عملیات نظامی امریکا و اسراییل در جنگ تحمیلی



عملیات نظامی امریکا و اسراییل در جنگ تحمیلی

آشنایی با ارزشهای دفاع مقدس

زمستان 1393

فهرست عناوین
صفحه
1 عملیات های نظامی امریکا. 3
1.1 عملیات آخوندک 3
1.2 عملیات اراده جدی 8
1.3 عملیات فرصت برجسته 10
1.4 عملیات کمانگیر چابک .13
1.5 عملیات یخچال شکننده .15
2 عملیات نظامی اسراییل .17
2.1 عملیات اپرا .17
3 منابع .24

1 عملیات نظامی امریکا
در طول 8 سال جنگ تحمیلی ، ایالات متحده ی امریکا عملیات های متعددی را علیه جمهوری اسلامی ایران انجام داد که به اختصار توضیح داده می شوند .

1.1 عملیات آخوندک
عملیات آخوندک (Operation Praying Mantis) حمله نیروی دریایی آمریکا به دو سکوی نفتی ایران در اواخر جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۷ است که به تلافی برخورد یک مین دریایی رهاشده از کشتی مین گذار ایران اجر به ناوچه آمریکایی ساموئل بی. رابرتز (USS Samuel B. Roberts) اجرا شد. به دنبال این حمله نیروی دریایی دو کشور با یکدیگر درگیر شدند که خسارت های فراوانی به نیروهای ایران وارد شد.
توان رزمی ارتش آمریکا در عملیات
نیروی دریایی آمریکا در این عملیات نیروهای مشارکت کننده را به ۳ گروه تقسیم کرد:
1-گروه عملیات سطحی براوو شامل:
* USS Merrill (DD-976) ناوشکن
* USS Lynde McCormick (DDG-8) ناوشکن
* USS Trenton (LPD-14) کشتی آبی خاکی
* Marine Air-Ground Task Force (MAGTF) 2-88
2-گروه عملیات سطحی چارلی شامل:
* USS Wainwright (DLG/CG-28) ناو
* USS Bagley (FF-1069) ناوچه
* USS Simpson (FFG-56) ناوچه
* SEAL platoon
3-گروه عملیات سطحی دلتا شامل:
* USS Jack Williams (FFG-24) ناوچه
* USS O'Brien (DD-975) ناوشکن
* USS Joseph Strauss (DDG-16) ناوشکن
شرح نبرد
در ۲۹ فروردین ۱۳۶۷ نیروهای نظامی آمریکا با چند گروه سطحی نبرد را آغاز کردند. ابتدای کار هجوم به دو سکوی نفتی ایران بود. عملیات با هماهنگی نیروی هوایی امریکا از ناو هواپیمابر "یواس اس انترپرایز" آمریکا و دو گروه سطحی آغاز شد. گروهی به همراه دو ناوشکن و یک کشتی تدارکاتی آبی-خاکی به سکوی نفتی ساسان (سلمان) هجوم بردند، گروه دیگر هم -که یک ناو موشک انداز و دو ناوچه بود- به سکوی نفتی سیری حمله کردند. تفنگداران دریایی آمریکا از شاخه واکنش سریع به سکوی نفتی ساسان حمله کردند و شروع به جمع آوری مدارک و کارگذاشتن مواد منفجره برای از کار انداختنش کردند.
ایران با اعزام قایق های تندرو بوگهامار و حمله به چند هدف متفاوت، کشتی ای تدارکاتی با پرچم آمریکا و کشتی ای با پرچم پاناما در خلیج فارس به این حمله پاسخ گفت. سپس هواپیماهای آ-۶ای آمریکا با راهنمایی ناوچه های آمریکایی به سوی قایق های تندرو رفت. هواپیماها چند بمب خوشه ای راک آی به قایق های تندرو انداخته، یکی را غرق کرد و به چندی آسیب رساند که پس از خسارت دیدن به جزیره ابوموسی پناه بردند.

سپس قایق توپ دار کلاس کمان جوشن، به کارزار آمد و چند "موشک هارپون" به سوی ناو آمریکایی "واین رایت" ( USS Wainwright) پرتاب کرد، در پاسخ ناوچه "سیمپسون" (USS Simpson) چهار موشک ریم-۶۶ استاندارد انداخت و در همین میان "وین رایت" هم با پرتاپ دو "موشک استاندارد" این حمله را پی گرفت. سازه اصلی کشتی ویران شد و باعث شد فوری غرق شود. ناوچه "بیگلی" (USS Bagley) آمریکا هم یک فروند "هارپون" بدان شلیک کرد که بدان نخورد. سه کشتی آمریکا با نزدیک شدن به جوشن با استفاده از آتش بار توپخانه غرقش کردند.

دو فروند "اف-۴" نیروی هوایی به "وین رایت" نزدیک شده، که با پرتاب چند فروند "موشک استاندارد" از منطقه گریختند.

