معماری خانه ها از اوایل ساخت تا به امروز

مقاله:
معماری خانه ها از اوایل ساخت تا به امروز

خانه های کلونیالی، سبک تازه ای از معماری

خانه های کلونیالی در بسیاری از موارد محوطه سازی را تحت تاثیر خود قرار داده است. این سبک گویای شیوه ساختمان سازی ساکنان اولیه آمریکاست. اولین خانه به این سبک توسط 13 مهاجر ساخته شد که از محل سکونت اولیه شان بیرون شده و در آمریکا سکنی گزیده بودند
اگر چه ساختمان های بسیاری پس از آن به تقلید از آنها ساخته شد و از ایده هایی که این 13 نفر در ساخت این خانه به کار برده بودند، استفاده کردند. این سبک نشانگر شاخص های جذاب و خلاق معماری در تاریخچه زندگی بشر است.
آنچه از این سبک در ذهن بشر نقش بسته است ساختمان هایی بسیار مجلل و با شکوه می باشد؛ ساختمانی با دربی در مرکز ضلع روبرویی و پنجره هایی که با ترتییب خاصی در اطراف درب چیده شده اند. هنوز هم در امریکا ساختمان هایی با اندازه و طرح های مختلف ساخته می شود. سبک های معماری کلونیالی که از فرهنگ ها و تمدن های متفاوتی استخراج شده است عبارتند از: انگلیسی، هلندی، اسپانیایی و فرانسوی.
برای بازنگری سبک مورد نظر می بایست به ریشه یابی این مساله در خانه های اولیه ای که در آمریکا ساخته شده، پرداخت.
کلونیال های تاریخی
کلونیال جاریسون: اولین خانه های مقاوم توسط اولین ساکنین انگلستان ساخته شد که از سبک انگلیسی های قرون وسطایی تقلید شده بود. این خانه ها دارای بام های شیروانی بودند؛ پنجره های لوزی شکل که درون آنها از شیشه بود و طبقه دوم آن از نمای روبرویی ساختمان برجسته تر بود. در ضلع این ساختمان ها از چوب های رنگ نشده استفاده می شد.
کلونیال انگلیسی نوین: در سال 1600 میلادی ساکنین انگلیس ساختمان هایی ساختند که هم اکنون ما آنهاارا با نام کلونیال اصیل می شناسیم. این خانه ها دو طبقه بودند و سقف آنها شیروانی بود و درب ورودی آن در وسط نمای بیرونی ساختمان قرار داشت. برای اینکه دمای خانه حفظ شود، یک دودکش بسیار بزرگ از بخش مرکزی خانه به سمت بالا عبور می کرد. دیوارهای این نوع خانه ها هم رنگ آمیزی نشده بود.
کلونیال جنوبی: ساختمان هایی با طرح های متقارن و متشابه، مسکن ساکنین جنوب هم بود. اگر چه از برخی لحاظ این ساختمان ها تفاوت هایی هم داشت مثلا نمای بیرونی آن به جای چوب از آجر ساخته شده بود و دودکش هم از بخش جانبی ساختمان می گذشت.
کلونیال کژبام(به شکل جعبه نمک): برای اینکه مهاجرین بتوانند مساحت خانه هایشان را بیشتر کنند، در پشت خانه یک طبقه با پشت بام یکسویه به ساختمان اولیه اضافه کرد. نتیجه ساخت این خانه ها این بود که پشت بام شیب دار، این ساختمان را از وزش باد مصون نگاه می داشت. چون شکل ظاهری این ساختمان به شکل جعبه نمک بود آن را به همین نام نامیدند.
کلونیال مستطیلی شکل: در این سبک ساختمان ها یک طبقه و نیمه هستند و طبقه دوم دارای پنجره شیروانی نمی باشد. نمای بیرونی ساختمان از جنس قطعات چوبی رنگ نشده می باشد.
کلونیال هلندی: در قرن هجدهم هلندی ها در نیویورک و نیوجرسی مسکن گزیدند و خانه هایی ساختند که از جنس سنگ و آجر بود و فرهنگ فلاندر را منعکس می کرد.
کلونیال فرانسوی: مهاجرین فرانسوی که در ایالات "لوئیز یانا" و "میسیسیپی" خانه هایی ساختند که نمای آن گچکاری است و دارای ایوان دو طبقه و ستون های باریک و چوبی که در زیر سقف قرار گرفته می باشد. خانه های سبک کلونیال فرانسوی راهروهای داخلی ندارند به همین دلیل مهمترین راه عبوری این خانه ها ایوان آنهاست.
کلونیال اسپانیایی: در جنوب غربی آمریکا یعنی در فلوریدا و کالیفرنیا به ساختن خانه هایی به سبک اسپانیایی و خانه های شمال آفریقا روی آوردند. نمای این خانه ها از خشت خام و یا گچکاری بود. پشت بام های این خانه ها مسطح بوده و از قیر پوشانده و در انتهای لبه های پشت بام از آجرهای سفال قرمز پوشانده شده بود. برخی از خانه های سبک کلونیال اسپانیایی مشخصه های سبک مونتری که همان داشتن ایوان در طبقه دوم است را در خود دارند.
کلونیال جرجی: هنگامی که در انگلیس پادشاه جرج به سلطنت رسید، مهاجرین آجرهای پخته و خانه هایی با نماهای چوبی می ساختند که بعدها این سبک به مد روز معماری در بریتانیا تبدیل شد. این خانه ها بسیار متقارن بودند و بطوریکه دارای چندین پنجره بودند که در نمای روبرویی ساختمان در اطراف درب ورودی که در مرکز آن قرار گرفته به شکلی متقارن و متوازن کار گذاشته شده بود. این نما به طرز بسیار ساده ای با برجسته کاری های کنگره دار و یا ستون نماهای موازی و تزئینی، آذین بندی می شدند.
فدرال: در شرق، دوران مستعمراتی آمریکا رسما با امضای اعلامیه استقلال آمریکا به پایان رسید. اگرچه ساختمان سازان همچنان ایده های کلونیال(مهاجرین) را ادامه می دادند. سبک جرجی که به صورت ساختمان های متقارن و مستطیل شکل بود سیر تحولش را به سمت سبک پرزرق و برق فدرال طی کرد. پنجره هایی به سبک پالادیم، اتاق های بیضی شکل و تاج گل های تزئینی مهر ضمانتی بر معماری فدرال است.
کلونیال های نوین
