مجموعه دوره های آموزشی نظارت تکمیلی تاسیسات برق
آشنایی با حریم شبکه های برق
تهیه کننده:مهندس مجتبی صفابخش
ارائه دهنده: مهندس مجتبی صفابخش
حریم خطوط هوایی انتقال و توزیع نیروی برق مدرس:مهندس مجتبی صفابخش
شرکت توانیر
دفتر امور حقوقی
تهیه کننده :مهندس مجتبی صفابخش m.safabakhsh.ms@gmail.com
دلایل در نظر گرفتن حریم و عوامل تعیین کننده
مهمترین عوامل فنی تعیین کننده حریم خطوط انتقال و توزیع
شدت میدان الکتریکی اطراف خطوط
حداکثر 5کیلو ولت بر متردر لبه حریم
شدت میدان مغناطیسی در اطراف خطوط
حداکثر 0/76میلی تسلا در لبه حریم
نویز شنوایی مغناطیسی در اطراف خطوط
حداکثر 55 دسی بل در لبه حریم
عوامل مکانیکی
حوادث ناشی از نوسانات مکانیکی هادی ها یا پارگی آنها و یا برخورد ناخواسته
هدف از حریم:
ایمنی
انسان ها
تجهیزات
تاسیسات برقی
هدف از حریم کمال انتفاع و دفع ضرر از مجاوران است.
مهمترین عوامل فنی تعیین کننده حریم خطوط انتقال و توزیع
در سطح ولتاژ فشار ضعیف به دلیل ناچیز بودن اثرات انواع میدان ها و انواع نویز ها ،تنها عامل مکانیکی تعیین کننده میزان حریم است.
وجود یا عدم وجود عایق روی هادی های خط در میزان حریم موثر است.
در کابل های روکش دار (خود نگهدار)
با توجه به شیلد کابل،شدت میدان الکتریکی و مغناطیسی در خارج از کابل بسیار ناچیز است.
زخمی شدن شیلد کابل در اثر عوامل طبیعی و غیر طبیعی می تواند با عث ایجاد مخاطره گردد
پس عوامل مکانیکی کماکان می تواند ایجاد مخاطره نماید.
ماده 1 : تعاریف : تعریف اصطلاحات بکار برده شده در این تصویب نامه بشرح زیر می باشد:
الف . محور خط: خطی است فرضی رابط بین مراکز پایه ها در طول خطوط هوائی نیروی برق.
ب . مسیر خط : نواری است از زمین در طول خطوط هوائی انتقال و توزیع حاصل از تصویر هادی های جانبی خط بر روی زمین.
مسیر خط
مسیر خط
محور خط
محور خط
محور خط
مسیر خط
محور خط
مسیر خط
مسیر خط
د ـ حریم: حریم خطوط نیروی برق به دو نوع زمینی و هوایی تقسیم می شود:
۱ـ حریم زمینی: دو نوار در طرفین مسیر خط و متصل به آن از سطح زمین که عرض هریک از این دو نوار در این تصویب نامه تعیین شده است.
۲ـ حریم هوایی: نقاطی در هوا در امتداد هادی و به شکل مستطیل، ناشی از اعمال حریم های افقی و عمودی به شرح زیر که هادی جریان برق در مرکز آن قرار می گیرد:
۱ـ۲ـ حریم عمودی: فاصله عمودی در هوا از طرفین هادی جریان برق در راستای قائم که در این تصویب نامه تعیین شده است.
۲ـ۲ـ حریم افقی: فاصله افقی در هوا از طرفین هادی جریان برق در راستای افق که در این تصویب نامه تعیین شده است.
حریم درجه یک: دونوار است که در طرفین مسیر خط و متصل به آن که عرض هریک از این دو نوار در سطح افقی در این تصویب نامه تعیین شده است. (حریم درجه یک مربوط به داخل محدوده قانونی خدماتی شهر می باشد).