هنگامی که ناوچه سهند که از بندر عباس حرکت کرده بود به کشمکش با چند واحد سطحی نیروهای دریایی آمریکا رفت، هواپیماهای اینترودر که داشتند گشت زنی مراقبتی برای "جوزف استراس" (Uss joseph struss) آمریکا می کرد، ناوچه را ردیابی کردند.
ناوچه سهند چند موشک به هواپیماهای "اینترودر" شلیک کرد که هواپیماها با دو موشک "هارپون" و چهار "بمب هدایت لیزری" اسکیپر پاسخ گفتند؛ ناوشکن "جوزف استراس" هم یک موشک هارپون. بیشتر سلاح های شلیک شده به کشتی ایرانی خورد، شعله های آتش از عرشه سهند به آسمان سرکشید و رفته رفته به مخزن مهمات کشتی رسید و ترکید و کشتی را غرق کرد.
با وجود غرق شدن سهند یکی از پیشرفته ترین کشتی های ناوگان ایران، ایرانیان همچنان به نبرد ادامه دادند، کمی بعدتر در همان روز، خواهر خوانده سهند ناوچه سبلان به کارزار آمد و با آتش چند فروند موشک زمین به هوا به اینترودرها بهشان حمله کرد. اینترودر با پرتاب یک "بمب هدایت شونده لیزری" به سبلان کشتی را کامل از کار انداخت که حتی نمی توانست حرکت کند که البته بعد یدک کش های ایرانی به بندر عباس بازش گرداند. در این هنگام مقامات ارشد در "واشنگتن" که در جریان بودند به واحدهای آمریکایی دستور دادند که نبرد را ترک کنند. فرمانده اول ناوچه سهند ناخدا بهروز شاهرخ فر و فرمانده دوم ناخدا علی رضایی بود.

در جریان این درگیری ۴۵ تن از خدمه ناوچه سهند و ۱۱ تن قایق توپدار جوشن کشته شدند و نیز ۲۲ نفر از خدمه سهند به شدت مجروح گشتند.

ناوچه سهند

پس از نبرد
با انجام عملیات واحدهای ناوگان آمریکا خسارات زیادی به نیروی دریایی ایران و تجهیزات استراق سمع بر دو سکوی نفتی ایرانی وارد کردند. البته سبلان در ۱۹۸۹ (۱۳۶۷ یا ۶۸) تعمیر شد و بعد از آن زمان به روز شده است و همچنان در خدمت نیروی دریایی است. سکوهای نفتی هم تعمیر شده کار می کند.

در این عملیات دو تن از خلبانان بالگرد کبرای توپ دار آمریکایی نیز کشته شدند. کبرا از متعلقات "ترینتون" ( USS Trenton) آمریکایی بود که هنگام پرواز پیرامون وین رایت در ۲۴ کیلومتری جنوب غربی جزیره ابوموسی کمی پس از تاریکی سقوظ کرد. لاشه دو خلبان را غواصان نیروی دریایی آمریکا در ماه اردیبهشت یا خرداد پیدا کردند، بدنه بالگرد هم کمی بعدتر در آن ماه از آب بیرون کشیدند. منبع های رسمی نیروی دریایی آمریکا گفته اند که هیچ نشانه ای از برخورد بر روی بدنه بالگرد به چشم نخورده است و احتمالاً بالگرد برای گریز از آتش نیروهای ایران افتاده است.
یک ماه پس از آن ناو موشک انداز "وینسنز" (USS Vincennes) برای مراقبت برای بیرون رفتن ساموئل بی رابرتز و افزایش توان نظامی آمریکا پس از درگیری های متناوب با ایران به منطقه احضار شد. تنش فوق العاده باعث شد تا خدمه وینسنز به سوی هواپیمای پرواز شماره ۶۵۵ ایران ایر در پروازی تجاری عادی شلیک کنند که باعث کشته شدن ۲۹۵ نفر سرنشینان غیرنظامی و خدمه این هواپیما در ۱۲ تیر انجامید. پنتاگون تحقیقاتی را در باره این حادثه انجام داد که با گذشت بیش از ۲۰ سال هنوز گزارش این تحقیقات برای عموم منتشر نشده است. دولت آمریکا، مدعی شد که خدمه ناو امریکایی هواپیمای ایرباس ایران ایر را به اشتباه هواپیمای اف-۱۴ متعلق به نیروی هوایی ایران تشخیص داده اند و دولت ایران را در این اشتباه شریک دانست. دولت ایران هنوز بر این ادعا تاکید دارد که وینسنز با علم بر این که هواپیما غیرنظامی است آن را هدف قرار داده است.
پی آمد
به گفته علی اصغر کاظمی استاد علوم سیاسی و دریابان سابق، این عملیات باعث شد تا نیروی دریایی ایران استراتژی جنگی خود را تغییر داده و یک راهبرد چریکی را انتخاب کند. چراکه ایرانی ها متوجه شد در یک نبرد کلاسیک در برابر نیروی دریایی ایالات متحده نمی تواند نیروی خود را حفظ کند.

