طرح درس روزانه
نام کتاب
علوم تجربی
پایه
اول دبستان
درس3
سالم باش، شاداب باش
زمان
45 دقیقه
موضوعات درس
ورزش و بازی، سالم و شاداب، رعایت بهداشت فردی، خوردن غذای سالم، خواب و استراحت
هدف کلی
آشنایی با عوامل سلامتی
اهداف جزئی
از فراگیران انتظار می رود در پایان تدریس:
1. با چند نمونه از ورزش ها آشنا شوند.
2. با رعایت نکات بهداشت فردی آشنا شوند.
3. ضرورت رعایت نکات ایمنی را بفهمند.
اهداف رفتاری
از فراگیران انتظار می رود در پایان تدریس:
1. چند نمونه از ورزش ها را نام ببرند. (دانشی)
2. عوامل موثر بر سلامتی را بیان کنند. (دانشی)
3. راهکارهای پیشگیری از بیماری و درمان آن را توضیح دهند. (درک و فهم)
4. اهمیت مواد غذایی و تغذیه سالم را توضیح دهند. (درک و فهم)
5. به بهداشت عمومی و محیط اطراف توجه کنند. (عاطفی)
پیامدهای درس
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند:
سطح ١: موارد محدودی از عوامل موثر بر سلامتی را فهرست، و برخی موارد سالم و ناسالم را در آن شناسایی کرده، وجدول هفتگی که شامل برخی محورها است را تنظیم، اجرا و گزارش کنند.
سطح ٢: فهرست متنوعی از عوامل موثر بر سلامتی را تهیه، بسیاری از موارد سالم و ناسالم را در آن مشخص و جدول هفتگی را تنظیم، اجرا و گزارش نمایند.
سطح ٣: فهرست جامعی از عوامل موثر بر سلامتی را تهیه، و در دو دسته سالم و ناسالم طبقه بندی نموده، جدول هفتگی را براساس آن تنظیم، اجرا و گزارش نمایند.
مواد و رسانه های آموزشی
کتاب علوم اول ابتدائی – تخته وایت برد یا تخته معمولی ماژیک – گچ – تصاویری از مراکز امداد رسانی – فیلم یا پاورپوینت آموزشی
آمادگی و ایجاد انگیزه
8 دقیقه
آمادگی:
سلام و احوالپرسی و خوش و بش کردن با دانش آموزان، حضور و غیاب و بررسی وضعیت ظاهری و روحی دانش آموزان، دیدن تکالیف جلسه گذشته و دادن تذکرات لازم.
ایجاد انگیزه:
یکی از موضوعات این درس، ورزش و بازی است. برای ایجاد انگیزه می توان قبل از شروع درس چند نرمش گروهی در کلاس انجام داد تا در بچه ها ایجاد انگیزه شود. همچنین می توان در مورد تغذیه سالم و ناسالم مطالبی را به صورت داستان وار بیان نمود تا دانش آموزان با شوق به استقبال درس جدید بروند.
ارزشیابی اولیه
7 دقیقه
رفتار ورودی:
1. دانش آموز با مفهوم ورزش آشنا باشد.
2. دانش آموز مفهوم سلامتی را بداند.
3. دانش آموز با مفهوم بهداشت و پاکیزگی آشنا باشد.
ارزشیابی تشخیصی:
1. دانش آموز عوامل موثر بر سلامتی را بیان کند.
2. دانش آموز مواد غذایی سالم را از مواد غذایی ناسالم تفکیک کند.
3. دانش آموز عوامل موثر بر سلامتی را نام ببرد.
ارائه درس
20 دقیقه
با لبخند وارد کلاس می شویم اول با نام خدا کار را شروع می کنیم، بعد احوالپرسی و حضور و غیاب می کنیم. (ضمن توجه به حال و روحیه آنان ) و پرسیدن دلیل غیبت دانش آموزانی که جلسه قبل غایب بودند، چند سوال درمورد درس قبلی که در مورد حواس پنجگانه بود می پرسیم.
