحشت در میان توده مردم
2- خارج شدن از بن بست در نبرد های زمینی و جبران ناکامی ها در جبهه های جنگ زمینی
3- وادار کردن مسئولان جمهوری اسلامی ایران به پذیرش صلح مورد نظر عراق
فصل دوازدهم نقش کشور های منطقه ای و فرا منطقه ای در جنگ
آمریکا
1- فشار بر کشور های جهان به منظور تحریم اقتصادی جمهوری اسلامی ایران
2- حمایت های اطلاعاتی ، برقراری ایستگاه های هوایی ، تهیه عکس های ماهواره ای ، استفاده از آواکس برای جاسوسی و …
3- حضور نظامی گسترده در منطقه خلیج فارس و حفاظت از نفت کش های کویت
4- دادن مواد بیولوژیکی و میکروبی به رژیم بعث عراق
شوروی
– برقراری پل هوایی برای حمل اسلحه و مهمات به کشور عراق
2- اعزام حدود 200 مشاور نظامی به عراق
3- در اختیار گذاشتن حدود 400 دستگاه تانک (تی – 55) ، 250 دستگاه تانک (تی- 12) و تانک های جدید (تی – 72)
4- در اختیار گذاشتن نفربرهای زرهی پی – ام – بی – 10
5- در اختیار گذاشتن انواع هواپیماهی چنگنده مانند : میگ 21 ، میگ 23 ، میگ 25 و میگ 27
6- در اختیار گذاشتن 4 فروند هواپیمای سوخت رسان از نوع توپولف 72
7- در اختیار گذاشتن سیستم پدافند هوایی ارتفاع متوسط به همراه تکنیسین های روسی
8- در اختیار گذاشتن تعداد زیادی از انواع موشک های زمین به زمین مانند : موشک های گراد ، فراگ 7 ، سام 9 ، اسکادبی و اس – اس – 12 (جهت حمله به شهر ها)
9- تامین حدود 61%از نیاز های تسلیحاتی رژیم بعث عراق
انگلستان
1- فروش ابزار و تجهیزات ماشین
2- فروش سلاح و مهمات
3- در اختیار گذاشتن مواد شیمیایی و مهمات هوشمند
فرانسه
1- اعطای وام و اعتبارات
2- انعقاد قراردادهای بازرگانی و غیر نظامی
3- در اختیار گذاشتن هواپیماهای میراژاف-1، سوپراتاندارد و میراژ 2000
4- در اختیار گذاشتن موشک های هوا به هوای ماژیک و موشک های اگزوست
آلمان
1- ساخت سلاح های مورد نیاز رژیم بعث عراق در بعضی از کارخانه های خود
2- در اختیار گذاشتن فناوری در زمینه تولید سلاحهای شیمیایی موشک
3- فروش مواد شیمیایی (عامل خون و خردل)، کالاهای ساخته شده ، ماشین آلات سنگین ، کنترل ابزار دقیق ماشینی و ابزار های علمی
ایتالیا در اختیار گذاشتن شناور های تندروی اوزال-
بلژیک
1-ساخت پایگاه های نظامی در کشور عراق (پایگاه هوایی و مقرهای نظامی)
2- راه اندازی کارخانه های آمایشی و تولید فسفات جهت کمک به رژیم بعث عراق
کشور های عربی
1- اعزام دو تیپ مکانیزه توسط کشور مصر
2- اعزام یک تیپ و دو گردان سوارزرهی توسط اردن
3- حمایت های مالی و سیاسی
4- تامین کمک های مالی در حدود 25-50 میلیارد دلار در قالب قرض و یا وام بلاعوض توسط کشور های عربستان و کویت
5- تامین کمک های خدماتی در حدود 16 میلیارد دلار توسط کشور های حاشیه جنوب خلیج فارس
کشور های عربی
فصل سیردهم