بسم الله الرحمن الرحیم
1
2
فیزیولوژی مختصر مغز
3
4
چگونگی ایجاد و شکل گیری دستگاه عصبی مرکزی
تمایز و ساخته شدن دستگاه عصبی در جنین زودتر از سایر اندام ها و دستگاه ها آغاز می شود و اولین دوره اندام زایی جنین را تشکیل می دهد . در انسان و سایر مهره داران ، دستگاه عصبی از تمایز پوسته خارجی جنین (Ectoderm) بوجود می آید .
لوله عصبی اولیه در ناحیه سر جنین برجسته تر از ناحیه های دیگر است .
ناحیه برجسنه ابتدای لوله عصبی با تکثیر یاخنه ها و ایجاد فرورفتگی در آن ابتدا به سه برجستگی تقسیم می شوند که از بالا به پایین به نام های مغز پیشین (پروزانسفال) ، مغز میانی (مزانسفال) و مغز پسین (رومبانسفال) خوانده میشوند.
در جنین 25 روزه انسان این سه بخش بوجود می آید.
5
قسمت های اصلی مغز
6
مغز پسین
بصل النخاع: تنفس،ضربان قلب،استفراغ،ترشح بزاق،سرفه و عطسه را کنترل می کند. آسیب به آن کشنده است از جمله مصرف مواد افیونی منجر به مرگ می شود.
هسته های اعصاب شماره 5 تا 12 جمجمه ای در بصل النخاع و پل مغزی و 1 تا 4 در مغز میانی و پیشین قرار دارند. گیرنده ها و ماهیچه های سر و اندامهای درونی از طریق این اعصاب به مغز متصلند. هسته ها دسته هایی از نورونها در CNS هستند که اطلاعات حسی دریافتی را یکپارچه کرده و بر پیامهای حرکتی ارسالی نظارت دارند.
پل مغز:در این محل رشته های اعصاب نخاعی به صورت ضربدری در می آیند به طوری که نیمکره راست مغز با ماهیچه های سنت چپ بدن و برعکس ارتباط پیدا می کنند.
7
بصل النخاع و پل مغزی ، دستگاه شبکه ای و دستگاه رافه را نیز در بر می گیرند.
دستگاه شبکه ای بخشهای حرکتی نخاع را کنترل می کند و با ارسال برون دادهایی به قشر مخ برانگیختگی و توجه را افزایش می دهد. رافه نیزدر تولید سروتونین و هم چنین آمادگی مغز برای پاسخ دادن به محرکها موثر است.
مخچه:تعادل و هماهنگی حرکات + آسیب به مخچه باعث بروز مشکل در تغییر توجه از محرکهای دیداری به شنیداری و بالعکس می شود و مشکل دیگر آنان درک زمان است یعنی در باره گذشت زمان قضاوت درستی ندارند.
8
9
مغز میانی
بالاترین قسمت مغز میانی بام مغز است و در دو سوی آن برجستگیهای فوقانی و تحتانی قرار دارند که در پردازش اطلاعات حسی نقش دارند.
در زیر بام ،کلاهک مغزقرار دارد که هسته های اعصاب 3 و 4 و بخشهای دیگری را در بر دارد.
جسم سیاه قسمت دیگری از مغز میانی است که در بیماران مبتلا به پارکینسون تحلیل می رود .
مجموعه بصل النخاع، پل مغز ، مغز میانی و ساختارهای میانی مغز پیشین ساقه مغز را می سازند.
10
مغز پیشین
قشر مخ : بخش خارجی مغز پیشین است و همراه با سایر ساختارهای زیر قشر مغز پیشین را می سازند .
تالاموس : بیشتر اطلاعات حسی (بجز بویایی) ابتدا به تالاموس می روند و پس از پردازش اولیه به قشر مخ ارسال می شوند .
هیپوتالاموس:بر رفتارهای هیجانی و انگیزشی و چرخه خواب و بیداری نظارت دارد . آسیب دیدن آن ناهنجاری هایی در رفتار انگیزشی مثل خوردن،آشامیدن،تنظیم درجه حرارت بدن،رفتار جنسی،پرخاشگری و میزان فعالیت بدن می شود.
غده هیپوفیز:غده درون ریز است و به هیپوتالاموس چسبیده است. در پاسخ به پیامهای هیپوتالاموس،هورمونهای مناسب ساخته و آنها را به خون می ریزد و به اندامهای هدف می رسد .
11
12
بطن های مغزی
یک مجرای مرکزی در نخاع و چهار حفره پر از مایع در مغز وجود دارد . هر یک از نیمکره های مغزی یک بطن دارن و مایع درون بطنهای جانبی دو نیمکره از طریق بطن سوم که پایین تز از بطنهای جانبی قرار دارد به بطن چهارم در بصل النخاع راه دارد.
در بطنها و مجرای نخاع،مایع مغزی-نخاعی جریان دارد که توسط سلولهایی به نام شبکه عصبی مشیمیه تولید می شود .از جانبی ها به سوم و از آنجا به بطن چهارم و از آنجا به بخشهای دیگر دستگاه عصبی جریان می یابد .مقداری به مجرای نخاع و بقیه در فضای باریکی بین مغز و پرده های مننژ به نام فضای زیر عنکبوتیه که مغز و نخاع را احاطه می کند جریان یافته و از آنجا به تدریج جذب رگهای خونی مغز می شود .
13
برش عرضی مغز
14
اعمال حرکتی تنه مغز
تنه مغز شامل بصل النخاع ، پل و مغز میانی را شامل می شود.