دیوان دادگستری بین المللی
در ۶ نوامبر ۲۰۰۳ دیوان دادگستری بین المللی دادخواست ایران برای دریافت خسارت تحت این عنوان که ایالات متحده پیمان دوستی دو کشور در سال ۱۹۵۵ را زیر پا گذاشته را رد کرد. این دادگاه همچنین دادخواست متقابل ایالات متحده مبنی بر خیانت ایران به پیمان فوق را رد کرد.

1.2 عملیات اراده جدی
عملیات اراده جدی (Operation Earnest Will) عملیات ارتش آمریکا برای حفاظت از نفتکش های کویتی از حمله ایران و عراق در ۱۹۸۷ و ۱۹۸۸ در زمان جنگ نفت کش ها در اواخر جنگ ایران و عراق بود.
این عملیات بزرگ ترین عملیات حفاظتی بعد از جنگ جهانی دوم بود.

پیشینه
کشتی های جنگی آمریکایی در خلیج فارس یکی از قسمت های مشخص این عملیات بود. ولی هواپیماهای آواکس نیروی هوایی اطلاعات اصلی از حمله کننده های احتمالی را در اختیار کشتیهای تجاری و بالگردهای عملیات ویژه ارتش قرار می دادند.

در دسامبر ۱۹۸۶، دولت کویت از کابینه رونالد ریگان ریس جمهور وقت ایالات متحده تقاضا کرد تا نیروی دریای آمریکا را برای حفاظت از نفتکش های کویتی به خلیج فارس اعزام کند.

به این دلیل که قوانین آمریکا استفاده از کشتیهای نیروی دریایی برای اسکورت دیگر کشورها با پرچم خارجی را ممنوع کرده است، ارتش این کشور این درخواست کویت را رد کرد. به نظر میرسد امکان حضور ناوگان اتحاد جماهیر شوروی و موافقت قیلی روس ها با اجاره دادن سه نفت کش به کویت، سبب گردید تا آمریکا سرانجام با اعزام ناوگان خود برای حمایت از نفتکش های کویتی که اینک دوباره با نام آمریکایی ثبت شده بودند و پرچم آمریکا داشتند موافقت کند.

حتی قبل از عملیات اراده جدی مشخص شد که خلیج فارس چقدر می تواند ناامن باشد، در ۱۷ مه، هواپیمای جنگی عراقی دو موشک اگزوست (Exocet) به سمت ناوچه موشک انداز استارک ( USS Stark) شلیک کرد که باعث کشته شدن ۳۷ و زخمی شدن ۲۱ نفر شد، منابع رسمی عراقی البته اذعان داشتند که حمله اشتباهی صورت گرفته است.
اجرای عملیات
در اولین روز آغاز عملیات اراده جدی در ۲۴ ژولای ۱۹۸۷، نفتکش الرکاره (Al-Rekkare)، دوباره ثبت شده تحت اسم بریجتون (Bridgeton)، با یک مین ایرانی برخورد کرد، که باعث آسیب دیدن این کشتی شد.
در ۱۵ اوت تانکر آمریکایی شهر سی آیل (Sea Isle City) مورد اصابت یک فروند موشک کرم ابریشم در حالی که در کویت لنگر انداخته بود شد که باعث زخمی شدن ۱۸ نفر شد.
نیروی دریایی آمریکا در عملیات کمانگیر چابک با حمله و از بین بردن دو سکوی نفتی ایرانی به این حمله پاسخ داد.
اراده جدی در این جا با عملیات فرصت برجسته در هم آمیختند، عملیات عظیم مخفیانه در جهت توقف حمله ایرانیها به کشتی ها در خلیج فارس، نکته اوج عملیات در ۲۱ سپتامبر در حمله به کشتی ایرانی ایران ارج بود، کشتی ایرانی که برای مصارف مین گذاری تغییر داده شده بود، با استفاده از وسایل دید در شب، خدمه هلیکوپتر توپدار ارتش متوجه شدند که کشتی ایرانی چندین مین را در دریا رها کرد، بلافاصله با پرتاب چند راکت و استفاده از آتشبار به سمت آن حمله کردند، نیروهای ویژه بسرعت بر عرشه فرود آمدند و کشتی را مصادره کردند، تعدادی از ملوانان و خدمه که بعد از حمله به دریا پریده بودند نیز نجات داده شدند، روز بعد نیز کشتی در آبهای آزاد غرق شد.

1.3 عملیات فرصت برجسته
عملیات فرصت برجسته (Operation Prime chance) عملیات اختصاصی ایالات متحده جهت حمایت از تانکرهای با پرچم آمریکا از حمله ایران در جریان جنگ ایران و عراق بود . این عملیات در میانه عملیات اراده جدی (Operation Ernest Will) (ژوئیه ۱۹۸۷ – دسامبر ۱۹۸۸) قرار داشت و بزرگ ترین تلاش نیروی دریایی آمریکا برای اسکورت تانکرها در خلیج فارس بود.