کلونیال نوشکوفا: در اواخر سال 1800 ساختمان سازان ایده های ویکتوریایی را با ایده های ساختمان های کلونی را در هم آمیختند و سبکی را بنیان نهادند که بسیار سرآمد و جذاب بود که این سبک "کلونیال نوشکوفا" نام گرفت. این خانه ها به دلیل ساختار متقارن آنها و راهروی ورودی آنها که بسیار مجلل ساخته شده بودند معروف شدند.
کلونیال نوین: امروزه ساختمان سازان هنوز هم از ایده های کلونیال الهام می گیرند و سهولت سبک کلاسیک را با مصالح ساختمانی نوین در هم می آمیزند. در کلونیال نوین اغلب نمای آنها از آجر روکش دار و از نظر تزئین و دکوراسیون بسیار زیبا و جالب بود مثلا از ستون ها و پنجره های تزئینی در ساخت آنها استفاده می شد.
نقشه های زیربنای این زمین ها با سبک های زندگی همان دوران مطابقت دارد. اگرچه، اگر شما این خانه ها را مورد آزمایش قرار دهید می توانید به جنبه های زیبا و جذاب سبک کلونیال پی ببرید و خریداران آتی این بناها زندگی بسیار راختی در آنها خواهند داشت.
عوامل تاثیر کذار بر معماری سکونت گاههای اولیه تا به امروز ایران
بی تردید اولین سکونت گاهها در کنار رودخانه ها به وجود آمدند. علت آن را بایستی در نیاز انسان به آب دانست. آب جهت شرب و کشاورزی و صید و حتی حمل و نقل برای انسانهای اولیه از نیازهای حیاتی یه شمار می رفت. اگر سابقه تاریخی مکان گزینی تمامی روستاهها و شهر های باستانی جهان مورد بررسی قرار گیرد، در وحله نخست "آب" و در مرحله بعد "اقلیم مناسب" (دمای متناسب، باران کافی..) و دوری از بعضی حوادث غیر مترقبه (زلزله، سیل ، توفان، حرکت و لغزش زمین و جابجایی گسل ها) در شکل گیری آنها دخالت داشته است.
این حالت در گذشته عامل غالب و مسلط در شکل گیری و مکان گزینی سکونت گاهها بوده است؛ و انسان اولیه ناگزیر از استفاده از عوامل طبیعی در این خصوص بوده و به نوعی با بحرانهای ناشی از این عوامل نیز کنار می آمده است.
اما امروزه عوامل طبیعی در برابر اراده انسان به ظاهر رنگ باخته است. و به همین جهت دیگر استقرار شهر ها و سکونت گاهها تابع عواملی چون آب و هوا و غیره نیست. چراکه رودها همگی از طریق سدها مهار و چشمه ها خشک شده اند. در واقع تمامی بنیادها و نظامهای مکان گزینی سکونت گاهها تغییر یافته اند. چرا که ظاهرا آب شرب از طریق شبکه آب رسانی و اگر کشاورزی باشد آب آن از طریق چاههای عمیق و نیمه عمیق در هر کجایی که انسان اراده کند ،حفر می شود. پس در این زمان مکان گزینی سکونت گاههای جدید،حرفهای تازه خود را با عوامل موثر دیگری می زند. به همین جهت برنامه ریزان شهری و روستایی و مهندسین شهر ساز با توجه به آموخته های خود به جای بهره گیری از عناصر اقلیمی از تهویه مطبوع (کولر، فن کوئل، شوفاژ…) و آب شرب را از شبکه لوله کشی آشپزخانه ها تامین می کنند. و به جای پراکنده شدن سکونت گاهها در امتداد یک چشمه و یا رود و یا در مسیر یک راه ارتباطی، با توجه به سیاستگذاری تصویب گران قانون کاربری اراضی، آسمانخراش ها و برج ها چون قارچ های سمی از زمین می رویند.
متاسفانه متخصصان و شهر سازان بدون ایجاد یک رابطه منطقی بین عوامل اصلی تاثیر گزار (عناصر اقلیمی) و دیگر عوامل محیطی، دخمه ها و سوراخ هایی به نام سکونتگاه و یا شهرکهایی ساخته اند که به حق اشد مجازات را برای ساکنانش به ارمغان آورده اند. چرا که از نظر تعریف، مسکن غیر از این است که فعلا در آن سکونت داریم. چراکه اگر پایان خرداد ماه در یک کلاس درس یا خانه رو به آفتاب برای مدت کوتاه برق برود و کولر ها از کار بیفتند، چه کسی قادر به ماندن در آن کلاس یا خانه است.
مگر کلاس یا خانه در شرایط طبیعی سکونتگاه نیست؟ آیا مجموعه سکونت گاهها در یک منطقه را با توجه به قوانین حاکم ؛ روستا، شهر، شهرک نمی نامیم؟ آیا نباید برای هر منطقه آب و هوایی بنای مخصوص آن اقلیم را طراحی نمود؟ مگر می شود که هم برای آذربایجان و هم برای گیلان و هم برای یزد فرم بنا و مصالح یکسان مثلا همه را از بتن آرمه و یا پنجره های بزرگ انتخاب نمود؟ متاسفانه می بینیم که شهرک هایی که در جای جای ایران با تفاوتهای اقلیمی شدید وجود دارند، از نقشه های تیپ و شکل و هیبت یکسانی استفاده می شود.
پس موجودیت یک سکونتگاه به امکانات داده شده بستگی دارد. در حالیکه در خانه های گلی روستاهای دور افتاده در شرایط گرمای طاقت فرسای زمان فوق الذکر زندگی روال عادی خود را طی می کند و کسی از گرما نمی نالد. در روستاهای سنرد، کهک، دولت آباد، ریکان گرمسار و بساری از روستا های جنوب دامغان، شاهرود، کاشان، قم ، اصفهان، یزد چرا مردم در تابستان و زمستان به راحتی در خانه های گلی با پی نزدیک به یک متر زندگی راحتی دارند و ما در شهر ها، نگران قطع برق و … هستیم. چرا آن روستاییان یک قرن قبل در مکان گزینی سکونتگاهها در روستا ها و شهر ها مورفولژی بنا و مصالح و جهت گیری سکونت گاهها در ارتباط با گرادیان فشار جو، گرما و سرما، بارش و غیره را مد نظر قرار می دادند و برای هر یک چاره ای منطقی می اندیشیدند، اما امروزه در گرو تراکم خریدن و عوارض و مالیات دادن ماتم گرفته ایم.
در زیر به تاثیر متقابل بعضی از عناصر آب و هوایی بر مکان گزینی سکونت گاهها (از جمله تاثیر تشعشع خورشید) اشاره می شود.

