طرح درس روزانه ریاضی پنجم
فصل6: حجـم
نام آموزشگاه: نام آموزگار: زمان تدریس:
الهی دلی ده که شوق طاعت افزون کند
اهداف
کلی
آشنایی با حجم مکعب و طریقه بدست آوردن آن
جزئی
– فراگیر مفهوم حجم را درک کند.
– فراگیر بتواند مکعب های کوچک (چینه) را به صورت های دلخواه روی هم یا کنار هم قرار داده و تعداد آنها را بشمارد.
– فراگیر درک کند اگر یک میوه را (هندوانه) از وسط نصف کنیم حجم آن تغییر نمی کند.
– فراگیر حجم مکعب های روی هم قرار گرفته را حدس زده و با شمارش از صحت حجم بدست آمده مطمئن شود.
– فراگیر یاد بگیرد با داشتن طول و عرض و ارتفاع یک مکعب، حجم آن را بدست آورد.
– فراگیر روش بدست آوردن حجم در حالتهای مختلف را در تمرینات تشخیص داده و بتواند کار در کلاس ها را انجام دهد.
– فراگیر چگونگی به وجود آمدن حجم مکعب را فهمیده و بتواند آن را توضیح دهد.
رفتاری
– دانش آموز به درس علاقه نشان دهند و دوست داشته باشند با چینه ها بازی کرده و شکل های مختلف بسازند.
– دانش آموز تفاوت مکعب مربع با مکعب مستطیل را تشخیص داده و حجم هر کدام را بدست آورد.
– دانش آموز تمرین ها و فعالیت های موجود در کتاب را از روشهای متفاوت بدست آورد.
– دانش آموز کاربردهای حجم در زندگی را بداند و بتواند نمونه ای از آن را بیان کند.
– دانش آموز گسترده یک مکعب مستطیل را روی مقوا کشیده و آن را تبدیل به مکعب مستطیل نموده و حجمش را بدست آورد.
کلمات کلیدی
حجم مکعب، مکعب، مکعب مستطیل، گسترده مکعب
وسایل کمک آموزشی
کتاب درسی، مکعب در اندازه های مختلف، چند نمونه جعبه مکعبی (مثل جعبه دستمال کاغذی، کبریت)، تعدادی مکعب کوچک یا چینه، گسترده یک مکعب و یک مکعب مستطیل، نمونه ای از مکعب روبیک از جلسه قبل می توان به دانش آموزان گفت که اگر چینه یا مکعب دارند با خود سر کلاس بیاورند.
روش تدریس
الگوی تدریس
مدل کلاس
روش گروهی، پرسش و پاسخ، اکتشافی
در الگوهای تدریس سعی بر این است تا فراگیران به صورت گروه بندی شده با هم همکاری داشته و یک نفر از اعضا بعنوان سر گروه هدایت گروه را بر عهده بگیرد. همچنین از پرسش و پاسخ برای رسیدن به تفکر اصلی درس و کشف کردن مطالب مورد نظر استفاده می شود. در هنگام تدریس از کارت های تشویق (که از قبل آماده شده برای جذب فراگیر به مطالب درسی و تشویق او) استفاده شود.
دانش آموزان در گروه بندی های تعیین شده قرار گرفته و به صلاحدید معلم چیدمان شوند.
مدت زمان
فعالیت های مقدماتی
برقراری ارتباط
سلام و احوالپرسی از دانش آموزان
حضور و غیاب و دقت در وضعیت ظاهری دانش آموزان
دیدن تکالیف جلسه قبل
بیان یک حدیث یا داستان کوتاه قرآنی
ارزشیابی تشخیصی
دانش آموزان در سالهای قبل با مکعب آشنا شده اند. جهت ارزشیابی تشخیصی می توان سوالاتی در این زمینه از آنها پرسید. مثلا جعبه دستمال کاغذی را به آنها نشان داد و گفت تو ریاضی به این جعبه چه می گویند…
منتظر باشید تا بچه ها پاسخ دهند.
اینک نمونه های دیگر از بچه ها می پرسیم. به آنها می گوییم چند وسیله که شکل آن شبیه به مکعب است را نام ببرید. بعد می گوییم به نظرتون کلاس درس شبیه به مکعب است؟
نمونه ای از چینه ها را نشان بچه ها می دهیم و به آنها می گویم این شبیه چه شکلی است؟
ایجاد انگیزه
دانش آموزان با دیدن مکعب ها و چینه ها علاقمند می شوند که بداند، چرا معلم شان این وسایل را با خود آورده است. برای ایجاد انگیزه بیشتر، می توان چینه ها را در اختیار گروه ها قرار داد تا علاقه بیشتری در آنها ایجاد شود. مکعب روبیک را نشان آنها داده ولی در موردش صحبت نمی کنیم. (در هنگام تدریس از آن استفاده می کنیم.)