کلیات
در عملیات بالگردهای ارتش آمریکا در هنگام شب با فرمان جستجو کن و نابود کن از ناوچه ها و ناوشکن های نیروی دریایی و دو سکوی اجاره ای در شمال خلیج فارس استفاده می کردند . ولی در حالی که عملیات اراده جدی یک واکنش آشکار به درخواست کمک دولت کویت بود. عملیات فرصت برجسته کاملاً مخفیانه بود . هلیکوپترهای در پناه تاریکی مطلق شب با پرواز اغلب تا ارتفاع ۳۰ فوتی (۹ متری) به سطح دریا نزدیک می شدند و به عنوان اولین اشخاصی درآمدند که از دستگاههای مخصوص دید در شب و دید مادون قرمز در جنگ استفاده می کردند .
تاکتیک شامل استفاده از MH-6ها به عنوان جستجوگر و AH-6ها با آتشبار سنگین تر و استفاده از رادار کشتیهای جنگی و هلیکوپترهای SH-60 Sea Hawk برای بعضی از اهداف بود.

برنامه ریزی
برنامه ریزی و آماده سازی برای عملیات فرصت برجسته بلافاصله بعد از برخورد یک تانکر با مین دریایی در روزهای نخست شروع عملیات ارنست ویل آغاز شد . اتفاقی که این مساله را روشن کرد که برای در امان بودن کشتیهای تجاری از حملات نبروهای ایرانی باید اقدامات مهم تری صورت پذیرد .گروهی از فرماندهان شروع به جستجو برای یافتن خلبانانی کردند که توانایی پرواز و نشستن بر روی کشتیهای نیروی دریایی در هنگام شب را داشته باشند . سپس مقدمات آموزش مهارتهای خاص برای این عملیات را آغاز کردند . هلیکوپترها از واحد ۱۶۰ ام مخصوص عملیات هواناو ارتش Airborne با حرکت از کشتی فرماندهی لاسل (USS La Salle)در منطقه در ۵ اوت ۱۹۸۷ ، با تقسیم به دو تیم ، با علامت SEABAT هر یک شامل یک فروند MH-6 و دو فروند AH-6 ، خدمه پرواز و پشتیبانی ، در ۸ آگوست شروع به اسکورت یکی از عرشه لاسل و دیگری از عرشه کلاکرینک (USS Klakring) برای حفاظت از قایقهای مین جمع کن در تنگه باریک غرب جزیره فارسی کردند .روز بعد تیم اول به جرت (USS Jarrett) منتقل شد و یک گروه کشتیهای بازرگانی را به خلیج عمان اسکورت کرد.

اجرا
بزودی عملیات بطور کل از روی سکوهای شناور ادامه یافت . کلیت عملیات توقف واحدهای ایرانی از مین گذاری و یا حمله به کشتیهای تجاری بود . هر سکوی شناور دارای دو قایق گشتی مارک ۳ ( Mark III)، یک جوخه سیل ( SEAL) ، تفنگدار برای تامین امنیت ، هلیکوپترهای توپدار ارتش و هلیکوپتر نجات و کنترل کنندهای عملیات هوایی نیروی هوایی بود . سکوی متحرک هرکولس ( Hercules) و سکوی متحرک ویمبرون ۷ (Wimbrown VII)هرکدام به ترتیب شامل ۲ و ۴ قایق گشتی بودند مهم ترین قسمت عملیات در ۲۱ سپتامبر ۱۹۸۷ اتفاق افتاد که شامل حمله به ایران ارج بود، کشتی ایرانی که برای مصارف مین گذاری تغییر داده شده بود . با استفاده از وسایل دید در شب ، خدمه هلیکوپتر توپدار ارتش متوجه شدند که کشتی ایرانی چندین مین را در دریا رها کرد.بلافاصله با پرتاب چند راکت و استفاده از آتشبار به سمت آن حمله کردند . نیروهای ویژه بسرعت بر عرشه فرود آمدند و کشتی را مصادره کردند . تعدادی از ملوانان و خدمه که بعد از حمله به دریا پریده بودند نیز نجات داده شدند . روز بعد نیز کشتی در آبهای آزاد غرق شد .
عملیات ارنست ویل به فاصله پنج ماه پس از آتش بس ایران و عراق در ژوئیه ۱۹۸۸ پایان یافت ولی عملیات فرصت برجسته از سکوی هرکولس تا ژوئن ۱۹۸۸ ادامه یافت.