حریم درجه دو : دونوار است در طرفین حریم درجه یک و متصل به آن فواصل افقی حد خارجی حریم درجه دو از محور خط در هر طرف که در این تصویبنامه تعیین شده است. (حریم درجه دو مربوط به خارج از محدوده قانونی خدماتی شهر می باشد)
حریم درجه اول
حریم درجه اول
حریم درجه دوم
حریم درجه دوم
تهیه کننده :مهندس مجتبی صفابخش m.safabakhsh.ms@gmail.com
ت . ردیف ولتاژ: ولتاژ اسمی خطوط نیروی برق است.
خط فشار ضعیف: خطی که دارای ولتاژ کمتر از یک کیلوولت است.
خط فشار متوسط: خطی که دارای ولتاژ از یک تا 63 کیلوولت است.
خط فشار قوی: خطی که دارای ولتاژ 63 کیلوولت و بالاتر است..
ر-اسپن: فاصله افقی بین دو پایه متوالی را اسپن گویند.
۱ـ حریم خطوط هوایی فشار ضعیف:
حریم خطوط نیروی برق کمتر از یک کیلوولت، به صورت زمینی بوده که حداکثر آن (1/3) متر می باشد.
۲ـ حریم خطوط هوایی فشار متوسط:
الف ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 1 تا 20 کیلوولت به صورت زمینی بوده که حداکثر (2/1) متر می باشد.
ب ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 33 کیلوولت به صورت زمینی بوده که حداکثر (3/5) متر می باشد.
ماده۲ـ حریم خطوط هوایی برق با توجه به ردیف ولتاژهای مختلف به شرح زیر تعیین می شود:
نظر به اختیارات حاصل از تبصره بندهای 1 و 2 ماده 2 تصویب نامه خطوط هوایی انتقال و توزیع نیروی برق شماره 12727/ت50732ه مورخ 6/2/94 هیات محترم وزیران، حداقل میزان حریم های زمینی و هوایی خطوط توزیع فشار ضعیف به شرح زیر ابلاغ می شود:
1- حریم زمینی خطوط فشار ضعیف 1/3 متر می باشد لکن شرکت های برق می توانند بر اساس توجیهات فنی و شرایط مقرر در این بخشنامه با حفظ حق دسترسی به خط و کمال انتفاع از آن و با رعایت استانداردها و ضوابط فنی ابلاغ شده، با تایید مدیر عامل آن شرکت یا نماینده وی، حسب مورد حریم های جدول ذیل را جایگزین نمایند:
2- کابل اتصال خطوط هوایی برق به محل لوازم اندازه گیری مشترکین (کابل سرویس هوایی) به شرط حفظ حق دسترسی به خط برق و رعایت استانداردها و ضوابط فنی ابلاغ شده، حریم ندارد.
3- شرکت برق، در مورد خطوطی که در مجاورت سایر خطوط برق احداث می نماید و نیز تاسیسات و تجهیزاتی که روی پایه ها یا در مجاورت خطوط برق خود نصب می نماید، به شرط رعایت استانداردها و ضوابط فنی ابلاغ شده، ملزم به رعایت حریم متقابل(حریم خط برق نسبت به خطوط یا تاسیسات و تجهیزات خطوط برق مجاور) نمی باشد.
4- منظور از دسترسی عرفی به خط برق در این بخشنامه، مواردی نظیر مستحدثات دارای پنجره یا درب بازشو به سمت خطوط برق، بالکن یا پیش آمدگی، و یا دسترسی از طریق پشت بام، دیوار و نردبان ثابت است؛ که فاصله افقی و عمودی لبه ی انتهایی آن ها از خطوط برق به ترتیب کمتر از 1/25و 2/5 متر باشد. تاسیسات و تجهیزات موقت جهت کار در مجاورت حریم خطوط برق شامل داربست و بالابر و نظایر آن مشمول این بخشنامه نبوده و در این خصوص، کسب مجوز قبلی از شرکت برق ضروری است.
وزیر نیرو – اسفند 95
۳ـ حریم خطوط هوایی فشار قوی:
الف ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 63 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (8) متر می باشد.
ب ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 132 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (9) متر می باشد.
ج ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 230 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (11/9) متر می باشد.
د ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 400 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (14) متر می باشد.
هـ ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 765 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (25) متر می باشد.
تبصره ـ وزارت نیرو می تواند در داخل و خارج از محدوده شهرها به صورت کلی یا موردی براساس ضوابط فنی ابلاغی آن وزارت، موقعیت محلی و سایر شرایط و به شرط اطمینان از استقامت خط، حریم هوایی را به شرح زیر اعمال نماید؛ در این صورت سی درصد (۳۰%) از حریم های زمینی بند (۳) لازم الاجراء می باشد:
(حریم زمینی خطوط انتقال برق در استاندارد جدید که از سال گذشته ابلاغ شده است. در شهرها که زمین کم است رعایت حداقل سی درصد الزامی است.)
1ـ در خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 63 کیلوولت حریم افقی (3) متر و حریم عمودی (6) متر می باشد. ۲ـ در خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 132 کیلوولت حریم افقی (4.5) متر و حریم عمودی (7) متر می باشد. ۳ـ درخطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 230 کیلوولت حریم افقی (6.5) متر و حریم عمودی (8) متر می باشد. ۴ـ درخطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 400 کیلوولت حریم افقی (9) متر و حریم عمودی (10) متر می باشد. ۵ ـ درخطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 765 کیلوولت حریم افقی (20) متر و حریم عمودی (15) متر می باشد.
ماده۳ـ در مواردی که خطوط هوایی فشار قوی از عوارض طبیعی نظیر جنگل، کوه و دره عبور نماید و همچنین در مواردی که اعمال حریم زمینی دشوار باشد، به پیشنهاد شرکت برق مربوط و تصویب وزیر نیرو با رعایت ضوابط فنی و ایمنی، می توان به صورت موردی حریم های هوایی مندرج در تبصره بند (3) ماده (3) را با شرط وجود حق دسترسی به خطوط برق و کمال انتفاع از آن، جایگزین حریم زمینی نمود.
مثال:
ماده۴ـ در مورد توسعه محدوده شهر در اراضی و املاک خارج از محدوده ای که قبلاً خطوط نیروی برق با استفاده از حق حریم در آن ایجاد شده، وزارت نیرو و شرکت های برق کماکان از حق حریم استفاده می نمایند.
حریم هوایی 400کیلوولت بدون حریم زمینی
حریم هوایی 400کیلوولت با رعایت حد اقل 30%حریم زمینی
حریم زمینی خطوط انتقال
تهیه کننده :مهندس مجتبی صفابخش m.safabakhsh.ms@gmail.com
تهیه کننده :مهندس مجتبی صفابخش m.safabakhsh.ms@gmail.com
ماده۵ ـ در صورتی که ردیف های ولتاژی در آینده بین ردیف های ولتاژ مذکور در این تصویب نامه به وجود آید حریم زمینی و یا هوایی آن به تناسب حریم نزدیکترین ردیف ولتاژ بالاتر آن تعیین خواهد شد.
تبصره ـ تعیین و تشخیص ردیف ولتاژ خطوط نیروی برق با وزارت نیرو می باشد
جدول خلاصه حریم ها
ماده۶ ـ هرگونه عملیات ساختمانی و اقداماتی نظیر ایجاد تاسیسات صنعتی، مسکونی، مخازن سوخت، انبارداری و تاسیسات دامداری یا باغ یا درختکاری در مسیر و حریم زمینی و هوایی خطوط انتقال و توزیع نیروی برق ممنوع است و فقط اقداماتی از قبیل زراعت فصلی و سطحی، حفظ یا کاشت درختان کم ارتفاع، حفرچاه و قنوات بدون استفاده از دکل حفاری، اکتشاف و بهره برداری از معادن، راه سازی و احداث شبکه آبیاری مشروط براینکه مانعی برای دسترسی به خطوط برق برای وزارت نیرو و شرکت های برق ایجاد ننماید و سبب ایجاد خسارت برای تاسیسات خطوط برق نگردد با رعایت ماده (8) این تصویب نامه بلامانع است.
