ضوابط طرح تفصیلی



– تعـاریـف
قبل از استفاده از ضوابط و مقررات طرح تفصیلی آشنایی با اصطلاحات و تعاریف ضروری است . عبارات و لغاتیکه در متن ضوابط و مقررات مورد استفاده قرار گرفته شده اند بشرح زیر تعریف می شونـد :
– خانوار و خانوار معمولی : عبارتسـت از یک یا چند نفـر که هم خرج و دارای تغذیه مشتـرک بوده و اقامتگاه معمولی ایشان در یک واحد مسکونی باشد .
– واحد مسکونی : ساختمان یا بخشی مستقـل از یک ساختمان است که برای سکونت یک خانوار منظور شده است .
– آپارتمــان : ساختمان که بتواند امکانات سکونت مستقل دو خانوار یا بیشتر را فراهم کند (ساختمان غیر مجاور).
– ساختمـــان : عبارتست از هر نوع استخوانبندی که دارای بام متکی بر ستون یا دیوار باشد و بعنوان سرپنـاه یا محل اقامت یا بمنظور حفاظت از انسان یا حیوان یا اشیاء بکار رود .
– ساختمان مسکونـی :ساختمانی است که برای سکونت منظور شده است . عنوان ساختمان مسکونی شامل هتل، متل، مهمانسرا ، مهمانخانه، اقامتگاههای جهانگردی ، هتل – آپارتمان و آسایشگاه نخواهد بود .
– ساختمان دولتی : عبارتست از ساختمانی که بوسیله سازمانهای ملی و دولتی وابسته بدولت تملک و اداره شود یا به تملک در آیـد .
– سطح زیربنای طبقـات : عبارتست از مجموع سطح زیربنا در طبقات ساختمــان .
– طبقه زیرزمین : عبارتست از طبقه ایکه 70% یا بیشتر از حجم آن زیر زمین قرار دارد ( زیر کف گذرگاههای عمومی و زیر کف داخلی ) و هیچگاه روی سقف آن بیشتر از یک متر از کف بلندتر نباشد .
– سطح زیربنـا در طبقه همکـف : عبارتست از قسمتی از سطح هر پلاک زمین که جهت ساختمان داده می شود .
– پـلاک : زمینی است که حدود آن در سند مالکیت مربوطه تعیین شده باشد و بوسیله یک یا چند ساختمان اشغال بشود .
– حیاط فضای باز : قسمتی از یک قطعه زمینی است که از سطح زمین به بالا همواره بصورت فضای باز باقی خواهد ماند . فضای باز یا فضای سبزی که زیر آن ساختمان زیرزمینی احداث شده باشد حیاط محسوب نمی شود.
– بـر ساختمــان : عبارتست از حد یا خطی است که بعنوان مرز مشترک بین هر پلاک زمین و خیابان با مرز مشترک بین ساختمان و فضای باز تعیین می شود . "بر"ساختمان در عین حال بمعنای سطحی است . شاغولی که اجزاء ساختمان حداکثر می توانند تا حد آن ساخته شود، مگر در مواردی که طبق ضوابط ویژه مجوز آن کسب شود .
– کف آماده : عبارتست از کف آخرین پوشش مربوط به سطح زمین یا طبقات ساختمان با مصالح ساختمانی و غیر.
– کف در گذرگـاه عـام : موقعیت " کف" در گذرگاه عام برای محاسبه ارتفاع ساختمان بشرح زیر تعیین می شود:
الف) در مورد ساختمانهایی که فقط از یک جانب مجاور خیابان قرارگیرد کف عبارتست از متوسط ارتفاع" کف آماده " روی خط "بــر " دیوار خارجی ساختمان .
ب ) در مورد ساختمانی که از چند جهت مجاور خیابان قرار می گیرد ، کف عبارتست از متوسط ارتفاعات پیاده روهای جانبی روی خطوط " بـر"دیوار خارجی ساختمان .
پ ) در مورد ساختمانی که از هیچ سوی مجاور خیابان قرار نمی گیرد ، کف عبارتست از متوسط ارتفاع کف ( کف آماده ) زمینهای مجاور از دیوار خارجی ساختمان .
– نمای ساختمان : عبارتست از کلیه سطوح خارجی ساختمان که مشرف به فضاهای باز ، حیاطهای اصلی ، فرعی یا خلوتهای ساختمان یا مشرف به فضاهای باز مربوط به گذرگاه خیابان عمومی می باشند .
– پارکینگ خصوصی باز : فضایی است که بوسیله در و دیوار کاملاً محصور نباشد و از نظر مشخصات فضای پارکینگ محسوب می شود .
– پارکینگ خصوصی : ساختمانی فرعی است که برای توقف وسایط نقلیه ساکنان ساختمان اصلی بکار می رود و هیچگونه استفاده انتفاعی از آن برای سکونت یا کسب مجاز نیست .
– پارکینگ عمومی : ساختمانی یا جزئی از ساختمانی است که برای خدمات اتومبیل ، تعمیر ، تجهیز ، کرایه ، فروش یا توقف و سایر نقلیه بکار می رود .
– گذرگاه پیاده : معبری است که فقط برای عبور پیاده روندگان طرح شده باشد ، گذرگاه پیاده می تواند تمام یا بعضی از یک گذرگاه عمومی را بخود اختصاص دهد .
– گذرگاه سواره : معبری است که فقط برای عبور مرور وسایط نقلیه طرح شده باشد .
– دسترسی : عبارتست از ارتباط یک قطعه زمین به معابر مجاور یا اتصال یک خیابان به خیابان مهمتر با هم طراز خود و این ارتباط با اتصال فقط بصورت همسطح مجاز است .
– حوزه نفوذ شهر : حوزه نفوذ مستقیم شهر با در نظر گرفتن امکان دسترسی مراکز جمعیتی اطراف به خدمات شهری تعیین می شود این کار باید با توجه به شرایط فرهنگی – اجتماعی و سیستم ارتباطی موجود انجام می شود .
– حریم شهر ( حوزه استحفاظی ) : آن قسمت از مناطق خارج از محدوده قانونی شهر که در آن کنترل فعالیتهای عمرانی از قبیل تفکیک اراضی ، احداث و تعریض معابر و ایجاد ساختمان باید بنا به دلایلی ، زیر نظر شهرداری بوده و بر اساس قوانین مربوطه انجام شود .
– تراکم مسکونی : عبارت است از نسبت جمعیت ساکن در یک نقطه به کل سطح مسکونی .
– تراکم ساختمانی : عبارتست از نسبت سطح زیربنای ساختمان به کل مساحت زمین ( شامل فضای باز )
– تعمیر اساسی : عبارتست از هر گونه تعمیر در استخوان بندیها ، دیوارها و سقف که از نقطه نظر ایمنی و استحکام بنا دارای اهمیت باشد ( بدون تغییر در میزان زیربنا )
– تغییر اساسی : عبارتست از هر گونه تغییر در داخل یا خارج بنا که بمنظور استفاده با کاربری قبلی یا کاربری جدید صورت می گیرد .
1- ضوابط اداری و مالی در اجرای طرح تفصیلی
1-1- صدور پروانه تفکیک اراضی
– شهرداری موظف است با رعایت ضوابط طرح تفصیلی پس از اخذ عوارض نسب به صدور پروانه تفکیک کلیه اراضی شهری اقدام کند ، لذا متقاضیان می بایستی مدارک زیر را به شهرداری تحویل نماید :
– یک نسخه فتوکپی یا رونوشت گواهی شده سند مالکیت و یک برگ مفاصا حساب مالیاتی زمین بانضمام درخواست کتبی .
– یک نسخه طرح تفکیکی زمین که در روی آن ابعاد قطعات و مساحت آن و عرض معابر موجود و همچنین شکل تقریبی تفکیک اراضی مجاور زمین با امتداد طرح معابر به مقیاس 500 : 1 مشخص شده باشد .
– سه برگ جدول مشخصات کلی قطعات تفکیکی شامل طول عرض و مساحت قطعات و معابر و زوایای اصلاح قطعات و محور خیابانها .
– گواهی تسویه حساب پرداخت عوارض و حقوق معینه .
– هنگام تفکیک اراضی لازم است کلیه گذرگاههای مشخص شده در طرح تفصیلی در نظر گرفته شود . در غیر اینصورت ضوابط ذکر بندی مندرج در این آیین نامه لازم الاجرا خواهد بود .
– در شکل گیـری اراضـی ، از جـهت تفکیـک و احـداث بنـا رعایـت هماهنگی با قطعات شکل یافته و بافت شهری و معماری از نظر زیبایی محیط ضروریست ، همچنین می بایستی به مسیر آبهای سطح الارضی و تحت الارضی ، رشته قنوات درختان، و حریم های حفاظتی و تاسیساتی توجه نمود .
– برای تقاضای تفکیک اراضی ضروریست تا مالک شخصاً تقاضا نماید . در غیر اینصورت ارائه سند وکالت بلاعزل از طرف مالک بهمراه دیگر مدارک و توسط نماینده مالک ضروریست .
2-1- صدور پروانه ساختمانی :
– مالکین اراضی که قصد احداث ساختمانی را دارند می بایست با رعایت نکات زیـر برای ساختمان از شهرداری کسب پروانه نمایند . پروانه ساختمان در دو مرحله شامل پروانه آغاز ساختمان و پروانه اتمام ساختمان صادر خواهد شد . کلیه شرایط اجرای ساختمان تابع ضوابط قانون نوسازی و عمران شهری خواهد بود .
– هر گونــــه ساختمان اعم از آنکه توسط بخش عمومــی یا بخش خصوصـی احداث شود ملزم به داشتن پروانه های فوق می باشد .
– این بند طبق آیین نامه شماره 4711/ف – 10/6/1370 دفتر فنی استانداری خراسان حذف گردید .
– شهرداری موظف است ضوابط ساختمانی مندرج در این آیین نامه را در اختیار متقاضیان پروانه ساختمانی بگذارد.
– برای تقاضای پروانه احداث ساختمان ضروریست تا مالک شخصاً تقاضا نماید . در غیر اینصورت ارائه سند وکالت بلاعزل از طرف مالک بهمراه دیگر مدارک توسط نماینده مالک ضروریست .
– مالکین زمینهای مشاعی می توانند با کسب مجوز از شهرداری طرح ساختمان متصرفه خود را تعمیم و تکمیل نمایند ولی صدور پروانه ساختمانی جدید جهت زمینهای مشاعی مستلزم احراز متصرف بودن متقاضی نسبت به قسمت مورد تقاضا و اخذ تعهد رسمی ( طبق فرم ) از مالک زمین مشاعی می باشد ( دایر بر اینکه در آینده چنانچه از شخص دیگری بخصوص شریک یا شرکاء مشاعی ادعا یا اعتراضی عنوان شود متقاضی شخصاً جوابگو بوده و شهرداری مسئولیتی ندارد ). همچنین اگر زمین متصرفه متقاضی به دیگران انتقال داده شود . تعهد بقوت خود در قبال کلیه اشخاص باقی خواهد بود .
– مدارک زیر جهت تشکیل پرونده احداث ساختمان می بایستی تحویل شهردای گردد :
– تقاضــای کتبـــی ( طبق فرم ) بهمــراه یک نسخه فتوکپــی یا رونوشت گواهی شده سند مالکیت و سایر مدارک ثبتی لازم .
– گواهی مبنی بر پرداخت عوارض موضوعه در این آیین نامه و سایر عوارض ( مفاصا حساب ) .

– یک نسخه نقشه موقعیت زمین در مقیاس 2000 : 1 روی نقشه های طرح تفصیلی شهر پس از تکمیل پرونده و تعیین موقعیت زمین از نظر نوع کاربـری و ضوابط عقب نشینی و کف توسط شهرداری ، متقاضی می بایستی نسبت به تهیه نقشه های ساختمانی اقدام نماید .
– نقشه موقعیت زمین در مقیاس 500 : 1
– نقشه های ساختمانی شامل پلان اصلی طبقات و زیر زمین با مقیاس 100 : 1 و اندازه گذاری کامل و دقیق ( برای کارگاهها و تاسیسات بزرگ به مقیاس 200 : 1 مورد قبول است ) .
– نقشه های دو نما و مقاطع عرضی و طولی ( حتی المقدور از روی پله ها ) یا مشخص نمودن مصالح در نماسازی .
– نقشه های محاسبات فنی شامل نقشه فونداسیون ، پوشش سقف و شیب بندی با مقیاس 50 : 1 .
– نقشه های تاسیساتی شامل برق و تلفن و لوله کشی آب، برق، گرمایش و سرمایش ، تهویه مطبوع، فاضلاب و نحوه اتصال تاسیسات زیربنایی به شبکه شهر برای ساختمانهای 4 طبقه و بیشتر .
– برای ساختمانهای 6 طبقه و بیشتر ( با همکف ) ارائه دفترچه محاسبات ضروریست .
– برای ساختمانهای ده طبقه و بیشتر ( با زیرزمین ) ارائه گواهی آزمایشگاههای مقاومت خاک و ژئوتکنیک لازمست .
– کلیه نقشه ها در استاندارد 100 × 70 تحویل شهرداری می شود .
– کلیه نقشه های ساختمانی مربوط به خدمات عمومی از قبیل مراکز آموزشی ، بهداشتی ، درمانی و فرهنگی و اجتماعی و . . . می بایستی به تائید سازمانهای مربوطه به هر یک رسیده باشد .
– پروانه یاپان کار ساختمان پس از اجرای طرح از شهرداری صادر می شود . انجام هر گونه معاملات و نقل و انتقالات یا اجاره و غیرو مربوط به ساختمان بدون ارائه این پروانه ممنوع است .
3-1- صدور پروانه مجموعه های مسکونی :
ایجاد مجموعه های مسکونی اعم از آپارتمان یا تک واحدی که حداقل تعداد واحدهای آن 25 و بیشتر باشد با مساحت زمین از یک هکتار تجاوز کند می بایستی با رعایت کلیه موارد مربوطه به این آیین نامه و رعایت موراد زیر جهت کسب پروانه احداث مجموعه های مسکونی اقدام نمایند .
سند مالکیت بنام مالک یا وکالت بلاعزل از مالک و تقاضای کتبی جهت احداث مجموعه و سایر مدارک ثبتی.
انتخــاب و معرفــی یکی از مهندسین مشاور شهرسازی یا معماری صلاحیت دار مورد تائید اداره کل مسکن و شهرسازی که کلیه مسئولیت های مربوط به طرح و نظارت عمرانی مجموعه ها را بعهده گرفته باشد .
– گواهی مبنی بر پرداخت عوارض آیین نامه و سایر عوارض و حقوق معینه ( مفاصا حساب )
– دو نسخه نقشه موقعیت زمین در مقیاس 2000 : 1 روی نقشه های طرح تفصیلی بانضمام برنامه زمان بندی کار و شرح خدمات فنی مهندسین مشاور جهت بررسی به اداره کل مسکن و شهرسازی ارسال نمایند تا حداکثر در عرض یکماه نظر خود را به مالک یا مهندسین مشاور اعلام نمایند تا سایر مدارک تهیه گردد .
– ارائه گزارش توجیهی شامل مطالعات و بررسیهای مربوط به وضع فیزیکی زمین ، برداشت وضع موجود مطالعات اقتصادی – اجتماعی ، اطلاعات زمین شناسی ، مقاومت زمین شناسی ، تامین آب و برق ، دفع آبهای سطحی و سایر تاسیسات زیربنایی و تاسیسات شهری ، بررسیهای مربوط به امکانات ساختمانی ، الگوهای مناسب معماری و تیپولوژی ساختمان ، روشهای ساخت و دسترسی ها و ارتباطات ، توجیه طرح شهرسازی و طرح کاربری زمین و سطوح مختلف خدمات شهری ، محوطه سازی فضای سبز ، برآورد هزینه ها و برنامه زمان بندی اجرایی و سایر مطالعات و بررسی هایی که اداره کل مسکن و شهرسازی در شرح خدمات تعیین خواهد نمود .
– ارائه نقشه های مربوط به موقعیت زمین از نظر وضعیت موجود ، ارتباطات و شیب عمومی زمین و مالکیتها نحوه کاربری موجود زمین و حریمهای قانونـی ، نحوه کاربری پیشنهادی، نقشه شبکه معابر و مقاطع و مشخصات هندسی ، نقشه تاسیسات زیربنایی و نقشه های محوطه سازی و سایر نقشه هایی که اداره کل مسکن و شهرسازی در بررسی مقدماتی در شرح خدمات تعیین خواهد نمود .
– مهندسین مشاور و یا مالک در جریان انجام طرح ملزم به رعایت مصوبات طرح تفصیلی بوده و پس از خاتمه کار دریافت پروانه اتمام ساختمان از شهرداری الزامی خواهد بود .
4-1- صدور پروانه پایان کار :
بمنظور اخذ پروانه پایان کار ساختمانی مدارک زیر بایستی به شهرداری ارائه گردد .
– تقاضا نامه کتبی طبق فرم .
– نظریه کارشناس شهرداری بر اساس بازدید محلی و مطابقت با ضوابط و مقررات طرح تفصیلی .
– مفاصا حساب از نظر پرداخت کلیه عوارض با جرائم و حقوق شهرداری .
– ارائه تائیدیــه و گواهی بهره برداری از تاسیسات زیربنایی از قبیل آب ، برق . . . .
– ارائه اصل و فتوکپی پروانه ساختمانی
نظریه کارشناس شهرداری در مورد صدور پروانه پایان کار اساساً در جهت مطابقت و رعایت ضوابط و مقررات طرح تفصیلی در حوزه استفاده از زمین از نظر میزان عقب نشینی ، رعایت پارکینگ ، تراکمهای مسکونی و ساختمانی و مطابقت با نقشه های معماری خواهد بود .
صدور پروانه پایان کار ساختمانی از سوی شهرداری دارای اعتبار قانونی از نظر صدور سند اعیان ، دریافت وام بانکی و سایر عملیات و اقدامات قانونی خواهد بود . لذا شهرداری ضمن دقت نظر در صدور این پروانه نسبت به پاسخگویی کلیه استعلامات و درخواستهای بعدی در این زمینه اقدام خواهد نمود .
2- منطقه بندی کاربری اراضی
با عنایــت به نحــوه کاربری اراضی پیشنـهادی طرح تفصیلی و با توجه به ضوابط و مقررات طرح های جامع جامع مناطق اصلی پیش بینی شده در طرح تفصیلی مشتمل بر مناطق مسکونی ، تجاری ، مختلط ( مسکونی – اداری – تجاری ) آموزشی ، بهداشتی و درمانی ، صنعتی و کارگاهی ، حمل و نقل و انبارداری ، گردشگری و اقامتی ، فرهنگی و تاریخی ، تاسیسات و تجهیزات شهری ، پارک و فضای سبز ، باغات ، نظامی و انتظامی می باشد بر این اساس در ضوابط و مقررات پیشنهادی ضمن تعیین اجزاء مناطق اصلی به تفکیک هر یک از کاربریها در صورت نیاز ، ضوابط مربوط به نحوه استفاده از زمین ، تفکیک اراضی و احداث ساختمان به شرح ذیل تعیین گردیده است .
1-2- ضوابط و مقررات که کاربری مسکونی
1-1-2- ضوابط و مقررات کاربری مسکونی :
1-1-1-2- منطقه بندی اصلی :
1-1-1-2- الف- استفاده مجاز :
در مناطق مسکونی احداث ساختمانهای مسکونی با تراکمهای پیشنهادی طرح تفصیلی مجاز است. سایر کاربریهای مجاز در منطقه مسکونی عبارتند از :
1- احداث و احدهای آموزش عمومی در سطح مهدکودک ، کودکستان ، دبستان در سطح مراکز محلات و احداث واحدهای آموزشی سطح مدارس راهنمایی ، دبیرستانهای عمومی ، مدارس ، هنرستانهای فنی و حرفه ای با عملکرد ناحیه ای بصورت مستقل از واحدهای مسکونی
2- تاسیسات رفاهی شامل شیرخوارگاه و مرکز مشاوره و رفاه خانواده با عملکرد ناحیه ای بصورت مستقل از واحدهای مسکونی .
3- احداث واحدهای تجاری در حد مغازه های خرده فروشی و خدمات مورد نیاز محله ای در بر معابر
24 – 15 متری در شهر و در قسمتهای آماده سازی شده بر مبنای طرحهای مربوطه
4- احداث مراکز ورزشی محله ای و ناحیه ای بصورت مستقل از واحدهای مسکونی
5- احداث بناهای مذهبی در حد مسجد و حسینیه و تاسیسات مشابه بصورت مستقل از واحدهای مسکونی
6- احداث مراکز فرهنگی نظیر کتابخانه عمومی ، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ، موزه یا فضاهای مشابه بصورت مستقل از واحدهای مسکونی
7- ایجاد فضاهای سبز بصورت پارکهای محله ای ، زمین بازی کودکان و پارکهای ناحیه ای و شهری بصورت مستقل از واحدهای مسکونی
8- ایجاد مراکز اداری با عملکرد ناحیه ای بصورت مستقل از واحدهای مسکونی
9- ایجاد مراکز تاسیسات شهری با عملکردهای محله ای و ناحیه ای بصورت مستقل از واحدهای مسکونی
10- ایجاد مراکز بهداشتی نظیر حمام عمومی ، توالتهای عمومی بصورت مستقل از واحدهای مسکونی
11- ایجاد مراکز درمانی و بهزیستی بصورت درمانگاه ، مراکز بهداشت و مجتمع های بهزیستی و تاسیسات مشابه با عملکردهای محله ای ، ناحیه ای و منطقه ای بصورت مستقل از واحدهای مسکونی .
12- ایجاد مراکز انتظامی با عملکردهای محله ای ، ناحیه ای بصورت مستقل از واحدهای مسکونی .
13- ایجاد پارکینگهای عمومی و محل تعمییرات اتومبیل ( بصورت مجتمع های خدماتی شامل کارواش و تعمیرات اتومبیل های سبک )
14- احداث ساختمانهای مسکونی ویلائی ، آپارتمانی و مجموعه های مسکونی و شهرکها در این نوع کاربری پیش بینی شده است. همچنین خوابگاه ، پانسیون و واحدهای مسکونی دسته جمعی مجازست .
15- تخصیص بخشی از ساختمان به مشاغل خانگی مانند مطب پزشک ، آزمایشگاه ، دوزندگی ، آرایشگاه ، تدریس خصوصی ، کارگاه صنایع دستی و . . . مشروط بر اینکه تا 20% سطح واحد مسکونی را اشغال ننموده و شاغلین اصلی هر یک از مشاغل فوق الذکر ساکنین همان واحد مسکونی باشند مجازست .
2-1-1-2- الف – استفاده های مشروط
1- در کلیه مواردی که در شهر کاشمر اراضی مسکونی سایر کاربریهای مجاز مشروح در بند 1-1-3 احداث می گردد . سطح فضای باز در هر یک از پلاکها بایستی برای بر ضوابط حوزه مسکونی یا ضوابط آن نوع استفاده مورد نظر از اراضی ( هر کدام بیشتر است ) رعایت گردد .
2- در کلیه مواردی که در شهر کاشمر اراضی مسکونی سایر کاربریهای مجاز احداث می شود . سطح کل طبقــات در هر یک از پلاکها بایستی برابر ضوابط مسکونی یا ضوابط آن نوع استفاده مورد نظر از اراضی ، هر کدام کمتر است رعایت گردد .
3 – واحدهای تجاری که در شهر کاشمر اراضی مسکونی قرار می گیرند ، فعالیتشان صرفاً بایستی در طبقه
همکف باشد .
– در صورت در مسیر قرار گرفتن واحدهای تجاری و یا سایر سطوح خدماتی مجاز در حوزه مسکونی می تواند بر اساس همان مساحت و کاربری در باقیمانده پلاک حتی در صورت عدم رعایت سایر ضوابط منطقه مسکونی ، مجدداً احداث کاربری نماید .
– در صورت محدودیت در باقیمانده پلاک مسکونی جهت تامین کاربری خدماتی در تعریض واقع گردیده ، میتواند در طبقات تا سقف مساحت کاربری اولیه نیز مبادرت به احداث بنا نماید .
4- سطح زیربنای استفاده های غیر مسکونی درمنطقه اراضی مسکونی ، در مورد واحدهای تجاری محله ای، نبایستی بیش از 20 درصد و در مورد واحدهای مربوط به مشاغل خانگی بیش از 20 درصد سطح
هر پلاک باشد . (مگر در صورت تعریض معابر مجاور و کمبود سطح باقیمانده پلاک مزبور )
5- در مواردیکه واحدهای تجاری و مشاغل خانگی در ، حوزه اراضی مسکونی احداث می شود . بایستی فضاهای مسکونی دارای دسترسی مستقیم به معابر بوده و همچنین در رابطه با فضای باز قطعه زمین باشد.
6- سایر ضوابط و معیارهای مربوط به استفاده های غیر مسکونی در مناطق مسکونی ( اعم از مستقل یا مشترک با مسکن ) عیناً همان است که در شهر کاشمر ، در نوع استفاده از اراضی تعیین شده است .
7- در اراضی آماده سازی شده استفاده های مغایر ضوابط مجاز اعلام شده مطابق طرحهای مصوب
مربوطه باشد .
8- احداث مراکز فرهنگی ، درمانی ، ورزشی و دبیرستان در شهر کاشمر مسکونی در صورتی مجاز است که اینگونه مراکز بر خیابانهای 10 الی 24 متری واقع گردد .
3-1-1-2- الف – موارد استفاده غیر مجاز
1- استقرار هر گونه کاربری در مناطق مسکونی به جز موارد قید شده در فوق ممنوع است .
2- احداث کلیه واحدهای تعمیرات اتومبیل در اراضی این منطقه خارج از گاراژهای محله ای و ناحیه ای ممنوع است .
3- تخصیص واحدهــای تجاری در کلیه سطوح بجــز آنچه که در طرح جامع پیش بینی گردیده برای واحدهای مسکونی مجاز نمی باشد
2-1-2- اجزاء منطقه بندی اصلی :
اجزاء مناطق اصلی پیش بینی شده در کاربری مسکونی شامل تراکمهای مسکونی مجاز در نواحی و محلات شهری طبق نقشه طرح جامع و جزئیات آن در طرح تفصیلی مشخص میشوند این تراکمها عبارتست از :
– تراکم مسکونی کم ویژه برای باغات کمتر از 50 نفر در هکتار ( باغ محله – تک واحدی )
– تراکم مسکونی کم (200-150) نفر در هکتار ( تک واحدی )
– تراکم مسکونی متوسط 300 – 200 نفر در هکتار ( تک واحدی و دو خانواری )
– تراکم زیاد مسکونی 450 – 300 نفر در هکتار ( چند خانواری و آپارتمانی – انبوه سازی )
– تراکم زیاد مختلط ، 500 – 350 نفر در هکتار ( مختلط تجاری – اداری و . . . ) که ضوابط مربوط به تفکیک و احداث ساختمان و نیز تراکمهای ساختمانی ارائه گردیده است .

