آشنایی با استان هرمزگان
تاریخچه
اسناد تاریخی نشان می دهد آبادانی این منطقه به دوران هخامنشیان می رسد. این استان به دلیل دسترسی به خلیج فارس همواره اهمیت زیادی داشته است. نام هرمزگان از تنگه ی هرمز می آید. از سال ۱۳۵۵ به دلیل اهمیتی که این تنگه برای کشور داشت، استان ساحلی، بنادر، جزایر خلیج فارس و دریای عمان، به هرمزگان تغییر نام داد.
موقعیت جغرافیایی
هرمزگان از شمال و شمال شرق به کرمان می رسد، از غرب و شمال غرب با فارس و بوشهر همسایه است و از شرق در مجاورت سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. در امتداد جنوب آن، خلیج فارس و دریای عمان واقع شده اند.
کوه های هرمزگان ادامه ی رشته کوه های زاگرس هستند که بخش های زیادی از استان را پوشانده اند. کوه ها به تپه و سپس به زمین های پست ساحلی می رسند.
این استان به تعدادی شهر و جزیره تقسیم شده است. شهرهای آن بندرعباس، بندر لنگه، میناب، جاسک، بَستَک، حاجی آباد، رودان، پارسیان، خَمیر، بَشاگرد و سیریک هستند.
قشم، کیش، هرمز، هنگام، ابوموسی، لاوان، هِندورابی، شیدوَر یا شیتور، لارک، تُنب کوچک، تُنب بزرگ، سیری، فارورکوچک و فراوربزرگ جزو جزیره های هرمزگان به شمار می روند
آب و هوا
استان هرمزگان در منطقه ی گرم وخشک قرار گرفته و اقلیم آن نیمه بیابانی و بیابانی است. تابستان های گرم و مرطوبی دارد و زمستان های آن از ۱۰ درجه سانتی گراد سردتر نمی شود. رطوبت در بیشتر روزها بالاست و ممکن است به ۱۰۰ درصد برسد.
بهترین زمان سفر به استان هرمزگان، زمستان و تعطیلات نوروز است. اگرچه به دلیل ارزانی هتل ها در تابستان، گردشگران در فصل گرما هم به هرمزگان سفر می کنند.
صنایع دستی
محصولات دریایی که با صدف و حلزون ساخته می شود، همچنین محصولات حصیری، سفالی، چنته بافی، گلابتون دوزی، بادله دوزی، گرگورسازی، سوزن دوزی، لباس محلی کندوره، چادر شب بافی، و کم دوزی ازجمله صنایع دستی هستند که محلی ها می بافند و می سازند.
آداب و رسوم
مردم هر منطقه ای آداب و رسم هایی دارند که با فرهنگ آنها گره خورده است. مردم استان هرمزگان هم برای ازدواج، جشن ها و عزاداری رسوم خود را تا حدی حفظ کرده اند. جشن نوروز با خانه تکانی، خرید لباس نو و چیدن هفت سین شروع می شود. عیدی گرفتن و دید و بازدید هم بخشی از آن است. حنا بستن در این منطقه مرسوم بوده و هنوز در روستاها برای نوروز دست و پا را حنا می بندند و طرح می زنند.
نوروزخوانی، سیزده به در، روز سفره ی اموات هم متداول است. در روستاها روز پیش از تحویل سال پشم حیوانات را می زنند.
زنبیل گردانی، قربانی برای بارش باران و نوروز صیاد از دیگر رسم های استان هرمزگان است. صیادانی که روزی خوبی از دریا می گیرند، یک روز صید ماهی را تعطیل می کنند و قدرشناسی خود را به طبیعت نشان می دهند. به این رسم نوروز صیاد می گویند.
جنگل حرا قشم
یکی از بهترین نمونه های این جنگل ها در جزیره قشم شکل گرفته است و وسعتی حدود ۲۰۰ کیلومتر دارد. البته در چند منطقه ی حفاظت شده ی دیگر در سواحل خلیج فارس و دریای عمان نیز جنگل حرا یا مانگرو وجود دارد، اما حرای قشم وسعت بیشتری دارد و به دلیل نزدیکی به مناطق مسکونی جزیره، از جذابیت بیشتری برخوردار است. اینجا با مرکز شهر حدود یک ساعت فاصله دارد.
عمر جنگل حرا به ۳۰ تا ۴۰ میلیون سال می رسد. سالیان درازی ست که درختان با مد دریا، زیر آب می روند و با شروع جزر، سر از آب درمی آورند. راز جذابیت این جنگل همین است.