تبصره۱ـ تراکم و نوع درختان کم ارتفاع با توجه به وضعیت جغرافیایی محل و سایر شرایط توسط وزارت نیرو با کسب اطلاع از مراجع ذی ربط اعلام خواهد شد.
تبصره۲ـ ایجاد شبکه آبیاری، حفر چاه و قنوات و راه سازی در اطراف پایه های خطوط نباید در فاصله ای کمتر از (3) متر از پی پایه ها انجام گیرد. بهره برداری از معادن باید با رعایت ضوابط فنی از جمله ضوابط استقامت خطوط و در فاصله ای بیشتر از حریم زمینی مربوط به آن خط از اطراف پایه های آن انجام پذیرد.
تبصره۳ـ استفاده از مواد منفجره در مسیر و حریم خطوط برق ممنوع است.
تبصره۴ـ آن قسمت از بام ساختمان هایی که در محدوده زیر حریم هوایی در خارج از مسیر و حریم های زمینی و هوایی قرار دارد، باید با شیب بیش از (45) درجه باشد. در صورتی که سقف ساختمانهای موضوع این تبصره فاصله ای بیش از (4) متر از حریم عمودی داشته باشند رعایت این تبصره الزامی نیست.
ماده۷ـ اشخاصی که بر خلاف مقررات این تصویب نامه اقدام به عملیات و تصرفاتی در مسیر و حریم های زمینی و هوایی و در زیر حریم هوایی خطوط برق نمایند، مکلفند به محض اعلام وزارت نیرو و یا شرکت های برق، عملیات و تصرفات را متوقف و به هزینه خود نسبت به رفع آثار عملیات و تصرفات مبادرت نمایند. در غیراین صورت براساس لایحه قانونی رفع تجاوز از تاسیسات آب و برق کشور ـ مصوب ۱۳۵۹ـ عمل می شود.
ماده۸ ـ کلیه عملیات مربوط به راه سازی، کشاورزی، حفر چاه و قنوات، عبور و حمل بار و ماشین آلات و مانند آن در مسیر و حریم خطوط نیروی برق و در زیر حریم هوایی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی باید با رعایت اصول حفاظتی به منظور جلوگیری از بروز خطرات جانی و ورود خسارات مالی باشد و در مورد حفر چاه، قنوات و راه سازی قبلاً از شرکت های برق وزارت نیرو، استعلام و اجازه کتبی کسب گردد و در هر حال نظر شرکت های ذی ربط باید ظرف یک ماه از تاریخ وصول درخواست اعلام شود.
ماده۹ـ حریم کابل های برق در زیرزمین و زیر سطح آب نیم متر به صورت افقی و تا دو متر به صورت عمودی از محور کابل مطابق ضوابط فنی وزارت نیرو با حق دسترسی می باشد و در مواردی که کابل با سایر تاسیسات شهری از قبیل تلفن، لوله کشی آب، فاضلاب، گاز و مانند آن تقاطع نماید ضوابط فنی متداول شبکه انتقال و توزیع نیروی برق باید رعایت شود.
ماده۱۰ـ رعایت حریم و ضوابط فنی مصوب خطوط نیروی برق توسط اشخاص حقیقی و حقوقی الزامی است و در هر مورد که تاسیسات زیربنایی جدید مانند خطوط مخابراتی، راه و راه آهن، نفت، گاز، آب و فاضلاب با خطوط نیروی برق تقاطع نماید یا در حریم آن واقع شود این عمل با اخذ مجوز از وزارت نیرو یا شرکت های برق ذی ربط انجام می گردد. در مواردی که خطوط جدید نیروی برق از روی تاسیسات زیربنایی موجود عبور نماید رعایت حریم و ضوابط مربوطه با هماهنگی دستگاه های ذی ربط الزامی است.