تصویر هوایی از سکوی هرکولس به همراه سه قایق مارک ۳ و یک یدک کش در شمال خلیج فارس
1.4 عملیات کمانگیر چابک
کمانگیر چابک (Operation Nimble Archer) نام عملیاتی که از سوی نیروی دریایی آمریکا در تاریخ ۱۹ اوت ۱۹۸۷ برضد دو سکوی نفتی ایران در خلیج فارس انجام شد. این حمله در پاسخ به حمله نیروهای ایران در ۱۶ اوت به کشتی کویتی تعویض پرچم شده، با پرچم آمریکا، به نام سی آیل سیتی (MV Sea Isle City) بود که با یک فروند موشک کرم ابریشم انجام گرفته بود.

کمانگیر چابک قسمتی از عملیات اراده جدی بود که تلاشی برای اسکورت کشتی های کویتی از حمله نیروهای ایرانی در جریان جنگ ایران و عراق بود.

سکوها به وسیله نیروهای ایرانی به عنوان ستاد فرماندهی و کنترل مورد استفاده قرار می گرفت که بوسیله چهار کشتی جنگی هول (USS Hoel) ، لفتویچ (USS Leftwich) ، کید ( USS Kidd) و جان یانگ (USS John Young)به توپ بسته شد.

در ۶ نوامبر ۲۰۰۳ میلادی دیوان دادگستری بین المللی حکم داد که اقدام صورت گرفته علیه سکوهای نفتی ایرانی در ۱۹ اوت ۱۹۸۷ (عملیات کمانگیر چابک) و ۱۸ آوریل ۱۹۸۷ (عملیات آخوندک) نمی تواند به عنوان اقدام الزامی در جهت موارد حفاظت از امنیت لاینفک ایالات متحده مورد بحث قرار گیرد، همچنین دادگاه حکم داد که : … نمی تواند همچنین تابع نظر جمهوری اسلامی ایران باشد که اقدامات فوق باعث نقض التزام ایالات متحده طبق بند ایکس از پاراگراف ۱، در پیمان دوستی بین دو کشور می شود، مربوط به آزادی مبادلات تجاری در قلمرو مشترک بین دو کشور و بنابر این نتیجتاً ادعای متقابل جمهوری اسلامی ایران نیز نمی تواند در این زمینه بررسی شود.

سکوی نفتی ایرانی در حال سوختن پس از به توپ بسته شدن توسط کشتی های آمریکایی

1.5 عملیات یخچال شکننده
یخچال شکننده (Operation Eager Glacier) در زمان عملیاتهای ایالات متحده در خلیج فارس صورت گرفت، از جمله عملیات اراده جدی (Operation Earnest Will)، اسکورت نفتکشهای با مالکیت کویتی توسط نیروی دریای آمریکا، و عملیات فرصت برجسته (Operation Prime Chance)، عملیات سری برای جلوگیری از حمله نیروهای ایرانی به کشتیهای تجاری، عملیات آخوندک، (Operation Praying Mantis) عملیات تلافی جویانه پس از برخورد ناوچه موشک انداز ساموئل بی رابرتز (USS Samuel B. Roberts) با مین ایرانی.

یخچال شکننده عملیات فوق محرمانه ایالات متحده برای جاسوسی از ایران بوسیله هواپیما در سالهای ۱۹۸۷ و ۱۹۸۸ بود، اطلاعات به دست آمده بصورت قسمتی از داد و ستد سرویس مخفی ارتش ایالات متحده و عراق در جریان جنگ ایران و عراق در آمد.

در ۲۲ ژوئیه ۱۹۹۲، رئیس سابق ستاد مشترک (Joint chiefs of staff)، دریابد ویلیام جی. کرو (Admiral william j. crowe) در کمیته مرکزی نیروهای مسلح آمریکا (House Services committee) در مورد اتهام اینکه پنتاگون شواهد مربوط به سرنگونی هواپیمای پرواز شماره ۶۵۵ ایران ایر توسط ناو وینسنز (USS Vincennes) را مخفی کرده، ابتدا مخفی کاری در این زمینه را انکار کرد و بطور خلاصه به عملیات یخچال شکننده و بقیه تلاشهای ایالات متحده برای در اختیار قرار دادن اطلاعات جاسوسی به عراق صحبت کرد. او در این زمینه گفت: مقامات رسمی پنتاگون جلسه ای با کمیته مربوط به کنگره در مورد عملیات یخچال شکننده در ۵، ۶ و ۱۳ ام اوت ۱۹۸۷ داشته اند، او همچنین افزود: تصادفاً، به نظر من، این داد و ستد بطور خاص برای ما سود آور نبود.

نمونه ای از هواپیمای آواکس ارتش آمریکا

2 عملیات نظامی اسراییل
در طول 8 سال جنگ تحمیلی ، رژیم صهیونیستی یک عملیات هوایی را علیه عراق انجام داد که به اختصار توضیح داده می شود .

