لوئیس مامفورد

دانشگاه تهران –دانشکده شهرسازی
سیر اندیشه های شهرسازی
استاد : دکتر حبیبی
دانشجو : فریبا شانظری
بنام خدا
سیر اندیشه های لوئیس مامفورد

لوئیس مامفورد در ایالات متحده متولد شد(1990-1895)
موسس گروه برنامه ریزی منطقه ای برای مسکن نیویورک
استاد برنامه ریزی شهری در دانشگاه پنسیلوانیا در سال 1956-1915
استاد مدعو ام.ای.تی
منقد معماری و شهرسازی و همکاری با مجلات تخصصی
نخستین کتابش "داستان آرمانشهر" در سال 1922
مورخ تمدن بشری و متخصص عصر ماشین

لوئیس مامفورد:

فقط یک هنر عالی وجود دارد و آن هنر انسان شدن است.
هر وسیله ای که انسانیت را بیان کند و یا به تکامل انسان
کمک کند،به هر صورت که باشد هنر است.
شهر مکان حساس عصر ما
مطالعه شهر نه تنها در چارچوب فنی بلکه از دیدگاه تاریخی و فرهنگی

جامعه مدنی را از دو بعد آن – پوسته و هسته یا ظرف و مظروف- بررسی می کند.
– در بعد فیزیکی،
– محتوای اجتماعی
ظرف یا پوسته شهر باید آن قدر انعطاف داشته یاشد که بتواند واکنش ها و کنش های جامعه را برتابد و به پرورش مدنیت کمک کند.
شهر باید هرزمان که لازم باشد پوست بیندازد.
رابطه ظرف با مظروف مستقیم، پیوسته و مداوم است.

از دید مامفورد، جامعه شهری نه منحصر به محتوای جمعیتی آن است و نه در پوسته فیزیکی آن محدود می شود. او اصل مطلب را در پویایی، تحول و تغییر شکل جامعه مدنی می دید.
شهر در واقع دستگاه "خودکار فرهنگ سازی" است که در آن ایستایی وجود ندارد.

کارکرد جامعه مدنی تبدیل قدرت به شکل، انر‍ژی را به فرهنگ،ماده بی جان را به نمادهای زنده هنری،تولید مثل بیولوژیکی را به خلاقیت اجتماعی است.

شهر نهادی است برای ابراز و تحقق شخصیت نوین انسانی.
میان انسان و طبیعت، شهری و روستایی، شهروند و بیگانه تمایزی وجود نداشته باشد.
شهر باید نهادی برای مهرورزی باشد و بهترین اقتصاد برای شهر توجه و مراقبت از انسان و فرهنگ او فرض شود.
ماموریت نهایی شهر این است که مشارکت آگاهانه انسان را در فرآیندهای جهانی و تاریخی بیشتر کند .

الگویی برای شهر ارائه نمی داد اما نکاتی را در نظر می گرفت که در برنامه ریزی برای شهرها کارائی بسیار دارد.
تاکید او بیشتر بر پیوند مزایای روستا و شهر بود و فناوری مدرن را برای از میان بردن شکاف میان شهر و روستا لازم می دانست .

برنامه ریزی شهری باید به روابط ارگانیک میان مردم و فضای زندگی آنها اهمیت بدهد.
جامعه ی ارگانیک جامعه ای منسجم و برخوردار از سازگاری کامل زندگی فردی در درون جامعه ی شهری
در نوشته هایش سه گرایش:
طبیعت گرایی، تکامل گرایی،انسان گرایی وجود دارد.

امروزه در شهرها به نیازهای عصر ماشین پاسخ داده می شود.
شهرها به جای اینکه در خدمت مردم شهر باشد برای صنعت اتوموبیل سازی و استفاده هر چه بیشتر آن در سطحی بسیار وسیع ساخته می شود.
اتوبان را فضای ضد شهری، ضد انسانی و ضد فضای سبز می داند .
شهر نه برای تسهیل در حرکت اتومبیل بلکه برای پرورش انسان و فرهنگ است.
 