این درختان به راحتی در آب شور دوام می آورند، چراکه نمک آب را جذب نمی کنند و درواقع از آب شیرین بهره می برند و به عبارتی ساده به مانند یک آب شیرین کن عمل می کنند.
منظره ی سبزی درختان حرا و چندل در میان آبی دریا بسیار دلچسب است. تنه ی درختان در آب غوطه ور می شود و تنها شاخ و برگ بالای آنها از آب بیرون می ماند؛ انگار که درختان روی آن شناور شده اند.
فصل سرما که از راه برسد، این جا برای پرنده نگران تبدیل به بهشت می شود. پرندگان مهاجر زیادی زمستان های خود را در قشم سپری می کنند. شمار پرندگان آبزی و کنارآبزی در این منطقه به بیشتر از ۱۰۰ گونه می رسد، پرندگانی مانند انواع کاکایی، ماهی خورک ها، اِگرِت، سَلیم خاکستری و … .
قلعه پرتغالی ها
قلعه پرتغالی های قشم در بخش شمالی جزیره جای دارد. این قلعه به دست دریانوردی پرتغالی به نام «آلفونسو آلبرکرک» در سال ۱۵۰۷ میلادی بر سر راه بازرگانی هند و اروپا ساخته شد. در سده های میانه برای 110 سال کشتی های پرتغالی بر این راه بازرگانی فرمانروایی میکردند و از آنها قلعه های گوناگونی در جزیره های ایران بر جای مانده است.
.
قلعه پرتغالی ها یک دژ آماد و پشتیبانی در ناوگان دریایی پرتغالی ها بوده و کارش بویژه پشتیبانی از قلعه هرمز در جزیره هرمز بوده است. این قلعه 2 هزار متر چهارگوش گستره دارد. دیوارهایی به ستبرای نزدیک به 5 و نیم متر همراه با برج هایی به بلندای نزدیک به ۱۲ متر در چهار گوشه این قلعه را نگهبانی میکنند
این قلعه یک ساختار چهار گوش ناترازمند است و از سنگ و گچ و ساروج ماده میگیرد. قلعه پرتغالی ها دارای انبارهای اسلحه، آب انبار ، سرباز خانه، زندان، کلیسا، دژ فرماندهی و تالار بوده است. دژ فرماندهی این قلعه در گوشه است. چهار برج دارای بازو، توپ و منجنیق هستند. کلیسای قلعه دو ردیف ستون های گرد از سنگ مرجان همراه با طاق دارد.
معبد هندوها
معبد هندوها را در سال 1310 هجری شمسی و در زمان حکومت محمد حسن خان سعدالملک حاکم وقت بندرعباس، تجّار هندیِ شهری به نام شیکارپور(غرب هند) براى هندوهایی ساخته اند که از سال هاى 1300 تا 1344 هجری شمسی در این شهر سکونت داشتند و به کارهاى تجارى مى پرداختند.
معبد هندوها مربوط به اواخر دوره ناصر الدین شاه قاجار بوده و در زمان مظفرالدین شاه مورد بهره بردارى قرار گرفته است. اساس ساختمان این معبد یک اتاق چهارگوش میانی است که روی آن گنبدی قرار دارد. طرح این بنا کاملاً متاثر از معماری معابد هندی است و سبک معماری گنبد و مقرنس های پیرامونی آن از دیگر گنبد های موجود در سواحل خیلج فارس و از گنبد های سراسر ایران متمایز است.
موزه مردم شناسی خلیج فارس
موزه مردم شناسی خلیج فارس واقع در شهرستان بندرعباس در محوطه ی تاریخی برکه های باران در سه طبقه با زیربنای 2400 متر مربع در سال 1386 ساخته شده است. موزه ی مردم شناسی خلیج فارس یکی از بزرگ ترین موزه های مردم شناسی ایران محسوب می شود؛ ساختمان موزه ی خلیج فارس نمونه ای نادر و گرانبها در معرفی معماری جنوب ایران است؛ دیوارهای پشت بند، در و پنجره های چوبی و بادگیر از عناصر با ارزش معماری سنتی منطقه است.