نیکره های مخ از بالا و مخچه از پایین به تنه مغز متصل میشوند.
تنه مغز در تونوس عضلات ، حفظ تعادل ، حرکات کلیشه ای ، تنظیم خواب و بیداری و تغییر سطح هوشیاری دخالت دارند.
15
حفظ تعادل و اعمال حرکتی مخچه
مخچه از یک بخش میانی به نام کرمینه و دونیمکره ساخنه شده است و در زیر نیکره های مخ و بالای بصل النخاع و پشت پل مغزی قرار دارد .
قشر مخچه خاکستری است و در درون ماده سفید داخل آن چهار هسته خاکستری در هر طرف دیده می شود .
مخچه از گیرنده های گوش داخلی ، دوک های عضلات اسکلتی ، گیرنده های گلژِی زردپی ها ، گیرنده های مفصل ها ، پوست بدن ، تنه مغز ، عقده های قاعده ای مغز و نواحی حسی-حرکتی قشر مخ اطلاعات دریافت میکند و با استفاده از آن ها پیام هایی را با هدف حفظ تعادل ، به مراکز حرکتی مغز و نخاع ارسال میکند.
آسیب دیدن مخچه باعث فلج نمیشود ، بلکه موجب نامنظم شدن حرکات میشود(آتاکسی) در موقع شروع حرکات ارادی لرزشهایی در دستها و سایر اندام هایی ظاهر می شود .
16
17
مراکز حرکتی قشر مخ
نواحی اصلی حرکتی قشر مخ در بخش پیشانی در جلو شیار مغزی قرار دارد. شیار مغزی نواحی پیشانی و آهیانه را در هم جدا میکند.
بیشترین تعداد نورون های حرکتی مغز در قشر حرکتی اولیه قرار دارد .
حرکات جویدن ، حرکت یک پا به جلو یا به عقب یا حرکاتی که تمام بدن را به وضع جدیدی درآورند نمونه هایی از قشر حرکتی است.
در قشر حرکتی مغز ناحیه ای بنام شکنج بروکا وجود دارد که مرکز اجرایی حرکات تکلم است و آسیب دیدن آن باعث ناتوانی در ادای کلمات (آفازی حرکتی) می شود .
18
19
مغز و حالات هیجانی
بخشی از مغز دستگاه کناری خوانده میشود که در رفتارهای هیجانی نقش مهمی دارد .
هیپوتالاموس بخشی از مغز است که در زیر تالاموس ها و بالای غده هیپوفیز قرار دارد و خود دارای هسته های متعددی است .
هیپوتالاموس در تنظیم درجه حرارت بدن ، گرسنگی ، سیری ، تشنگی و رفتار جنسی دخالت دارد .
یکی از نواحی مهم دستگاخ کناری هیپوکامپ است ، به نظر میرسد در تبدیل حافظه کوتاه مدت به بلند مدت و پردازش اطلاعات حسی نقش داشته باشد.
هیپوکامپ جزیی از مرکز قشر بویایی نیز محسوب میشود.
20
21
اعمال کورتکس
مهم ترین نواحی کورتکس مغز در پیشانی ، بخش های گیجگاهی و پس سری و ناحیه ارتباطی دستگاه کناری مغز قرار دارد .
اعمال دستگاه کناری به طور عمده به هیجان ها مربوط می شود .
بخشی از قشر مغز که در بین مراکز بینایی ، شنوایی و حس های پیکری قرار گرفته اند و حواس در آن جا با هم تلفیق می شوند ناحیه تفسیر عمومی خوانده می شود .
مشهورترین این ناحیه ، ناحیه ورنیکه است ، آسیب دیدن این ناحیه حس های شنوایی و بینایی را ازبین نمیبرد ولی باعث ناتوانی در درک مفهوم کلمات می گردد بطوری که فرد بیمار نمی تواند آنها را بصورت یک مفهوم منطقی درآورد.
22
23
مکانیسم عصبی تکلم
گاهی سکته های مغزی ، تومور ها و سوانح دیگر باعث اختلال تکلم می شوند ، مهم ترین این حالات انسداد رگ های خونی در مغز است که در مراکز مربوط به به گفتار رخ می دهد . باعث زبان پریشی می شود.
در زبان پریشی بر اثر صدمات مغز اشکالاتی در درک زبان ، تکرار جملات و تولید گفتار معنی دار پدید می آید .
بیش از 95 درصد افراد راست دست و حدود 70 درصد افراد چپ دست ، نیکره چپ در تلکم غالب است .
آسیب دیدن ناحیه بروکا باعث زبان پریشی بروکا می شود که ویژگی آن ناتوانی در ادای کلمات است.
24
مکانیسم عصبی تکلم
آسیب دیدن ناحیه بروکا و نواحی اطراف ان در کورتکس پیشانی چپ سه نوع زبان پریشی را بوجو می آورد:
1) دستور زبانی
2)دشواری در تولید گفتار
3) ناتوانی در یافتن واژه ها
در زبان پریشی ورنیکه محتوای جملات او بدون معنی است.
25
مکانیسم عصبی تکلم
اختلال در ارتباط بین ناحیه ورنیکه و ناحیه بروکا باعث زبان پریشی رسانشی میشود .
در این حالت به علت سالم بودن بروکا و ورنیکه تلفظ واژه ها و فهم زبان طبیعی است ولی بیمار قادر به تکرار گفته های دیگران و کامل کردن جملات نیست .
26
27
28
29