3-1-2- ضوابط مربوط به تفکیک و نحوه استفاده از زمین :
– نحوه تفکیک اراضی در کاربری مسکونی با توجه به تراکمها ، درصد سطح اشغال زمین و عرض قطعات بشرح زیر است :
– در تراکم مسکونی کم ویژه طبق ضابطه تفکیک باغات حداکثر مساحت قطعه تفکیکی 2000 متر مربع و حداکثر تراکم ساختمانی 10% مساحت باغ و تا حداکثر 150 متر مربع قابل احداث خواهد بود .
– در تراکم مسکونی کم حداقل سطح قطعات تفکیکی 250 متر مربع ، حداکثر سطح طبقــات 120% سطح کل زمین ، درصد سطح اشغال زمین در همکف 60% و مابقی درصد تراکم مطابق با جدول در طبقات مجاز تعیین می شود .
– در تراکم مسکونی متوسط حداقل سطح قطعات تفکیکی پیشنهادی 200 متر مربع ، حداکثر سطح طبقات .16% سطح کل زمین ، درصد سطح اشغال زمین در همکف 60% .
– در تراکم مسکونی زیاد الگوی پیشنهادی در تفکیک قطعات مسکونی با مساحت 500 متر مربع در قالب انبوه سازی و قطعات مسکونی چند خانواری و آپارتمانی می باشد و لیکن حداقل سطح قطعات تفکیک به میزان 150 متر مربع تعیین گردیده است . حداکثر تراکم ساختمانی و زیربنای طبقات 240% کل مساحت زمین و حداکثر میزان سطح اشغال زمین در همکف 60% و حداقل عرض زمین دسترسی جهت قطعات با مساحت 500 متر مربع به میزان 12 متر و در الگوی تفکیک با قطعات به مساحت 150 متر مربع حداقل عرض دسترسی 12 متر تعیین می گردد . در این تراکم حد نصاب تفکیک به ازاء هر واحد مسکونی 85 متر مربع تعیین گردیده است .
– در تراکم مسکونی زیاد مختلط نیز الگوی تفکیک قطعات به مساحت 500 متر مربع پیشنهادی می گردد و لیکن حداقل سطح قطعه تفکیکی 100 مترمربع تعیین گردیده است . حداکثر تراکم ساختمانی و سطح طبقات معادل 350% سطح کل زمین بوده و حداکثر سطح اشغال همکف 80% خواهد بود .
– رعایت حداقل مساحت قطعه تفکیک پیشنهادی برای تفکیک قطعات پس از تصویب طرح تفصیلی میباشد و شامل قطعات تفکیک شده موجد نمی باشد .
-کلیه اراضی مسکونی بیش از یک هکتـــار ( یا مجموعه های مسکونی بیش از 30 واحد) که توسط بخشهای عمومی و دولتی شرکتهای تعاونی مسکن و هر شخص حقیقی یا حقوقی پس از تفکیک اقدام به احداث بنا می نمایند ، بایستی کلیه اقدامات مربوط به آماده سازی زمین بویژه احداث معابر و تاسیسات زیربنایی را قبل از واگذاری ( یا همزمان با واگذاری ) زمین انجام دهند .
– توزیع سطوح کاربریهای مختلف در تفکیک مجموعه های مسکونی بشرح زیر بایستی رعایت گردد .
– سطوح مسکونی 60 – 50 درصد کل زمین
– سطوح معابر و خیابانهای 30 – 25 درصد کل زمین
– سطوح خدمات عمومی و فضای سبز 20 – 15 درصد کل زمین .
توضیح : مقادیر فوق شامل سطوح پیش بینی شده در طرح تفصیلی می باشد .
– در تفکیک مجموعه های مسکونی بمنظور کنترل هزینه های آماده سازی نسبت طول مسیر معابر ( اعم از اصلی و فرعی و عبور پیاده ) به کل سطح زمین بایستی 150 تا 250 متر در هکتار باشد .
– در تفکیک مجموعه های مسکونی ، توسط سازمانها و شرکتهای تعاونی مسکن یا هر شخص حقیقی و حقوقی بصورت واحدهای ارزان قیمت ، ضمن حفظ و تثبیت تراکم کـلی ناحیه از نظر مقدار جمعیت و خانوار ، مساحت قطعات زمین جهت تفکیـک می تواند با رعایت ضوابط و مقررات طرح تفصیلی تغییر داده شود ، این تغییرات قبلاً بایستی بتصویب کمیسیون ماده 5 موضوع قانون شورایعالی شهرسازی و معماری برسد .
جدول تراکم های ساختمانی
تراکم
شاخص های تراکم
مساحت قطعات

200-100
300-201
499-301
1000-500
بیشتر از 1000
کم
درصد سطح اشغال
60
60
60
60
60

تراکم ساختمانی
60
80
100
120
120

تعداد طبقات
1
2
2
2
2
متوسط
درصد سطح اشغال
60
60
60
60
60

تراکم ساختمانی
100
120
140
160
160

تعداد طبقات
2
2
3
3
3
زیاد
درصد سطح اشغال
50
60
60
60
60

تراکم ساختمانی
150
180
200
220
240

تعداد طبقات
3
3
4
4
4
زیاد مختلط
درصد سطح اشغال
60
60
65
65
80

تراکم ساختمانی
220
240
260
300
350

تعداد طبقات
4
4
4
5
5
تبصره : تراکم کم ویژه ( باغ محله ، تک واحدی ) 10 درصد سطح زمین مشروط بر اینکه از 150 متر مربع تجاوز نکند .

توضیحات :
1 ـ‍ استفاده از حداکثر تعداد طبقات مجاز بایستی همراه با رعایت حداکثر تراکم ساختمانی تعیین شده باشد که در چنین وضعیتی میزان زیربنا در همکف یا سایر طبقات افزایش یا کاهش خواهد یافت. منوط به رعایت حداکثر سطح اشغال در همکف به میزان 60 درصد.
2 ـ پیلوت و زیرزمین جزء زیربنای مفید محسوب نمی گردد.
3 ـ در ساختمانهای بیشتر از4 طبقه روی پیلوت نصب آسانسور الزامی است .
4 ـ در قطعات قناسی کمتر از 150 مترمربع در شهر حداکثر تراکم ساختمانی80 درصد و سطح اشغال 60 درصد تعیین می گردد.
5 ـ در شهر ، تجدید بنا در آن دسته از پلاکهای مسکونی امکان پذیر است که حداقل مساحت هر پلاک از 100 مترمربع کمتر نباشد.
6 ـ احداث واحد مسکونی در زیرزمین و یا پیلوت مجاز نمی باشد.
7 ـ حداکثر ارتفاع مجاز پیلوت در ساختمانهای مسکونی 40/2 می باشد.
8 ـ احداث پیلوت در تراکم کم بلامانع است ولی احداث زیرزمین ممنوع می باشد.
9 ـ در تراکم متوسط احداث پیلوت و زیرزمین با رعایت ضوابط بلامانع است.
10 ـ در تراکم مختلط مسکونی (خدماتی ـ مسکونی) با قابلیت تراکم زیاد ضوابط و مقررات ذیل لازم الاجرا است.
1 ـ 10 ـ حداقل عرض خیابان دسترسی یه قطعه تجمیع شده: 10 متر
2 ـ 10 ـ حداقل مساحت قطعه تجمیع شده: 750 مترمربع
3 ـ 10 ـ اختصاص کاربری خدماتی مجاز(پذیرایی و جهانگردی، بهداشت و درمان، آموزشی، اداری، ورزشی، فرهنگی) درطبقه همکف و اول(تامین پارکینگ خدمات فوق طبق ضوابط پارکینگها اجباری است)
4 ـ 10 ـ حداکثر تعداد طبقات طبق جدول تراکمها (5 طبقه روی همکف در قطعات 1000 مترمربعی و بزرگتر)
5 ـ 10 ـ تخفیف در پرداخت اضافه ارزش ناشی از افزایش تراکم تا سقف مجاز جهت تشویق مالکینی که میزان آن توسط شورای اسلامی تعیین می گردد.
6 ـ 10 ـ حداکثر ارتفاع در طبقه همکف برابر 7/2 متر درنظر گرفته شده است.
7 ـ 10 ـ رعایت حداکثر ارتفاع به لحاظ قرارگیری در محدودیت ارتفاع به لحاظ مباحث مربوط به میراث فرهنگی و حفظ حریم لازم.
* استفاده از زیر زمین بعنوان پارکینگ بلامانع است.
4-1-2- ضوابط تفکیک آپارتمان
1- تفکیک واحدهای مسکونی در پلاکهای مشاعی در هر نقطه از کشور تابع ضوابط و مقررات قانون تفکیک و تملک آپارتمان می باشد .
2- در تفکیک واحدهای مشاعی بصورت آپارتمان موارد زیر لازم الرعایه می باشد :
الف – کلیه واحدهای واقع در یک پلاک بایستی دسترسی به فضای باز واقع در طبقه همکف ( حیاط ) و پشت بام و تاسیسات عمومی از قبیل شوفاژ ، کنتور آب و برق و گاز و غیره داشته باشد .
ب – کلیه واحدهای مسکونی واقع در مجتمع های آپارتمانی که از یک یا چند ورودی و راه پله استفاده می کنند نسبت به دسترسی آپارتمانها دارای حقوق یکسانی می باشند .
پ – استفاده از پارکینگهای سرباز و یا سرپوشیده برای کلیه مالکان آپارتمانهای یکسان بوده مگر آنکه موارد خاص در اسناد مالکیت فرعی قید شده باشد .
ت – مالکین واحدهای آپارتمانی حق واگذاری فضاهـای مشاعـی را به اشخاص حقیقـی و حقوقـی
غیر خود را ندارند .
5-1-2- ضوابط و مقررات مختلط مسکونی (خدماتی ـ مسکونی) با قابلیت تراکم زیاد
1 ـ حداقل عرض خیابان دسترسی به قطعه تجمیع شده: 10 متر
2 ـ حداقل مساحت قطعه تجمیع شده: 750 مترمربع
3 ـ حداکثر سطح اشغال قطعه تجمیع شده: 60 درصد کل قطعه بعد از عقب نشیتی احتمالی
4 ـ اختصاص حداقل 40 درصد فضای باز باقیمانده به فضای سبز
5 ـ اختصاص کاربری خدماتی مجاز (آموزشی، اداری، ورزشی، فرهنگی، پذیرایی و جهانگردی،
بهداشت و درمان) در طبقه همکف و اول (تامین پارکینگ خدمات فوق طبق ضوابط اجباری است)
6 ـ حداکثر طبقات طبق جدول تراکم ها:
7 ـ تخفیف در پرداخت اضافه ارزش ناشی از افزایش تراکم تا سقف مجاز جهت تشویق مالکین که
میزان آن توسط شورای اسلامی شهر تعیین می گردد.
6-1-2- ضوابط دسترسی هــا
دسترسی مستقیم زمینهای مسکونی به شاهراهها ، و خیابانهای اصلی درجه یک مجاز نیست و در حالتی که دسترسی از گذرگاههای با درجه کمتر امکان پذیر نباشد تنها از یک گذرگاه اختصاصی طبق ضوابط گذربندی امکان پذیر است.
دسترسی به خیابان اصلی با عرض 35 متر و بیشتر برای قطعات زمین در فواصلی حداقل 250 متری و به خیابان اصلی با عرض 24 متر و بیشتر در فواصل حداقل 100 متری مجاز است.

7-1-2- ضوابط پارکینگ :
بازاء هر خانوار در واحدهای ویلایی و یک طبقه یک واحد پارکینگ و به ازاء هر واحد مسکونی در ساختمانهای بیش از یک واحد، یک واحد پارکینگ در نظر گرفته میشود .
مساحت پارکینگ در این نـوع کاربری 15 متر مربع و به ازاء هر وسیـــله نقلیه و مربوط به واحد ساختمانی است که می بایستی در زمین همان واحد ساختمانی احداث شود . بیش از یک واحد پارکینگ به ازاء هر وسیله 25 متر مربع پارکینگ در نظر گرفته شود .
سطح پارکینگ باز نمی بایستی جز سطح فضای باز ساختمان منظور گردد . بلکه بایستی اضافه بر آن باشد .
سطح پارکینگ در طبقه همکف جز سطح زیربنا با فضای باز محسوب نمیشود ، مشروط بر اینکه ارتفاع آن از 40/2 متر تجاوز نکند .
در صورتیکه در یک قطعه زمین چند استفاده مجاز هم زمان غیر از مسکونی صورت بگیرد ، پارکینگ مربوط به هر استفاده بر اساس ضوابط مربوط بهمان استفاده محاسبه و احداث خواهد شد .
8-1-2 – ضوابط استفاده از پیلوت در آپارتمانها :
در صورت تامین پارکینگ مورد نیاز با توجه به ضوابط پارکینگ ، عملکردهای اطاق ورزش ، استخر کوچک، سونا ، سالن اجتماعات ، سرایداری ، انبار و تاسیسات در سطح باقیمانده پیلوت با حفظ ارتفاع 4/2 مجاز می باشد.
تبصره : مساحت سرایداری در هر حال نباید از 20 متر تجاوز نماید .
9-1-2- ضوابط مربوط به احداث ساختمان :
– ارتفاع ساختمان در خیابان اصلی از 10 متر تجاوز ننماید ، مبداء ( کف ) برای احتساب ارتفاع ساختمان توسط شهرداری و با توجه به طرح مربوطه به معابر مجاور تعیین میشود . بیش از ده متر هر 3 متر عقب نشینی یک طبقه اضافه میشود .
– هیچگونه پیش آمدگی خارجی ساختمان ( نظیر بالکن ، پله ) در معابر مجاور مجاز نیست چنانچه طرفین پیش آمدگی بسته باشد 3:2 آن مساحت جزء سطح طبقات محسوب می گردد و اگر کلیه جهات بوسیله دیوار مشبک یا شیشه مسدود گردد کلاً جزء سطح زیربنا محسوب می گردد . و اگر طرفین آن باز باشد نصف آن جز سطح طبقات محسوب می گردد . پیش آمدگی داخلی ( نیم طبقه ) جزء سطح طبقات محسوب می شود .
– چنانچه ساختمان بر روی ( پیلوتی ) ستون بنا گردد و طبقه همکف بارتفاع 40/2 متر بمنظور گسترش فضای باز سر به سرپوشیده و پارکینگ آزاد باشد در محاسبه حداکثر سطح کل طبقات منظور نمی گردد . پیلوتی در صورتی مجاز است که کاملاً باز و هوا بتواند جریان یابد.
– در میان طاق نماها و یا در حد فاصل آجرکاریها می تواند با استفاده از گچ سفید ، نماسازی نمود .
– حداقل مساحت لازم برای حیاط خلوت هایی که بمنظور نورگیری اطاق با آشپزخانه در نظر گرفته میشود 12 متر مربع که از این مقدار کمتر جزء زیربنا محسوب می شود که در این حال یک طول آن کمتر از 2 متر نباشد . چنانچه این نورگیر مسقف به حفاظ شیشه ای باشد جز زیربنا محسوب می شود .
– حداقل مساحت برای حیاط خلوت هایی که برای نورگیری و هواکشی تاسیسات بهداشتی و سرویس حمام و دستشویی احداث میشود 4 متر مربع که مساحت آن جزء زیربنا محسوب میشود .
– حداکثر ارتفاع روی سقف زیرزمینی از سطح زمین از 20/1 نباید تجاوز کند و ارتفاع نورگیر زیرزمین 70 سانتی متر باشد. سطح زیرزمین در این شرایط در محاسبه حداکثر سطح کل زیربنا محسوب نمیشود . مشروط بر اینکه مورد استفاده مسکونی قرار نگیرد .
– کلیه نماهای ساختمان اعم از نمای اصلی یا فرعی بایستی نماسازی شوند ، استفاده از انواع آجر مرغوب در نماسازی بلحاظ هماهنگی با محیط الزامی است .
– برای هر واحد مسکونی فقط یک علامت نام که مساحت آن از 1200 سانتی متر مربع ( 40*30) تجاوز نکند و نشانده نام ساکن واحد مسکونی با فعالیت مجاز باشد نصب کرد .
– دیوار فضای باز واحدهای مسکونی با توجه بکف معابر مجاور حداکثر 5/2 متر است که پوشاندن تمام یا قسمتی از این دیوار با استفاده از رویانیدن گیاه ( پیچک ، یاس و درخت شمشاد ) توصیه میشود .
– مالک ساختمـــان مجاور هر معبر می تواند حداکثر بعرض 60 سانتی متر از پهنای پیاده روی مربوط به خود را گلکاری و درختکاری نماید . طول محل مزبور معادل عرض ساختمان منهای ورودیهای اصلی و فرعی خواهد بود . در این حالت چنانچه در طول دو طرف گذرگاهی مالکینی نسبت به کفسازی پیاده رو و درختکاری اقدام نمایند . این گذرگاه از نظر کارهای عمرانی و جدول سازی و آسفالت در اولویتهای شهرداری قرار خواهد گرفت .
– مالـک ساختمـان مجـاور هر معبر چنانچه در محلهای معینه برای گلکاری با درختکاری کنار معبر و پیاده رو مجاور ملک خود اقدام نماید . هزینه های آن از سهم نوسازی حداکثر به مدت دو سال کسر خواهد شد . مشروط بر اینکه قبلاً از شهرداری مجوز در این مورد اخذ شده باشد .
-وسائل مکانیکی مربوط به ساختمان نظیر کولر و غیرو نباید از خیابان یا معابر عمومی دیده شوند و می بایستی جای معین و مناسبی در نقشه شهرداری برای آن پیش بینی شود .

10-1-2- ضوابط ساختمانی در رابطه با اقلیم شهر کاشمر :
1 – در ایجاد پنجره دیوارهای جانبی، مساحت پنجره های 20 تا 40 درصد مساحت دیوارهای جانبی باشد.
2 – استفاده از سایبانهائی به عرض حداقل 32 سانتیمتر در پنجره های جنوبی (پنجره هائی که یک متر طول دارند) برای جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب.
توضیح : در صورتیکه طول پنجــره زیادتـر یا کمتـر شـود اندازه فـوق بصورت متریــک ضریــب حداقل طول
داده شده خواهد بود یعنی در پنجره هایی به طول2/1 مترعرض سایبان حداقــل 38 = 2/1 × 32 سانتیمتر خواهد بود.

3 – اجتناب از احداث ساختمان در شیبهای منفی و فرورفتگیها و اجتناب از انتخاب قسمت فوقانی تپه ها برای ساختمان سازی .
4 – در مجتمع های آپارتمانی ، فاصله بلوکها از هم 5/1 برابر ارتفاع ساختمان جنوبی خواهد بود
( در اراضی آپارتمانی 2001 متر مربع به بالا )
5 – حداقل ضخامت دیوارهای خارجی ساختمان 24 سانتیمتر در نظر گرفته شود .
1-10-1-2- ضوابط مربوط به بازشوهای ساختمانها به حیاطها و حیاط خلوتها :
1 – پنجره ها باید در محل مناسب فضای داخلی ایجاد گردد تا مزاحمت برای فضای جنبی یا همسایه
ایجاد نکند.
تبصره: ارتفاع زیر پنجره هایی که به حیاط خلوت باز می شوند در مورد واحدهای شمالی، به خاطر عدم اشرافیت باید
برابر170سانتیمتر درنظر گرفته شوند، ارتفاع فوق می تواند جهت بهره گیری از نور بیشتر کاهش یابد مشروط بر اینکه درمنتهی الیه دیوارشمالی همجوار با ملک مقابل یک پوشش غیرشفاف(دیوار و یا شبکه پنجره با شیشه یا تلق غیرشفاف) اجرا گردد و یا بلافاصله حداقل 25 سانتیمتر از پنجره یک حفاظ از پوشش غیر شفاف تا ارتفاع 170 سانتیمتر اجرا شود.
توجه : آئین نامه صرفه جویی در انرژی جهت کلیه ساختمانهای خصوصی و دولتی لازم الاجرا می باشد.

2-10-1-2- ضوابط مربوط به پیش آمدگی در سمت حیاط واحدهای شمالی و جنوبی :

1-میزان پیش آمدگی در سمت حیاط حداکثر 5/1 متر با رعایت پخ 45 درجه در طرفین و عدم هر گونه بازشو ، پنجره یا تراس در پخ مربوطه .
تبصره : امکان حذف پخ 45 درجه فقط با رضایت محضری همسایه های طرفین امکان پذیر می باشد که در هنگام
نقل و انتقال ملک مجدداً این رضایت باید تحصیل گردد .
2-مساحت پیش آمدگی جزو تراکم ساختمانی محسوب می گردد و در صورتی این مقدار از میزان حداکثر تراکم ساختمانی می تواند بیشتر شود که عوارض مربوطه بر اساس قیمت منطقه ای زمین از مالک اخذ گردد .

2-2- ضوبط و مقررات در کاربری آموزشی
1-2-2- اراضی منطقه آموزش عالی

1-1-2-2- استفاده های مجاز :
– احداث مراکز آموزش فنی و حرفه ای ، هنرستانها ، مراکز تربیت معلم در مقاطع مختلف تحصیلی آموزشهای عمومی و موسسات وابسته به دانشگاههای کشور .
– مراکز آموزشی در این کاربری عبارتست از : مهد کودک ، کودکستان ، دبستان ، مدرسه راهنمایی تحصیلی ، دبیرستان ، هنرستان حرفه ای ، موسسات و مجتمع آموزش عالی ، مدرسه دینی و علمیه ، دانشسرای مقدماتی ، آموزشگاه بهیاری ، مدرســه خدمات ، مدرســه کودکان استثنایی ، مراکز آموزشی که مدرک فوق دیپلم میدهند. مدارس اختصاصی جانبازان انقلاب ، خانواده معظم شهداء ، مراکز آموزشی بزرگسالان ، مجتمع های آموزشی کشاورزی ، صنعتی و مراکز نهضت سواد آموزی و . . .
2-1-2-2- استفاده های مشروط :
– احداث خوابگاه دانشجویان و کادر آموزشی .
– احداث خانه های سازمانی برای کادر آموزش و کارکنان مقیم .
– احداث ساختمانها و تاسیسات ورزشی و فضای سبز و موسسات فرهنگی
– احداث شعب بانک و پست و مخابرات .
2-2-2- اجزاء منطقه بندی اصلی :
– در اراضی آموزشی عالی و مدرسه دینی و علیمه و مدارس اختصاصی که طرحهای آنها از سوی سازمانهای ذیربط تهیه میشوند ، احداث خوابگاه جهت دانشجویان و دانش آموزان ، اساتید و غیرو حداکثر بمیزان 10% از کل زمین با توجه به میزان احتیاج فضای آموزشی بلامانع است .