ماده۱۱ـ به منظور اطلاع صاحبان اراضی و املاک واقع در مسیر و حریم خطوط نیروی برق و جلب توجه آنان به اجرای مفاد قانون سازمان برق ایران، وزارت نیرو یا شرکتهای برق از طریق نشر آگهی در جراید و یا سایر وسایل مقتضی قابل استناد، آغاز اجرای عملیات احداث خط نیروی برق را اعلام می کند. ماده۱۲ـ در صورت کاهش حریم های خطوط برق در اجرای این تصویب نامه و پرداخت مابه ازایی به دلیل اعمال محدودیت های پیشین و براساس مستندات موجود توسط شرکت های برق، محدودیت های پیشین به درخواست مالک و تادیه وجه آن به قیمت کارشناسی روز با رعایت مقررات مربوط مرتفع می شود.
تبصره ـ چنانچه حریم های خطوط برق واقع در معابر عمومی و یا اراضی متعلق به بخش های عمومی و دولتی و یا نیروهای نظامی و انتظامی کاهش یابد، املاک یا اراضی آزاد شده بدون دریافت هرگونه وجهی به دستگاه اجرایی مربوط واگذار خواهد شد. در مورد سایر اراضی برابر با طرح های توسعه و عمران کالبدی ذی ربط مصوب اقدام خواهد شد.
ماده۱۳ـ این تصـویب نامـه جایگزیـن تصـویب نامـه شـماره ۲۹۰۵۲ مـورخ ۸/۱۰/۱۳۴۷ می شود.
معاون اول رییس جمهور ـ اسحاق جهانگیری
اقدامات غیر مجاز در داخل حریم
اقدامات ذیل در مسیر و حریم زمینی و هوایی خطوط انتقال و توزیع نیروی برق ممنوع است.
هرگونه عملیات ساختمانی
اقداماتی نظیر ایجاد تاسیسات صنعتی،مسکونی،مخازن سوخت دامداری و انبارداری.
ایجاد باغ یا درخت کاری
1-اقدامات ذیل در حریم خطوط انتقال و توزیع نیروی برق مشروط بر اینکه مانعی برای دسترسی به خطوط برق برای وزارت نیرو و شرکت های برق ایجاد نکند و سبب ایجاد خسارت برای تاسیسات خطوط برق نگردد با رعایت ماده(8) این مصوبه بلامانع است.
زراعت فصلی و سطحی
حفظ یا کاشت درختان کم ارتفاع (تراکم و نوع درختان کم ارتفاع با توجه به وضعیت جغرافیایی محل و سایر شرایط توسط وزارت نیرو با کسب اطلاع از مراجع ذی ربط اعلام خواهد شد).
حفر چاه یا قنات بدون استفاده از دکل حفاری(نباید در فاصله ی کمتر از 3 متر از پی پایه انجام پذیرد).
اکتشافات و بهره برداری از معادن(بهره برداری از معادن باید با رعایت ضوابط فنی از جمله ضوابط استقامت خطوط و در فاصله ی بیشتر از حریم زمینی آن خط از اطراف پایه صورت پذیرد و استفاده از مواد منفجره ممنوع است).
راه سازی (استفاده از مواد منفجره در مسیر و حریم خطوط برق ممنوع است).
احداث شبکه آبیاری
اقدامات مجاز در داخل حریم
تهیه کننده :مهندس مجتبی صفابخش m.safabakhsh.ms@gmail.com
اقدامات مجاز در داخل حریم
آن قسمت از بام ساختمان هایی که در محدوده زیر حریم هوایی در خارج از مسیر و حریم های زمینی و هوایی قرار دارند باید با شیب بیش از (45) درجه باشد
در صورتی که سقف ساختمان های موضوع این تیصره فاصله ی بیش از (4) متر از حریم عمودی داشته باشند رعایت این تبصره الزامی نیست.
