رابرت ازرا پارک
Robert Ezra Park
1844_1944
امریکا
فهرست مطالب
زندگی نامه
زمینه فکری
آثار
رهیافت کلی پارک
مکتب شیکاگو
رابرت ازرا پارک در چهاردهم فوریه 1844 در شهر هاروی ویل پنسیلوانیا به دنیا آمد.
ولی در شهر ردوینگ مینه سوتا در غرب میانه آمریکا پرورش یافت، در همانجا دبیرستان و دانشگاه رفت،
اما پس از یک سال این دانشگاه را ترک کرد و دانشگاه میشیگان را برای ادامه تحصیل برگزید.
پارک پس از فارغ التحصیل شدن در 1887، به گزارش نویسی روزنامه و روزنامه نگاری که با علایق اصلاحگرانه اش سازگار بود؛ روی آورد و تا سال 1898 برای روزنامه هایی در مینه سوتا، دترویت، دنور، نیویورک و شیکاگو کار کرد.
او به زودی این وظیفه خاص را به عهده گرفت که طی یک رشته مقالات، گزارش دقیقی از مسایل شهری را ارائه کند.
بیوگرافی
کوزر، لوئیس؛ زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، محسن ثلاثی صفحه 486و487
سال 1898 ادامه تحصیل در دانشگاه هاروارد جهت افزایش دانش تجربی اش در زمینه چگونگی شکل گیری اخبار
در دانشگاه برلین آلمان تحت تاثیر جورج زیمل و آموزش جامعه شناسی از وی
بازگشت به دانشگاه هاروارد و نوشتن آخرین قسمت رساله دکتری ویک سال تدریس در رشته فلسفه
رها کردن جهان دانشگاهی به علت بیماری و دلزدگی و شرکت فعالانه در امور اجتماعی و تحلیل و توصیف اجتماعی دربین انسان های معمولی
نقطه عطف دیگری در سال 1914 با پذیرفتن پیشنهاد ویلیام توماس جهت تدریس درسی در مورد” سیاه پوستان امریکا” در گروه جامعه شناسی دانشگاه شیکاگو
عضویت در شورای تحقیقات علوم اجتماعی و نخستین رییس اتحادیه شهری شیکاگو
تدریس در دانشگاه نشویل تنسی پس از باز نشسته شدن از دانشگاه شیکاگو تا سن هشتاد سالگی
فوت وی در تاریخ هفتم فوریه سال 1944
کوزر، لوئیس؛ زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، محسن ثلاثی صفحه489-493
بیوگرافی
در شکل گیری جهان بینی کلی و آشنایی با سنت
خوش بینانه مترقیانه، شور دموکراتیک و فلسفه عملگرا
پارک در دانشگاه هاروارد تحت تعلیم رویس و جیمز
نفوذ اندیشه های زیمل و تونیس بر ذهن پارک و تقویت آن با آشنایی تصادفی کار جامعه شناس روسی بوگدان کیستیاکوفسکی
پارک در نظرهایش بویژه بوم شناسی کاملا تحت تاثیر داروین بود.
تحت تاثیر جان دیویی در دانشگاه میشیگان
کوزر، لوئیس؛ زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، محسن ثلاثی صفحه 495
زمینه فکری
پارک به جز رساله دکترایش، تنها یک کتاب را مستقلا در 1922 منتشر کرد، به نام "فشار مهاجران و چگونگی نظارت بر آن".
او این کتاب را در نتیجه خیانت ها و ناسپاسی های مهاجران اروپایی به آمریکا و نیز ورود آمریکایی ها در سال 1917 به جنگ جهانی اول نوشت.
کارهای او بیشتر در یک رشته مقالات موثر و پیش درآمدهایی گنجانده شده اند که او بر کتاب های دانشجویانش نوشته بود. این آثار پراکنده در یک کتاب سه جلدی تحت عنوان "نوشته های گردآوری شده" منتشر شده اند.
او به واسطه کتاب "مقدمه ای بر علم جامعه شناسی" (1924) که با همکاری ارنست دبلیو برجس نوشته بود، در نظر محققان به عنوان فردی برتر شناخته شد. (1)
بهترین راه نمایش کیفی کارها و نوشتارهای پارک نمونه هایی از مقاله های او تحت عنوان "جامعه شناسی خبر" است که نخستین بار در مجله جامعه شناسی آمریکا منتشر شد و پس از آن به صورت فصل کتابی مجزا تحت عنوان "خبر به مثابه شکلی از دانش" چاپ گردید.(2)
کوزر، لوئیس؛ زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، محسن ثلاثی…2- راجرز، اورت میچل،تاریخ تحلیلی علم ارتباطات
آثار
رهیافت کلی پارک
بوم شناسی
اجتماع زیستی
دگرگونی اجتماعی
جامعه شناسی شهر
بیگانه و فاصله اجتماعی
پژوهش های ارتباطی
با نوشتن مقاله «شهر:پیشنهادی برای تحقیق
درباره رفتار انسانی در محیط شهری» در سال 1916
بوم شناسی گیاهی و حیوانی مبنای مقایسه ای برای محیط اجتماعی فرض می شود.