3-2-2- ضوابط مربوط به تفکیک و نحوه استفاده از زمین :
– اندازه قطعات تفکیکی در سطوح مختلف آموزشی بقرار زیر است :
– مهد کودک و کودکستان حداقل 750 متر مربع در محلات .
– دبستان حداقل 3000 متر مربع ( دخترانه یا پسرانه ) در محلات .
– راهنمایی – حداقل 5000 متر مربع ( دخترانه یا پسرانه ) در نواحی .
– دبیرستان – حداقل 5000 متر مربع ( دخترانه یا پسرانه ) در نواحی .
– چنانچه تعداد دانش آموزان مراکز آموزشی مشخص باشند . در آنصورت لازمست از معیارهای پیش بینی شده سطح لازم جهت هر دانش آموز استفاده بعمل آورد . چنانچه طبق معیارهای پیش بینی شده سطح لازم از سطوح فوق الذکر بیشتر باشد، سطح بیشتر ملاک عمل خواهد بود .
– حداقل سرانه یک کودک کودکستانی 8 متر مربع ( مشابه برای مهد کودک )
– حداقل سرانه یک کودک دبستانی 10 متر مربع
– حداقل سرانه یک دانش آموز راهنمایی 12 متر مربع
– حداقل سرانه یک دانش آموز دبیرستانی 12 متر مربع
– حداقل سرانه یک دانش آموز هنرستان حرفه ای 15 متر مربع
– قطعات لازم جهت فضای دانشگاهها ( پردیس ) و مراکز آموزش عالی بر اساس طرحهای تهیه شده پس از تصویب کمیسیون ماده پنج تعیین میشود .
– اراضی تاسیسات آموزشی مشخص شده در طرح تفصیلی مجاز به تفکیک نمی باشند .

4-2-2- ضوابط دسترسی ها
– دسترسی مراکز به شبکه معابر اصلی شهر بشرح زیر است :
– دسترسی کودکستان و دبستان حداقل به خیابان 12 متری
– دسترسی راهنمائی حداقل به خیابان 16 متری
– دسترسی دبیرستان حداقل به خیابان 20متری
– دسترسی هنرستان حرفه ای حداقل به خیابان 24 متری
– دسترسی به خیابان های اصلی با عرض 35 متری و بیشتر برای زمین آموزش عالی در فواصل حداقل 250 متری مجاز است . بطوری کلی در طرحهای پردیس دانشگاهها این دسترسی ها پیش بینی خواهد شد .

5-2-2- ضوابط پارکینــگ :
– در سطح دبســتان به ازاء هر 20 دانش آمــوز و در سطح دبیرستان و راهنمایی به ازاء هر 15 دانش آموز و در سطح آموزش عالی و هنرستان حرفه ای به ازاء هر 10 دانشجو یک واحد پارکینیـگ مورد نیاز است . ( یا به به ازاء هر 100 متر مربع یک واحد )
– مساحت پارکینـگ در این کاربری 25 متر مربع به ازاء هر وسیـله نقلیه است که مربوط به واحد ساختمانی است که پارکینیگ باید در همان زمین ساختمان احداث گردد .
– سطح پارکینیگ باز نمی بایستی جز سطح فضای باز ساختمان منظور گردد بلکه بایستی به آن اضافه گردد ، سطح پارکینگ در طبقه همکف جزء سطح زیربنا یا فضای باز محسوب نمی شود، مشروط بر اینکه ارتفاع آن از 4/2 متر تجاوز نکند .

6-2-2- ضوابط مربوط به احداث ساختمان :
– سطح کل زیربنا در طبقه همکف از 45- 40 درصد سطح کل زمین تجاوز ننماید و مابقی سطح کل زمین جهت فضای باز و محل بازی در نظر گرفته شود . سطح کل طبقات از 100% سطح کل زمین تجاوز ننماید .
– کلیــه مقــررات مربـوط به مــهار ارتفاع پیش آمدگیهای ساختمان و حیاط خلوت و نورگیرها که در کاربری مسکونی بیان شد لازم الاجرا است .
– فضای باز هر ساختمان بایستی فقط برای همان ساختمان مورد استفاده قرار گیرد و حداقل سطح فضای باز بمنظور درختکاری ، نشستن در هوای آزاد و بازی کودکان و تفریحات مشابه باشد و استفاده از آن سطح بعنوان پارکینگ اتومبیل بهر شکلی مجاز نیست . در این حالت هر گونه ساختمان در زیر سطح فضای باز جزء سطح کل زیربنا محسوب میشود و آن بخش از فضای باز که در مسیر آن ساختمان یا زیرزمین احداث شده باشد جزء سطح فضای باز محسوب نخواهد شد .
– در کلیه قطعات سطح اشغال زیربنای ساختمان اصلی بایستی در قسمتی از زمین در نظر گرفته شود که حجمهای ساختمانی به نور آفتاب و فضای باز قطعات مجاور صدمه وارد نکند . بهمین شکل در احداث و تعبیه پنجره ها در طبقه بالا که مشرف به پلاکهای مجاور است باید بنحوی باشد پیش آمدگی بالا و پایین پنجره مانع از دید مستقیم باشد و از طرفی پنجره ها حداقل 5/1 متر با پلاک مجاور فاصله داشته باشد.
– برای هر ساختمان فقط یک علامت نام غیر نورانی که از 5 متر مربع تجاوز نکند و نشانده نام و مشخصات واحد آموزشی باشد بر پیشانی ساختمان اصلی مجاز است . این علامت می تواند بصورت نوشته در نماسازی بدنه بکار برده شود . همچنین یک علامت نام غیر نورانی که از 3 متر مربع تجاوز نکند بر درب ورودی اصلی بر پیشانی ساختمان مجاز است.
– حداقل 20% فضای باز ساختمان آموزشی اختصاص به فضای سبز و درختکاری بویژه درختــان پرسایــه ( چنـــار و کاج و نارون) اختصاص یابد ( همچنین پیاده روهای معبرها و گذرگاهها ).
– سایر تاسیسات و ساختمانهای جنبی از قبیل آزمایشگاهها ، اطاق سرایدار و سرویسهای عمومی و غیرو بایستی بنحوی در نظر گرفته شود که فضای باز کافی برای فعالیت دانش آموزان باقی بگذارد .
– کلیه ضوابط مربوط به نماسازی در کاربری مسکونی لازم الاجرا است .
– دیوار فضای باز واحدهای آموزشی با احداث 20/1 متر دیوار و 30/1 متر نرده کشی شود . واحدهای آموزشی دخترانه از این ضابطه مستثنی است . در این مورد ورودی اصلی مدارس آموزشی دخترانه بایستی جهت عبور وسائط نقلیه در حالت ضروری و درب فرعی جهت رفت و آمد دانش آموز دختر بطریقی باشد که از دید مستقیم ممانعت بعمل آورد .
– فضای باز مراکز آموزشی لزوماً کفسازی شده که ترجیحاً آسفالت گردد .

3-2- ضوابط و مقررات در کاربری بهداشتی و درمانی
1-3-2- منطقه بندی اصلی :
– در این کاربری احداث درمانگاه مرکز بهداشت ، بیمارستان ، کلینیک ، زایشگاه ، آسایشگاه ، مراکز رادیولوژی ، آزمایشگاه ، مراکز مبارزه با بیماریها ، آلودگیها و تنظیم خانواده و سایر مراکز تحقیقاتی در این زمینه مجاز است .
2-3-2- اجزاء منطقه بندی اصلی :
– احداث آموزشگاههای مربوط به امور درمانی حداکثر بمیزان 10% از کل سطح در اراضی مربوط به بیمارستان و مراکز بزرگ با تائید وزارت درمان و آموزش پزشکی مجاز است .
– احداث داروخانه ، مرکز فروش لوازم طبی و لوازم و قطعات کمک درمانی و سایر موارد مشابه بشرط آنکه مربوط به بیمارستان و مرکز بهداشت و درمان مربوطه باشد مجاز است . در این حالت مجوز تجارتی صادر نخواهد شد و با انتقال مرکز درمانی این مراکز تجاری برچیده خواهند شد .
– احداث درمانگاه ، کلینیک ، مطب پزشک ، تزریقات در حد نیاز مرکز محله مجاز است ولی سایر مراکز در سطح مراکز ناحیه و مراکز شهری خواهند بود .

4-3-2- ضوابط مربوط به تفکیک و نحوه استفاده از زمین :
– حداقل مساحت یک قطعه زمین جهت احداث درمانگاه ناحیه 4000 متر مربع ( مراکز بهداشت ) بیمارستان 50 تختخوابی 30000 متر مربع و بیش از 50 تختخوابی به ازاء هر تخت اضافه 120 متر مربع می باشد . ( طبق ضوابط وزارت بهداشت و درمان ، هر مرکز بهداشت و درمان شهری درجه یک برای 12000 – 10000 نفر بمساحت 4000 متر مربع ) .
– سایر مراکز درمانی بویژه آموزشگاهها و بیمارستانها و . . . طبق نقشه های تهیه شده از سوی سازمانهای مربوطه پس از تصویب کمیسیون ماده پنج احداث می گردد .
– کلیه اراضی معینه جهت مرکز بهداشتــی و درمانی که در طرح جامع مشخص شده اند قابل تفکیـــک نخواهند بود
5-3-2- ضوابط دسترسی ها :
– در طرحهای تفکیکی اراضی درمانگاه ناحیه بایستی حداقل به خیابان 16 متری و بیمارستانها و مراکز بهداشتی حداقل به خیابان 20 متری دسترسی داشته باشند .
– دسترسی به خیابان اصلی با عرض 35 متر و بیشتر برای بیمارستان و مراکز بهداشتی و کلینیک در فواصل حداقل 250 متری مجاز است .

6-3-2- ضوابط پارکینگ :
– احداث یک واحد پارکینگ به ازاء یک پزشک با 2 کارمند و یا هر 5 تخت در مراکز بیمارستان و کلینیکها و مراکز بهداشتی الزامی است ( 50 متر مربع زیربنا یک واحد )
– مساحت پارکینــــگ در این نوع کاربری 25 متر مربع اســت و کلیه مفاد بند 9-3-3 در کاربری آموزشی لازم الاجرا است .
7-3-2- ضوابط مربوط به احداث ساختمان :
– سطح کل زیربنا در طبقه همکف از 40% سطح کل زمین تجاوز ننماید و 50% مابقی جهت فضای باز و گردشگاه بیماران در نظر گرفته شود . این موضوع برای مراکز درمانی نظیر کلینیک ، تزریقات و مطب و درمانگاه در مراکز محله 50% می باشد .
– سطح کل طبقات از 75 % سطح کل زمین نباید تجاوز کند .
– کلیه مقررات مربوط به مهار ارتفاع ، پیش آمدگیها و حیاط خلوت که در کاربری مسکونی بیان شده است لازم الاجرا است .
– حداقل 10% از فضای باز مراکز درمانی در نواحی نظیر درمانگاه ، کلینیک و مجموعه مطب پزشکان اختصاص به فضای سبز و گلکاری و درختکاری باید داده شود .
– بر اصلی مراکز درمانی با دیوار کشی حداکثر 50/1 متر ( آجر چینی با سنگ چینی ) و مابقی تا ارتفاع 5/2 متر نرده کشی شود .
– نصب تابلو علامت نام نورانی برای مراکز درمانی مجاز است مشروط بر اینکه مساحت تابلو و علامت که بر پیشانی نصب میشود از یک متر مربع تجاوز نکند .
– کلیه ضوابط مربوط به نماسازی موضوع بند 26-3-2 کاربری مسکونی لازم الاجرا است .
4-2- ضوابط و مقررات در کاربری فرهنگی و مذهبی
1-4-2- منطقه بندی اصلی
– انواع استفــاده های مجاز در این کاربری عبارتست از اماکن تاریخی و ارزشهای فرهنگی ، مساجد ، تکایا ، حسینیه ها ، کلیساها، امامزاده ها ، محل نماز و مصلی ها، صندوقهای قرض الحسنه ، مراکز پرورش فکری کودکان و نوجوانان ، کتابخانه ها ، موزه ها ، سالن های نمایش فیلم و تئاتر ، سینما ، کانونهای سیاسی و کلوپها ، انجمنهای فرهنگی سیاسی و اجتماعی ، سالنهای سخنرانی و تالار شهر ، مراکز صنایع دستی و غیرو .
2-4-2- اجزاء منطقه بندی :
– بجز مساجد ، تکایا ، حسینه ها و کتابخانه ها که در سطح محله ها نیز می توانند استقرار یابند عمده مراکز فرهنگی – اجتماعی بند فوق در سطوح نواحی و مراکز شهر هستند .
– احداث فروشگاه ، نمایشگاه کالا و محصولات که در رابطه با نوع کاربریها های بندهای فوق باشد بدون صدور مجوز تجارتی مجازست نظیر فروشگاه کتاب ، فیلم و نوار ، و فروشگاه صنایع دستی در موزه ها و . . .
– کلیه تاسیسات جانبی مربوطه به مراکز فرهنگی اجتماعی فوق نظیر رستوران ، آسایشگاه و قسمتهای اداری با رعایت ضوابط و مقررات مربوط به هر یک از کاربریها مجازست .
– احداث سینما و تئـاتر و مراکز اجتماعی انتفاعی نظیر باشگاه های عروس و ضیافتی با رعایت ضوابط و مقررات در کاربری تجارتی مجازست .
3-4-2- ضوابط مربوط به تفکیک و نحوه استفاده ا زمین :
– حداقل تفکیک اراضی مذهبی در سطح محله هــــا 500 متر مربع و درسطح نواحی و مراکز شهری 1000 متر مربع است ( شهرداری برای کنترل و نظارت بر احداث مساجد از طریق شورای مساجد یا ازطریق فرمانداری و بخشداری چنانچه در زمان احداث بنا صدور پروانه امکان پذیر نباشد اقدام نماید .
– حداقل تفکیک کتابخانه در سطح نواحی 1000 متر مربع و در مراکز شهری 5000 متر مربع است .
– حداقل تفکیک برای موزه و مراکز نظیر آن 5000 متر مربع است .
– حداقل تفکیک برای سالن نمایش فیلم ، تئاتر . سینما ( برای حداقل 500 نفر ) 2000 متر مربع می باشد .
– سایر مراکز اجتماعی – فرهنگی بر اساس نقشه های تهیه شده پس از تائید سازمانهای ذیربط در کمیسیون ماده پنج مورد بررسی قرار خواهد گرفت .
4-4-2- ضوابط دسترسی ها :
– حداقل دسترسی مراکز مذهبی به سطح محلات به خیابان 12 متری و درسطح نواحی و مراکز شهری به خیابان 16متری است .
– حداقل دسترسی سایر مراکز فرهنگی – اجتماعی به خیابان 16 متری می باشد .
-دسترسی به خیابان اصلی با عرض 35 متر و بیشتر برای کلیه مراکز فرهنگی – اجتماعی در فواصل حداقل 250 متری مجاز است .
– سایر دسترسی ها بر طبق طرح تفصیلی و نقشه های تهیه شده بر حسب مورد تعیین خواهد شد .
5-4-2- ضوابط پارکینگ :
– یک واحد پارکینگ به ازاء 15 صندلی در سالن اجتماعات و سینما و تئاتر باید در نظرگرفته شود .
– یک واحد پارکینگ به ازاء 100 متر مربع برای تاسیسات اجتماعی – فرهنگی می توان در نظر گرفت .
– مساحت پارکینگ در این نوع کاربری 25 متر مربع به ازاء هر وسیله نقلیه است .
6-4-2- ضوابط مربوط به احداث ساختمان :
– در کلیه ساختمانهای فرهنگی – اجتماعی سطح کل زیربنا در همکف از 60 – 40درصد سطح کل زمین نباید تجاوز کند و باقیمانده سطح کل زمین جهت فضای باز در نظر گرفته شود .
– سطح کل طبقات از 75 % سطح کل زمین تجاوز نکند فضای باز سرپوشیده در طبقه همکف و دیگر طبقات جزء سطح زیربنا محسوب نمیشود.
– ساختمانهای مراکز فرهنگی – اجتماعی که در طرح تفصیلی تعیین محل شده اند چنانچه ضوابطی ازطرف سازمانهای ذیربط داشته باشند این ضوابط ارجحیت اجرا خواهند داشت .
– کلیه مقررات مربوط به مهار ارتفاع و پیش آمدگی ساختمان و حیاط خلوت که در کاربری مسکونی بیان شده .
– رعایت ضوابط و مقررات ویژه معلولین و همچنین احداث و تعمیر تاسیسات ایمنی از قبیل تاسیسات خروج اضطراری تاسیسات اتفاء حریق و غیرو الزامی است .
– حداقل10% کل زمین در فضای باز بایستی اختصاص به فضای سبز و درختکاری باید داده شود .
– دیوار سازی بر اصلی این مراکز به ارتفاع 5/1 متر دیوار کشی و مابقی ارتفاع تا 5/2 متر نرده کشی خواهد بود .
– نصب تابلو و علامت نام نورانی برای مراکز فرهنگی – اجتماعی در سطح محلات (بجز مساجد فقط برای نام خداوند یکتا) مجاز نیست .
– کلیه ضوابط مربوط به نماسازی در کاربری مسکونی لازم الاجرا است .

5-2- ضوابط و مقررات در کاربری تجاری
1-5-2- منطقه بندی اصلی
1-1-5-2- استفاده های مجاز :
1- احداث بازارهای دائمی و غیر دائمی برای عرضه نیازهای بلند مدت ساکنان شهر و حوزه نفوذ .
2- ایجاد مراکز بزرگ خرید و فروش انواع نیازهای عمومی از قبیل مراکز عرضه کالا و لوازم و مصالح ساختمانی ، مبادله دام ، خرید و فروش اتومبیل و مراکزی از این قبیل .
3- احداث مراکز تجارتی در سطح محله برای ارزاق عمومی و خرید روزانه ساکنین همان محله است ( از قبیل نانوایی ، سبزی فروشی و . . . ) و احداث یک واحد تجاری به ازاء هر واحد مسکونی در حاشیه خیابانهای 27- 35 متر بر حسب نیاز مجاز است ، ( غیر قابل تفکیک ) .
2-1-5-2 – استفاده های مشروط :
1- احداث شعب بانکها و موسسات اعتباری
2- احداث دفاتر تجاری موسسات و شرکتهای بخش خصوصی و عمومی
3- احداث شعب خدمات عمومی نظیر پست و مخابرات و تاسیسات آب و برق و گاز و غیره
4- احداث حمام عمومی ، هتل و مسافرخانه و سایر تاسیسات اقامتی و موسسات بهداشتی و درمانی برای استفاده مراجعان سرپائی
تبصره 1 : در طرحهای آماده سازی ایجاد مراکز تجاری در محلهائی مجاز است که درنقشه های تفکیکی محل احداث
هر دسته از انها با عملکردهای محله ای و ناحیه ای و منطقه ای مشخص شده باشد .
تبصره 2 : احداث واحدهای خرده فروشی در سطح شهر کاشمر در مکانهائی مجاز است که بر روی نقشه طرح تفضیلی
منعکس شده باشد .
2-5-2- اجزاء منطقه بندی اصلی :
– احداث مراکز تجارتی در سطح ناحیه برای واحدهای خرید هفتگی و بعضی از خدمات عمده فروشی است از قبیل داروخانه ، خشکشویی ، شیرینی فروشی ، پارچه فروشی ، ساعت سازی و تعمیرات و . . .
– احداث مراکز تجارتی در سطح مراکز شهری برای واحدهای عمومی و سایر مراکزخدمات اصلی و بازرگانی ، فاتر ، انبار موقت کالا جهت نمونه ، سراها ، بازار و بازارچه ها ، تیمچه ها و سایر مراکزعمده بازرگانی و خدمات جانبی ، همچنین فروشگاههای زنجیره ای مجاز است .
– احداث مجموعه های تجارتی بصورت پاساژها و مناطق مختلط تجاری – مسکونی و تجاری – اداری از سطوح مراکز تجاری ناحیه و شهر مجاز است .
– در ضوابط و مقررات ویژه مربوطه بافت قدیم شهر ، ضوابط و مقررات بازار شهر ارائه میشود .
3-5-2- ضوابط مربوط به تفکیک و نحوه استفاده از زمین :
– حداقل مساحت تفکیــکی یک واحد تجارتی در مرکز محله هـا 40 متر مربع در مراکز ناحیه 60 متر مربع و در مرکز شهری 100 متر مربع است ( بدیهی است که تفکیـک واحد کسب یا زیربنای هر مغازه از مساحت تفکیک واحد تجاری کمتر خواهد بود .
– حداقل عرض قطعات تفکیکی در مراکز محلات 3 متر و در مراکز ناحیه و شهری 4 متر است ، بهر حال عمق واحد تجاری نبایستی از 5 متر کمتر باشد .
– حداقل مساحت تفکیکی برای احداث یک مرکز مختلط اداری – تجاری و یا مسکونی – تجاری500 متر مربع است . برای احداث پاساژ و مجموعه های تجاری این حداقل 500 متر مربع است .
4-5-2- ضوابط دسترسی ها :
– واحدهای تجارتی در سطح محله حداقل به خیابان 16 متری و در سطح ناحیه حداقل به خیابان 20 متری و مراکز شهری حداقل به خیابان 24 متری بایستی دسترسی داشته باشند .
– مجموعه های تجارتی بیشتر از 8 واحد در سطح محله حداقل به یک خیابان 8 متری جهت سرویس و محل تخلیه کالا و بار اندازی احتیاج دارند این خیابان درسطح ناحیه برای مجموعه های بیش از 10 واحد حداقل10 متر و در مراکز شهری برای مجموعه های بیش از 10 واحد حداقل 12 متر بایستی در نظر گرفته شود .
– دسترسی به خیابان اصلی با عرض 35 متر و بیشتر برای کلیه مراکز تجارتی ناحیه و مراکز شهری در فواصل حداقل 250 متری مجاز است .
– دسترسی واحد تجاری مراکز محله و ناحیه بایستی از دو طریق دسترسی شبکه عبور وسائط نقلیه و دسترسی به شبکه معابر پیاده تنظیم گردد .
5-5-2- ضوابط پارکینگ :
– یک واحد پارکینگ برای واحدهای تجاری با دفاتر تجاری شرکتهای خصوصی به ازاء هر 50 متر مربع زیربنا لازمست .
– یک واحد پارکینگ برای فروشگاههای بزرگ بازاء هر 25 متر مربع زیربنا لازمست .
– یک واحد پارکینگ برای رستورانها و سالنهای غذاخوری به ازاء هر 4 صندلی و برای هتل ها و مسافرخانه ها به ازاء هر 5 تخت ( یا 25 متر مربع زیربنا )
6-5-2- ضوابط مربوط به احداث ساختمان :
– سطح کل طبقات در هرقطعه زمین تجاری نبایستی از 300% سطح کل تجاوز کند .
– سطح زیربنا می تواند در طبقه همکف برابر 100% مساحت کل زمین باشد .
– ارتفاع طبقات در طبقه همکف 5/4 متر و در سایر طبقات 3 متر است .
– در مراکز ناحیه سطح کل طبقات در هر قطعه نبایستی از 150% سطح کل تجاوز ننماید و سطح زیربنا در طبقه همکف برابر 75% مساحت کل زمین باشد .
– در مراکز شهری سطح کل طبقات در هر قطعه بایستی از 200% سطح کل تجاوز ننماید و سطح زیربنا در طبقه همکف برابر 85% مساحت کل زمین باشد .
– احداث زیرزمین برای واحدهای تجارتی مجاز است مشروط بر اینکه از سطح طبقه همکف تجاوز ننماید ، ورودی این زیرزمین در داخل واحد تجارتی تعبیه گردد . درصورتی که زیرزمین به پارکینگ اختصاص یابد ، رامپ با شیب حداکثر 15% برای دسترسی به خیابان در نظر گرفته شود. ارتفاع زیرزمین بهر حال نباید از 5/2 متر تجاوز نماید .
– واحد تجاری بصورت فروشگاه و نمایشگاه فقط در طبقه هم کف مجاز است و طبقات بالا به دفاتر تجاری و اداری و شرکتهای اختصاص خواهد داشت .
– در هر واحد تجارتی بزرگ درهای ورودی و خروجی باید جداگانه در نظر گرفته شوند این امر با توجه به عرض تجاری ها خواهد بود .
– تعبیه و احداث تاسیسات ایمنی و بهداشتی و اتفاء حریق و نورگیری کافی برای واحدهای تجاری ضروریست . در اینصورت احداث سرویس توالت عمومی به ازاء هر 10 واحد تجاری به تفکیک زنانه و مردانه و قابل استفاده برای معلولین ضروریست. در مورد تک واحدهای تجاری در صورت نیاز به احداث توالت ، تعبیه سیفون اجباریست .
-کلیه ضوابط و مقررات ویژه مربوط به معلولین در مجتمع های تجارتی و سایر تاسیسات ایمنی و حفاظتی الزامی است .
– در صورتیکه زیرزمین به پارکینگ اختصاص یابد رامپ با شیب حداکثر 15% برای دسترسی به پارکینگ در نظر گرفته شود و ارتفاع این زیرزمین از 20/2 متر تجاوز ننماید .
– در صورت احداث نیم طبقه ، ارتفاع خالص طبقه همکف ، زیر نیم طبقه 50/2 و ارتفاع خالص نیم طبقه 30/2 می باشد از آنجا که مجموع ارتفاع به طور کلی برابر 10/5 متر خواهد گردید و بیشتر از ارتفاع مجاز طبقه همکف ( 20/4 متر ) می باشد بنابراین مشمول بند 3-9-5-2 خواهد گردید و این مقدار دو برابر سطح مفید محاسبه خواهد شد .
– در واحدهای تجاری بزرگ دربهای ورودی و خروجی باید جداگانه احداث شود .
– در صورت یک طبقه بودن واحد تجاری حداقل 45% از مساحت واحد به محل فروش و عرضه کالا اختصاص یابد .
– در واحدهای تجاری توزیع کننده کالا پیش بینی انبار کارگاه و انبار عرضه بصورت فضاهای جداگانه در ارتباط با محور پیاده و سواره ضروریست.
– ایجاد سد معبر و انتقال کالاها و اجناس قابل فروش در پیاده روها ممنوع است لذا شهرداری طبق مقررات از ایجاد سد معبر جداً بایستی جلوگیری نماید .
– نصب اجناس و کالاها در محلهای غیر مجاز ازقبیل نصب در ارتفاع بالا روی دیوارها یا روی معابر عبوری ممنوع است.
– تابلوی نام و مشخصات واحد تجاری و سایر علائم و تبلیغاتی بایستی بطریقی نصب شود که موجب مزاحمت عموم نگردد و همچنین نصب این تابلوها چه بصورت نورانی و غیر نورانی موجب جلوگیری و جلب توجه به سایر تابلوهای لازم از قبیل تابلوی مقررات راهنمایی و رانندگی و یا نام و نشانی خیابانها و تابلوهای علائم خطر که توسط سازمانهای مسئول و شهرداری نصب گردیده شود .
– بایستی از نصب تابلوها و پوسترهای زننده و نامناسب که مطابق با شئونات و منزلت اجتماعی و اسلامی نمی باشد شدیداً جلوگیری بعمل آورد . از طرفی الصاق پلاکاردها و اعلامیه های سیاسی از قبیل آفیش ها ، پوسترهای انتخاباتی و غیرو بر روی درب ها ، ِشیشه ها ، ویترین ، یا روی تابلوها ، بجز در محلهای تعیین شده توسط شهرداری بکلی ممنوع است .
– استفاده از تابلوها و علائم نورانی و الوان در حد متعارف مجازست ، ولی استفاده از چراغهای پرنور در داخل یا خارج مغازه با توجه به نوع کسب و بر حسب مورد پس از اخذ از شهرداری مجاز است .
– احداث فضای سبز در پیاده و جدول حاشیه معابر اصلی مربوط به هر واحد تجاری با استفاده از گلکاری و درختکاری الزامی است .
– در احداث مجتمع های تجاری در مراکز مختلف سطوح شهری ایجاد فضای سبز و درختکاری و پارکهای جنبی کوچک جهت گردش و بازی کودکان الزامی است .