سپس به دانش آموزان می گوییم همون طور که توی کتاب قرآن یاد گرفتید؛ خدا نعمت های خیلی زیادی به ما داده به نظر شما بزرگترین و مهمترین نعمتی که خدا بهمون داده چی هست؟
بصورت کلامی تشویق کرده و در مورد نعمت سلامتی و اهمیت آن توضیح می دهیم. در زمینه ورزش، بعد از توضیحی که در مورد فواید ورزش کردن بیان کردیم از دانش آموزان می خواهیم هر کدام هر نرمشی را که بلد هستند در کلاس انجام دهند.
لیستی از غذاهای مفید و غیر مفید که تهیه کرده ایم به دانش آموزان نشان می دهیم و در مورد فواید و مضرات مواد غذایی با دانش آموزان صحبت می کنیم.
در مورد بهداشت فردی، از آنها سوال می کنیم که لوازم شخصی هر فرد کدام است؟ آنها را نام ببرند. روش صحیح مسواک زدن را به آنها آموزش می دهیم. در زمینه ایمنی با تصاویر مربوطه، در مورد مکان های خطرآفرین و نیزمراکز امداد رسانی نظیر هلال احمر، آتش نشانی و اورژانس توضیح می دهیم. ودر مورد خواب، استراحت و بیداری با دانش آموزان صحبت می کنیم و درس را جمع بندی می کنیم. سوالاتی از دانش آموزان می پرسیم و با شکر گزاری از خداوند جلسه را تمام می کنی
نکات آموزشی و فعالیت های پیشنهادی
از آنجایی که این درس با زندگی دانش آموزان ارتباط مستقیم دارد سعی شود فرصت مناسبی برای کسب تجربه دست اول توسط دانش آموزان فراهم گردد. و والدین در مورد شیوه ی کمک به فرزندانشان (مثل تهیه فهرست و رسم جدول و…) توجیه شوند.
١. در صفحه ی عنوان برخی از عوامل موثر در سلامتی که در این درس مورد توجه قرار گرفته اند، آمده است ابتدا با خواندن سرود یا شعر دسته جمعی زمینه ی مشارکت دانش آموزان را فراهم آورده از آنها بخواهید به دلخواه و بر حسب علاقه و توانایی عضو یکی از گروه های هفت گانه شوند. برای نمونه می توانید از شعر فیلم معلم استفاده کنید و یا برحسب نیاز آن را اصلاح و تغییر دهید.
٢. برای صفحه ی ورزش و بازی از بچه ها بخواهید بر اساس امکاناتی که در اختیار دارند حرکات ورزشی، لوازم ورزشی، روزنامه ی دیواری تصاویر ورزشی و معرفی رشته های ورزشی با تصویر، نرمش های مناسب و… را با راهنمایی شما نمایش دهند.
٣. در صفحه ی بهداشت فردی هدف پی بردن به اهمیت استفاده از لوازم شخصی از جمله لیوان آب خوری، حوله، شانه، مسواک، صابون و… و به کارگیری آن در امور زندگی است. دانش آموزان شیوه ی درست مسواک زدن را با هم تمرین کنند. اگر برای مدرسه مقدور باشد به کمک انجمن اولیاء و مربیان بسته ی لوازم شخصی را تهیه و به دانش آموزان هدیه دهید. چگونگی استفاده از آب خوری مدرسه، دست شویی، شستن دست با آب و صابون از جمله موارد دیگر است که باید به آنان آموزش داده شود.
به دانش آموزان یادآوری شود که در دین اسلام نظافت و پاکیزگی سفارش شده است به طوری که پاکیزگی نشانه ی ایمان نامیده شده است و پاکیزگی مقدمه ی انجام اعمال عبادی است.
٤. در صفحه ی مربوط به تمیزی مدرسه مانند صفحه بهداشت فردی، از بچه های گروه بخواهید براساس اطلاعات و امکانات برنامه ای را تدوین و با راهنمایی شما اجرا کنند. هدف اصلی این صفحه رسیدن دانش آموزان به این آگاهی است که خانه، مدرسه، اجتماع همه محل زندگی ما هستند و تمیزی آنها و تمیز نگه داشتن آنها به سلامت همگی کمک می کند.