تشعشع:
آز آنجایی که امواج گرمایشی ناشی از امواج تابشی خورشید می باشد،هر دو عامل را در ارتباط با هم به بحث می کشیم .
امواج تابشی خورشید نقش مهمی در اقلیم آسایش از خود نشان می دهد. عوامل موثر در تابش نظیر زاویه تابش (پستی و بلندی زمین، عرض جغرافیایی)، جنس و بافت زمین (هدایت گرمایشی)، آلبدو، رنگ زمین می تواند به عنوان عوامل موثر بر انتخاب مکان خاص برای احداث مجتمع و شهرکهای انسانی مد نظر قرار گیرند.
چون در عرض های مختلف و مناطق گوناگون تفاوت هایی در کیفیت و کمیت امواج تابشی و در نتیجه میزان گرما ملاحظه می شود، این موضوع مورد ملاحظه مهندسان شهرساز قرار گیرد که در این خصوص انتخاب محل پنجره و تعداد آنها و نور گیرها و جهت و سمت و سوی ساختمان و ضخامت دیوارها و همچنین انتخاب نوع سقف (گنبدی، تخت، استوانه ای، مخروطی یا تیر چوبی…) و انتخاب نوع مصالح می تواند در اقلیم آسایشی ساکنان موثر افتد.
وجود پی های ضخیم و سقف های خشتی استوانه ای و گنبدی شکل در بخش های ایران مرکزی مانند شهرهای جنوب البرز تا اصفهان و یزد و کرمان به همین دلیل بوده است. و حتی مردم این مناطق معتقدند که باید خانه ها رو به قبله باشد. چرا که در خانه های شرقی غربی، تابش مستقیم آفتاب شدید در صبح و عصر آزار دهنده است و خانه های با سقف گنبدی از تشعشع مستقیم خورشید در طول روز در امان است. و حتی چنان با اقلیم منطقه سازگاری دارد که بارانهای سیل آسای مناطق خشک در کمتر از چند ثانیه از بام خارج می شود.
حتی پیشینیان برای جلوگیری از هرم گرما و تابش مستقیم خورشید، علاوه بر اینکه پی ضخیم خانه ها را از خشت خام و یا از گل چینه درست می کردند و در ابتدای درب اصلی خانه ایوان ایجاد می کردند، در حالیکه در مناطق سرد آذر بایجان و بارانی گیلان خانه ها به شکل و طرح متفاوت و مصالح مختلف ساخته می شد. در حالیکه در حال حاضر دانشگاههای این سه منطقه یک شکل و با یک مصالح ساختمانی ساخته شده است.
چرا امروزه در تمامی مناطق ایران برای جلوگیری از نفوذ باران از قیر و گونی استفاده می شود؟ چه کسی این نسخه را برای مردم پیچیده است؟ بازدید از سکونتگاههای مناطق مختلف ایران مرکزی نشان می دهد که منازلی که سقف آن قیر و گونی شده اند، قیر ها بر اثر تشعشع خورشید از ناودان ها سرازیر شده اند. و حتی ایزوگام ها نیزبر اثر امواج تابشی تابستان به شدت در هم پیچیده شده است. در حالیکه در طول تاریخ بهترین مصالح برای این منظور کاهگل شناخته شده و اجداد ما بی چون و چرا آن را به کار می بستند.
– اولین سکونت گاهها در ایران