7-5-2- ضوابط و مقررات احداث ساختمانهای تجاری واقع در مرکز محله :
الف : دسترسی این قطعات میبایستی از دو طریق شبکه عبور و مرور وسائل نقلیه، شبکه معابر پیاده
تنظیم گردد.
ب: سطح کل طبقات در هر قطعه نبایستی از یکصد درصد سطح کل زمین تجاوز نماید که70 درصد آن در طبقه همکف و بقیه در طبقه اول ایجاد خواهد شد .30 درصد بقیه زمین همکف به فضای باز اختصاص یابد .
پ: ساختمانهای تجاری در خیابانهای با عرض 10متر و بیشتر با حداقل بر5/3 متر در حاشیه گذرگاه و حداقل سطح تجاری 75/15 مترمربع و در عمق حداقل 5/4 متر و حداکثر 7 متر مجاز است مگر در مواردیکه عمق پلاک کمتر است .
8-5-2- ضوابط و مقررات احداث ساختمانهای تجاری واقع درمرکز ناحیه :
الف: دسترسی این قطعات میبایستی از دو طریق به شبکه عبور و مرور وسائل نقلیه و به شبکه معابر پیاده تنظیم گردد.
ب: سطح کل طبقات (حداکثر دو طبقه) در هر قطعه نبایستی از یکصد و پنجاه درصد کل زمین آن
تجاوز نماید .
پ: سطح زیربنا در طبقه همکف حداکثر هفتاد و پنج (75) درصد تعیین میگردد و طبقات بالاتر از همکف
( حداکثر دو طبقه ) نبایستی از هفتادو پنج درصد سطح کل زمین تجاوز نماید .
ث: احداث ساختمانهای تجاری در خیابانهای بعرض 16 الی 30 متر با بر حداقل 5/3 متر در حاشیه گذرگاه و حداقل 5/21 متر مربع سطح تجاری و در عمق حداقل 6 متر و حداکثر 8 متر مجاز است .
9-5-2- ضوابط و مقررات احداث ساختمانهای تجاری واقع در مرکز منطقه و شهر :
این مقررات شامل بازار ، بازارچه تجاری حاشیه خیابانها و مراکز تخلیه و توزیع کالاهای تجاری می گردد .
1- دسترسی قطعات در راسته های تجاری میبایستی از دو طریق به شبکه عبور ومرور وسائل نقلیه و گذر عابر پیاده تنظیم گردد.
2- سطح کل زیربنای تجاری در طبقه همکف هشتاد درصد ودر هر یک از طبقات دیگر نبایستی از شصت درصد تجاوز نماید. در این محاسبات سطح زیرزمین منظور نمی گردد.
3- ارتفاع مجاز از کف در گذرگاه (معبر) عام تا زیر سقف با طبقه فوقانی نبایستی از 20/4 متر تجاوز نماید و در غیر اینصورت و بیش احداث این مقدار سطح ساخته شده دو برابر سطح مفید محاسبه خواهد شد .
10-5-2- تجدید بنای تجاریهای موجود در معابر مورد تعریض:
در کلیه خیابانها و معابری که در مراحل اجرائی اعم از طرح جامع و تفضیلی مورد تعریض قرار میگیرند . ساخت و سازهای تجاری در بدنه آنها ممنوع است .
تبصره : چنانچه در حاشیه این قبیل خیابانها . قبل از تعریض واحدهای تجاری وجود داشته است . احداث واحدهای
تجاری جایگزین درحدمساحت قبلی بلامانع است .

11-5-2- مقررات ساختمانهای تجاری در حاشیه بلوارها و خیابانهای اصلی شهر :
1- سطح کل طبقات در زمین نباید از دویست درصد سطح کل زمین تجاوز نماید .
2- سطح کل زیر بنا در طبقه همکف میتواند هفتاد و پنج درصد سطح کل زمین باشد . همچنین سطح زیربنا در طبقه اول و بالاتر برابر یکصد درصد سطح زمین تعیین میگردد . مشروط براینکه در هر واحد تاسیسات بهداشتی مشتمل برشیرآب آشامیدنی و غیره بسته به نظر سازمانهای بهداشتی شهر در آنها تامین شود .
تبصره 1: در کلیه فضاهای تجاری که بصورت مجتمع احداث میگردد و نیز تجاریهای توام با مسکونی که در بر ساختمانها احداث میگردد نیز باید تاسیسات بهداشتی و شیر آب آشامیدنی و مرکز جمع آوری موقت زباله بسته به نظر سازمانهای بهداشتی شهر درآنها احداث گردد.
تبصره2: درصورتیکه قطعات زمین حاشیه بلوارها و خیابانهای اصلی شهر با اراضی و پلاکهای پشتی تجمیع شوند و برای قطعه زمین جدید یک سند ثبتی صادر شود. بطوریکه به گذرگاه پشتی موازی با بلوار و یا خیابان دسترسی مستقیم پیدا کند میتوانند از مقررات زیر استفاده کنند .
تبصره3 : عمق ساختمانهای تجاری حاشیه بلوارها و خیابانهای اصلی با عرض بیشتر از 24 از برخیابان حداکثر 30 متر و عرض آنها حداقل معادل 1/3 عمق پلاک تعیین میگردد احداث مجتمع تجاری و یا پاساژ بلامانع بوده و ضوابط آن جداگانه ارائه شده است .
12-5-2- مقررات عقب نشینی ویژه ساختمانهای تجاری :
در کاربری اراضی تجاری موجود در صورت تجدید بنا برای ساختمانهائیکه از دو طبقه بلندتر میباشد میبایستی کلیه طبقات بالاتر از طبقه همکف حداقل 5/1 متر از بر ساختمان عقب نشینی نماید و چنانچه بعلت عرض کم زمین (مانند زمین کمتر از5 متر باشد) نتوان در این طبقات عقب نشینی لازم را نسبت به پلاک مجاور بعمل آورد. ساختمان مشمول محدودیت ارتفاع خواهد شد و حداکثر تعداد طبقات این ساختمانها یک طبقه روی همکف می باشد و بیشتر از آن مجاز نیست .
– حداکثر ارتفاع طبقه همکف تا زیر سقف طبقه اول 20/4 متر است .
13-5-2- ضوابط و مقررات احداث پاساژ:
1-13-5-2- تعریف مجموعه تجاری (پاساژ) :
در ایران پاساژ به مجموعه ای از واحدهای تجاری اتلاق میگردد که در یک پلاک با کاربری تجاری احداث گردید و اجناس و کالاها غیر روزمره و کم حجم و گزیده را در ساعات متداول کسب و کار به مراجعان و متقاضایان ارائه مینماید.
2-13-5-2- پاساژهای ناحیه ای
پاساژ ناحیه ای در مراکزی از شهر احداث میگردد که تعداد جمعیت ساکن آن حدود 20 هزار نفر باشد . این قبیل پاساژ ها مجموعه ای از واحدهای تجاری را که کارهای مختلفی با ویژگیهای پیش گفته را به مشتریان عرضه مینماید. در خود جای میدهد .

3-13-5-2- پاساژهای شهری
این قبیل پاساژ ها در مناطق شهری احداث میشوند و چون عملکرد شهری دارند از ویژگیهای خاص پیروی می نمایند .
– ممکن است تنها یک نوع کالا و یا مجموعه ای از کالاهای مشابه و همردیف را در دسترس مشتریان قرار دهند . مانند پاساژهای لوازم الکتریکی که مجموعه ای از کالاهای صوتی و برقی و لوازم خانگی را به مشتریان ارائه مینمایند و یا پاساژهای تریکو و پوشاک که با دارا بودن مغازه های متعدد تنها به عرضه کالاهای همانند پوشاکی به مشتریان اکتفا مینماید و پاساژ عرضه لوازم اتومیبل و غیره …
– ممکن است کالاها و خدمات مختلف و گوناگون را به مشتریان عرضه نماید .
– تعداد واحد مجاز در مجموعه طبقات
– تعداد واحدهای مجاز در مجموعه تجاری بستگی به ابعاد زمین و نوع خدمات قابل ارائه و طبقه بندی آن از نظر عرضه کالاهای همگن و یا غیر همگن دارد .
– در پاساژهای ناحیه ای حداقل زمین تفکیکی 500 متر مربع و حداقل هر واحد مغازه از 20 متر مربع کمتر نباشد .
– در پاساژهائی که عملکرد شهری دارند حداقل مساحت آنها 500 مترمربع و حداقل مساحت مغازه
20 متر مربع تعیین میگردد این مجموعه حداکثر میتواند در سه طبقه مغازه ها را در دسترس مشتریان قرار دهد طبقه اول در زیر زمین و حداکثر با ارتفاع 20/4 متر احداث شود. طبقه دوم در همکف احداث گردد و طبقه آخر روی همکف قرار گیرد . چنانچه طبقه زیرزمین به پارکینگ با ارتفاع 20/2 اختصاص یابد واحدهای
تجاری در 3 طبقه احداث می شود که طبقه اول در همکف برابر با 80 درصد و طبقه دوم و سوم روی همکف هر کدام 60 درصد اجرا می گردد .
– تعداد طبقات برای ارائه خدمات تجاری حداکثر سه طبقه در نظر گرفته میشود . در پاساژهائیکه عملکرد شهری دارند احداث یک طبقه اضافی برای ارائه خدمات بازرگانی . فرهنگی ، آموزشی و… بلامانع است .
– درصد فضای باز و تراکم ساختمانی
– حداقل فضای باز در همکف 40 درصد در نظر گرفته میشود . از این فضا برای احداث پارکینگ و آب نماسازی و غیره میتوان استفاده نمود . در صورتیکه پارکینگ در زیرزمین با ارتفاع حداکثر 20/2 تامین می گردد سطح اشغال فضای باز 20 درصد در همکف در نظر گرفته می شود .
– تراکم ساختمانی مجتمع های تجاری 200 درصد سطح کل زمین است .
– تراکم ساختمانی مجتمع های تجاری 200 درصد سطح کل زمین است . تامین می گردد .
– نورگیر پاساژ
– پاساژ باید از نظر نورگیری بگونه ای طراحی شود که از حداکثر نور طبیعی بهره مند باشد و در هنگام شب شبکه روشنائی . فضاهای پاساژ را در حد مطلوب روشن نماید .
– تهویه
– ایجاد سیستمهای گرمایش و سرمایش بصورت مرکزی در پاساژ الزامی بوده و از سیستم های نفتی و بخاری انفرادی که موجبات آتش سوزی را فراهم نموده و جان مراجعان و صاحبان مغازه ها را دچار مخاطره می سازد باید احتراز نمود .
– توصیه های فنی لازم الرعایه در فضاهای جنبی
1- مشخصات پله ها :
– حداقل عرض پله ها کمتر از 30/1 متر نباشد .
– ارتفاع پله ها حداکثر 17 سانتیمتر و کف پله از 30 سانتیمتر کمتر نباشد .
بین دو پله حداقل 30 سانتیمتر برای تعبیه نورگیر و نصب دست انداز( جان پناه) فاصله درنظر گرفته شود.
عرض پاگرد حداقل 130 سانتیمتر در نظر گرفته شود .
2- مشخصات راهروها :
مشخصات راهروها از رابطه زیر بدست می آید:
درصورتیکه 6 متر> A باشد میتوان عرض راهرو پاساژ را حداقل 6 متر تعیین نمود .
تبصره 1: در هر صورت A نباید کمتر از 5 متر باشد .
تبصره 2: در صورتیکه از راهرو طبقات بعنوان نورگیر استفاده شود. بطوریکه راهرو به دو بخش تقسیم گردد. دراینصورت عرض راهرو حداقل معادل نصف عمق مغازه تعیین میگردد.
3- مشخصات ورودی و خروجی ها :
– پاساژ در خیابانهائی احداث شود که دارای پیاده رو مناسب بوده و عرض پیاده رو در مقابل پاساژ کمتر از 4 متر نباشد .
– پاساژ های با زمین بیش از 1000 متر. چنانچه بیش از 30 متر عرض داشته باشد لازم است . معادل نصف عرض پیاده رو از بر خیابان عقب نشینی داشته باشد مشروط برآنکه میزان عقب نشینی از 2 متر کمتر نباشد .
4- خروجی اضطراری:
– در صورتیکه ارتفاع پاساژ بیش از دو طبقه و مساحت زمین بیش از 750 مترمربع باشد احداث پله اضطراری الزامی میباشد .
5- سرویسهای بهداشتی :
– به ازاء هر 100 متر مربع زیربنای تجاری . احداث یک واحد توالت مردانه و یک واحد توالت زنانه الزامی است و برای هر پاساژ احداث یک اطاق برای نگهداری وسائل نظافت در نظر گرفته شود .
6- ارتفاع زیرزمین :
-ارتفاع زیرزمین برای احداث انبارها و موتورخانه و تاسیسات مشابه حداکثر 6/2 متر درنظر گرفته می شود .
7- ارتفاع طبقات :
– ارتفاع مغازه ها در طبقه همکف پاساژ حداکثر 20/4 متر تعیین میگردد. چنانچه ارتفاع مغازه های پاساژ بیش از 20/4 متر باشد. سطح مغازه دو برابر محاسبه و در سطح زیربنا منظور میگردد .
– ارتفاع در سایر طبقات حداقل 00/3 متر و حداکثر 4 متر درنظر گرفته شود
8- اتاق نگهداری و مدیریت :
– برای پاساژهای تجاری بیش از 30 واحد تجاری، احداث اطاق نگهبانی و مدیریت اجباری است .
9- جان پناه:
– احداث جان پناه برای عابر پیاده در طبقات چنانچه به فضای باز طبقه همکف ارتباط داشته باشد حداقل 2/1 متر ارتفاع و با استفاده از مصالح بی خطر و زیبا الزامی است .
10- شیشه و ویترین ها :
– بمنظور تامین ایمنی عابرین و مراجعان برای ویترین مغازه ها از شیشه های نشکن استفاده شود و یا ابعاد شیشه طوری انتخاب شود که خطری در مواقع اضطراری یا بروز حوادث ایجاد ننماید .
11- محل جمع آوری زباله :
– در پاساژهائیکه بیش از 1000 متر مربع زیربنای تجاری داشته باشند احداث محل جمع آوری زباله بطوریکه دسترسی به یکی از گذرهای ورودی برای تخلیه داشته باشد حداقل 6 متر مربع الزامی است .
– بدیهی است احداث محل زباله در طبقات ممنوع بوده و مغازه داران مکلفند زباله خود را به این مرکز منتقل نمایند .
الف – پست فشار قوی :
احداث پست فشار قوی در صورت نیاز با نظر اداره برق خواهد بود .
ب – آتش نشانی :
تعبیه شیر آتش نشانی ووسائل اطفاء حریق الزامی است .
پ- انبـار :
در صورتیکه احداث زیرزمین برای استفاده انباری باشد . در این صورت احداث بازاء هر واحد تجاری معادل حداکثر نصف مساحت هر مغازه مجاز خواهد بود . در اینصورت فضای مربوط جزء زیربنا محسوب نمیشود .
ح : بار انداز عمومی
ایجاد هر گونه بارانداز عمومی در محدوده پاساژ ممنوع است .
خ : پارکینگ
به ازاء هر یکصد متر مربع زیربنای تجاری . احداث 4 متر پارکینگ طبق ضوابط و مقررات الزامی است . که به معابر اصلی متصل شود .
د : تعیین مشاغل مجاز
درهرپاساژ مجاورت کسبهای همانند مجاز بوده و استقرار واحدهای ناهمگون که از لحاظ مناظر و مزایا و تناسبات بصری ایجاد ناهماهنگی یا نا ایمنی نماید مجاز نمیباشد . ایجاد راسته های شغلی بلامانع است .
ذ : سازه :
در احداث ابنیه پاساژ رعایت مسائل ایمنی . مقاومت در مقابل خطرات زلزله .آتش سوزی. سیل و سایر سوانح الزامی بوده مصالح ساختمانی روی کار می باید ضمن همخوانی با ابنیه مجاور از استحکام و مقاومت و زیبائی نسبی برخودار بوده و از چسباندن سنگ تابلو و … بدون اتصالات لازم احتراز گردد . در هر مورد نقشه های محاسباتی باید به تائید واحد فنی شهرداری برسد .
ر : سایر مشخصات
سایر مشخصات لازم الرعایه در ساخت پاساژ ها بشرح زیر است :
– چنانچه طول زمین پاساژ بیش از 30 متر باشد دسترسی به گذر دوم ، الزامی است .
– چنانچه عرض زمین مجاور پیاده رو بیش از 30 متر باشد در اینصورت به راهروهای مضاعف نیاز خواهد بود و ایجاد ارتباط بین راهرو ها اجباری است .
– نصب تلفن عمومی برای پاساژ های بیش از 20 واحد تجاری بازاء هر 20 واحد یک تلفن عمومی الزامی است.
14-5-3- ضوابط و مقررات ساختمانهای مختلط تجاری ـ مسکونی :
برای احداث ساختمانهای مختلط تجاری و مسکونی رعایت ضوابط ذیل الزامی است :
1- حداقل نصاب تفکیک زمینهای تجار ی- مسکونی در شهر 150 متر مربع تعیین میگردد.
2- دسترسی اماکن مسکونی – تجاری الزاماً از طریق دسترسی سواره تامین گردد.
3- کلیه ضوابط و مقررات حاکم براحداث ساختمانهای مسکونی از نظر استقرار بنا. سطح زیربنا. ارتفاع مجاز، تعداد طبقات، ضوابط مربوط به تراکم ( تراکم کم ، تراکم متوسط ، تراکم زیاد ، درصد سطح اشغال همکف ، ارتفاع بنا ) مورد رعایت قرار گیرد .
4- در مناطق مرکزی شهر سطح پارکینگ به ازاء هر 25 متر مربع زیربنای تجاری یک باب پارکینگ و در عین حال یک پارکینگ به مساحت 25 متر مربع بازاء هر واحد مسکونی است . چنانچه به هر دلیلی از تعداد پارکینگها کاسته شود. بهمان تناسب از سطح زیربنا کاسته خواهد شد.
5- در طراحی ساختمانهای تجاری مسکونی میتوان معادل 50درصد از تراکمهای مجاز را برای کاربری صرفاً تجاری ملحوظ نمود. بعبارت دیگر 50 درصد سطح همکف و 50 درصد از سطح زیربنای طبقه اول را
به کاربری تجاری اختصاص داد.
6- در پلاکهای تجاری- مسکونی از زیرزمین مشروط برآنکه حداقل ارتفاع آن از3 متر کمتر نبوده و
در واحدهای بیش از 50 متر مربع حداقل دو راه ورودی و خروجی تعبیه شود میتوان بصورت تجاری استفاده نمود.
7- استفاده از زیرزمین برای استفاده تجاری به شکل تک واحد ممنوع است مگر بصورت استفاده کل زیرزمین به عنوان یک واحد ودر صورت مجتمع بودن بلامانع است .
8- سطح زیرزمین چه در مجتمع های تجاری و چه در مجتمع های تجاری- مسکونی مشروط براستفاده تجاری جزء زیربنای تجاری محاسبه میگردد.
9- حداکثر ارتفاع نورگیر زیرزمین 120 سانتیمتر از کف معبر است .
10- از 50درصد طول بر هر مالکیت ودر عمق 5 متر میتوان برای ایجاد یک یا چند واحد تجاری با رعایت شرایط حداقل بر واحد تجاری استفاده نمود .
11- در صورت استفاده کامل از یک جبهه بنابرای احداث واحدهای تجاری تامین دسترسی اتومبیل به واحد مسکونی باید در نظر گرفته شود .
12- احداث واحدهای تجاری در قطعات شمالی حداکثر تا ارتفاع 4 متر مجاز میباشد مگر در مناطق ویژه تجاری که بر طبق مقررات مربوط به ساخت واحدهای تجاری میباشد .
13- احداث واحد مسکونی بر روی واحدهای تجاری در پلاکهای تجاری. مسکونی با رعایت تراکم مربوطه بلامانع است .
6-2- ضوابط و مقررات در کاربری اداری
1-6-2- منطقه بندی اصلی
– کلیه تاسیسات اداری و دولتی و سازمانها و ادارات و نهادهای انقلابی و سایر مراکز وابسته به سازمانهای عام المنفعه و عمومی و بنیادها و غیره در این کاربری مجاز است .