محیط یک واحد پیوسته است ،که بر طبق نیرو های متعارف کننده حرکت می کند.
علم در جست وجوی تجزیه این عوامل و نیروها را بوم شناسی میگویند.
مفاهیم مورد استفاده بوم شناسان، تسلط -هجوم و استقرار- همزیستی، بود.
بوم شناسی
ممتاز، فریده؛ جامعه شناسی شهر، ص124.
پایه گذار «بوم شناسی»،پارک بود
با الهام از مفهوم داروینی «بافت زندگی»
ویژگی های اساسی یک اجتماع زیستی عبارت اند
سازمان گرفتن یک جمعیت در یک سرزمین
ریشه داشتن در خاک تحت اشغال خود
واحدهای فردی در یک رابطه وابستگی متقابل و حیات مشترک
پارک آگاهی داشت که محیط اجتماعی با محیط طبیعی یکسان نیست.
فرهنگی قانون حاکم سنت ،اخلاق، توافق و همکاری
سازمان اجتماعی
زیستی قانون حاکم رقابت
کوزر، لوئیس؛ زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی ص482-484
اجتماع زیستی
دگرگونی اجتماعی
پارک فراگرد دگرگونی اجتماعی را در سه مرحله متوالی یا "تاریخ طبیعی" در نظر می گرفت.
1-ناخرسندیها ،آشوب ها و نا آرامی های اجتماعی
2-جنبش های توده ای
3-یک توافق تازه در چهارچوب یک سامان نهادی تجدیدساختار شده
جامعه شناسی شهری پارک بر پایه این مراحل فراگرد سه گانه استوار است،
فراگردی که طی آن گروه های گوناگون موقعیت بوم شناختی و مناطق طبیعی شان را در محیط شهری تثبیت می کنند.
کوزر، لوئیس؛ زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی ص 481
جامعه شناسی شهر (علم رفتار جمعی)
جامعه را باید محصول کنش های متقابل افراد ترکیب کننده آن دانست که در ضمن، با یک رشته سنت ها و هنجارهایی که در این فراگرد کنش متقابل پدید می آیند،نظارت می شود.
پارک تصور می کرد که چون مدرنیته سنت ها را ریشه کن می کند، اهمیت نژاد کاسته می شود و طبقه مهم تر می شود.
این ممکن بود به آنچه پارک در موارد گوناگون "تضعیف روحیه" یا "در هم ریختگی شخصی" می نامید منجر شود. (1)
هدف نظری عمده پارک از مطالعه جامعه شناسی شهرهای نوین مبتنی بر چهار زمینه بود که عبارت ا ند از:
1-اتخاذ قلمرو خاص برای تحقیق جامعه شناسی به دلیل ریشه داشتن شهرنشینی و مسائل و فرآیندهای آن در تمدن
2- نقل و انتقالات شهری و مهاجرت، تغییرات اجتماعی را وسعت می بخشد.
3- شهر نوعی آزمایشگاه برای مطالعه تنوع طبع آدمیان
4- ضرورت مطالعه اصلاحات شهری به دلیل بوجود آمدن مسائل و نابسامانی های اجتماعی ناشی از تغییرسریع شهر(2)
کیویستو، پیتر؛ اندیشه های بنیادی در جامعه شناسی، منوچهر صبوری، ص182….. هینکل، رسکو و گیسیلا هینکل؛ تکوین جامعه شناسی نوین،ص87.
یکى از وظایف جامعه شناسى شهر و شهرنشینى از دیدگاه اکولوژیک،
بررسى رابطه اجتماعى و سکونتگاه
به نحوه هجوم به شهر وتوالى گروه ها در مکان
وکشف قانونمندى هاى جدائى گزینى مکانى، بین گروه ها و طبقات درون شهرى است.
وبر،ماکس،شهر در گذر زمان،ص38
جامعه شناسی شهر
بیگانه و فاصله اجتماعی
پارک مفهوم فاصله اجتماعی را از نظریه بیگانگی زیمل به مفهوم ناپایداری دوستی و صمیمیت میان افراد تعریف میکند.
پارک از مفهوم فاصله اجتماعی در تحلیل روابط نژادی و مناسبات قومی استفاده کرد.
او معتقد بود که هرچه میزان فاصله اجتماعی میان دو نفر بیشتر شود، آن دو تاثیر متقابل کمتری روی یکدیگر خواهند داشت.