اولین سکونت گاهها در ایران
نخستین سکونت گاهها و روستاهای اولیه در ایران حداقل به هزاره هشتم ق.م مربوط است. یکی از این سکونت گاه ها در تپه گنج دره واقع در ده کیلومتری شهرستان هرسین است. اتاق های این خانه ها مستطیل شکل بوده اند. اتاق ها از داخل به شکل مدور با اندود کاهگل و سقف تیرپوش بوده اند.
هنگامی که اولین ساکنان ایران به صورت گروهی در منطقه ای مستقر شدند، مربوط به حدود 7000 سال ق.م است. باستان شناسان فاصله زمانی بین 7000 سال قبل از میلاد مسیح تا تاسیس امپراطوری هخامنشی را ، به دو دوره تقسیم کرده اند: دوره اول ، دوره نوسنگی (هزاره هفتم ق.م) نام دارد و دوره دوم دوره مس و سنگ (حدود 3200 ق . م) است که با پیدایش خط این دو دوره پایان می پذیرد. اما ز 3200 ق.م تمدنی در ایران به وجود آمد که به آنان، "عیلام آغازین" می گویند. اجتماعات شهری و تشکیل شهرها در این زمان شروع شده است. در واقع بشر زندگی کوچ نشینی و غارنشینی را رها کرده و با کار کشاورزی در یک منطقه زمین گیر شده است.

عیلام
عیلامی ها از بخش غربی تا تمامی نواحی جنوب فلات ایران را در دست داشتند و شهرهای متعددی را به وجود آودند. مهم ترین مناطقی که متعلق به عیلامی ها بوده عبارتند از شوش هفت تپه و چغازنبیل در دشت خوزستان.
در سال 639 ق.م آشوریان به سرکردگی پادشاه قدرتمندشان آشور یا نیپال ، تمامی مناطقی را که در دست عیلامی ها بود تصرف نمودند و آسیب های فراوانی بر این تمدن وارد کردند. به همین دلیل آثار زیادی از عیلامی ها در دست نداریم غیر از بنای معبد زیگورات چغازنبیل در نزدیکی شوش که هنوز آثار آن باقی است.

زیگورات چغازنبیل

زیگورات ها، جایگاه ها یا معابدی هستند که در دوره کهن مردم بین النهرین برای خدایان مورد پرستش خود بنا می کردند و چون عیلامی ها هم مقارن با تمدن های بین النهرین در شوش حکومت می کردند . این بنا نیز نام زیگورات به خود گرفته است .
چغازنبیل مرکب از دو کلمه چغا و زنبیل است که چغا به معنای تپه و زنبیل ظرفی است که از الیاف ساخته می شده و در گذشته برای اسانی حمل و نقل مواد و اشیاء مختلف به کار می رفته است.
مساحت بنای زیگورات چغازنبیل 100×100 متر و بلندی آن 50 متراست و به صورت چهارگوشه و پله پله ساخته شده است. این بنا دارای 5 طبقه بوده و در طبقه آخر محوطه کوچکی قرار داشته که جایگاه رب النوع اینشو شیناک یا الهه اینشوشیناک خدای عیلامی ها بود. مصالح این بنا از خشت خام و آجر معمولی پخته است.