اجرای تدریس
فعالیت ها
در ابتدای تدریس چینه های مختلف را در اختیار گروه ها قرار داده و به آنها می گوییم چند دقیقه فرصت دارید با آنها بازی کرده و شکل های مختلف بسازید. به هر گروه می گوییم بهترین شکلی که ساخته اید را روی میز قرار دهید تا همه ببینند.
اینک یکی یکی شکل های که گروه ها ساخته اند را نگاه کرده و آنها را تشویق می کنیم. حال می گوییم بچه ها به نظرتون تو هر یک از این شکل ها چند چینه به کار رفته است.
یکی یکی می شماریم. بهتر است این کار به صورت جمعی انجام شود و یا نماینده هر گروه بیاید و آنها را بشمارد.
اکنون نوبت آن است که به حجم اشاره کنیم. می گوییم تعداد چینه ها در هر شکل نشان دهنده حجم آن است. و اگر یک شکل تعداد چینه هایش بیشتر باشد پس حجمش هم بیشتر است.
به سراغ مکعب روبیک می رویم. بهتر است ابتدا کمی در مورد مکعب روبیک صحبت کنیم. به بچه ها می گوییم اگر توانستید بگید این مکعب از چند قسمت کوچک درست شده…
به بچه ها فرصت داده تا نظرشون را بیان کنند. در صورت امکان مکعب را در اختیارشان قرار داده تا آن را بررسی کنند.
حالا کمی قسمت های مختلف مکعب روبیک را می چرخانیم تا شکل اصلی اش تغییر کند. از آنها می پرسم به نظرتون حجم مکعب تغییر کرد؟
به گروه ها می گوییم با همکاری یکدیگر فعالیت های کتاب را حل کنند. هر سر گروه روی کار اعضای گروهش نظارت کرده و معلم هم کار کل دانش آموزان را زیر نظر می گیرد.
بعد از اینکه کار گروه ها تمام شد، بچه ها را پای تابلو آورده تا فعالیت ها را حل کنند و با روش پرسش و پاسخ به فرمول بدست آوردن حجم برسند. برای اینکه دانش آموزان بهتر حجم و بدست آوردن آن را درک کنند؛ می توان از فیلم آموزشی که در این رابطه آورده شده؛ استفاده کرد. در این قسمت می توان از گسترده مکعب هم استفاده کرد و حجم آن را بدست آورد.
سعی شود در ابتدای کار فرمول بدست آوردن حجم بیان نشود. بلکه خود دانش آموزان درک کنند و پی ببرند حجم مکعب چگونه به دست می آید.
ارتفاع × مساحت قاعده = حجم مکعب
فعالیت ها و کار در کلاس های موجود در صفحات بعد کمی مشکل تر است. لازم است ابتدا معلم توضیحات کافی را بیان کرده سپس به دانش آموزان فرصت دهد تا آنها را پاسخ دهند.
فعالیت های
پایانی
جمع بندی
پس از اینکه فرصت پاسخگویی تمام شد، کار در کلاسها و فعالیتها ( با همکاری دانش آموزان ) پای تخته حل شود و توضیحات ضروری توسط معلم بیان شود. با انجام این کار درس بار دیگر مرور شده و به عبارتی جمع بندی می شود.
ارزشیابی
در هنگامی که دانش آموزان ( به صورت گروهی یا فردی ) مشغول انجام فعالیت ها هستند معلم کار آنها را مورد بررسی قرار داده و ارزشیابی تکوینی انجام می دهد. موقعی که دانش آموزان پای تخته می آیند و فعالیت ها و کار در کلاسها را انجام می دهند ارزشیابی پایانی انجام می شود.
ارائه تکلیف
تمرین های کتاب را به عنوان تکلیف منزل به دانش آموزان ارائه می دهیم. همچنین می توان به آنها گفت: یکی از وسایل خانه که به شکل مکعب است را انتخاب کرده، شکل آن را کشیده و طول و عرض و ارتفاعش را بدست آورده و در نهایت حجمش را بدست آورید.