٥ . در صفحه ی مربوط به مواد غذایی هدف به خاطر سپردن گروه های غذایی نیست. هدف آن است که دانش آموزان بدانند برای رشد بدن، حفظ سلامتی و قوی شدن نیاز به مصرف غذاهای متنوع در صبحانه، نهار، شام و میان وعده ها هستند. پرخوری و کم خوری هر دو مضرند.
٦ . در صفحه ی مربوط به پیشگیری و مراجعه به دکتر هنگام بیماری برای کاهش ترس کودکان از دارو وآمپول می توان با مراجعه ی دسته جمعی با دانش آموزان به یک مرکز بهداشتی درمانی زمینه ی آشتی آنها را با مراکز بهداشتی فراهم آورد.
٧. در صفحه ی مربوط به ایمنی، با همکاری بچه های گروه، مکان هایی که خطرآفرین است و باید مراقب باشند را مشخص کرده و هنگام اجرا در کلاس با همکاری سایر دانش آموزان آنها را در خانه، مدرسه و خیابان گسترش دهید و دانش آموزان را مسئول شناسایی و مراقبت از موارد مشابه کنید. در صورت امکان با دانش آموزان از سازمان های مرتبط که در نزدیکی محل شما هستند مانند مرکز هلال احمر، آتش نشانی و اورژانس بازدید کنید.
٨ . در صفحه ی خواب و استراحت، درباره ی ساعت خواب و بیداری و درست خوابیدن با بچه ها گفتگو کنید. به ویژه این که هنگام خواب نباید روی صورت خود را بپوشانند تا اکسیژن کافی برای تنفس داشته باشند و دست ها نیز باید بیرون از پتو باشند.
ارزشیابی پایانی و جمع بندی
7 دقیقه
پس از بیان هر یک از موضوعات این درس با صدای بلند از روی کتاب می خوانیم و به دانش آموزان می گوییم به دقت به تصاویر مربوطه نگاه کنند. در ادامه چند سوال ساده مربوط به درس از دانش آموزان پرسیده تا با این کار ارزشیابی تکوینی انجام شود.
برای انجام ارزشیابی پایانی می توان از سوالاتی که در ادامه طرح درس وجود دارد استفاده نمود.
تعیین تکلیف
3 دقیقه
کاغذی را به دو قسمت تقسیم کنند، در یک قسمت نقاشی خوراکی های مفید و در قسمت دیگر خوراکی غیر مفید را بکشند.
سوالات درس به همراه پاسخ
1. برای سالم و شاداب ماندن چه کارهایی باید انجام بدهیم؟
جواب: رعایت بهداشت – خوردن غذا های گوناگون و به اندازه ی کافی – خواب و استراحت کافی و ورزش مناسب
2. نام چند ورزش مناسب که برای سلامتی بدن مفید است نام ببرید.
جواب: پیاده روی – شنا – دوچرخه سواری – نرمش صبح گاهی
3. منظور از بهداشت فردی یعنی چه؟
جواب: بهداشت فردی یعنی این که حداقل باید هفته ای دو بار به حمام برویم وسایل شخصی مانند دستمال، لیوان، مسواک، شانه، لباس زیر دیگران را استفاده نکیم – به هنگام سرما خوردگی حتما از ماسک استفاده کنیم، به هنگام سرفه و عطسه حتما با دستمال جلوی بینی و دهان خود را بگیریم – همان طور که به پاکیزگی خانه ی خود اهمیت می دهیم مدرسه، کلاس، کوچه و خیابان را نیز تمیز نگه داریم چون محیط زندگی ما هستند.
4. تمیز بودن مدرسه و کلاس چه کمکی به شادابی ما می کند؟
جواب: وقتی محیط مدر سه و کلاس درس ما پاکیز ه و تمیز باشد از بودن در آن لذت می بریم و این لذت بردن مدرسه و کلاس تمیز باعث شادابی ما می شود.
5. پیامبر اسلام در مورد نظافت و پاکیزگی چه می فرماید؟
جواب: حضرت محمد ( ص ) می فرمایند: پاکیزگی نشانه ی ایمان است.