دو ویژگی مهم در بنای زیگورات چغازنبیل دیده می شود :
1 – بر روی آجرهای نما خطوطی به شکل خط میخی که همان خط عیلامی است حک شده است که اکثر آنها دارای یک نوشته درباره اینشو شیناک است.
2 – قدیمی ترین طاق قوسی شکل ایران در یک بنا را می توان در زیگورات چغازنبیل و در سقف پله های آن مشاهده کرد. شکل این طاق ها بدون تیزه و مانند قسمتی از کمان دایره است که به آن "طاق گهواره ای" می گویند.

تپه حسنلو

این تپه در 12 کیلومتری جنوب غربی دریاچه ارومیه و در 9 کیلومتری شمال شرقی شهرستان نقده واقع است و نام خود را از دهکده مجاور که حسنلو نام دارد گرفته است.
بخش شمال غربی فلات ایران، از تعدادی امیرنشین یا شهرهای کوچک اما ثروتمند تشکیل می شده که احتمالاً حسنلو یکی از شهرهای عمده این امیر نشینان بوده است . تپه حسنلو تپه بزرگ و مدوری است که 20 متر ارتفاع دارد و قطر دایره آن حدود 270 متر است. ساکنان اولیه آن احتمالاً اقوام مانایی بوده اند.

تپه سیلک

تپه سیلک در 3 کیلومتری غرب کاشان و در سمت راست جاده کاشان به باغ فین قرار دارد و شامل دو تپه شمالی و جنوبی است که تپه شمای کوچکتر و قدیمی تر از تپه جنوبی است.
در تپه شمالی آثار معماری ابتدایی است و در آن از خشت خام دست ساز استفاده شده است اما تپه جنوبی شامل اتاق های کوچک با راهروهای مختلف است و در ساخت آن از خشت های بزرگ قالبی با اندازه متوسط 10×30×20 سانتی متر استفاده شده است. در لایه های بالاتر خانه ها بزرگتر شده و در آن ها اجاق و تنور دیده می شود. آثار بدست آمده در آخرین لایه های سطح تپه ، مربوط به دوره آغاز تمدن عیلامی هاست و حدود 3000 ق.م قدمت دارد. دهکده بزرگ سیلک به مرور توسعه یافته و دارای برج و بارو بوده است.
مهمترین ویژگی تپه سیلک کشف الواح عیلامی است. این الواح گلی دارای علایم و طرح های مختلف است از جمله قدیمی ترین آثار و نگارش در فلات ایران به شمار می رود.

معماری صخره ای در ایران
غیر از دو روستای معروف ایران یعنی روستای میمند در کرمان و روستای کندوان در نزدیکی تبریز که در داخل صخره های کوه قرار گرفته اند بقیه معماری صخره ای ایران، مربوط به اعتقادات مذهبی و دینی است.
از مهم ترین دخمه های مادی می توان دخمه ها یا آرامگاههای زیر را نام برد : دخمه فخریگاه یا فخریکا در 15-10 کیلومتری شمال شرقی مهاباد، دخمه شیرین و فرهاد در نزدیکی شهر صحنه استان کرمانشاه ، دکان داود در نزدیکی سرپل ذهاب، دواد دختر د رنزدیکی فهلیان فارس، آخور رستم در 8 کیلومتری جنوب تخت جمشید و قیرقاپان د رخاک کردستان عراق .
این نوع آرامگاه سازی بعدها تکامل بیشتر یافت و دارای تزئینات، نماسازی با شکوه گردید که نمونه های آن آرامگاه های داریوش و خشایارشاه وارد شیراول تا سوم در نقش رستم فارس و در کنار تخت جمشید است. در اغلب مقابر صخره ای غرب ایران که قدمت آنها بیشتر از عهدهخامنشی است ستون های ورودی دخمه ، عمق و حجم دخمه را مشخص می سازد ولی در دوره های بعدی موضوع عمق کمتر مطرح بوده است و بیشتر، تزئینات و نماسازی مورد توجه بوده است.