2.1 عملیات اپرا
عملیات اُپرا (به عبری: מבצע אופרה) نام عملیاتی نظامی است که در ۷ ژوئن ۱۹۸۱ میلادی و در جریان جنگ ایران و عراق، توسط نیروی هوایی اسرائیل علیه تاسیسات اتمی عراق به نام اوسیراک صورت گرفت. انجام این عملیات توسط اسرائیل با دریافت کمک اطلاعاتی از ایران میسر شد.
عملیات
در اواخر دهه۱۹۷۰ عراق یک رآکتور هسته ای "کلاس ازیریس" را از فرانسه خریداری کرد. اطلاعات نظامی اسرائیل اینگونه تصور نمود که این کار با هدف تولید پلوتونیوم برای پیشبرد برنامه سلاح های هسته ای عراق بوده است.

همچنین اطلاعات نظامی اسرائیل باور داشت تابستان سال ۱۹۸۱ آخرین فرصت برای نابودی رآکتورها پیش از بارگیری سوخت هسته ای است.

طراح حمله هوایی موفقیت آمیز اسرائیل به کوره اتمی ژنرال ابیعام صلع نام داشت.

نام بسیاری از خلبانان نیروی هوایی اسرائیل که در عملیات اپرا شرکت داشتند تا سال ها منتشر نشد، اما پس از گذشت دو دهه از انجام آن، نام برخی از خلبانان و طراحان آن منتشر شد که از آن جمله می توان به ژنرال دان حالوتس (خلبان ایرانی الاصل نیروی هوایی اسرائیل) و ایلان رامون نخستین فضانورد اسرائیلی که در حادثه انفجار فضاپیمای کلمبیا کشته شد، اشاره کرد. وی بعدها رئیس ستاد کل نیروهای دفاعی اسرائیل شد.
همکاری با ایران
بر طبق برخی اسناد، اسرائیل در این عملیات از نقشه، عکس ها و اطلاعاتی بهره برد که توسط ایران به آنها داده شده بود. همچنین هواپیماهای اسرائیلی می توانستند برای حمله از حریم هوایی ایران نیز استفاده کنند. حتی بگفته آری بن اناشه، مقامات اسرائیلی و فرستاده آیت الله خمینی یک ماه قبل از این عملیات در پاریس جهت تبادل نظر و اطلاعات محرمانه با یکدیگر دیدار کردند که در آن حتی موافقت شد که در صورت بروز مشکل فنی در حین اجرای این عملیات، بمب افکن های اسرائیلی بطور مخفیانه در پایگاهی در تبریز فرود اضطراری آیند.

مسیر پرواز جنگنده های اسرائیلی و مسیر بازگشت آنان در عملیات اپرا

جنگنده اف-۱۶ به کارگرفته شده توسط ایلان رامون در عملیات اپرا

نقشه عملیات
فاصله بین فرودگاه های اسرائیل تا سایت اتمی عراق بیش از 1000مایل بود و امکان تجدید سلاح برای هواپیماها نبود. هواپیماها مجبور بودند تا برای رسیدن به هدف خود، از حریم هوایی اردن و عربستان سعودی عبورکنند. به علاوه، سرویسهای اطلاعاتی اسرائیل نمی توانستند که محل دقیق مواضع پدافند ضدهوایی عراق را اعلام کنند.
پس از کنکاش بیشتر، اسرائیلی ها درنهایت نتیجه گرفتند که یک اسکادران اف16 به همراه یک گروه اف 15 -برای تامین پوشش هوایی اف16ها- از دید نظری می توانند یک "ضربه جراحی گونه" برای نابودی راکتور انجام دهند بدون اینکه نیاز به سوختگیری هوایی داشته باشند.
ارتش اسرائیل درنظرداشت تا قبل از سوختگیری راکتور، آن را منهدم کند تا تاثیرات تشعشعات هسته ای بر مردم غیرنظامی حداقل شود.
با آگاهی از بارگیری میله های سوخت هسته ای نیروگاه در کشتی، کابینه اسرائیل -به ریاست مناخیم بگین- دستور اجرای عملیات را صادرکرد. عملیات در 7ژوئن 1981 آغاز شد.
حمله
8فروند از فالکون های اسرائیلی هر کدام 2بمب 1000کیلوگرمی را به همراه یک مخزن سوخت خارجی حمل می کردند. 6فروند ایگل پشتیبانی هوایی فالکون ها را تامین می کردند.

در ساعت15:55 روز 7 ژوئن1981، اسکادرانها فرودگاه نظامی اتزایون در نجوا را ترک کردند. در آن زمان، این پایگاه نزدیکترین فرودگاه اسرائیل به عراق بود. هواپیماها از آسمان اردن، سعودی عبورکرده و پس از ورود به خاک عراق به تاسیسات راکتور ازیراک حمله کردند.