6. از چه راه هایی می توا نیم مدرسه و کلاسمان را پاکیزه نگه داریم؟
جواب: از ریختن پوست میوه و مواد دور ریختنی در کلاس و حیاط مدرسه خو دداری کنیم به هنگام تراش کردن مداد بهتر است قوطی کرم خالی همراه داشته باشیم تا کمتربه سطل زباله نزدیک شویم. مواد دوریختنی را حتما درون سطل های زباله درحیاط مدرسه یا کلاس درس بریزیم. به هنگام استفاده کردن از توالت ها حتما آن را شسته و تمیز کنیم.
7. بدن ما برای سالم و قوی ماندن به چه مواد غذایی نیاز دارد؟
جواب: برای این که سالم بمانیم باید از غذاهای مختلفی مانند گوشت های قرمز: مانند گوشت گاو، گوسفند، شتر، بز، گوشت سفید مانند مرغ، ماهی و پرندگانی که گوشت آنها قابل خوردن است، سبزی جات، آب بهداشتی سالم و گوارا و میوه ها استفاده کنیم.
8. چند ماده ی غذایی مفید نام ببرید.
جواب: گوشت، لبنیات مانند: ماست، پنیر، کشک، پنیر، دوغ _ انواع میوه ها ی تازه ی هر فصل _ سبزیجات و غلات مانند گندم، برنج – گندم – جو- ذرت و حبوبات مختلف
9. چند ماده ی غذایی غیر مفید نام ببرید؟
جواب: خوردن نوشابه و شیرینی جات زیاد – خوردن پفک نمکی به عنوان وعده ی غذایی، لواشک و قرقورت های غیر بهداشتی، مواد غذایی که در آن ها از رنگ های غیر بهداشتی استفاده شده است.
10. در طول روز چند وعده غذا می خوریم و هر وعده ی غذایی چه نام دارد؟
جواب: سه وعده: صبحانه، ناهار و شام و دو میان وعده 1- بین صبحانه و ناهار 2- بین ناهار و شام که به آن عصرانه می گویند.
11. مهمترین وعده ی غذایی چه نام دارد؟
جواب: صبحانه
12. چه غذاهایی برای صبحانه مناسب است؟
جواب: نان، پنیر، کره، عسل، خامه، تخم مرغ، گاهی اوقات حلیم، عدسی، کله پاچه ( زیاد نباید مصرف شود چون بسیار چرب است و چربی زیاد برای بدن بسیار ضرر دارد. )
13. برای ناهار چه غذا هایی مناسب است؟
جواب: برنج، حبوبات، غذا های گوشتی و لبنیات مانند ماست و دوغ، غلات
14. به هنگام بیمار شدن چه باید کرد؟
جواب: اگر بیماری واگیردار است باید از تماس با دیگران خو د داری کنیم، از انداختن آب بینی و دهان در کوچه، خیابان و محل های عمومی خود داری کنیم، به هنگام سرفه و عطسه جلوی بینی و دهان خود را بگیریم، حتما به پزشک مراجعه کرده و دستورات دارویی را انجام دهیم، در خانه استراحت کافی کرده و غذاهای مناسب و مایعات فراوان بخوریم.
15. برای مراقبت از دندان ها چه باید کرد؟
جواب: حتما بعد از هر وعده ی غذایی مخصوصا شب ها قبل از خواب مسواک بزنیم، از مسواک شخص دیگری استفاده نکیم، قند و شیرینی و شکلات زیاد استفاده نکنیم. دانه های سفت و سخت مانند بادام، فندق، گردو و پسته را با دندان ها نشکنیم، هر شش ماه یک بار حتما به دندان پزشک مراجعه و از سلامت دندانها اطمینان داشته باشیم.
16. چه سازمان ها یا مراکزی در زمان خطر به ما کمک می کنند؟
جواب: آتش نشانی، اورژانس، در زمان نشت گاز اداره ی گاز، جمعیت هلال احمر در مواقعی که بلا هایی مانند سیل، زلزله و طوفان های سخت خساراتی را برای مردم شهر ها و روستا ها به وجود می آورند، اداره ی آب به هنگام ترکیدن لوله های آب، اداره برق در زمان قطع برق به دلیل اتصال لوازم برقی.