معماری خانه های قدیم ایران

نراق باستانی

این بناهای دیرینه به علت رونق تجارت در شهر نراق به ویژه در دوران قاجار محله ای جدید
در شرق نراق ، شکل گرفته اند که در آن افراد متمکن خانه هایی زیبا و دیدنی احداث کردند که در حال حاضر این خانه ها به مجموعه ای از خانه های تاریخی شهر بدل شده و نماد معماری دوران قاجار محسوب می شود.
.
این خانه ها اغلب از هشتی ، بیرونی ، اندرونی ، میهمان پذیر ، مطبخ ، محل نگهداری چهارپایان ، محل اسکان خدمه ، و بادگیر های خشتی جهت خنک کردن فضای داخل منزل تشکیل شده اند.
. از امتیازات منحصر به فرد این خانه ها که به اعتراف کارشناسان معماری در هیچ کجای ایران مشابه آن وجود ندارد جریان آب زیر زمینی قناتی
(قنات حاج اله داد) است که تمامی این خانه ها را مشروب کرده و در نهایت به میادین اصلی، حمام عمومی ، حوض خانه و بازار شهر منتهی می شده است
. درون این خانه ها قسمتی احداث که به زبان محلی آن را سیپک می گویند.
اغلب درهای این خانه ها گره کاری ، همراه با شیشه های رنگی و مشبک است که به بنا جلوه ای ویژه بخشیده است.
. تزئینات به کار رفته دراین خانه ها در عین سادگی بسیار زیبا و دیدنی است و شاهکارهای
استفاده از کاهگل و گچ را می توان در این بناها مشاهده کرد که چگونه معمارهای توانمند گذشته از حداقل امکانات بهترین و ماندنی ترین اثر ها را خلق و برای نسل های آینده به یادگار گذارده اند.

* در شهر نراق خانه های متعددی وجود دارد چنانچه حفظ ، مرمت و احیا شود، می تواند نراق را به نمونه
* شهر های به جای مانده از دوران قاجار بدل کند و این می طلبد مسوولا ن میراث فرهنگی و گردشگری
* جاذبه های این شهر را بررسی کنند و به عنوان یک شهر نمونه در بازسازی آن تلاش کرده تا در آینده
* نراق نیز همانند روستای ابنیه و شهرنیاسر که در فاصله ای نزدیک از این شهر قرار دارند شهرت
* جهانی پیدا کنند از جمله خانه های دیدنی شهر نراق که عمدتا به همت بازماندگان تا به حال پابرجا مانده و
* از ویرانی آنها جلوگیری شده است ، خانه های زیر است.
* ▪ خانه فاضلین نراقی:
دارای قدمت بیش از ۲۸۰ سال که در سقف این بنا که طاقدیس نام دارد تاریخ ساخت بنا قید شده است.
▪ خانه مرحوم حاج تقی خان رئوفی: این بنا یکی از زیبا ترین سیپک های شهر نراق را در خود جای داده است و نزدیک به ۲۰۰ سال قدمت دارد.

. ▪ خانه مرحوم محمد رئوفی:
این بنا مجموعه ای کامل از دیدنی ترین خانه های تاریخی نراق است و از دو قسمت زمستان نشین و
تابستان نشین تشکیل و در بین این دو سرا باغچه های بسیار زیبا همراه با حوض آب وجود دارد
. ▪ خانه غلامحسین خان نراقی:
این بنا نزدیک به ۲۰۰ سال قدمت دارد و در ضلع شرقی آن برج دیدبانی بسیار زیبایی ساخته شده است.
این سرا در بین خانه های تاریخی نراق ویژگی های منحصر به فردی دارد که متاسفانه به علت نداشتن
متولی خاص در حال تخریب و نابودی است و انتظار می رود با توجه به اینکه صاحب این بنا در قید حیات
است و از خانواده های بزرگ نراقی و در حال حاضر در خارج از کشور به سر می برند ترتیبی اتخاذ شود
که بنا بیش از این مورد تخریب قرار نگیرد و به سرنوشت خانه حسینعلی خان صفایی که به تلی از خاک بدل
شده است دچار نشود
..

نراق باستانی

نراق باستانی(ادامه)
.
▪ خانه صفایی
یکی از خانه های تاریخی و زیبای نراق بوده است که در سالهای اخیر به علت کم توجهی صاحبان و
مسوولان مربوطه تخریب و از آن د ر ذهن سالخوردگان شهر تنها خاطراتی به جای مانده است.
▪ خانه علیرضا خان یوسفی نراقی:
این بنا نیز در مسیر جریان آب قنات حاج الله داد قرار دارد و در طبقه زیر زمین آن مجموعه بسیار دیدنی و تاریخی شکل گرفته است.. قدمت این بنا به بیش از ۱۸۰ سال پیش بر می گردد.
▪ خانه حاجی خان نراقی:
این بنا یکی از با ارزش ترین بنا های شهر نراق است که در سال های اخیر به همت وراث بازسازی شده و لی متاسفانه به علت اصولی نبودن کار و پیروی نکردن از سبک معماری قدیم به ویژه نوع مصالح ساختمانی صدمات جبران ناپذیری به بنا وارد شده است..
▪ خانه مرحوم آمیرزا منصور قاسمی:
این بنا نیز نزدیک به ۱۸۰ سال قدمت دارد و یکی از دیدنی ترین بنا های نراق است. این مجموعه سه ویژگی منحصر به فرد دارد که آنرا از دیگر بنا های نراق متمایز کرده است:
۱) بزرگترین بادگیر خانه های نراق را در خود جای داده است.
۲) زیبا ترین درهای گره کاری شده و پنجره های مشبک همراه با شیشه های رنگی در شهر نراق که فعلا موجود می باشد متعلق به این خانه است.
۳) زیبا ترین گچبری و تزئینات داخلی ساختمان در شهر نراق نیز در انحصار این خانه است.
ورثه مرحوم قاسمی این بنا را در اختیار شهرداری نراق قرار داده اند تا با کمک آنها مرمت و به کارگاه آموزشی دانشجویان رشته معماری و مرمت آثار تاریخی بدل شود. در آینده این ساختمان پذیرای تمامی علاقه مندان رشته معماری و مرمت آثار تاریخی از سراسر ایران برای تکمیل پروژه های آنها خواهد بود.
▪