فالکونها مجبور بودند مخازن سوخت خود را در راه ازیراک رهاکنند. اگرچه این مخازن قابل رهاشدن بودند اما نه در هنگامی که هواپیما به بمبهای بزرگ 1000کیلوگرمی مسلح بودند. امکان داشت که در هنگام رهاشدن مخزنها آنها به محل نصب مهمات برخوردکنند. خوشبختانه -برای خلبان های اسرائیلی- این اتفاق نیافتاد و فالکونها بدون حادثه ای مخازن سوخت خود را بر فراز بیابانهای عربستان سعودی رهاکردند.
در ساعت 17:35 پس از رسیدن اسکادران بمب افکنها به بغداد آنها به ارتفاع 40000پا صعود کردند و سپس بر روی هدف خود شیرجه رفتند و بمبهای خود را رهاکردند. بنابر گزارش اسرائیلیها، تمام 16بمب رهاشده به مجموعه راکتور اصابت کردند اگرچه احتمالا 2تا از آنها منفجر نشدند.
بازهم بنابر گزارش اسرائیل، پدافند هوایی عراق غافلگیرشده بود و به کندی واکنش نشان داد. هیچکدام از ضدهوایی های عراقی نتوانستند به اسکادران حمله کننده آسیب برسانند.
واکنشهای بین المللی
در آن زمان، حمله اسرائیل به سختی نکوهش شد. اسرائیل پاسخ داد که این عملیات برای دفاع از خود بوده است و بنابر این طبق ماده 51 منشور سازمان ملل متحده قابل دفاع است. بسیاری از منتقدان، ایده دفاع از خود را ردمی کردند. مخصوصا فرانسه، به خاطر خدشه دار شدن وجه بین المللی خود بسیار عصبانی بود و پس از حمله، رابطه دیپلماتیک فرانسه و اسرائیل تحت فشارقرارگرفت.
سازمان ملل قطعنامه 487 را تصویب کرد که از اسرائیل دعوت می کرد تا تاسیسات هسته ای خود را تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی هسته ای قرار دهد و عراق مستحق است که به صورت مقتضی خسارتهای وارد شده را دریافت کند. اسرائیل به این درخواستها توجهی نکرد.
امریکا از قطعنامه ای که اسرائیل را محکوم می کرد حمایت کرد و به صورت موقت از تحویل هواپیماهایی که به اسرائیل قول داده بود خودداری کرد.
نتیجه
راکتور به سختی آسیب دید و برنامه های هسته ای عراق چندین سال به عقب بازگشتند. 10 سرباز عراقی و 1 غیر نظامی فرانسوی که در راکتور کار می کرد کشته شدند. اسرائیل ادعا می کند که این تلفات به خاطر آتش سرگردان ضدهوایی های عراقی بوجود آمده اند نه به دلیل بمباران اسرائیل.
هیچکدام از هواپیماهای اسرائیلی آسیب ندیدند و همگی -خالی از سوخت- در اسرائیل فرودآمدند.
فرانسه به عراق قول داد که راکتورها را دوباره برایش بسازد؛ اما در سال 1984 از پروژه پا پس کشید.
بعضی از عراقیها مدعی هستند که پس از این حمله، برنامه های هسته ای عراق به زیرزمین رفت و گسترده تر شد.
سایت ازیراک تا زمان جنگ اول خیلج فارس به صورت مخروبه باقی ماند. در آن زمان، بمبارانهای سنگین آمریکا آن را به کلی منهدم کرد.
نقل قولها
در ژوئن1991 ریچارد چنی به سرلشکر دیوید لیری -فرمانده آتی نیروی هوایی اسرائیل- یک عکس ماهواره ای از راکتور منهدم شده ازیراک اهداکرد. او در زیر عکس عبارت زیر را نوشته بود: "برای سرلشکر دیویدلیری به همراه تشکر و قدردانی به خاطر عملیات برجسته ای که در سال 1981 در مقابل برنامه هسته ای عراق انجام داد که کار ما را در عملیات طوفان صحرا راحت ساخت."
پروفسور لوئیس رنه بره: "شهروندان اسرائیل -خواه عرب و خواه یهود- آمریکایی ها و دیگر سربازان شرکت کننده در جنگ خلیج فارس زندگی خود را مدیون شجاعت، مهارت و بصیرت اسرائیل در ژوئن 81 هستند. اگر حمله درخشان به ازیراک انجام نشده بود ممکن بود که موشکهای صدام در سال 91 به کلاهکهای هسته ای مسلح شده بشوند. طعنه آمیز آنکه، سعودی ها وامدار یهودیان شدند. اگر تصمیم بگین برای حفاظت مردم اسرائیل در سال 81 اتخاذ نمی شد، اسکادهای عراقی بذر مرگ را در عربستان سعودی پخش کرده بودند."