دو حرکت مکمل برای بازسازی شهرها پیشنهاد می کند:
– جمع کردن ساخت هرزه و پراکنده حومه
– کاهش متناسب تراکم ها (یعنی تخلیه بخشی از جمعیت شهر و ایجاد پارک ها، زمین بازی)

لزوم ایجاد فضاهای سبز ( پارک) یک بخش تفکیک ناپذیر از محیط شهری
نقش زیست محیطی دارای نقش اجتماعی
تراکم زیاد مسکن شهرهای بزرگ ایجاد فضاهای گسترده برای اوقات فراغت در خارج از حوزه نفوذشهرهای موجود

فناوری را بخشی از فن
فن حاصل اثر دو سویه محیط اجتماعی و نوآوری های فناورانه، که در قالب خواسته ها، هدف ها، ایده ها و همچنین فرآیند صنعتی است.
مگاتکنیک /کلان فن
بیوتکنیک/زیست فن
پلی تکنیک/چند فنی در برابر مونوتکنیک/تک فنی
مگا ماشین/کلان ماشین

تمایز بین هنر و فن
هنر به بیان احوال درونی انسان و تحکیم پیوندهای اجتماعی می پردازد : هنر بیان عشق است و فن تجسم قدرت. هنر ذهنی است اما فن عینی. هنر اندامواره است و فن ماشینی و مکانیکی.کندوکاو در شخصیت قلمرو هنر است و چیرگی بر طبیعت هدف فن .

یکی از کتب کلاسیک و ارزشمند قرن 20
بهترین کتاب سال 1961
برنده نشان جهانی نویسندگی در 1972
ترجمه تحت اللفظی عنوان کتاب شهر در تاریخ کدام شهر؟
بازگو کننده راز موفقیت و همچنین نابودی تمدن های جهان با توجه به مدارک تاریخی

مدنیت و جامعه مدنی در بستر تاریخ

با جلو رفتن بحث کتاب توجه نویسنده از مظروف –محتوای جامعه بشری- به ظرف یا پوسته.
در بخش های پایانی کتاب عمده مباحث در زمینه نظم دادن به کالبد جسمانی جامعه است.
از ساختار جامعه انسانی و اجتماعی ساخت شهر
گذشته ما را رها نخواهد کرد و اگر زمانی را صرف بازنگری گذشته نکنیم بینش کافی برای درک امروز و چیرگی بر آینده نخواهیم داشت بیرون کشیدن قواعد شهری گذشته و کاربرد آن در شرایط کنونی.
بدون کنکاش در گذشته ذهن ما توان لازم را برای برداشتن گامی جسورانه در آینده نخواهد داشت.

شکل گیری شهر
کتاب در 18 بخش نگارش شده است:
برای درک شهر به عنوان امری حیاتی باید به سرآغاز شهر بازگردیم.
شهر را از همان آغاز پیدایش خود می توان چنین تعریف کرد:
بنایی است مجهز به وسایل خاص که کالا و ساخته های مدنیت را در خود جای دهد و آنها را ارسال دارد. شهر این توانایی را نیز دارد که ساختار خود را بر حسب ضرورت توسعه دهد تا بتواند نیازهای متغیر و پیچیده تر یک جامعه در حال ترقی و میراث های آن را در بر بگیرد.
ارزشمندترین اختراع گروهی مدنیت که از نظر اهمیت و انتقال فرهنگ پس از زبان قرار می گیرد.

خاستگاه جغرافیایی شهر به عنوان یک اندام ویژه تمدن

شهر حاصل بسیج وسیع نیروی حیات ،قدرت و ثروت
بررسی نشانه های شهر
مقایسه شهرهای تمدن مصر، بین النهرین، مایا و سومر
شهر نماینده درجه و میزان جدیدی از تمرکز انسانی و اهمیت تازه ای در استقرار و مکان است.