نراق باستانی(ادامه)
خانه فروغی ها
* :
این بنا در محله بالا و در ضلع جنوبی شهر قرار دارد. از امتیازات این بنا دست نخوردن ترکیب و سبک معماری قدیم آن است
* . نزدیک به ۲۰۰ سال قدمت داشته و خانه پدری مرحوم فروغی خواننده و موسیقیدان معاصر ایران است..
در هنگام مرگ وصیت می کند اور ادر روستای قرقره از توابع بوئین زهرا که بسیار شبیه به نراق است
* ، دفن کنند

انرژی های برگشت پذیر
استفاده از انرژی یک نیاز اجتناب ناپذیر است، اما استفاده از چه نوع انرژی بسته به موقعیت جغرافیایی و
امکانات هر منطقه، همینطور با توجه به پیشرفت فن آوری تکنولوژی در آن کشور می تواند متفاوت باشد، در
واقع می توان انرژی ها را به دو دسته مجزا تقسیم کرد:
انرژی های برگشت ناپذیر(انرژی هایی که با گذشت زمان دوباره تجدید نمی شوند مانند منابعی از قبیل نفت،
زغال سنگ،گاز و ….) انرژی های برگشت پذیر(انرژی هایی که با گذشت زمان دوباره ساخته و تجدید
خواهند شد مانند انرژی آب ، باد و انرژی گرمایی درون زمین که در مورد آن توضیح داده خواهد شد آن
دسته از انرژی ها که برگشت پذیر هستند، انرژی های پاک شمرده می شوند، و هیچ گونه ضایعاتی که غیر قابل برگشت به طبیعت باشد ندارند، مثلاً از انرژی باد به عنوان یکی از این منابع انرژی می توان نام
برد.استفاده از انرژی های برگشت پذیر به علت بی پایان بودن این منابع به نظر راه حلی منطقی برای پاسخگویی به نیازهای بشر می باشد، در این میان انرژی زمین، یعنی انرژی ای که در درون زمین به صورت گرما موجود است را نیز می توان یک انرژی نامحدود و بسیار عظیم فرض کرد.استفاده از انرژی،
زمانی ممکن است که فن آوری لازم برای تبدیل آن انرژی به انرژی مورد نیاز فراهم شده باشد، مانند فن آوری لازم برای تبدیل انرژی باد به الکتریسیته، در مورد انرژی زمین نیز فن آوری لازم برای تبدیل گرمای زمین به انرژی الکتریسیته حرف اول را می زند، در واقع انرژی الکتریسیته از جمله انرژی هایی است که
انتقال و ذخیره آن بسیار آسان است و تبدیل مجدد آن نیز به انواع دیگر انرژی به سادگی امکان پذیر است.فن آوری (یا همان تکنولوژی) ، یعنی استفاده صنعتی از دانش. هر چقدر فن آوری بهینه

انرژی های برگشت پذیر(ادامه)
سازی مصرف انرژی را گسترش دهیم، به همان نسبت مصرف کمتر و راندمان بالاتری خواهیم داشت، در واقع گسترش فن آوری، با تمامی هزینه هایی که ایجاد می کند توجیه پذیر است، زیرا
که منابع جدیدی از انرژی و متد های جدیدی در کاهش مصرف سوخت ایجاد می کند.گسترش فن
آوری یک سرمایه گذاری قابل برگشت است، و در مورد انرژی زمین گرمایی( انرژی گرمایی
زمین) ، نیاز به گسترش فن آوری و افزایش قدرت تکنولوژیک به شدت حس می شود ، زیرا که انرژی گرمایی زمین یکی از منابع نامحدود این کره خاکی است که می تواند جای سوخت فسیلی را که دیر یا زود به پایان می رسد، بگیرد و راه حل مطمئنی برای آینده بشر باشدانرژی ژئو (زمین ترمال (گرمایی) بسیار زیاد است، منبع گرما و نیروی "پاک" (انتشار بسیار کم یا عدم انتشار
گازهای گلخانه ای)، "در دسترس بودن" (دسترسی متوسط 95 درصد در همه نقاط) و "محصول داخل کشور" (کم کردن مصرف نفت) است. گستره منابع زمین-گرمایی از زمینهای ضعیف (کم عمق – جایی که فاصله سطح تا مرکز زمین کم است.) گرفته تا آب و تخته سنگهای داغ چندین مایل
پایینتر از سطح زمین است و پایینتر از آن می توان به دماهای بسیار بالاتر از تخته سنگهای مذاب که ماگما نامیده می شوند، دست یافتانرژی زمین-گرمایی می تواند به گرما و الکتریسیته تبدیل شود.
در حال حاضر استفاده اصلی این انرژی در سه مورد می باشد: پمپهای حرارتی، استفاده مستقیم از گرمای این انرژی و نیروگاهها می باشد.