اسحاق شامیر:"بازدارندگی توسط کشورهای دیگر-فرانسه و ایتالیا- و حتی آمریکا به دست نیامد. این امر توسط خود اسرائیل و تصمیم نخست وزیر حادث شد.او به تصمیمش عمل کرد و این واقعیت را آشکار ساخت که در جهان امروز هیچ کس از آن تصمیم پشیمان نیست."
سرهنگ اول زیف راز فرمانده اسکادران حمله:"ما تقریبا بر فراز ایلات و عقوبه پرواز کردیم و سپس از جنوب اردن درکنار مرز سعودی حرکت کردیم. این مسیر برای اجتناب از روستاها و شهرها -که ممکن بود حضور ما را آشکارکنند- انتخاب شده بود و پرواز ما تا بغداد بر فراز صحرا ادامه یافت. مسیر ما کوتاه ترین مسیر ممکن تا هدف نبود؛ اما به ما اجازه می داد که از کشف شدن توسط رادارهای عراقی جلوگیری کنیم. در نتیجه ما تا هنگامی که به بالای هدف نرسیدیم، کشف نشده ماندیم. در مسیر رسیدن به هدف، ما در ارتفاع 150 پایی پرواز می کردیم و در بازگشت، در ارتفاع بالا. سوخت ما تمام شده بود و کسی که درگیر رزم هوایی می شد نمی توانست بازگردد.
در حدود 20کیلومتری شرق راکتور، پس سوزهایمان را روشن کردیم تا بیشترین نیرو را از موتور هواپیما بیرون بکشیم. در نقطه اوج پرواز، هواپیما را برگرداندیم، هدف را شناسایی کردیم و با سرعت 600نات و با زاویه 35 درجه به سمت آن شیرجه رفتیم. در ارتفاع 3500 پا بمبهایمان را رهاکردیم و برای اجتناب از آتش ضدهوایی ها فلرزهای خود را رهاکردیم. همه خلبانها در عرض 5 ثانیه بمبهای خود را رهاکردند. شما 16 بمب را پرتاب می کنید اما انفجار 8 تا از آنها شما را به هدفتان می رساند.
شما به 2 بمب 1000کیلوگرمی مسلح می شوید که به فیوزهای تاخیری مجهز شده اند تا مطمئن شوید که انفجار عمیق در هسته راکتور، بیشترین آسیب را به آن وارد می سازد.
راکتور سیستم پدافند هوایی خود را داشت که ترکیبی از مسلسلهای ضدهوایی و موشک بودند. هدف توسط استحکامات مرتفع محاصره شده بود."
سرهنگ لان رمان (بعدها در اثر انفجار شاتل کلمبیا در سال 2003 کشته شد):"ما به صورتی عمیق در خاک عراق نفوذکردیم. درحالیکه از نقاط مشخص شده در روی نقشه عبورمی کردیم، تمام اطراف ما را صحرا پوشانده بود. من سعی داشتم تا بر پرواز با اف16خود متمرکز شوم اما دائم حواس من به هدفی که قراربود به آن حمله کنیم جلب می شد و مسئولیتی که برعهده ما بود. این اولین بار بود که من در زندگی خود را مسئول زندگی تمام افراد بشر می دانستم. چشم انداز تغییرکرد و یک رودخانه آبی در میانه صحرا ظاهرشد. ما به 2500 سال قبل بازگشتیم. من ساختمانها و یک فرودگاه در صحرا دیدم. بعضی در بیسیم می گفتند که "مواظب آتش ضدهوایی ها باش." و آسمان پوشیده از انفجار گلوله ها شد. من پس سوز هواپیمایم را روشن کردم و دماغه هواپیما را بالاکشیدم. فقط در جلوی چشمانم استحکامات زمینی ظاهرشدند. نمی توانی آن را از دست بدهی، گنبد نقره ای راکتور ظاهرشد.
اشکول 8 در بیسیم فریاد زد:" همه افراد چارلی!" چارلی رمزی بود که خلبانها باید با شنیدن آن بمبهایشان را رهامی ساختند.
جالب بود! من حواسم به این بود که چگونه بمبهای خلبانان قبلی به هدف برخورد می کنند و گنبد آن منهدم می شود. هدفگیریها عالی بودند و حال ما در حال پرواز در ارتفاع بالا به سمت پایگاه خود بودیم. من امیدوار بودم که عراقی ها ما را تعقیب نکنند چرا که هواپیماهایمان سوخت نداشتند.
ما از عراوه رد شدیم و به اسرائیل بازگشتیم. فرمانده نیروی هوایی در بیسیم صدا زد:" مجبورید که همین الآن فرودآیید….""

3 منابع
http://fa.wikipedia.org/wiki/عملیات_آخوندک
http://fa.wikipedia.org/wiki/عملیات_اراده_جدی
http://fa.wikipedia.org/wiki/عملیات_فرصت_برجسته
http://fa.wikipedia.org/wiki/عملیات_کمانگیر_چابک
http://fa.wikipedia.org/wiki/عملیات_یخچال_شکننده
http://fa.wikipedia.org/wiki/عملیات_اپرا
http://zionism.pchi.ir/show.php?page=contents&id=5273