2-6-2- اجزاء منطقه بندی اصلی :
– هیچگونه تاسیسات تجارتی اعم از خرده فروشی ، کارگاهها ، نمایشگاه کالا و غیرو مجاز نمی باشد .
– واحدهای مسکونی با تراکم متوسط طبق مقررات ساختمانی در اراضی دولتی بمنظور سکونت کارکنان و مستخدمین اداری مجاز است.
– واحدهای کوچک اداری از قبیل باجه پست و بانک مجاز است .
– تاسیسات اداری از قبیل اتحادیه ها و کانونها ، انجمنها . نهادهای خیریه و سایر تاسیسات اجتماعی و سیاسی مجاز است.
– مراکز فرهنگی از قبیل کتابخانه و مسجد حداکثر تا 15% سطح پلاک در طبقه همکف در مراکز ناحیه و شهری مجاز است .
3-6-2- ضوابط مربوط به تفکیک و نحوه استفاده زمین :
– حداقل مساحت تفکیک اراضی اداری در سطح مناطق شهری 1000 متر مربع و در سطح مراکز شهری 2000 متر مربع است .
– عرض مورد نیاز جهت قطعات زمین اداری حداقل در سطح محلات و نواحی 20 متر و در سطح مراکز شهری 25 متر است.
4-6-2- ضوابط دسترسی ها :
– حداقل دسترسی مراکز اداری در سطح محلات و نواحی به خیابان 16 متری و در سطح مراکز شهری خیابان 20 متری است .
5-6-2- ضوابط پارکینگ
– دسترسی به پارکینگ جدا از ساختمان اصلی است مگر در پارکینگهای زیرزمینی .
– یک واحد پارکینگ برای تاسیسات اداری و دولتی بازاء 75 متر مربع زیربنا یا 6 نفر کارمند ثابت .
– مساحت پارکینگ در این نوع کاربری 25 متر مربع به ازاء هر وسیله نقلیه است و کلیه مفاد بندهای 9-3-3 در کاربری آموزشی لازم الاجرا است.
– در بافتهای بایر شهر برای قطعات بیش از 4000 متر مربع در مجاورت گذرگاه درجه 2 و دسترسی به خیابان فرعی ، احداث پارکینگ از سوی خیابان درجه 2 حداقل با 50 متر فاصله تقاطع مجاز است .
6-6-2- ضوابط مربوط به احداث ساختمان :
– سطح کل زیربنا در طبقه همکف از 70% و در طبقات بالاتر از همکف از 50% سطح کل زمین تجاوز ننماید و 30% مابقی جهت فضای باز در نظر گرفته شود . حداکثر مساحت طبقات 150% است .
– در طبقه زیرزمین ، همکف و دیگر طبقات احداث فروشگاه و ویترین برای نمایش کالا مجاز نیست .
– حداقل زمین مورد نظر 1000متر و مساحت زیربنا بر اساس سرانه هر کارمند 20 متر مربع در نظر گرفته میشود.
– کلیــه مقررات مربوط به مـهار ارتفــاع و پیش آمدگی ساختمـان و حیاط خلوت و نماسازی در کاربری مسکونی لازم الاجرا است .
– در مراکز اداری حداقل 10% فضای باز به فضای سبز و درختکاری اختصاص داد .
– دیوار سازی بر اصلی این مراکز به ارتفاع 5/1 متر دیوار چینی تا ارتفاع 5/2 متر نرده کشی ضروریست .
– نصب تابلو و علامت نام نورانی برای ساختمانهای اداری و دولتی در حد متعارف مجاز است .

7-2- ضوابط و مقررات در کاربری گردشگری :
1-7-2- منطقه بندی اصلی :
– تاسیسات پذیرشی شامل جهانگردی ، ایرانگردی ، اردوگاهها و اقامتگاههای تابستانی، زمستانی و کلیه فضای نگهداری آوارگان و رانده شدگان و اسرا و همچنین اردوگاههای موقت و دائم جهت اسکان آسیب دیدگان سوانح طبیعی و غیرو در این نوع کاربری مجازست .

2-7-2- اجزاء منطقه اصلی :
– هر نوع تاسیسات جانبی برای این نوع کاربری از قبیل : هتل ، متل ، مهمانسرا ، ویلاهای مسکونی ، آسایشگاهها ، مراکز تجاری ، رستوران ، تاسیسات ورزشی و فرهنگی – اجتماعی ، بهداشتی و درمانی و غیرو . . . در قالب این نوع کاربری مجاز است ، مشروط بر اینکه با انتقال یا برچیدن اردوگاه اینگونه تاسیسات نیز برچیده خواهد شد و مقررات احداث بنا و ساختمان مربوط به نوع کاربری الزامی است .
3-7-2- ضوابط مربوط به تفکیک و نحوه استفاده از زمین :
– حداقل تفکیک برای اردوگاه مراکز جهانگردی حداکثر تا 500 تخت یا 50 چادر در یک هکتار می باشد ( 5000 مترمربع)
4-7-2- ضوابط دسترسی ها :
– نحوه دسترسی و گذرگاهها فرعی داخلی و خارجی اردوگاهها طبق نقشه های طرح که به شهرداری یا کمیته فنی جهت بررسی ارائه می گردد تعیین و مشخص خواهند شد .
5-7-2- ضوابط پارکینگ :
– یک واحد پارکینگ به ازاء هر 5 تخت یا یک چادر در اردوگاه و مراکز جهانگردی باید در نظر گرفت ( یا 100 متر مربع زمین )
– در احداث مراکز جهانگردی و اردوگاهها حداقل 50% کل مساحت بایستی اختصاص به فضای سبز و درختکاری گردد .
– کلیه مقررات ساختمان هر یک از کاربری های تاسیسات جانبی از قبیل هتل ، رستوران و مراکز تجارتی لازم الاجرا است. سایر مقررات ساختمانی در طرح اولیه از سوی شهرداری اعلام خواهد شد .
8-2- ضوابط و مقررات در کاربری صنعتی و انبارداری
1-8-2- نوع استفاده از اراضی :
– احداث کلیه صنایع سبک و غیر مزاحم از قبیل تاسیسات تولیدی و تاسیسات وابسته مانند انبار شعبه فروش عمده ، قسمتهای بسته بندی و توزیع، دفاتر اداری و خدمات تعمیرات ماشین آلات و توقفگاه و همچنین احداث واحدهای مسکونی مربوط به صنایع با تراکم متوسط مجاز است .
2-8-2- اجزاء منطقه اصلی :
الف : استفاده مجاز :
– احداث کارگاههای تجاری ، لوله کشی ، آهنگری ، تعمیرات تاسیسات ساختمان و سایر خدمات کارگاهی که از شهرداری پروانه احداث و بهره برداری دریافت می نمایند .
– احداث شعب بانکها و موسسات اعتباری .
– احداث شعب خدمات عمومی نظیر پست و مخابرات و تاسیسات آب و برق و گاز و غیره .
– احداث حمام عمومی ، تاسیسات اقامتی و پذیرائی
– احداث موسسات بهداشتی و درمانی
– احداث مسجد و فضاهای مذهبی
– ایجاد فضاهای سبز ، تاسیسات بهداشتی شامل توالتهای عمومی و مراکز جمع اوری زباله
– نوع کارگاههائیکه در این منطقه ایجاد خواهد شد در کمیسیونی مرکب از نمایندگان فرمانداری ، شهرداری ، اداره کل مسکن و شهرسازی تعیین و پس از طرح و تصویب در کمیسیون ماده 5 لازم الرعایه می باشد.
– تاسیسات انبارداری و سردخانه ها و انبارهای فنی برای نگهداری محصولات کشاورزی و تولیدات صنعتی و مواد اولیه حداکثر تا 7000 تن مجاز است . انبارهای مربوط به هر صنعت در مجاورت همان واحد صنعتی احداث خواهد شد .
– تاسیسات مربوط به عمده فروشی و توزیـع کالا ، از قبیـل میادیـن بار و میوه ، توقفگاه کامیون و تریلی و ماشین آلات ، دفاتر اداری و تعمیرات ماشین آلات و غیرو در حوزه انبارداری مجازست .
ب ) استفاده مشروط :
– احداث کلیـه تاسیسات و صنایع مزاحم از قبیل تولیدات مواد شیمیائی ، تولیدات آسفالت ، تولید مصالح ساختمانی ، کوره های ذغال سنگ و سوخت زباله ، تولید و تصفیه نفت ، تولید سموم کشاورزی ، تقطیر و عصاره کشی مواد فرار و معطر، گداختن و قالب زنی ، تولید و انبار کردن گاز با حجم بیش از 250 متر مکعب ، تولید چسب و پلاتین ، دباغی و تهیه پوست و چرم ، تهیه لاستیک ، تصفیه قند و شکر و مواد معدنی ، مخازن نفت و بنزین و سایر سوختنی روی زمین با حجم بیش از 26 هزار لیتر ، مجاز نیست . جهت استقرار اینگونه مراکز در شهرک صنعتی و محلهای ویژه ای پس از تائید کمیسیون ماده پنج در نظر گرفته خواهد شد .
-احداث آسایشگاه ، خوابگاه ، مهمانسرا ، درمانگاه مراکز آموزش حرفه ای و صنعتی و رستوران و واحدهای خرده فروشی و شرکتهای تعاونی مصرف کارگران مشروط بر اینکه از 10% سطح پلاک تجاوز نکند مجازست .

3-8-2- ضوابط مربوط به تفکیک و نحوه استفاده از اراضی :
– حداقل مساحت قطعات تفکیکی 75 متر مربع برای واحدهای صنعتی سبک و غیر مزاحم است .
– حداقل مساحت قطعات تفکیکی برای احداث انبارها برابر 1000متر مربع است .
– برای سایر تاسیسات مجاز از قبیل میادین ، توقفگاهها ، . . . مساحتها بر اساس طرحهای تفکیکی پس از تصویب کمیسیون ماده پنج تعیین میشود .
4-8-2- ضوابط دسترسی ها :
– دسترسی حداقل به یک خیابان 12 متری برای کلیه صنایع و انبارها لازمست .
– ترمینالــها ، توقفگاهـا و انبارهــا و صنایع بزرگ ( بیش از 300 متر مربع ) حداقل به یک خیابان 20 متری دسترسی داشته باشند .
– ارتباط و دسترسی مستقیم به شبکه اصلی و شریانی مجاز نیست .
5-8-2- ضوابط پارکینگ :
– یک واحد پارکینگ برای تاسیسات صنعتی و انبارداری بازاء 100 متر مربع زیربنا خواهد بود .
– مساحت پارکینگ در این نوع کاربری 35 متر مربع به ازاء یک وسیله نقلیه است و کلیه مفاد بندهای 9-3-3 و در کاربری آموزش لازم الاجرا است .
6-8-2- ضوابط مربوط به احداث ساختمان
– در بافتهای بایر و جدید الاحداث برای قطعات بیش از 1000 متر مربع در مجاورت گذرگاه درجه 2 حداقل با 50 متر فاصله تقاطع مجاز است .
– حداقل 25% سطح کل زمین بایستی جهت فضای باز در نظر گرفته شود . این فقط بمنظور درختکاری و گردشگاه کارگران است و فضای لازم جهت بارگیری و باراندازی در فضای آزاد متناسب با نوع صنعت می بایستی علاوه بر حداقل فضای باز مورد نیاز پیش بینی گردد .
– در اراضی با وسعت بیش از 1000 متر مربع حداقل عقب نشینی ساختمان با تاسیسات صنعتی از هر جانب زمین 4 متر است. این ضابطه شامل اطاق نگهبان یا برج دیده بانی نمیشود .
– حداکثر سطح زیربنا برابر 100% مساحت زمین و حداکثر سطح زیربنای همکف 75% مساحت قطعه زمین است . حداکثر تعداد طبقات یک طبقه با همکف ( جهت کارگاه ) و طبقه بالا جهت قسمت اداری و دفتری خواهد بود . برای واحدهای بیش از 1000 متر مربع ، تراکم ساختمانی 50% و سطح اشغال 50% می باشد .
– پیش بینی سرویس کامل بهداشتی و توالت عمومی بازاء هر 15 نفر پرسنل در مراکز صنعتی و کارگاهها ، حداقل 20% از فضای باز اختصاص به درختکاری و فضای سبز باید داشته باشد .
– دیوار ســازی بر اصلی ساختمان و اداری واحدهای صنعتی بارتفاع 5/1 متر دیوار چینی ( آجر یا سنگ ) و تا ارتفاع 2 متر نرده کشی باید شود .
– نصب تابلو و علامت نام نورانی برای واحدهای صنعتی و کارگاهها مجازست مشروط بر اینکه سطح تابلو و علامت نام از 3 متر تجاوز نکند .
9-2- ضوابط و مقررات کاربری حمل و نقل :
تاسیسات ترابری و حمل و نقل و انبارداری شامل فرودگاه ، پایانه های باربری و مسافربری ، سردخانه ، انبار ، مراکز توزیع کالا سیلو و پارکینگهای عمومی ، کارواش ( سرویس اتومبیل ) ، تعمیرگاههای وسائط نقلیه سبک و سنگین و نیز ماشین آلات کشاورزی و حریم های سبز حفاظتی و شبکه های معابر اصلی و فرعی و میادین شهر جزء تاسیسات حمل و نقل و انبارداری و سایر تاسیساتی از این قبیل می باشد .
1-9-2- ضوابط و مقررات کاربری حمل و نقل داخل شهر :
این تاسیسات مشتمل است بر پایانه های مسافربری ، کارواش ( سرویس اتومبیل ) تعمیر گاههای وسائط نقلیه، پارکینگهای عمومی و میادین شهر و شبکه های معابر اصلی و فرعی و حریمهای سبز حفاظتی است ضوابط و مقررات مربوط به هر نوع از تاسیسات توسط سازمانهای ذیربط تعیین می گردد .
1 – در طراحی ابنیه فوق ، اعمال ضوابط ساختانی در رابطه با رعایت مسائل اقلیمی و طراحیهای خاص برای معلولین مسائل خاک شناسی و تکتونیک و نیز طراحی و احداث بنا با توجه به خطرات احتمالی ناشی از وقوع زلزله الزامی است .
2 – نقشه های اجرائی ساختمانهای تاسیسات حمل و نقل و ترابری که بصورت انفرادی و یا مجموعه احداث خواهند شد باید توسط مهندسین مشاور ذیصلاح و مهندسین معمار دارای صلاحیت از طرف نظام معماری طراحی شود و به امضای آنها برسد .
3 – شهرداری هنگامی نسبت به درخواست صدور پروانه ساختمانی اقدام خواهد نمود که تائیدیه لازم مبنی بر تصویب نقشه های مربوطه ازطرف مراجع قانونی که براین نوع تاسیسات نظارت دارند (بسته به مورد) رسیده باشد.
4 – نقشه های فنی و اجرائی آن دسته از تاسیسات حمل و نقل که بوسیله شهرداری ایجاد می گردد باید به تصویب و تایید دفتر فنی استانداری برسد .
5 – کسب مجوز احداث و بهره برداری از سازمان حفاظت محیط زیست شهرستان الزامی است .
6 – حداقل زیر بنای مجاز 40 درصد بوده از 60 درصد دیگر جهت فضای باز استفاده شود . حداکثر زیر بنا در طبقه همکف 40 درصد و بنا در یک طبقه احداث شود .
7 – ساختمانهای اداری مربوط به تاسیسات حمل و نقل و ترابری و نیز هر نوع دیگر از ساختمانها که عملکرد مختلف دارند بسته به مورد بر مبنای ضوابط و مقررات ساختمانی خاص خود که در این مجموعه طبقه بندی شده است خواهد بود .
8 – در زمینهای با وسعت بیش از 1000 متر مربع که مورد استفاده خدمات حمل و نقل و ترابری قرار
می گیرند حداقل عقب نشینی ساختمان از هر طرف 4 متر می باشد .
9 – احداث هر گونه تاسیسات شهری در حریم جاده ها مجاز نمی باشد .
10 – انتقال خطوط آب و برق و تلفن و گاز از حریمهای سبز حفاظتی در صورتیکه رعایت نکات فنی لازم در آنها بعمل آمده باشد بصورت زیر زمینی و یا هوائی بلامانع است .
10-2- ضوابط و مقررات در کاربری فضای سبز و فضاهای باز همگانی :
1-10-2- منطقه بندی اصلی :
– منظور از فضای سبز آن قسمت از اراضی شهری است که در طرح تفصیلی برای ایجاد پارک ها و فضای سبز در مقیاس واحد همسایگی محلات و نواحی و مراکز شهری و سایر فضاهای سبز عمومی تخصیص داده شده اند . فضاهای سبز خصوصی که عمدتـــاً دارای کاربری باغات و باغچه های محصور شده یا محصور نشده اند از این نوع کاربری مستثنی هستند .
– فضاهای باز عمومی شامل فضاهای سبز با عملکرد شهری بمنظور ایجاد پارک و فضاهای تفریحی ، شهربازی ، باغ وحش و همچنین سایر تاسیساتی که به نحوی نیازهای تفریحی اقشار مختلف شهروندان را
تامین نماید .
2-10-2- اجزاء منطقه اصلی :
الف – استفاده های مجاز :
– احداث تاسیسات بهداشتی شامل توالتهای عمومی و مرکز جمع آوری زباله
– احداث فضاهای ورزشی برای کودکان و نوجوانان
– احداث آب نما ، استخرهای شنا ، گلخانه و سایر تاسیسات جنبی
– احداث کتابخانه های کـانون پرورش فکری کودکـان و نوجوانان ، سازمانهـای تبلیغات اسلامی ،
ارشاد اسلامی و ارگانهای مشابه
– احداث رستوران و تاسیسات پذیرایی
– احداث سالن سینمای سرباز
– قطعات ناقص زمین ( لچکی ) فضای وسط بولوارها ، میادین حریم مسیر فشار قوی انتقال نیرو ،حریم قنوات ، کانالها و مسیلهای داخل شهر و غیرو بعنوان فضای سبز عمومی در نظر گرفته میشوند .
– ایجاد پارکهای کودک و محله ای در حد تامین نیازهای یک محله .
– احداث زمینهای بازی کودکان ، زمینهای ورزشی و استخر شنا و استقرار وسائل تفریحی قابل استفاده
در فضای آزاد .
تبصره : طراحی فضاهای سبز محله ای با فضاهای ورزشی و بازی کودکان که در داخل محلات
پیش بینی شده است بلامانع می باشد .
– احداث تاسیسات فرهنگی، مذهبی و اجتماعی عمومی و کودک مانند کتابخانه، کانونهای پرورش فکری
کودکان و نوجوانان ، مهد کودک ، گلخانه ، تاسیسات بهداشتی و سایر تاسیسات مشابه .
– در اراضــی پارک و فضـای سبـز تفریحی ناحیـه ای عـلاوه بر ایجـاد فضاهای سبز عمومی ، احـداث
تاسیساتی از قبیل کتابخانه ، موزه و تاسیسات فرهنگی و اجتماعی ( اعم از تجاری یا غیر تجاری و بخصوص در صورتیکه توسط سازمانهای دولتی و مجری طرح اداره شود ) و نیز احداث کیوسکهای خدماتی و رفاهی مجاز است .
– احداث پارکینگ با توجه به معیارهای داده شده برای هر نوع از کاربریها .
– ایجاد هر گونه سد معبر در فضاهای باز همگانی بدون کسب مجوز از شهرداری ممنوع است .
تبصره 1 : احداث هرگونه ابنیه بجز بررسیهای بهداشتی درپارکهای کمتر از 2000 مترمربع مجاز نمی باشد.
تبصره 2 : حداکثر ابنیه مسقف و فضاهای غیر سبز بجز مسیرهای عبور عابر پیاده و سواره ماشینهای خدماتی ، نباید از 5 درصد سطح کل هر یک از واحدهای فضای سبز تجاوز نماید .
ب – استفاده های مشروط :
1- احداث خانه های سرایداری ونگهبانی برای کارکنان مقیم پارک
2- احداث سکوهای بتنی همراه با محلهای نصب چادر و کمپینگ در پارکهای جنگلی بر اساس ضوابط وزارت ارشاد اسلامی و سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی
3- احداث واحدهای خوداشتغالی با تصویب کمیسیون ماده 5 در هر یک از پارکها به پیشنهاد مشترک شهرداری و فرمانداری محل
3-10-2- ضوابط مربوط به تفکیک و نحوه استفاده از زمین :
– حداقل سطح پارک کودکان در مقیاس همسایگی 5000 متر مربع است .
– حداقل سطح پارک محله 7000 متر مربع می باشد .
– حداقل سطح مورد نیاز پارک ناحیه 2 هکتار است .
4-10-2- ضوابط دسترسی ها :
– پارکهای عمومی و مراکز تفریحی در مقیاس محلات ، نواحی . مراکز شهری بایستی از طریق دو گذرگاه عابر پیاده و سواره دسترسی داشته باشند .
– ورودی اصلی پارکهای عمومی بر حسب سطوح مختلف محلات و نواحی و مراکز شهری بایستی به اصلی ترین گذرگاه آن سطح از تقسیمات شهری دسترسی داشته باشند .
– مراکز فوق با رعایت حداقل گذرگاههای بعرض 12 متر ، 16 متر و 20 متری در سطوح مختلف محلات و نواحی و مراکز شهری ، باید در 4 طرف دسترسی داشته باشند .
5-10-2- ضوابط پارکینگ :
– برای پارکهای عمومی در سطوح محلات به ازاء هر 100 متر مربع و در سطوح نواحی و مراکز شهری به ازاء هر 200 متر مربع یک واحد پارکینگ الزامی است .
– مساحـت پارکینــگ در این نوع کاربــری 25 متــر مربـع به ازاء هــر وسیله نقلیه است . کلیه مفاد بندهای 9-3-3 در کاربری آموزشــی لازم الاجرا است .
6-10-2- ضوابط مربوط به احداث ساختمان و محدودیتهای آن :
– حداکثر سطح زیربنای مجاز در پارکهای محلات و در مرکز ناحیه و مراکز شهری 5% کل مساحت زمین است .
– حداکثر تعداد طبقات ساختمان احداثی یک طبقه است و احداث زیرزمین نیز مجاز است .
– احداث سرویسهای بهداشتی و توالت عمومی و اطاق نگهبان و گلخانه و انبار لوازم وسائط فقط در پارکهای نواحی و مراکز شهری مجاز است .
– استفاده از درختان ، گلها و گیاهان مختلف که مطابقت با شرایط اقلیمی منطقه داشته باشد در احداث پارکها و فضای سبز عمومی حائز اهمیت است . استفاده از درختان و گیاهان یا بوته های بزرگ در وسط بولوارها که بنحوی مانع دید و روئیت وسائط نقلیه عبوری از طرفین گردد ممنوع است .
– حداکثر احداث زیر بنا در پارکهای با عملکرد ناحیه ای و منطقه ای 5 درصد سطح کل پارک تعیین
می گردد و بیش از آن مجاز نمی باشد .
– در فضای سبز که بصورت پارک و پارک کودک و غیره احداث می گردد ، ساختن دیوار و حصار
ممنوع است.
– حداکثر ارتفاع ابنیه ایکه در پارکهای محله ای و ناحیه ای احداث میشود نباید از 4 متر از کف زمین تجاوز نماید . در صورت ضرورت داشتن احداث بنای مرتفعتر در پارکهای با عملکرد شهری ، رعایت ضوابط احداث کاربریهای مربوطه به شرح مندرج در این مجموعه الزامی بوده و مراتب باید به تصویب کمیسیون ماده 5 اجرای طرح جامع برسد .
– در صورت تخصیص بخشی از فضای پارک به وسائلی که استفاده از آنها مستلزم تهیه بلیط می باشد ، می توان برای محصور کردن از نرده استفاده نمود . در اینصورت به ازاء هر یک صد متر مربع زمین ، احداث یک واحد پارکینگ ضروری است .
– در پارکهای با عملکرد شهری که مساحت آنها از20 هکتار کمتر نباشد ایجاد باغ وحش، آکواریوم ، سینمای سرباز و مراکز خود اشتغالی استخرهای مناسب برای قایقرانی و فضاهای مشابه بالامانع است .
– انتخاب نوع درخت و بوته های گل و شمشاد باید به تایید سازمان کشاورزی استان و یا کارشناسان متخصص در امور کشاورزی و باغداری برسد تا در انتخاب گونه های گیاهی با توجه به شرایط اقلیمی و آب و هوایی منطقه اقدام شده باشد .
– دایر نمودن شهربازی در پارکهای با عملکرد ناحیه ای به بالا مشروط بر آنکه مساحت زمین آنها از 2 هکتار کمتر نباشد بلامانع است .
– اعمال ضوابط ساختمانی در رابطه با رعایت مسائل اقلیمی ، طراحی خاص برای معلولین ، مسائل
خاک شناسی و تکتونیک و طراحی احداث بنا با توجه به ایمن سازی ابنیه از خطرات احتمالی وقوع زلزله
الزامی است.
– کلیه نقشه های اجرائی پارکها و فضاهای سبز باید قبل از اجراء توسط دفتر فنی استانداری مورد تصویب قرار گرفته و پس از تصویب عملیات اجرائی آن با رعایت ضوابط مندرج در فوق شروع گردد .
7-10-2 – تاسیسات و تجهیزات لازم و ضوابط مربوط به آنها :
1 – احداث تاسیسات حرارت مرکزی برای تامین گرمای ساختمانها و تاسیسات واقع در پارکها ، این قبیل تاسیسات باید به گونه ای طراحی شود که نمای آنها از زیبایی پارکها و مجموعه های فضاهای شهری نکاهد .
2 – احداث تاسیسات برق ، چاههای آب و مجاری فاضلاب بر اساس ضوابط و مقررات سازمانهای ذیربط و سازمان حفاظت محیط زیست .
3 – احداث سرویسهای بهداشتی زنانه و مردانه با رعایت مقررات بهداشتی .
4 – در احداث تاسیسات شهربازی و سایر وسائل سرگرمی و گذران اوقات فراغت گروههای مختلف سنی استفاده کننده در پارکها رعایت ضوابط و استانداردهای فنی سازمانهای ذیربط الزامی بوده و شهرداری و سایر سازمانهای اداره کننده موظف به کنترل و بازرسی همیشگی و مستمر تاسیسات و تجهیزات مربوطه می باشند .
8-10-2- ضوابط مربوط به سازه های موقت :
در هر یک از پارکهای شهر با عملکرد ناحیه ای و شهری می توان سطحی از پارک را برای ایجاد
سازه های موقت اختصاص داد .
– در سطح پارکهای ناحیه ای به بالا فضاهای لازم برای دایر نمودن موقتی مراکز ورزشهای تجاری .
– فضای لازم برای برگزاری نمایشگاه به مناسبتهای مختلف و در زمینه های گوناگون نظایر نمایشگاه کتاب ، نمایشگاه تولیدات اقتصادی در پارکهای با عملکرد شهری که جنبه عام المنفعه داشته باشد .
– دایر نمودن چادرهای خدماتی برای ارائه برنامه های مختلف .
در احداث سازه های موقت رعایت ضوابط مندرج در ذیل الزامی است :
– راه دسترسی به این اراضی به گونه ای طراحی گردد که ورود و خروج مراجعان لطمه ای به ایمنی و آسایش سایر استفاده کنندگان از پارک وارد نیاورد و موجب اختلال در عبور و مرور نگردد .
– در نصب ساختمانهای موقت رعایت اصول ایمنی بعمل آید تا موجب بروز حوادث ناگوار چون سقوط اجزاء ساختمانی و یا بروز آتش سوزی و دیگر حوادث نشود .
9-10-2- مقررات مربوط به ساختمانهای مجاور نسبت به فضاهای باز همگانی :
– احداث زمینهای ورزشی با عملکرد محله ای در جوار پارکهای محله ای و حتی طراحی توام این قبیل فضاها بلامانع است .
– اتصال مستقیم پارکها و فضاهای سبز به سایر ساختمانهای مجاور ممنوع است و ساختمانهای همجوار اعم از مسکونی و غیره حتی بوسیله معبر پیاده از فضاهای قابل استفاده پارکها جدا شوند .
– همجواری کتابخانه های عمومی ، مهد کودک ، باشگاههای اجتماعی و فرهنگی و هنری ، شعب اداری شهرداری ، مراکز خرید جزئی ، استادیوم های ورزشی ، مراکز آب و برق و مخابرات و اتش نشانی با عملکردهای درون شهری چنانچه دارای راههای دسترسی جداگانه باشند بالامانع است .
– دسترسی پارک محله ای از طریق دو معبر سواره و پیاده تامین شود . عرض معبر اصلی از 24 متر کمتر نبوده و عرض معبر دوم از 10 متر کمتر نباشد .
– دسترسی پارک شهری از طریق 4 معبر جانبی تامین گردد که لااقل 2 معبر آن سواره باشد . حداقل عرض معبر اصلی از 36 متر کمتر نباشد . عرض معبر دوم از 24 متر کمتر نباشد و عرض معبر پیاده از 10 متر
کمتر نباشد .
– ساختمانهای واقع شده در مجاورت فضاهای باز همگانی بایستی دارای حفاظ لازم برای جلوگیری از ایجاد خطر سقوط اشیاء بوده و بایستی امنیت عابرین و وسائط نقلیه را با توجه به مشرفیت رعایت نمایند .
– رها نمودن آب ناشی از بارندگی و یا فاضلاب ساختمانها و اماکن واقع شده در همجواری فضاهای باز همگانی بر سطح این فضاها ممنوع است.
10-10-2- ضوابط و مقررات بازشوها به طرف معابر ، پارکها و میادین عمومی و املاک مجاور :
– اشراف و نورگیری بناهای عمومی و مسکونی از معابر و میادین عمومی و پارکها بلامانع است .
– اشراف و نورگیری از مالکیت مجاور برای ابنیه مربوط به این فضاها ممنوع است .
– احداث هر گونه راه عبور و مرور مستقیم ساختمانهای مجاور از پارکها و فضاهای سبز مجاز نمی باشد .
– بازشو در مرز مالکیت های همجوار ( به جز فضاهای باز عمومی و معابر ) بایستی به ترتیبی باشد که فاصله لازم ( حداقل 3 متر ) از املاک مجاور رعایت گردد .
11-10-2- ضوابط مربوط به اقامت موقت ( کمپینگ ) :
ضوابط احداث کمپینگ ها تابع ضوابط مورد عمل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است . این مشــاور نیز توصیه های زیر را پیشنهاد می نماید :
– در اراضی با کاربری کمپینگ احداث ساختمان به منظور تامین سرویسهای بهداشتی و خدماتی و اداری مورد نیاز مجموعه حداکثر به مساحت یک بیستم سطح کل آن مجاز است .
– حداکثر تعداد طبقات این گونه مراکز شامل 1 طبقه است .
– احداث زیر زمین در این مجموعه ممنوع است .
– نوع ساختمانهـای خدمـاتی و اداری مجاز عبارتنـد از : مراکـز تجـاری ، اداری ، تجهیزات شهـری
(آتش نشانی ، محل توزیع سوخت) مراکز فرهنگی ( کتابخانه ، سالن نمایش ، سینما و نمایشگاه ) و مراکز ورزشی .
– نصب چادر و احداث سوئیت ( تا حداکثر 40 متر مربع مساحت زیر بنا ) تحت شرایط مجاز است .
– محل استقرار هر واحد سوئیت و یا چادر بایستی حداقل دارای 4 متر فاصله از دیگر واحدها باشد .
– شبکه مناسب جهت عبور وسائط نقلیه مورد نیاز مجموعه پیش بینی گردد .