خانه های برفی

– قدیمی ها می گفتند که " برف لباس گرم زمین است و زمین را از سرما حفظ می کند. " آزمایش ها هم نشان
می دهد که دمای قسمت هایی از زمین که با برف پوشیده شده است، تقریباً 10 درجه سانتی گراد بیشتر از قسمت های بدون برف است. با توجه به این قسمت می توانید بگویید چگونه خانه های یخی اسکیموها، آنها را از سرمای قطب حفظ می کند؟
چون برف و یخ عایق گرماست و باعث می شود گرمای زمین در روزهای سرد زمستانی از دست نرود. خانه های یخی هم به همین ترتیب گرمای داخل شان را حفظ می کنند و اسکیموها را از سرما نجات می دهند.

دانه های برفی که از خارج به خانه های اسکیموها میبارند در زمستان های سخت الاسکا به سرعت ذوب می شوند . وقتی که روی سقف می بارند یک لایه مقاوم درست میکنند .یخ بستن و دوباره منجمد شدن خانه برفی آن را محکم تر و مقاوم تر می سازد. این خانه ها برای اسکیمو ها پناهگاه گمبدی شکل می باشند و می توانند وزن سنگین خرس های قطبی را تحمل کنند.
خرس های قطبی که بازی با بزرگترین کوه ها (شاه کوه ها)که منظور همان خانه های برفی است را دوست دارند.

خانه های عجیب(امروزی)

چگونگی روشنایی وگرم نگه داشتن خانه های یخی(برفی)

انواع بادگیر در یزد

معماری قدیم ایران و ارتباط آن با انرژی

مردم ایران در دوران قدیم به جهت این که به انرژی های جدید و امکانات استفاده از انرژی های مختلف دسترسی نداشتند خانه ها و محل سکونت خود را طوری می ساختند تا به نحو مناسب از انرژی های طبیعی استفاده ببرند .
* در جست و جوی چگونگی استفاده و کاربرد انرژی در معماری های قدیم ایران می توان از نمونه های معماری قدیمی ایران نام برد مثلا معماری خانه های قدیمی در
* منطقه ی مرکزی ایران در شهرهای یزد واصفهان و کاشان .
* یکی از این روش های استفاده از انرژی این بوده است که دیوارهای خانه های قدیمی
دارای ضخامت زیادی بوده است مثلا 70 تا 100 سانتی متر و این دیوار های ضخیم
* باعث جذب انرژی گرمایی خورشید در روز می شده است و در شب با کاهش دما باعث
* گرم بودن محل سکونت می شده است نمونه ی این موضوع دیوارهای خشتی خانه ی
* طباطبایی ها در کاشان است .

* یکی دیگر از استفاده های انرژی در معماری قدیمی ایران استفاده از انرژی باد برای خنک کردن محل سکونت بوده است که با ساخت بادگیرهای بلند و بزرگ در پشت
* بام ها و در جهت مسیر باد باعث خنک شدن محل سکونت در فصل گرما می شده
* است.نمونه ای از این روش در معماری قدیم شهر یزد و دیگر شهر های جنوبی و مرکزی ایران وجود دارد .
* یکی دیگر از روش های استفاده از انرژی های طبیعی در معماری قدیم ایران ساخت
* جداگانه ی محل سکونت در اطراف حیاط خانه ها بوده است به نحوی که در و پنجره های محل سکونت زمستانی در تابش مستقیم نور خورشید قرار داشته است و بر عکس در و پنجره های محل سکونت تابستانی در تابش غیر مستقیم نور خورشید
* قرار می گرفته است و به این ترتیب از انرژی خورشید در گرمایش وسرمایش
* محل سکونت تاثیر داشته است .

فهرست مطالب
خانه های کلونیالی، سبک تازه ای از معماری 2
کلونیال های تاریخی 2
کلونیال های نوین 5
تشعشع: 8
– اولین سکونت گاهها در ایران 9
عیلام 11
زیگورات چغازنبیل 12
تپه حسنلو 14
تپه سیلک 15
معماری صخره ای در ایران 16
معماری خانه های قدیم ایران 17
نراق باستانی 18
. ▪ خانه مرحوم محمد رئوفی: 20
نراق باستانی 20
خانه فروغی ها 22
انرژی های برگشت پذیر 23
خانه های برفی 26
معماری قدیم ایران و ارتباط آن با انرژی 27