جزیره هنگام
جزیره هنگام، با 9 کیلومتر درازا و 6 کیلومتر پهنا، نزدیک به بیش از 33 کیلومتر چهارگوش گستره دارد. در جزیره هنگام سه روستا هست: هنگام نو یا ماشی، هنگام قدیم و غیل. با 106 متر بلندا، کوه ناکس بلندترین بخش جزیره است. در کوه ها و جای جای هنگام خاکی قرمز رنگ هست که در گویش بومی «گِلک» خوانده میشود؛ گلک خاکی با کاربرد صنعتی و نیز خوراکی است. پیرامون جزیره یک نوار 50 کیلومتری هست که بخشی از آن مرجانی است. یک «ساحل نقره ای» هم در این نوار هست که با برخورداری از کانی های گوناگون درخشش آفتاب را بازتاب میدهد.
در ساحل «خِنِیزی» هنگام، شبها میتوان فیبر نوری پلانکتون ها را دید. همچنین یک کشتی شکسته و به گل نشسته از دوران جنگ با پرتغالیها در ساحل هنگام بر جای مانده است. از اسکلههای مسافری هنگام میتوان «شیبدراز» و «کندالو» را نام برد.
کار مردمان هنگام پرورش آبزیان، ماهی، میگو، صدف و صید ماهی است. در کنار آن، یک بازار نیز در هنگام هست که هنرهای دستی بومی، سنگهای گرانبها، ادویه و خوراکی های بومی را در دسترس گردشگران میگذارد. یک گونه نان ساج به نام «نان تمشی» در هنگام پخت میشود، همچنین میتوان از «مهیاوه» و ماهی «ساریدن» در گویش بومی «متوتا» خوانده میشود، هواری میگو و قلیه ماهی نام برد.
یکی از پوشاکهای بومی جزیره هنگام شلوار گلابتون دوزی یا سلوار بندری است که در جزیره بافته میشود.
گونه های جانوری جزیره هنگام گوناگون است. دلفینها در پاییز به پیرامون آبهای جزیره هنگام می آیند و تا اردیبهشت میماند. همچنین میتوان جبیر یا همان آهوی بومی هند و ایران، خاردم مصری، لاک پشت پوزه عقابی را در هنگام سراغ گرفت.
پوشش گیاهی نخل و نیز «لور» یا «درخت انجیر معابد» و «گارزنگی» یا «لوز» هم فراوان در خاک هنگام یافت میشود.
شهر زیرزمینی کاریز
شهر زیرزمینی کاریز کیش با توجه به عمق کم این جزیره در عمق 12 متری زیر زمین قرار دارد و ارتفاع آن به 8 متر می رسد. این شهر زیرزمینی شامل سه رشته قنات و 274 حلقه چاه و مکانی تفریحی است و امکان بازدید قنات های باستانی جزیره زیبای کیش در آن فراهم است.
بعضی از این چاه ها به طور کاملاً دست نخورده باقی مانده و بعضی از آنها را جهت تهویه بهتر هوا و نوردهی بیشتر به صورت مخروطی درآورده اند. قنات موجود در شهر زیرزمینی کاریز کیش که بیش از 2500 سال قدمت دارد آب شیرین قابل شرب ساکنان جزیره کیش را تامین می کرده است. عظمت این قنات با حداکثر ارتفاع چهل و پنج متری در جزیره کیش منحصربه فرد است.
شهر زیرزمینی کیش با توجه به ویژگی های منحصر به فرد آن از جمله مرجانی بودن جزیره، شیرینی آب قنات، هوای خنک در زیر زمین، سقف مملو از سنگواره، صدف و فسیل های با قدمت بسیار بالا در فهرست مهم ترین ابنیه جهانی قرار می گیرد. این قنات علاوه بر تامین آب مورد نیاز اهالی جزیره مال التجاره مردم این منطقه نیز بود به این ترتیب که کشتی های عبوری خلیج فارس از مردم کیش آب می خریدند و پوشاک و ادویه به آنان می فروختند.
منابع
https://www.visitiran.ir/fa/province/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D9%86
https://www.visitiran.ir/fa/attraction/%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84-%D8%AD%D8%B1%D8%A7-%D9%82%D8%B4%D9%85
https://www.visitiran.ir/fa/attraction/%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%87%D8%A7
https://www.visitiran.ir/fa/attraction/%D9%85%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%87%D8%A7
https://www.visitiran.ir/fa/attraction/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AE%D9%84%DB%8C%D8%AC-%E2%80%8C%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3
https://www.visitiran.ir/fa/attraction/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87-%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%85
https://www.visitiran.ir/fa/attraction/%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B2