11- 2- ضوابط و مقررات در کاربری ورزشی
1-11-2- منطقه بندی اصلی :
– فعالیتهای مختلف ورزشی در این نوع کاربری بر حسب تقسیمات مختلف شهری ( محلات ، نواحی و مراکز شهری ) مجاز است . این تاسیسات بصورت زمینهای تفریحی بازی کودکان ورزشهای سبک ، زمینهای بزرگ ورزشی ،استادیوم ها ، استخر شنا ، سالنهای سرپوشیده و مجتمع های عظیم ورزشی می باشد .

2-11- 2- ضوابط مربوط به تفکیک و نحوه استفاده از زمین :
– جهت هر محله حداقل 5000 متر مربع زمین ورزش یا یک متر مربع سرانه زمین در نظر گرفته میشود .
(در مقیاس ناحیه 10000 متر مربع و در مقیاس منطقه 2 هکتار خواهد بود .
– حداقل مساحت لازم جهت احداث زمین فوتبال در سطح ناحیه 8250 متر مربع ( 75*110 متر ) می باشد .
– حداقل زمین مورد نیاز جهت احداث باشگاههای ورزشی 2000 متر مربع است ،جهت احداث زورخانه ها حداقل 500 متر مربع مورد نیاز است .
– برای احداث کلیه رشته های مختلف ورزشی ضوابط سازمان تربیت بندی و تفریحات سالم بایستی رعایت گردد.

3-11-2- ضوابط دسترسی ها :
– مراکز ورزشی در کلیه سطوح شهری بایستی از طریق دو گذرگاه عابر پیاده و سواره دسترسی داشته باشند .
– ورودی یا بر اصلی مراکز ورزشی در کلیه سطوح شهری بایستی به اصلی ترین گذرگاه در آن سطح از تقسیمات شهری دسترسی داشته باشد .
– مراکز فوق با رعایت حداقل گذرگاههای بعرض 12 متر ، 16 متر و 20 متر بترتیب در سطوح محلات ، نواحی و مراکز شهری بایستی در 4 طرح دسترسی داشته باشند .
4-11-2- ضوابط پارکینگ :
– برای مراکز ورزشی ، میادین ، استادیومها به ازاء هر 20 نفر تماشاچی یا 100 متر مربع زمین یک واحد پارکینگ مورد نیاز است . در این مراکز ، رعایت ضوابط احداث پارکینگهای عمومی الزامی است .
– مساحت پارکینگ در این کاربری 25 متر مربع به ازاء هر وسیله نقلیه است و کلیه مفاد در کاربری آموزشی لازم الاجرا است .

5-11-2- ضوابط مربوط به احداث ساختمان
– احداث ساختمان و تاسیسات ورزشی بر اساس ضوابط و مقررات سازمان تربیت بدنی در سطح مختلف شهری خواهد بود.
– بهر حال احداث تاسیسات لازم جهت تهویه هوا و جلوگیری از خطرات احتمالی از قبیل وسائل اتفاء حریق ، خروجی های اضطراری و . . . بویژه در سالنهای سرپوشیده الزامی است .
– حداقل 10% از فضای ورزشی باید اختصاص به فضای سبز و درختکاری داده شود .
– دیوار ســازی اطراف اراضـــی ورزشی و میادین بایستی به ارتفاع 5/1 متر دیوار چینی (آجر و سنگ ) و تا ارتفاع 2 متر نرده کشی شود .

6-11-2 – ضوابط ساختمانی مراکز ورزشی :
– احداث بنا و ساختمانها و تاسیسات ورزشی که توسط سایر سازمانهای خصوصی و سازمانها و موسسات عمومی بعنوان مجتمع های ورزشی باشگاههای ورزشی ، سالنهای سرپوشیده و مکانهای ورزشی احداث می گردد که شامل مقررات زیر است :
– احداث بیش از 10 درصد زیر بنای همکف در مجتمع های ورزشی که برای ورزش در فضاهای باز و میدانی مورد استفاده قرار می گیرند مجاز نمی باشند .
– احداث بنا در باشگاههای ورزشی و قطعاتیکه برای احداث سالنهای سرپوشیده در نظر گرفته می شود ، در همکف از 40 درصد تجاوز ننماید .
– حداکثر تعداد طبقات دو طبقه و تراکم ساختمانی حداکثر 80 درصد تعیین می گردد .

– رعایت ضوابط و مقررات مورد عمل سازمان تربیت بدنی در طراحی نقشه های اجرائی الزامی بوده و کلیه نقشه های مربوطه باید به تایید دفتر فنی سازمان تربیت بدنی رسیده باشد .
– شهرداری زمانی مجاز به صدور پروانه ساختمانی می باشد که تصویب نامه طرحهای ساختمانی ضمیمه در خواست صدور پروانه باشد .
– اعمال ضوابط ساختمانی در رابطه با رعایت مسائل اقلیمی ، طراحی های خاص برای معلولین ، مسائل خاک شناسی و تکتونیک و نیز طراحی و احداث بنا با توجه به خطرات احتمالی زلزله الزامی است .
– در استادیوم های ورزشی که محل انجام مسابقات هستند بازاء هر 30 نفر گنجایش تماشاگر یک واحد پارکینگ باید تامین گردد .
12- 2- ضوابط و مقررات در کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری
1-12-2- منطقه بندی اصلی :
– منظور از تاسیسات شهری که در این نوع کاربری مجاز است بشرح زیر می باشد :
تاسیسات مربوط به شبکه آبرسانی ، مخازن آب ، تصفیه خانه ، چاههای آب ، محل نگهبانی ، تاسیسات مربوط به شبکه برقرسانی ، مولدها ، نیروگاهها ، ایستگاههای اصلی و فرعی و محل نگهبانی ، تاسیسات مربوط به شبکه گازرسانی ، ایستگاههای تبدیل فشار و محل نگهبانی ، تاسیسات مربوط به فاضلاب ، حوضچه های بازدید و تصفیه و محل نگهبانی ، شبکه لوله کشی نفت یا سوختهای مشابه ، مخازن اصلی سوخت و محل نگهبانی ، پمپ بنزین و گازوئیل و یا محل انتقال سوخت ، تاسیسات عمومی شهری از قبیل کشتارگاه ، گورستان و غسالخانه ، حمامهای عمومی ، میادین بار و تره بار ، ترمینالهای مسافری و کامیونداری ، بازارهای بزرگ فروش، میدان فروش دام ، آشیانه آتش نشانی ، بازار روز ، دفاتر پست و تلگراف و تلفن ، محل دفع و تخلیه زباله و تاسیسات مشابه .
2-12-2- اجزاء منطقه بندی اصلی :
– احداث شبکه لوله کشی ، کانالها ، منتقل کننده ها ، حوضچه های بازدید ، ایستگاههای زیرزمینی در مسیر خیابانها و گذرگاههای موجود یا تصویب شده دارای کاربری تاسیسات شهری هستند که در این زمینه برای هر یک از شبکه های جدید بایستی با طرح شبکه هائیکه قبلاً احداث شده هماهنگ گردد .
– کلیه تجهیزات شهری مذکوردر کلیه کاربری های زمین پس از تامین مقررات ساختمانی هر حوزه از کاربری و ملاحظات ایمنی و حفاظتی و جلوگیری از آلودگی محیط زیست مجاز است .
– احداث مولدهای برق اضطراری و مخازن سوخت کمتر از 6000 لیتر در کلیه کاربری ها با رعایت حریمهای حافظتی و ایمنی و مقررات ساختمانی مجازست .
– احداث ساختمانهای اصلی و مرکزی اداری مربوط به هریک از تجهیزات شهری فقط در کاربری اراضی دولتی ،اداری و مختلط تجاری – اداری مجاز است .
– احداث و توسعه تجهیزات شهری متعلق به بخش خصوصی در هر زمین و در هر نوع کاربری فقط برای رفع نیازمندیهای مجاز در همان زمین وکاربری با رعایت مقررات و ملاحظات ایمنی وحفاظتی و آئین نامه های مربوطه از سازمانهای ذیربط مجازست .
– اراضی مربوط به حریمهای حفاظتی ، ایمنی و تاسیسات مربرط به مسیر انتقــال نیــرو ،کانالـها و مسیل ها، قنوات و سایر تاسیــسات جزء کاربری تاسیسات شهری محسوب میشــود . کلیه حریمهای فوق در بخش ضوابط و مقررات ویژه تعیین میشود .
– احداث حمام عمومی در کاربری بهداشتی و درمانی و احداث سینما و هتل و رستوران در کاربری تاسیسات شهری با رعایت کلیه ضوابط و مقررات مربوط به همان کاربری مجازست .
– احداث تاسیسات توریستی و اردوگاههای مسافرتی شامل محل اطراق ، فضای باز ، هتل ، مهمانسرا ، دفاتر خدماتی ، رستوران و سرویسهای بهداشتی و توالت عمومی ، تاسیسات ورزشی ، کتابخانه و مسجد در صورت لزوم که در طرح تفصیلی پیش بینی نشده باشد ، در کاربری تاسیسات شهری مجازست . مشروط بر اینکه کلیه مقررات مربوط به کاربری اردوگاه و تاسیسات پذیرشی رعایت گردد .
3-12- 2- ضوابط مربوط به تفکیک و نحوه استفاده از زمین :
– تخصیص زمین جهت تاسیسات شهری از قبیل گورستان ، کشتارگاه، پست های فشارقوی و ضعیف ، منابع آب ، اردوگاهها ، و غیرو ، بر اساس مساحتهای مشخص شده از سوی سازمانهای ذیربط از قبیل شرکت سهامی برق منطقه ای ، شرکت سهامی آب منطقه ای ، شرکت مخابرات ، شرکت نفت ، شرکت گاز ، وزارت ارشاد اسلامی ، دفتر فنی استانداری و . . . غیرو می باشد .
4-12-2- ضوابط دسترسی ها :
– دسترسی به کشتارگاه ، گورستان ، ترمینالهای مسافرتی و کامیونداری ، بازار روز میادین تره بار و میوه ، پمپ بنزین ، مخازن سوخت ، آشیانه آتش نشانی و ازاین قبیل در سطوح ناحیه و مراکز شهری به بالاترین درجه خیابان اصلی در آن ناحیه و مرکز شهر با حفظ جوانب ایمنی و حفاظتی ضروریست .
– دسترسی تاسیسات شهری مربوط تاسیسات زیربنائی از قبیل منابع آب ، پستهای توزیع و تقویب نیرو ، تلفن و گاز و غیر و . . . در سطوح مختلف محلات ، نواحی و مراکزشهری چنانچه به گذرگاه اصلی امکان پذیر نباشد ، به بالاترین درجه خیابان با حفظ جوانب ایمنی و حفاظتی ضروریست .
5-12- 2- ضوابط پارکینگ :
– احداث یک واحد پارکینگ به ازاء100 متر مربع زمین تاسیسات شهری لازمست .
– احداث پارکینگ و فضای لازم جهت دسترسی به پستهای توزیع و تقویت نیرو ، آشیانه آتش نشانی و غیرو به حالت انتظار الزامی است .
6-12- 2- ضوابط مربوط به احداث ساختمان :
– برای احداث کشتارگاه تا 40% سطح زمین جهت احداث سالن و دفاتر و انبار و غیرو مجازست . داشتن سیستم فاضلاب مناسب و کامل و تامین آب الزامی است.
– ساختمانهای اداری و دفاتر در تاسیسات شهری ترجیحاً در یک طبقه با رعایت ضوابط بهداشتی و ایمنی الزامی است .
– احداث آشیانه آتش نشانی و ساختمان اداری و اسناد تا حد 50% از سطح زمین مجازست سیستمهای توقف انتظار در مراکز پر جمعیت بویژه بازار از این مقررات مستثنی است .
– احداث توالت های عمومی فقط در داخل پارکها ، و فضاهای سبز و در زیر زمین با رعایت جدی اصول بهداشتی از نظر رفع بو و فاضلاب الزامی است .
– رعایت کلیه ضوابط و مقررات ساختمانی که از سوی سازمانهای ذیربط از قبیل دفتر فنی استانداری ، وزارت نیرو ، وزارت نفت ، شرکت گاز ، شرکت مخابرات ، سازمان بهداشت محیط ، سازمان محیط زیست و غیرو الزامی است .
– احداث حداقل 50% از قطعات زمین مربوط به تاسیسات عمومی شهری از قبیل کشتارگاه ، میادین و پایانه ها و غیرو جهت فضای سبز و فضای باز جهت حرکت وسائط نقلیه و درختکاری و غیرو الزامی است .
– مسیر انتــقال نیرو و قنوات و سایر تاسیسات ترجیحاً بصورت فضای سبز یا احداث گذرگاههای حداکثر تا درجه 2 مجاز است .
– احداث حداقل یک کیوسک تلفن ، باجه و صندوق پست و تابلوی نصب پوستر و آفیش در راسته پیاده رو و در مراکز محلات و نواحی و مراکز شهری الزامی است .
– احداث شیر برداشت آتش نشانی با شعاع 150 متر در تقاطعها و کوچه ها با رعایت ضوابط ویژه تاسیسات زیر بنائـی الزامی است .
– احداث فضای سبز و درختکاری و گلکاری (بصورت پارک ) بر اساس طرح قبلی برای گورستان ها الزامی است.
– در سایر تاسیسات و تجهیزات شهری بر حسب مورد احداث فضای سبز و درختکاری الزامی است ، باستثناء پستهای برق، تلفن و باجه های پست و تلفن .
– نصب تابلوی خطر و علامت نام و غیرو مشروط بر اینکه از 2 متر مربع بیشتر نباشد مجازست .
– دیوارسازی بر اصلی تاسیسات عمومی نظیر کشتارگاه ، آشیانه آتش نشانی ، گورستان ، میادین بار ، ترمینالها ، بایستی به ارتفاع 5/1 متر دیوار چینی ( آجر و سنگ ) و تا ارتفاع 5/2 متر نرده کشی شود .
13-2- ضوابط و مقررات در کاربری نظامی و انتظامی
1-13-2- منطقه بندی اصلی :
– در این نوع کاربری منظور از تاسیسات نظامی پادگانهای رزمی و آموزشی متعلق به ارتش جمهوری اسلامی ایران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، قرارگاهها ، پاسگاههای مربوط به نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی ایران، کلانتری ها و سایر مراکز بسیح اقشار و سایر مراکز آموزشی نظامی و انتظامی می باشد .
2-13-2- اجزاء منطقه بندی اصلی :
– استفاده های مجاز در این نوع کاربری ها بر حسب ضرورت و نیازهای اینگونه مراکز شامل ساختمانهای اصلی ، اداری ، استراحتگاهها ، خوابگاهها ، رستوران ، آشپزخانه ، نمازخانه ، کتابخانه و سایر سرویسهای بهداشتی ، حمام، تاسیسات مربوط به اسلحه خانه ، انبار و لوازم و مهمات، توقفگاه موتوری ، آشیانه وسائط نقلیه ، پرچمهای دیده بانی و کلیه تاسیسات مشابه می باشد .