پیگیری عدم رعایت حریم:
روند اقدام جهت ممانعت از تجاوز به حریم:
مشاهده مورد و یا در یافت گزارش تجاوز به حریم
تهیه گزارش دقیق با ذکر مشخصات محل و فرد یا ارگان متجاوز به حریم(همراه با کروکی)
جلوگیری از ادامه کار و مکاتبات با مجری و اعلام مهلت جهت رفع حریم
در دو حالت ممکن است ایجاد حریم شده باشد:
ب)ایجاد حریم در اثر اقدام شخص ثالث یا ارگان ثالث
جلو گیری از ادامه کار(کتبی)
ارجاع گزارش به مدیر امور توزیع برق
اعلام اقدام جهت رفع تجاوز در مهلت معین
الف)ایجاد حریم در اثر اجرای طرح شبکه برق تهیه شده توسط شرکت توزیع:
جلو گیری از ادامه کار(کتبی)
ارجاع گزارش به مدیر امور توزیع برق
در نهایت با مراجعه کارشناس طراحی شرکت توزیع به محل و تهیه طرح رفع حریم و دستور اجرای آن از سوی مقام مجاز همراه با تنظیم صورتجلسه.
در تمامی موارد می باید صورتجلسه تهیه و به امضای مقامات مجاز برسد
در همه موارد ابلاغی می بایست رسید دریافت گردد.
رو نوشت کلیه مکاتبات باید به دفتر حقوقی،حراست و حریم بانی و حسب مورد سایر دفترها ارسال گردد.
حریم سطوح ولتاژ مختلف و سایر تاسیسات نسبت به یکدیگر:
در مورد خطوط فشار قوی همیشه خط با ولتاژ بالا تر از روی خط با ولتاژ پایین تر عبور می نماید.
حداقل فواصل عمودی خطوط با ولتاژهای مختلف تا خط فشار متوسط مطابق استاندارد به شرح ذیل است:
حریم راه ها:
با توجه به مفاد آئین نامه اجرایی تبصره 1 ذیل ماده 17 قانون ایمنی راهها و راه آهن و اصلاحیه آن، احداث دیوار، ساختمان و تاسیسات می بایستی بعد از نوار تاسیسات زیربنائی که برای راههای استانهای گیلان، مازندران و گلستان 15 متر و برای راههای سایر استانهای کشور 30 متر بعد از حریم مصوب تعیین گردیده است، انجام شود و کاربری نوار یاد شده فقط برای عبور تاسیسات زیربنائی نظیر خطوط لوله های نفت آب، گاز، فاضلاب و شبکه های مخابرات و برق و نیز توسعه حریم و احداث پارکینگ خواهد بود.
فاصله ی مجاز سیم ها ی خطوط توزیع از سطح جاده
حریم خطوط مخابرات و تلفن:
در وضعیت متقاطع بودن خطوط برق و مخابرات:
در شبکه فشار متوسط حد اقل 2/2 متر فاصله تا خط مخابراتی.
در شبکه فشار ضعیف حد اقل 1/2متر فاصله تا خط مخابراتی.
در حالت وجود مسیر مشترک(موازی):
رعایت حداکثر ولتاژ القایی 60 ولت الزامی است.
خطوط برق و مخابرات در یک سطح نصب نگردند و حداقل 2/2 متر فاصله الزامی است.
فاصله مطابق جدول تعیین می گردد.
L= طول قسمت موازی دو خط(کیلومتر)
a= نزدیک ترین فاصله بین دو سیم برق و مخابرات(متر)
به منظور اطلاع صاحبان اراضی و املاک واقع در مسیر و حریم خطوط نیروی برق ایران ، وزارت نیرو یا شرکت های برق از طریق نشر آگهی در جراید و سایر وسایل مقتضی، قابل استناد، آغاز اجرای عملیات احداث خط نیروی برق را اعلام می کند.
مستندات و ضمائم :
تهیه کننده :مهندس مجتبی صفابخش m.safabakhsh.ms@gmail.com
روستای محمدآباد حفر استخر برای آبیاری مزرعه
تجاوز به حریم شبکه توزیع
بر خورد محموله ترافیکی با شبکه فشار متوسط
برخورد کامیون با شبکه ۳۳KVبرق در شهرستان
ایذه سبب آتش گرفتن کامیون شد
تهیه کننده :مهندس مجتبی صفابخش m.safabakhsh.ms@gmail.com
کسی کو به دانش توانگر بود
ز گفتار و کردار بهتر بود