پارک همچنین نقش "انسان حاشیه نشین" را با واژه "بیگانه" در نظریه زیمل تطبیق داد.
"انسان حاشیه نشین کسی است که در بین دو جهان زندگی می کند، ولی متعلق به هیچ کدام نیست.
برای مثال، کودکان مهاجران اروپایی در آمریکا، که زبان و فرهنگ والدین خویش را نمی پذیرند و از طرفی خودشان را عضوی واقعی در جامعه آمریکایی به شمار نمی آورند.
راجرز، اورت میچل،تاریخ تحلیلی علم ارتباطات ،ص372
پژوهش های ارتباطی
پارک به عنوان "اولین نظریه پرداز ارتباط جمعی" شناخته شده است.
او ارتباطات را به عنوان یک فراگرد اجتماعی-روان شناختی تعریف می کرد.
همچنین ارتباطات فراگردی است که در آن یک اصل اخلاقی و منطقی جانشین یک اصل فیزیولوژیکی و غریزی می شود.
ارتباط میان دو نفر، حس همدلی و یکی شدن را به وجود می آورد و بنابراین ساختار اجتماعی جامعه را شکل می دهد.
پارک و همکارانش در شیکاگو ارتباطات را وسیله ای برای نزدیکی انسان ها با یکدیگر می پنداشتند.
زیرا ارتباطات راه حل مناسبی برای رفع مشکلات اجتماعی شهر بود.
البته ارتباطات متغیر اصلی یا کانون مطالعه آن ها محسوب نمی شد.
راجرز، اورت میچل،تاریخ تحلیلی علم ارتباطات ،ص380
مکتب دوم شیکاگو (مکتب اکولوژی شهری)
معرفی این مکتب توسط رابرت پارک با مقاله ایی تحت عنوان «اکولوژی انسانی»
حوزه جدیدی از جامعه شناسی در مقابل نظریات "تکاملی داروین" و "تعامل گرایی" گئورگ زیمل(1)
پیروان آن بی نظمی جامعه صنعتی در اروپا را ناشی از کم بودن زمین در شهر میدانند.
پیشنهاد الگوی روستا شهر برای حل مشکلات شهری و توجه به طبیعت در سطح وسیع (2)
سه سطح رابطه در شهر فرهنگی اجتماعی زیستی
بهره بردن از داروینیسم اجتماعی در زمینه عامل رقابت برای دستیابی به نقاط مطلوب شهر
بهره بردن از اقتصاد نئو کلاسیک
انسان در جست و جوی تمتع بیشتر با کوشش کمتر باشد
عدم دخالت دولت در امور اقتصادی(3)
1-تاریخ تحلیلی علم ارتباطات…2-زیاری،کرامت اله،برنامه ریزی شهر های جدید….3-شکویی حسین،جغرافیای شهری
مراحل اکولوژیک شهر از نظر مکتب شیکاگو
توالی جا به جایی گروه های جمعیتی از یک محله به محله دیگر بر اثر بهبود وضع اقتصادی
تراکم فشردگی استفاده از زمین توسط جمعیت
تمرکز بر کیفیت توزیع جوامع و فعالیت های مرتبط استوار است
هجوم رقابت بر سر تصاحب زمین
گسست تبدیل شدن به جامعه تیی ایستا و یا حتی مهاجرت معکوس به دلیل مضرات موجود در شهر
ادیبی،حسین،جامعه شناسی شهری
(وبر، ماکس، شهر در گذر زمان، صفحه ۴۰)
مکتب اکولوژیک در پى آن است تا بگوید که صور زندگى اجتماعى با فضا و مکان اشغال شده رابطه اى تنگاتنگ داشته،توزیع مکانى جمعیت از ارتباط دائمى رقابت و اجتماع در چارچوبى مکانى شکل مى گیرد.
در واقع از نظر این مکتب، هر آنچه که در شهر رخ مى دهد، موضوع جامعه شناسى شهرى به شمار مى رود.
مکتب شیکاگو
منابع
1-زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، کوزر، لوئیس؛ترجمه محسن ثلاثی
2-تاریخ تحلیلی علم ارتباطات ، راجرز، اورت میچل ؛ ترجمه غلامرضا آذری
3-جامعه شناسی شهر، ممتاز، فریده
4-اندیشه های بنیادی در جامعه شناسی، کیویستو، پیتر؛منوچهر صبوری
5- تکوین جامعه شناسی نوین؛ هینکل، رسکو و گیسیلا هینکل؛عباس محمدی اصل
6-برنامه ریزی شهرهای جدید؛ زیاری،کرامت اله
7-جغرافیای شهری؛ شکویی حسین
8-جامعه شناسی شهری ،ادیبی ،حسین
9- شهر در گذر زمان ؛وبر،ماکس