3-13-2- ضوابط دسترسی و پارکنیگ ها :
– ضوابط عمومی مربوط به نحوه ساختمان ، پارکینگ ها و دسترسی ها و سایر ضوابط برای اینگونه کاربریها بر حسب مورد بر اساس ضوابط و مقررات سازمانها و ارگانهای وابسته خواهد بود که در این ضوابط و مقررات در صورت لزوم جهت هماهنگی با محتوی طرح تفصیلی در کمیسیون ماده پنج و کمیته فنی مربوطه مورد بررسی قرار خواهند گرفت .
4-13-2- ضوابط مربوط به احداث ساختمان :
– پاسگاهها و قرارگاههای مربوط به پلیس راه ، ژاندامری جمهوری اسلامی ایران و سایر ایستگاههای بازرسی در جاده های خارج شهر تا زمانیکه خارج از محدوده مصوب طرح جامع قرار دارند ، مشمول کاربری انتظامی و نظامی داخل شهرها واقع نخواهند شد .
– اجرای بخشنامه ها و دستورالعملهای صادره از سوی وزیر محترم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و وزیر مسکن و شهرسازی و وزارت دفاع مبنی بر انتقال تدریجی مراکز نظامی به خارج از حریم شهرها الزامی است . بنابراین احداث تاسیسات آموزشی نظامی از قبیل پادگانهای آموزش همگانی با رعایت ضوابط ویژه اینگونه پادگانها در خارج از محدوده شهر الزامی است .
14-2- ضوابط و مقررات در کاربری باغات و اراضی مزروعی :
– کلیــه فضاهای درختکاری شده ، باغات میوه ، تاکستانها و توتستانها ، نخلستانها و از این قبیل اراضی محصور شده یا محصور نشده که بر طبق رای کمیسیون تشخیص ماده 12 قانون زمین شهری باغ تشخیص داده شده است مشمول این نوع کاربری میشوند .
– کلیه اراضی مزروعی و کشاورزی شده اعم از صیفی کاری ، سبزیکاری ، جالیز ، اراضی دیم و آبی که بر طبق رای کمیسیون تشخیص ماده 12 قانون زمین شهری اراضی مزروعی تشخیص داده شده باشد ، مشمول این نوع کاربری می شوند .
– حفظ و حراست اراضی مزروعی و باغات در داخل شهر الزامی است ، بنابراین رعایت مفاد بخشنامه قانون نحوه افراز و تفکیک اراضی باغات و مزروعی داخل حریم شهرها ( مصوبه شورایعالی شهرسازی و معماری ایران ) لازم الاجرا است .
– حداقل مساحت بتفکیک باغات 2000 متر مربع و اراضی مزروعی 10000 متر مربع است .
– حداکثــر سطح زیربنای احداثی در باغــات و اراضی مزروعی 150 متر مربع و حداکثـــر در دو طبقه خواهد بود . برای قطعات کمتر از حد نصاب که قبل از تصویب قانون تفکیک شده اند حداکثر 10% مساحت اختصاص به زیربنا در یک طبقه داده خواهد شد مشروط بر اینکه از 150 متر مربع زمین تجاوز نکند .
– احداث گلخانه و تاسیسات مربوط به نگهداری و پرورش گل و گیاهان زمینی و بارور در اراضی باغات و مزروعی مجاز است در اینحالت حداکثر تا 40% سطح کل زمین جهت تاسیسات نگهداری گل و گلخانه بصورت سرپوشیده و حداکثر تا 50% ارتفاع در زیرزمین گلخانه مجاز است .
– احداث تاسیسات مربوط به باغداری و کشاورزی از قبیل انبار ، موتور خانه و سایر تاسیسات شامل زیربنا نخواهد شد مشروط بر اینکه مجموع سطح زیربنا این تاسیسات از 50 متر مربع تجاوز ننماید .
– کلیه مقررات مربوط به مهار ارتفاع و پیش آمدگی ساختمان و حیاط خلوت موضوع بندهای قبلی مربوطه در کاربری مسکونی لازم الاجرا است .
– فروش تولیدات و محصولات در محل باغات و اراضی مزورعی بدون اخذ مجوز تجارتی مجازست . در این حالت احداث تاسیسات سرپوشیده بصورت موقت یا آلاچیق و مشابه آن بلامانع است .
– احداث تاسیـسات صنعتی ، انبارکردن کالاها ، کارگاهها و سایر فعالیتهــای مشابه از قبیل تعمیرات وسایط نقلیه و پارکینگ و . . . در باغات و اراضی مزروعی مجاز نیست مگر اینکه در رابطه با فعالیتهای کشاورزی و باغداری و مربوطه به مالک باغ باشد .
– چنانچه دسترسی از گذرگاههای پیشنهادی در طرح تفصیلی برای باغات و اراضی مزروعی پیش بینی نشده باشد ایجاد دسترسی حداقل با یک گذرگاه 10متری اختصاصی مجازست .
– حصارکشـــی در اراضی مزروعی با استفاده از پرچینی نرده کشی ، درختکاری یا بصورت احداث جوی آب یا هر گونه عارضه ای که در معابر و گذرگاهها و مالکیتهای همجوار صدمه ای و خسارتی ایجاد ننماید مجازست .
– آبیاری باغات و اراضی مزورعی از شبکه آبرسانی شهر بکلی ممنوع است مگر با کسب مجوز از شهرداری و سازمان آب برای باغات کمتر از 5000 متر مربع .
15-2 – ضوابط مربوط به پارکینگهای عمومی :
– احداث پارکینگهای انتظار برای انواع کاربریهای اراضی ( اداری ـ تجاری ـ مسکونی ) به میزان یک دهم پارکینگهای لازم ضروری است . این پارکینگها نباید مزاحم تردد پیاده و سواره دسترسیهای همجوار گردد .
– در منطقه اداری ـ تجاری و برای کاربریهای عمومی واقع در منطقه مسکونی باید مسیر سرویسها بطور مشخص طراحی گردند .
1-15-2- ضوابط مربوط به پارکینگهای عمومی :
– حداقل فاصله ورودی و خروجی پارکینگهای عمومی از تقاطع خیابانهای درجه یک و دو با یکدیگر
140 متر و تقاطع خیابانهای اصلی و فرعی با یکدیگر 100 متر است .
– در ساختمانهای دارای کاربری مختلط تعداد پارکینگهای مساوی مجموع تعداد پارکینگهای لازم برای هر کاربری می باشد .
– دسترسی مستقیم و عمومی پارکینگهای عمومی به خیابانهای اصلی ( 24 متر به بالا ) مجاز نمی باشد .
2-15-2- ضوابط مربوط به پارکینگهای عمومی و چند طبقه :
– احداث پارکینگهای عمومی و چند طبقه در منطقه تجاری ، فرهنگی و سایر مناطق باید بر اساس طرحهای مشخص که به ترتیب به تصویب شهرداری در مورد پارکینگهای عمومی یک طبقه و اداره کل مسکن و شهرسازی در مورد پارکینگهای عمومی چند طبقه برسد و در چهارچوب استانداردها مجاز خواهد بود .
3- محدوده های پیشنهادی و ضوابط و مقررات در محدوده استحفاظی و تحت نظارت شهرداری
1-3- محدوده های پیشنهادی ( محدوده قانونی ، خدماتی و حریم شهر )
بر طبق مصوبه موجود در خصوص تعاریف محدوده قانونی و حریم استحفاظی شهرها ، مورد عمل قانون زمین شهری الحاقی به آئـین نامه اجرائـی زمین شهری ، به استناد ماده 17 قانون زمین شهری مصوبه 10/12/67 هیئـت وزیران ، محدوده های قانونی شهر و حریم استحفاظی بشرح زیر مشخص و تعریف میگردد . که بر اساس آن نقشه های محدوده تهیه میشود .
1-1-3- محدوده قانونی :
محدوده قانونی شهرها مورد عمل قانون زمین شهری محدوده ایست که مطابق تبصره یک ماده 4 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب 1362 تعیین میشود .
تبصره 1 : تعیین محدوده شهری به پیشنهاد شورای شهر و تصویب وزارت کشور و مسکن و شهرسازی خواهد بود . بدیهی است در تصویب محدوده مزبور طرحهای جامع معتبر شهرها لحاظ خواهد شد .
توضیح اینکه بر اساس دستور العمل شماره 2334/3 مورخ 27/7/75 معاونت محترم شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی این محدوده تا تصویب نهایی مورد عمل قرار نمی گیرد و در طرح جامع منعکس نخواهد شد و پس از آن بر اساس دستورالعمل عنوان شده به تصویب مراجع ذیربط خواهد رسید . لازم به ذکر است که محدوده قانونی مصوب موجود شهر پاسخگوی محدوده های پیشنهادی طرح جامع می باشد .
2-1-3 – محدوده خدماتی :
محدوده خدماتی پیشنهادی جهت دوره دهساله طرح تفصیلی ، با توجه به سیاستهای توسعه شهری مبتنی بر رشد درون زا و استفاده از ظرفیتهای موجود بر اساس ساماندهی لبه های محدوده دایر شهری به انضمام توسعه جدید پیش بینی شده در محـدوده آماده سازی اراضی شمالغرب می باشد بدین ترتیب با عنایت به نقشه ارائـه شده محدوده قانونی پیشنهادی در سمت شــرق منطبق بر مسیل موجود ( کانال قوژد ) ، در سمت شمال شرق برکاربریهای خدماتی پیش بینی شده در محل ورودی و ساخت و سازهای موجود و در سمت شمالغرب بر اساس محدوده طرح آماده سازی تهیه شده می باشد . لازم به ذکر است که محدوده خدماتی در پنجساله اول نیمی از اراضی آماده سازی به میزان 55 هکتار را در برگیرد .
محدوده خدماتی پیشنهادی در سمت غرب شهر منطبق بر بیمارستان احداث شده و بولوار کمربندی موجود و در سمت جنوب و جنوب غرب نیز منطبق بر ساخت و سازهای موجود شهری تعیین گردیده است .
‏لازم به ذکر است که با عنایت به واگذاریهای انجام شده در محدوده شمالشرق شهر جهت استقرار خدمات آموزش عالی شامل دانشگاه آزاد ، پیام نور و مرکز آموزش فنی و حرفه ای بر اساس مصوبه کمیسیون ماده پنج ، محدوده فوق به وسعت 36 هکتار بصورت ناپیوسته در داخل محدوده خدماتی پیش بینی گردیده است .
بر این اساس مساحت کل محدوده خدماتی پیشنهادی طرح جامع با توجه به جداول ارائـه شده به میزان 1416 هکتار تعیین گردیده است .
3-1-3- محدوده استحفاظی :
حریم استحفاظی موضوع قانون زمین شهری عبارت است از حریم مصوب شهرها که در برگیرنده محدوده قانونی و در اجرای ماده 99 قانون شهرداری تعیین می شود .
بر این اساس محدوده استحفاظی تحت نظارت شهرداری و یا به عبارت دیگر حریم شهر کاشمر بر اساس نقشه ارائـه شده با عنایت به نقطه نظرات مطروحه طی جلسه مورخ 26/9/80 شورایعالی شهرسازی معماری کشور و تصویب نهایی طی جلسه کمیته فنی مورخ 18/2/81 تعیین گردیده است و دارای وسعتی بالغ بر 4700 هکتار می باشد که دو روستای فروتقه و تربقان و نیز برخی خدمات مقیاس شهری و فراشهری را در بر می گیرد و با توجه به جهات چهارگانه به شرح ذیل تعیین گردیده است .
1- از سمت شمال تا فاصله 2 کیلومتری محور کاشمر – ریوش از محل میدان سید مرتضی
2- از سمت شرق تا منطبق بر مسیل و محور ورودی جدید از سمت شادمهر به فاصله 3 کیلومتر از محل محدوده خدماتی پیشنهادی طرح جامع و به عمق 500 متر بعد از حریم جاده .
3- از سمت جنوب شرقی منطبق بر محور ورودی قدیم به فاصله 2500 متر از محل میدان ورودی و محدوده خدماتی طرح جامع شامل روستاهای تربقان و فروتقه .
4- از سمت غرب تا فاصله 12 کیلومتری محور کاشمر – خلیل آباد .
5- از سمت جنوب به فاصله 500 متر بعد از محدوده خدماتی طرح جامع و حریم کمربندی جنوبی
6- از سمت شمالغرب به فاصله یک کیلومتر بعد از محدوده خدماتی طرح جامع در محل اراضی آماده سازی فرهنگیان .
برای تعیین و تشخیص این محدوده سعی بر آن بوده که تا عناصر و عوامل طبیعی ، یا ساخته شده ( نهر ، سیل یا جاده مواصلاتی و مسیر قنوات و . . ) بعنوان لبه ها و خطوط این محدوده مورد عمل قرار گیرد .
ضوابط و مقررات احداث بنا در محدوده استحفاظی در ادامه ارائـه خواهد شد .
2-3- ضوابط و مقررات مربوط به محدوده استحفاظی و حریم شهر در طرح جامع کاشمر
با توجه به نقشه و حدود محدوده بشرح زیر تعیین میشود . در محدوده استحفاظی و حریم شهر کاشمر احداث تاسیسات مورد نیاز زیر مجاز می باشد :
– اراضی کشاورزی و مزروعی ، باغات و فضاهای درختکاری و نهالستان ها .
– احداث واحدهای مسکونی روستائیان و ساکنین در محدوده استحفاظی ، بر طبق فرهنگ و شیوه زندگی آنها با نظر جهاد سازندگی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی .
– احداث تاسیسات نگهداری دام و احشام حداقل 5 کیلومتر فاصله از محدوده شهر .
– تاسیسات آموزشی ، بهداشتی و تجارتی و کارگاههای حرفه ای برای روستائیان ساکن داخل محدوده استحفاظی و در محدوده روستاها ( این محدوده از سوی جهاد سازندگی تعیین می شوند ) .
– احداث جاده های روستائی جهت دسترسی حداقل بعرض 15 متر با حریم 20 متر با نظر شهرداری و اداره راه و ترابری و جهاد سازندگی .
– تاسیسات مربوط به نگهداری و پرورش ، کشتار و فروش مرغ ماکیان ، پرورش ، ماهی .
– احداث تاسیسات ومستحدثات مربوط به فعالیتهای کشاورزی ، باغداری ، دامداری و پرورش ماکیان ، زنبور عسل و آبزیان مشروط بر اینکه کلیه ضوابط زیست محیطی و حریم های حفاظتی با کسب مجوز از سازمانهای مربوطه انجام پذیرفته باشد .
– احداث تاسیسات و مستحدثات مربوط به فعالیتهای صنعتی و خدماتی مرتبط با فعالیتهای کشاورزی ، باغداری ، دامداری ، پرورش ماکیان ، زنبور عسل و آبزیان از قبیل احداث واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی ( موافقت اصولی های صادره جهاد سازندگی ) احداث سردخانه ، انبارهای نگهداری تولیدات محصولات صنعتی فوق و کشاورزی و علوفه ، تعمیرگاهها و کارگاههای مربوط به تعمیرات ماشین آلات کشاورزی و از این قبیل مشروط بر اینکه کلیه ضوابط فنی و زیست محیطی رعایت گردد.
تبصره (1) : احداث واحدهای کشت و صنعت در قالب طرحهای کلی و مجتمع قبلاً به تصویب کمسیون ماده پنج باید برسد .
– تاسیسات مربوط به پرورش و چرای اسب ودام ، شامل انبارهای علیق و تاسیسات جانبی از قبیل بازار فروش دام ، میدان های اسب دوانی و سوارکاری و از این قبیل .
– انبارهـای مربوط به تولیــدات و محصــولات کشاورزی و باغداری ،انبار سموم و بذر مربوط به سازمان تعاون روستائی و جهاد سازندگی برای روستائیان .
– احداث تاسیسات و مستحدثات مهم و بزرگ مرتبط با شهر و منطقه که بر حسب ضوابط و قوانین بایستی در خارج از محدوده شهر احداث گـــردد . از قبیل نیروگاههای برق ، دکل ها و پست های مربوط به انتقال نیروی برق ، مخازن و تاسیسات منابع آب ، تصفیه خانه فاضلاب (طبق مقررات حداقل 6 کیلومتر خارج از شهر ). سیلوها ، انبارهای سموم ( شرکت تعاونی روستایی ) ، سردخانه های میوه و مواد غذایی ( بالای صفر و زیر صفر ) با ظرفیتهای بیش از 5000 تن ، تاسیسات و ذخائر مخازن نفت و مواد سوختنی ( مشروط بر اینکه حداقل 5 کیلومتر از محدوده شهر فاصله داشته باشد ) ، پستهای بازرسی نیروهای انتظامی و نظامی ، استقرار کلیه این تاسیسات قبلاً بایستی به تصویب کمسیون ماده پنج برسد .
– احداث و توسعه راههای اصلی فقط طبق طرح جامع و محدوده استحفاظی شامل جاده های بین شهری و راههای روستایـی خواهد بود . هر گونه توسعه این راهها و انشعاب و دسترسی به واحدهای مسکونی ، خدماتی و صنایع بایستی قبلاً به تایـید شهرداری و اخذ مجوز از بخشداری مرکزی باشد .
– توسعه واحدهای مسکونی روستایـی ، شهری و شهرک سازی و . . . اکیداً ممنوع می باشد . احداث بنا و توسعه واحدهای مسکونی روستایـی فقط در داخل محدوده روستاها که قبلاً توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و شورای تصویب طرحهای هادی روستاها به تصویب رسیده است مجار می باشد .
– در کلیـه موارد فوق رعایت ضوابط ساختمانــی و سایر مقررات مربوطه از سوی سازمانهای ذیربط بویژه سازمان حفاظت محیط زیست الزامی است.
– محدوده استحفاظی و تحت نظارت شهرداری عموماً بایستی برروی عوارض ، تاسیسات و علائم دائمی از قبیل مسیل ها ، نهر آب ، خط الراس ارتفاعات یا محور جاده ها قابل تشخیص باشد . در این حالت شهرداری ملزم به تعیین و تشخیص خط محدوده استحفاظی ( و محدوده های دوره اول و دوره دوم طرح توسعه و عمران ) برای ساکنین و سازمانهای ذیربط گردد .
4- ضوابط و مقررات احداث گذرگاهها و خیابانها
1 – 4- تعاریف
بر اساس سلسله مراتب پیشنهادی در طرح تفصیلی شهر کاشمر گذرهـای عمومی در سطح شهر با
عملکرد های مختلف به شرح زیر تعریف می شود .
ـ معابر داخل محله
نقش معابر و دسترسیهای محله ای جذب ترافیک از محله های مسکونی و انتقال آنها به خیابانهای جمع و پخش کننده است و شامل معابر بن بست و بن باز می باشد .
ـ خیابانهای شریانی درجه 2
نقش این خیابانها جذب ترافیک خیابانهای جمع و پخش کننده و ارتباط آن با خیابانهای اصلی ( شریانی ) درجه1 می باشد .
ـ خیابانهای شریانی درجه 1
نقش این خیابانهـا جذب ترافیـک معابر داخل محله های مسکـونی و انتقال آن به خیابانهـای اصلی
درجه 2 می باشد .
ـ جاده سریع السیر یا کنار گذر
نقش جاده های سریع السیر یا کنار گذر و کمربندی کمک به شبکه داخلی شهر و گذران ترافیک عبوری و سریع و بدون تداخل با بافت داخل شهر می باشد .
2-4- ضوابط طراحی معابر
در این مبحث خلاصه ای از ضوابط مصوب طرح جامع شهر کاشمر مرور می گردد و با اشراف بر اهداف مورد نظر ، گامهای پیموده شده محاسباتی و فنون بکار گرفته شده در طراحی کامپیوتری معابر و تقاطعها و جزئیات ترافیکی تشریح خواهد شد.
معابر شهری که عبور و مرور وسایل نقلیه موتوری در آن جریان دارد به دو گروه اصلی قابل طبقه بندی است:
الف – معابر شریانی شامل خیابان های شریانی درجه 1 و خیابان های شریانی درجه 2
ب – معابر محلی یا جمع و پخش کننده
معابر شریانی معابری هستند که در طراحی و اداره آن اولویت به عبور وسایل نقلیه داده می شود و ترافیک آن از نوع عبوری است. معابر شریانی می توانند از بین نواحی شهری عبور کنند اما نباید از بین محلات شهر عبور کنند و عمدتا بترتیب تشکیل دهنده مرزهای نواحی و محلات هستند.
معابر محلی به معابری اطلاق می شود که در آن ترافیک عبوری جریان ندارد و وظیفه آن جمع و توزیع کردن ترافیک محلی در شبکه جریانی درجه دو است و همچنین دسترسی مستقیم واحدهای مسکونی، تجاری و … را تامین می کنند. در طراحی این دسته از معابر اولویت با آمد و شد پیاده و دوچرخه است.
در یک دسته بندی کلی، عرض معابر پیشنهادی شهر کاشمر به تفکیک نوع آنها بترتیب عبارتند از :
– راههای شریانی درجه یک بین 35 تا 45 متر
– راههای شریانی درجه دو بین 24 تا 35 متر
– خیابانهای محلی جمع و پخش کننده اصلی بین 24 – 16 متر
– خیابانهای محلی جمع و پخش کننده فرعی بین 16-12 متر.
قابل ذکر است درجه و نقش یک معبر تعیین کننده عرض آن محور است. لکن عکس آن صادق نبوده و عرض یک محور نمی تواند به تنهایی تعیین کننده نقش و درجه آن باشد که این نکته در طراحی و تعیین سلسله مراتب دسترسی، مدنظر قرار گرفته است.
ضوابط برای شبکه معابر شهری بشرح زیر و برای سه دسته خیابانهای شریانی درجه یک، شریانی درجه دو و محلی بشرح زیر تنظیم شده اند :
الف- خیابانهای شریانی درجه یک
معابر شریانی درجه یک ارتباط دهنده بین نواحی شهری به یکدیگر و به شبکه خارج از شهر می باشند و سرعت طرح در این خیابانها بین 80 تا 50 کیلومتر بسته به طرح هندسی، حجم ترافیک، تعداد دسترسی و مدیریت ترافیک متغیر است.
در تامین دسترسی به خیابانهای شریانی درجه یک شرایط حداقل زیر باید مد نظر قرار گیرد:
– فاصله تقاطع های هم سطحی که تمام عرض راه را قطع می کنند (چه با چراغ راهنما و چه بدون چراغ) نباید از یک کیلومتر کمتر باشد.
– هرگونه تقاطع یا دسترسی به راههای شریانی درجه یک که در طرح تفصیلی طراحی نشده است بایستی توسط کارشناسان شهرداری طراحی و به تصویب کمیسیون ماده پنج برسد.
تعداد خطوط خیابانهای شریانی درجه یک براساس حجم ترافیک ساعت طرح و ظرفیت طراحی هر خط بدست می آید در تقاطع ها برای گردش به چپ و راست نیاز به خطهای کمکی بوده و در دهانه خروجی ها و ورودی ها ، خط افزایش و کاهش سرعت لازم است. عرض مطلوب خطوط در خیابانهای شریانی درجه یک 5/3 متر و عرض حداقل 25/3 متر است. عرض خطوط کمکی هم باید هم عرض خطهای اصلی باشد ولی چنانچه محدودیتی در تامین حریم ایجاب کند، می توان عرض خط گردش به چپ را تا 3 متر کاهش داد، کاهش عرض سایر خطوط کمکی توصیه نمی شود، لذا در معابر با حریم کافی عرض خطوط بیشینه و در نواحی دارای محدودیت این مقدار حداقل درنظر گرفته شد.
ب- خیابانهای شریانی درجه دو
این خیابانها بعنوان خیابانهای جمع و پخش کننده ناحیه ای با نقش جابجائی و دسترسی تامین کننده ارتباط بین خیابانهای محلی و شریانیهای درجه یک می باشند و شبکه اصلی ارتباطات درون شهری را تشکیل می دهند . سرعت مجاز حرکت وسایل نقلیه در راههای شریانی درجه دو بین 40 تا 60 کیلومتر در ساعت تعیین می شود. سرعت طرح مناسب و شکل شبکه بر اساس اهمیت نسبی نقش دسترسی و جابجایی و عرض سواره رو بر اساس حجم ترافیک ساعت طرح تعیین می گردد. عرض خطوط عبوری مثل خطوط عبوری راههای شریانی درجه یک خواهد بود.
ج- خیابانهای جمع و پخش کننده محلی
در آن دسته از خیابانهایی که در داخل محلات شهر نقش جمع و پخش کننده ترافیک را دارند و دارای حداقل ترافیک عبوری هستند به منظور پایین نگاه داشتن سرعت باید از قرار دادن امتدادهای مستقیم طولانی خودداری گردد. حداکثر طول مستقیم برای سرعت طرح 30 کیلومتر 100 متر و برای سرعت طرح 40 کیلومتر 150 متر است. در صورتیکه طول مستقیم راه بیش از این ارقام باشد بایستی با تقاطع های 90 قوس های کم با تقاطع های میدانی و شبه میدانی آنها را شکست.
تعداد خطوط سواره رو خیابانهای محلی مسکونی (بدون درنظر گرفتن خط پارکینگ) نباید از 2 بیشتر باشد حداقل عرض خطهای اصلی و کمکی در خیابانهای محلی 75/2 متر توصیه می شود و حداکثر آن 3 متر است. چنانچه در لبه خط، جدول وجود دارد باید 25/0 متر به حداقل خط اضافه کرد. عرض پارکینگ حاشیه ای 2 تا حداکثر 5/2 متر توصیه می شود. پیاده رو در هر دو سمت خیابان به عرض حداقل 70 سانتی متر لازم است.
3- 4- نوع تقاطع ها و دسترسی ها :
– در بزرگراه شهری ، تقاطع هم سطح با بزرگراه شهری ممنوع است ( مگر در مواردی که در طرح تفصیلی پیش بینی شده است ) .
– در شریانی درجه 1 ، تقاطع همسطح با شریانی درجه 1 با رعایت ضوابط فنی آزاد است .
– در شریانی درجه 2 ، تقاطع همسطح با شریانی درجه 2 با رعایت ضوابط فنی آزاد است .
– در کلیـه مناطـق شـهری اگر 20% پلاکهــای دو بر کوچــه بـر اسـاس طرحهای قبل از تصویب طرح تفصیلی عقب نشینی نموده باشـند و کوچه طرح جدیدی نداشــته باشد سایر پلاکهای کوچه نیز ملزم به رعایت بر اصلاحی هستند .
– در مورد قطعاتی که به خیابانهای 30 متر و بالاتر قرار دارند ، چنانچه بعلل موجه ، پیش بینی دسترسی جداگانه مقدور نباشد ، و خیابانهای مزبور فاقد خیابان دسترسی باشند با نظر کمیته فنی ( دفتر فنی و شهرداری ) اقدام می شود .
– معابری که در وضع موجود بصورت پله یا در طرح های اجرائی باین ترتیب منظور می شود الزامی به تعریض ندارند .
– فواصل تقاطع معابر اتومبیل رو تا 20 متر عرض نباید از 50 متر کمتر باشد و در سایر معابر طبق طرح جامع تعیین می شود .
– شیب خیابانهای فرعی تا 10% و خیابانهای اصلی تا 7% و جاده های سریع حداکثر 5% است .
– چنانچه در طرح های خیابان جدید الاحداثی از حد فاصل دو پلاک بگذرد و محور آن بموازات مرز دو پلاک باشد عرض خیابان با تعریض آنها بفاصله مساوی از مرز دو پلاک تامین خواهد شد .
– حداقل عرض پیاده رو خیابانها 2 متر است ولی در کاربریهای تجارتی و کارگاهها و صنایع 3 متر است .
– در صورتیـکه وضع موجود خیابان بیش از عرض پیش بینی شده در طرح جامع باشد همان عرض موجود ملاک عمل خواهد بود.
– چنانچه در امتداد نهر یا مسیلی در طرح جامع معبری پیش بینی نشده باشد عرض مشخص شده از طرف شهرداری ملاک عمل بوده و بعنوان محل عبور آب و پیاده محسوب میگردد .
– انتهای معابریکه طبق این ضوابط و طرح جامع باید دوربرگردان داشته باشند ولی بعلت ساختمان بیش از طرح جامع امکان ایجاد دوربرگردان نیست کماکان مسدود خواهد بود .
– دسترسی کوچه فقط به کوچه امکان پذیر است .
– دسترسی به خیابان جمع و پخش کننده فقط از کوچه و خیابان جمع و پخش کننده در مسافتی معادل 75-50 متر است .
– دسترسی به خیابان اصلی درجه 2 فقط از خیابان جمع و پخش کننده و یا خیابان اصلی درجه 2 در مسافتی بین 250-200 متر است .
– چنانچه دسترسی از کوچه به خیابان جمع کننده و پخش کننده بعللی مسیر نگردد کوچه می تواند مستقیماً به خیابان اصلی درجه 2 اتصال یابد و چنانچه این اتصال امکانپذیر نباشد در اینصورت کوچه می بایستی بصورت بن بست درآید و طول آن نیز از 200 متر تجاوز نکند .
– دسترسی به خیابان اصلی درجه یک فقط از خیابان جمع کننده و پخش کننده و خیابان اصلی درجه 2 و یک حداقل در مسافتی معادل 500 متر مجاز است .
– دسترسی شاهراه از خیابان اصلی درجه یک حداقل در مسافتی معادل 1000 متر .
4- 4- تعداد خطوط عبوری :
– در معابر با عرض 8 تا 16 متر یک خط رفت و یک خط بازگشت .
– در معابر شریانی درجه 2 ( 24 متری ) یک خط رفت و یک خط بازگشت هر خط دارای 2 باند .
– در معابر شریانی درجه 1 ( 36 متری ) یک خط رفت و یک خط بازگشت هر خط دارای 3 باند .
– در معابر شریانی درجه 1 ( 45 متری ) یک خط رفت و یک خط بازگشت هر خط دارای 4 باند .
– در بزرگراه تعداد خطوط عبوری حداقل به صورت 3 خط رفت و 3 خط برگشت طراحی شود .
مشخصات هر دسته از شبکه های ارتباطی در مقاطع ضمیمه این بخش ارائه گردیده است .
5- 4- ضوابط مربوط به خطوط عبور دوچرخه :
نظر به اینکه شهر کاشمر از جمله شهرهای بیش از 50 هزار نفر جمعیت است ، لذا به استناد بند 3 مصوبه مورخ 25/10/68 شورایعالی شهرسازی و معماری ایران و مقررات مربوط به بخشنامه شماره 728/8-179 مورخ
17/1/1370 در برخی از معابر شهر مسیر مخصوص عبور دوچرخه بشرح زیر پیشنهاد می گردد :
– عبور دوچرخه و موتور سیکلت در مسیر بزرگراه شهری ممنوع است .
در هر یک از معابر شریانی با عرض 24 تا 45 متر خط عبور دوچرخه و موتور سیکلت با مشخصات زیر پیش بینی شده است :
– در خیابانهای 24 متری و 36 متری دو خط عبور دوچرخه به عرض 50/1 متر . ( هر طرف یک خط ).
– در خیابانهای 45 متری دو خط عبور دوچرخه به عرض 50/1 متر ( هر طرف یک خط ) .
خطوط عبور پیاده و دوچرخه
پیاده رو و محل عبور دوچرخه می تواند در امتداد خیابانهای شریانی درجه یک قرار بگیرد به شرط آنکه کاملا توسط حاشیه ای از سواره رو جدا شده باشند و بهتر است محل عبور پیاده به صورت غیرهمسطح طراحی شود.
6 – 4- حداقل عرض سواره رو :
– معابر با عرض 8 متر
حداقل عرض مفید سواره رو 20/5 = ( 60/2 + 60/2 ) متر برای مسیر کندرو می باشد .
– معابر با عرض 10 متر
حداقل عرض مفید سواره رو 20/7 = ( 60/3 + 60/3 ) متر برای مسیر کندرو می باشد .
– معابر با عرض 12 متر
حداقل عرض عرض مفید سواره رو 20/7 = ( 60/3 + 60/3 ) متر برای مسیر کندرو می باشد .
– معابر با عرض 14 متر
حداقل عرض مفید سواره رو 40/8 = ( 20/4 + 20/4 ) متر برای مسیر کندرو می باشد .
– معابر با عرض 16 متر
حداقل عرض مفید سواره رو 80/9 = ( 90/4 + 90/4 ) متر
– معابر با عرض 20 متر ( شریانی درجه 2 )
حداقل عرض مفید سواره رو 80/10 = ( 40/5 + 40/5 ) متر
– معابر با عرض 24 متر ( شرانی درجه 2 )
حداقل عرض مفید سواره رو 40/14 = ( 20/7 + 20/7 ) متر تیپ 1
حداقل عرض مفید سواره رو 12 = ( 6+6 ) متر تیپ 2 و 3
حداقل عرض مفید سواره رو 40/12 = ( 20/6 + 20/6 ) متر تیپ 4
– معابر با عرض 30 متر ( شریانی درجه 1 )
حداقل عرض مفید سواره رو 16 = ( 00/8 + 00/8 ) متر تیپ 1
حداقل عرض مفید سواره رو 18 = ( 00/9 + 00/9 ) متر تیپ 2
– معابر با عرض 36 متر ( شریانی درجه 1 )
حداقل عرض مفید سواره رو 21 = ( 50/10 + 50/10 ) متر تیپ 1 و 2
حداقل عرض مفید سواره رو 40/22 = ( 20/11+20/11 ) متر تیپ 3
– معابر با عرض 40 متر ( شریانی درجه 1 )