بررسی ماهیت شهر کهن و توسعه عملکردهای شهری

تقسیم کار شهری وایجاد طبقات اجتماعی
پیدایش شهر به صورت یک واحد خودکفا با همه اندام های متمایز و فعال آن،همزمان با توسعه فن نگارش و ضبط پایدار با خطوط نشانه ای،اندیشه نگاری ،خط و نخستین ذهنیت عددی و نشانه های شفاهی

ظهور شهر یونانی
تشریح فلسفه و تمدن یونان و اوضاع اجتماعی این کشور پیش از اسکندر و دوره پس از آن
تشریح دقیق اندیشه های افلاطون، ارسطو و سقراط در مدل های اجتماعی و ساختار آرمانی شهر
بررسی روند تاریخی و سیر تکامل شهرهای یونانی
در ادوار مختلف

شهر رم
بررسی تاریخی شهر رم و علل توسعه و تجزیه آن

ایجاد نهادهای جدید در شهرسده های میانه ،ظرافت در ریزه کاری ها،اهمیت مسائل دفاعی
شهرهای سده میانه تا سده هجدهم می توانست همزمان ساختارهای کلاسیک رومی،گوتیک،،رنسانس و باروک را بدون اینکه در مجموع کسالت آور،خسته کننده به نظر آید در یک خیابان واحد،کنار هم بچیند.
الگوی عمومی رشد شهر در سده های میانه این بود که شمار زیادی شهرهای کوچک در یک ارتباط فعال با شهرهای همجوار به صورت پخش شده در منطقه درآیند.

ساختار قدرت باروک شهر قربانی مسائل ترافیکی
گسترش بازرگانی و از هم پاشیدگی شهر
رشد شهر بازرگانی اهمیت بازار و رشد اقتصادی شهر گسترش بازار
شهر زغال سنگ اهمیت کار و تجارت معدن،کارخانه و راه آهن
بررسی حومه شهر مهاجرت به حومه ها برای دستیابی به چیزی که در شهر از دست رفته بود.

نگاه به گذشته و دور نمای آینده
مسئله انفجار شهری و کلان شهرها برداشتن محدودیت های کمی و پیش به سوی گسترش بی هدف

: ما باید اکنون شهرها را نه بر اساس جایی برای داد و ستد و یا دولت بدانیم،بلکه باید آن را به عنوان یک ارگان اصلی برای بیان و تحقق شخصیت تازه انسانی بپنداریم"شخصیت انسان جهان واحد"

دفاع از آزادی انسان در عین احترام به آنچه که از گذشته در حال ساری و جاری است:

چگونه من ممکن است لباسهایی را
بر تن کنم که به پدرانم تعلق داشته اند ؟

منابع:
– مامفورد،لوئیس،مدنیت و جامعه مدنی در بستر تاریخ،ترجمه احمد عظیمی بلوریان،موسسه خدمات فرهنگی رسا،چاپ اول 1381
– مامفورد،لوئیس، فرهنگ شهرها،ترجمه عارف اقوامی مقدم،مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری،چاپ اول،1385
– شوای، فرانسوا، شهرسازی واقعیات و تخیلات، ترجمه سیدمحسن حبیبی، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1384.
-پاکزاد، جهانشاه، سیراندیشه ها در شهرسازی، ناشر شرکت عمران شهرهای جدید ، تهران، 1386.
– شکوهی، حسین، دیدگاه های نو در جغرافیای شهری، سازمان مطالعات و تدوین کتب دانشگاهی ، 1373.
– فکوهی، ناصر، انسان شناسی شهری، نشر نی، تهران، 1383.
– مزینی، منوچهر، مقالاتی در باب شهر و شهرسازی، انتشارات دانشگاه ملی ایران، 1355.
یار احمدی، امیر، به سوی شهرسازی انسانگرا، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری، تهران، 1378.

– http://www.nd.edu/Lewis Mumford a Brief Biography.htm
-http://en.wikipedia.org/wiki/Lewis_Mumford