حداقل عرض مفید سواره رو 24 = ( 00/12 + 00/12 ) متر
– معابر با عرض 45 متر ( شریانی درجه 1 )
حداقل عرض مفید سواره رو 37 = ( 5/13 + 5/13 ) متر تیپ 1
حداقل عرض مفید سواره رو 40/24 = ( 2/12 + 20/12 ) متر تیپ 2
– عرض موجود معابری که در طرح جامع مشخص نشده اند زمانی ملاک عمل برای تعیین عرض است که بر اساس آن حداقل 80% پلاک های دو طرف معبر ساخته شده باشد و در غیر اینصورت عرض گذرگاهها از رابطه زیر بدست می آید. رابطه زیر در بافت قدیم ، بازار مورد عمل قرار نمی گیرد .
عرض معبر
طول معبر
7- 4 – حداقل عرض پیاده رو :
– حداقل عرض پیاده رو خیابان ها 2 متر است ولی در کاربری های تجاری و کارگاهها و صنایع 3 متر است .
8- 4 – حداقل فاصله بین تقاطع ها :
– فاصله تقاطع ها در بزرگراه شهری برابر 5/1 کیلومتر است .
– فاصله تقاطع ها در شریانی درجه 1 و درجه 2 به ترتیب 600 و 400 متر است .
– فاصله تقاطع معابر اتومبیل رو تا 20 متر عرض نباید از 50 متر کمتر باشد .
9 – 4 – حداقل عرض نسبت به طول معبر :
1-9-4- معابر بن بست :
1 – حداقل عرض برای معابر بن بست 6 متر است .
2 – در صورتیکه طول بن بست بیشتر از 50 متر و کمتر از 100 متر باشد حداقل عرض آن 8 متر
تعیین می گردد .
3 – در صورتیکه طول بن بست بیشتر از 100 متر باشد حداقل عرض آن 10 متر می باشد .
4 – حداکثر طول معابر بن بست 200 متر است .
5 – در تقاطع کلیه گذرها با یکدیگر می بایست پخی ایجاد شود .
6 – میزان پخ قطعات واقع در تقاطع گذرها بر اساس یک دهم مجموع عرض دو معبر از هر ضلع
تعیین می گردد .
2-9-4- معابر بن باز
1 – حداقل عرض معابر بن باز 8 متر است .
2 – عرض معابر برای خیابانهائی که عملکرد آنها مشخص نشده بشرح زیر تعیین می گردد .
عرض معابر جمع و پخش کننده محلی حداقل 12 متر و حداکثر 16 متر می باشد .
3 – در صورتیکه طول گذرهای بن باز از 250 متر بیشتر و از 400 متر کمتر باشد حداقل عرض گذر
12 متر خواهد بود .
4 – در صورتیکه طول گذرهای بن باز از 400 متر بیشتر و از 600 متر کمتر باشد حداقل عرض گذر
14 متر خواهد بود .
5 – در صورتیکه طول گذرهای بن باز از 600 متر بیشتر باشد حداقل عرض گذر 16 متر خواهد بود .
تبصره 1 : در تقاطع کلیه گذرها با یکدیگر می بایست پخی ایجاد شود .
تبصره 2 : میزان پخ قطعات واقع در تقاطع گذرهایی که عرض یکی از آنها بیش از 6 متر باشد برابر یک دوم مجموع عرض دو معبر از هر ضلع تعیین می گردد .
تبصره 3 : میزان پخی در تقاطع معابر اصلی و بیش از 35 متر با معابر بزرگتر از 6 متر اعم از بن باز یا بن بست بر اساس 5/1 برابر عرض معبری که به معبر اصلی منتهی می شود تعیین می گردد .
د- معابر دسترسی
عرض سایر معابر سواره (راههای دسترسی) طبق جدول زیر توصیه می گردد:

جدول (3). محاسبه عرض معابر دسترسی بر اساس طول آنها
طول معبر
نوع معبر
عرض
کمتر از 50 متر
بن بست
8 – 6 متر

بن باز
10 – 8 متر
100 – 51 متر
بن بست
10 – 8 متر

بن باز
12 – 10 متر
150 – 101 متر
بن بست
12 – 10 متر

بن باز
14 – 12 متر

حداقل ابعاد دوربرگردان انتهای معابر بن بست باید دایره ای به شعاع 10 متر و ترجیحا 12 متر باشد.
10 – 4 – حداکثر شیب :
حداکثر شیب مجاز برای بزرگراه و کنار گذرهای شهری و شریانی های درجه 1 و 2 برابر 5 درصد است .
حداکثر شیب مجاز برای خیابانهای جمع و پخش کننده برابر 7 درصد است .
حداکثر شیب مجاز برای دسترسی های محله ای برابر 10 درصد است .
11 – 4 – عرض حریم و ضوابط پیشنهادی برای تعیین حریم معبر :
با استفاده به مصوبه مورخ 17/2/1369 شورایعالی شهرسازی و معماری ایران ضوابط تامین فضای سبز کنار بزرگراهها و معابر درجه 1 و 2 طرح تفصیلی بشرح زیر تعیین می گردد .
عرض های لازم برای حرائم خیابانهای واقع شده در محدوده قانونی و محدوده استحفاظی در
نقشه های طرح تفصیلی نشان داده شده است .
این حریمها لازم الاجراء می باشد عرض حریم هر دسته از شبکه های شریانی درجه 1 و 2 و بزرگراهها بشرح زیر است :
1 – خیابانهای شریانی 24 متری از هر طرف دارای 12 متر حریم فضای سبز می باشند .
2 – خیابانهای شریانی 36 متری از هر طرف دارای 18 متر حریم فضای سبز می باشند .
3 – درکنار گــذر پیشنهــادی و خیابانهای شریانــی 45 متــری از هر طرف دارای 5/22 متر حریم فضای سبز می باشند .
4 – بطور کلی هر دسته از معابر شهری که 20 متر عرض و بیشتر داشته باشند معادل 1/2 عرض آنها از هر طرف حریم فضای سبز در نظر گرفته شود .
تبصره 1 : در مورد آن قسمت از زمینهای بند 3 که قبلا تبدیل به ساختمان شده است ، کاربری فضای سبز در زمان تجدید یا افزایش بنا اعمال شده و تا آن زمان مالک از سایر حقوق مالکانه مانند هر گونه تعمیر ، فروش ، اجاره یا رهن و غیره برخوردار خواهد بود .
تبصره 2 : فضای سبزکنار گذر پیشنهادی بگونه ای طراحی شود که دسترسی اراضی طرفین از داخل بافت تامین گردد.
تقاطع همسطح محل عبور مشترک جریان های ترافیکی مختلف الجهت است و طرح هندسی تقاطع با هدف تامین ایمنی و راحتی عبور با حداکثر ظرفیت و حداقل تاخیر صورت می گیرد. اصلاح هندسی تقاطع های مسئله دار از طریق طراحی عناصری مانند خطوط کمکی گردش به چپ و راست، افزایش خطوط عبور مستقیم، جزائر ترافیکی و امثالهم صورت می گیرد. طراحی این عناصر مستلزم پیش بینی فضای کافی درحریم تقاطع است و چنانچه حریم، گنجایش این عناصر را نداشته باشد، به ناچار باید با صرف هزینه های گزاف، سطح مورد نیاز از املاک مجاور تامین شود. این وضعیت معمولا در تقاطع های بزرگراهی و خیابانهای شریانی بوجود می آید. با توجه به این واقعیت که در محل تقاطع ظرفیت هر مسیر ورودی به حدود نصف کاهش می یابد، باید تعریض سواره رو به میزان دو برابر کل عرض مفید سواره رو صورت گیرد. این اضافه عرض سواره رو، فضای کافی برای احداث خطوط کمکی گردش به چپ و راست و یا احیانا افزایش خطوط مستقیم را فراهم می کند. به عنوان مثال، چنانچه مسیر ورودی تقاطع دارای دو خط عبوری و یک خط پارکینگ حاشیه ای باشد، تعریض این مسیر ورودی باید به اندازه دو خط عبوری کامل باشد.
تعریض حریم معابر در محدوده تقاطع، مطابق شکل ( 4 ) صورت می گیرد. طول تعریض باید در حدی باشد که یک خط کمکی گردشی را در خود جای دهد. خطوط کمکی گردشی شامل یک قطعه لچکی، یک قطعه کاهش سرعت و یک قطعه انباره است و طول آن تابعی از سرعت طرح مسیر و طول صف وسایل نقلیه می باشد. چنانچه اطلاعات کافی برای محاسبه این طول موجود نباشد، می توان حداقل طول تعریض را معادل 15 برابر میزان تعریض حریم در هر طرف مسیر درنظر گرفت. علی الاصول این تعریض باید بطور متقارن و مساوی در هر دو طرف معبر اعمال شود .
در جدول ابعاد تعریض و در شکل f چگونگی انجام تعریض لازم برای تقاطع های همسطح بزرگراهی و شریانی شهری ارائه شده است.

جدول حداقل ابعاد تعریض حریم معابر در تقاطع های بزرگراهی و شریانی
عرض حریم معبر D1
(متر)
حریم تعریض شده در تقاطع D2
(متر)
طول تعریض L1
(متر)
طول لچکی L2
(متر)
20
35
100
35
25
40
100
35
30
45
100
35
35
55
150
50
45
65
150
50

شکل چگونگی انجام تعریض حریم در محدوده تقاطع ها

در کلیه تقاطع های همسطح باید میزان پخی محاسبه شده از رابطه (2)، برای برآورده ساختن ملاحظات میدان دید وسایل نقلیه نیز کنترل گردد. زیرا براساس مطالعات انجام شده، ضوابط پخی موجود (براساس حداقل شعاع گردش) ممکن است مسافت دید ایمن را تامین ننماید. تعریض پوسته ها مطابق ضوابط فوق الذکر، به دو طریق در جهت بهبود میدان دید و رفع این نقیصه عمل می نماید. اول آنکه، محاسبه پخی برای حریم تعریض شده، میزان پخی را افزایش می دهد و دوم آن که تعریض حریم اصولا باعث افزایش میدان دید و عقب نشینی پخی می گردد.
در طرح تفصیلی کاشمر سعی شد برای تامین پوسته تقاطع در بافتهای پر و قدیمی با توجه به حداقل سرعتهای گردشی مورد نیاز، کمترین تخریب به بناهای قابل نگهداری تحمیل شود و در نواحی حاشیه ای که بافتهای نیمه خالی و زمین زراعی در تقاطع قرار گرفته بود نسبت به محاسبه و طرح پخ مناسب بر اساس ضوابط پیشنهادی اقدام گردد که نتیجه طراحی مذکور، در نقشه های طرح تفصیلی ارائه شده است.

12 – 4 – پارکینگ حاشیه ای :
– احداث پارکینگ حاشیه ای در کنار بزرگراهها و کنار گذر شهری مطلقا ممنوع است .
– احداث پارکینگ حاشیه ای در کنار خیابانهای شریانی درجه 1 ( با عرض بیش از 24 متر تا 45 متر ) ممنوع است .
– حداقل عمق لازم برای پارکینگ حاشیه ای برابر 5/2 متر از لبه نهائی سواره رو می باشد .
13- 4- دوربرگردان :
– ایجاد دوربرگردان در انتهای بن بستهای با طول بیش از 50 متر الزامی است .
– برای ایجاد دوربرگردان ، با توجه به حداقل شعاع خارجی گردش خودروی سواری، یک مربع 14 × 14 درنظر گرفته می شود.
– انتهای معابریکه طبق این ضوابط و طرح جامع باید دوربرگردان داشته باشد ولی به علت ساختمان پیش از طرح جامع امکان ایجاد دوربرگردان نیست کماکان مسدود خواهد ماند .
– انتهای معابریکه طبق این ضوابط باید دوربرگردان داشته باشد ولی به علت بازگشایی های خیابانهای جمع کننده منتهی به این خیابانها هنوز تعریض ها و بازگشایی صورت نگرفته تا زمان محقق شدن آنها باز می باشد ولی در صدور پروانه پلاکهای اطراف دوربرگردان توسط شهردرای ، پیش بینی دوربرگردان و عقب نشینی های لازم اجباری است .
14- 4- مقررات مربوط به امکان ارتباط طرفین معبر :
– برای عبور عابرین پیاده از عرض خیابانهای شریانی درجه1 و کنار گذرها بایستی پل روگذر احداث گردد.
– حداقل ارتفاع پل عابر پیاده تا سطح خیابان 5 متر و با رعایت ضوابط راهنمائی و رانندگی شهر می باشد .
– عبور عابرین پیاده از عرض خیابانهای شریانی درجه 2 و جمع و پخش کننده در محلهای مخصوص
خط کشی شده با نصب چراغ راهنمائی برای عابرین پیاده مجاز است .
– توصیـه می شـود زیرگـذر برای عبور پیاده احداث نشـود ولی درصورت احداث بایستی علاوه بر پیش بینی دفع آبهای سطحی و آبهای زیرزمینی و جلوگیری از اثرات منفی رطوبت ، ازمقررات بهداشتی و مناسب برخوردار باشد.

15- 4- مشخصات و ضوابط مسیرهای مخصوص پیاده :
– حداقل عرض مسیرهای پیاده که حداکثر 50 متر طول داشته باشند 4 متر است .
– حداقل عرض پیاده روهای داخلی فضای سبز و باز و در مسیرهای اصلی6 متر و در مسیرهای فرعی
3 متر است .
16 – 4 – پیش آمدگی های مجاز :
1 – احداث پیش آمدگی و بالکن در گذرهای کمتر از 12 متر مجاز نمی باشد .
2 – احداث پیش آمدگی در خیابانهای 12 متر تا 20 متر به عمق 80 سانتیمتر و برای خیابانهای 20 متر
به بالا به عرض 100 سانتیمتر مجاز می باشد .
3 – ارتفاع پیش آمدگی نسبت به کف پیاده رو نباید از 4/2 متر کمتر باشد و سطح آن مطابق ضوابط مربوطه جزء تراکم محسوب خواهد شد .
4 – پیش آمدگی روی پخ دو گذر در محدوده سند مالکیت بمیزان حداکثر 5/1 متر عمود بر پخ و بشرط رعایت 4/2 متر ارتفاع از کف پیاده رو بلامانع است .
5 – طریق محاسبه زیربنا و تراکم پیش آمدگی در داخل فضای باز به قرار زیر است :
الف – پیش آمدگی آخرین سقف ساختمان بعنوان باران گیر جزء زیربنا محسوب نمی گردد .
ب – بالکنها و تراسهای سقف تا عمق 3 متر چنانچه سه طرف آن باز باشد یک دوم مساحت آن جزء زیربنا محسوب می گردد . بدیهی است مازاد بر عمق 3 متر تماما زیر بنا محسوب می گردد .
پ – در صورتیکه پیش آمدگی سه طرف بسته باشد دو سوم مساحت آن جزء زیر بنا محاسبه خواهد شد .
– ناودان و آب چکان می بایست حداقل 3 متر از کف معبر مجاور ارتفاع داشته و بیشـتر از 30 سانتیمتر برجستگی نداشته و از نظر ایمنی ایجاد خطر و مزاحمت نکند .
– نصب آگهی ها و اطلاعات تبلیغاتی فقط در داخل حریم مالکیت بناها مجاز بوده و عمود بر نمای ساختمانها مجاز نیست . این تابلوها می تواند تنها 12-10 سانتیمتر در داخل حریم مالکیت عمومی قرار گیرد و محل آن باید در زمان ساختمان در داخل حریم بنا پیش بینی شود .
6- حداکثر مقدار پیش آمدگی واحدهای جنوبی در سمت معبر مطابق ضوابط مربوطه می باشد و جزء تراکم ساختمانی محسوب می گردد .

17-4- ضوابط عقب نشینی
– در کلیه مناطق شهری اگر 20% پلاکهای دو بر کوچه بر اساس طرح های قبل از تصویب طرح تفصیلی عقب نشینی نموده باشند و کوچه طرح جدید نداشته باشد سایر پلاک های کوچه نیز ملزم به رعایت به اصلاحی هستند .
– معابری که در وضع موجود به صورت پله یا در طرح های اجرایی پایین ترتیب منظور می شود الزامی به تعریض ندارند.
– چنانچه در طرح جامع خیابان جدید الاحداث از حد فاصل دو پلاک بگذرند و محور آن به موازات مرز دو پلاک باشد عرض خیابان با تعریض آنها به فاصله مساوی از مرز دو پلاک تامین خواهد شد .
– چنانچه در امتداد نهر یا مسیلی در طرح معبری پیش بینی نشده باشد عرض مشخص شده از سوی شهرداری ملاک عمل بوده . به عنوان محل عبور آب و پیاده محسوب می گردد .
18-4- ضوابط موجود برای تعیین حریم تقاطع
مطابق ضوابط و طرح های موجود، پوسته تقاطع های همسطح شهری صرفا شامل خطوط حریم خیابان های متقاطع همراه با پخی گوشه ها است که ضوابط موجود در این زمینه عبارتند از :
1 – پخ دو کوچه که هردوی آنها طبق ضوابط و مقررات شهرسازی ماشین رو نیست (عرض کمتر از 6 متر) بطول ثابت یک متر در طرفین تقاطع تعیین گردد. بدیهی است حداقل طول پخ نباید از یک متر کمتر باشد.
2 – پخ دو گذر که یکی از آنها طبق ضوابط شهرسازی ماشین رو می باشد (بیشتر از 6 متر) و دیگری که ماشین رو نیست (کمتر از 6 متر) بطول ثابت 20/1 متر در طرفین تقاطع تعیین می گردد، حداقل طول پخ نباید از 5/1 متر کمتر باشد.
3 – طول پخ تقاطع دو گذر در صورت احراز شرایط زیر بدون توجه به زاویه بصورت مجموع عرض دو گذر تعیین می گردد.
الف – داخل محدوده خدمات شهری باشد .
ب – حداقل عرض یکی از دو گذر از 20 کمتر باشد (باستثنا موارد مندرج در بندهای یک و دو فوق).
ج – در تعیین طول پخ در تقاطع دو گذر که یکی از آنها بلوار (دارای رفوژ) و دیگری با عرض کمتر از 20 متر باشد نصف عرض بلوار ملاک عمل خواهد بود.
4 – پخ دو خیابان به عرض 20 متر و بیشتر از طریق روابط محاسباتی که در زیر آمده بدست می آید.
طول پخی گوشه تقاطع خیابان های اشاره شده در بند 4 (21 تا 45 متر) ، p مطابق شکل براساس حداقل شعاع گردش وسایل نقلیه R و از روابط زیر محاسبه می شود :
( 1 )
( 2 )

شکل جزئیات پخ املاک مجاور تقاطع
که در آنها:
V سرعت متوسط گردش (کیلومتر بر ساعت)
α زاویه خیابانهای متقاطع
R شعاع قوس گردش (متر)
a و b عرض پیاده روهای خیابان های متقاطع
P میزان پخی برحسب متر (طول ׳B ׳A در شکل 4 )
f و e ضریب اصطکاک و شیب عرضی قوس است .

مطابق با روابط فوق، یکی از پارامترهای مهم در محاسبه طول پخ ، تعیین سرعت و شعاع گردش به راست است. حرکت گردش به راست در تقاطع های همسطح شریانی و بزرگراهی ممکن است با جریان آزاد انجام شود. در این حالت، وسایل نقلیه حرکت بدون توقف خود را از طریق مسیرهای گردشی انجام می دهند. مسیرهای گردشی جریان آزاد شامل یک خط گردشی و یک جزیره مثلثی با استاندارد طراحی بالا است.
معمولا شعاع قوس مسیر گردشی براساس سرعت وسایل نقلیه بدست می آید. سرعت طراحی به عوامل مختلفی از جمله درجه بندی مسیرهای منتهی به تقاطع و سرعت وسیله نقلیه در آنها، نوع تقاطع و حجم ترافیک عبوری و گردش کننده بستگی دارد. سرعت گردش مطلوب طرح در دستور العمل آشتو ، برابر متوسط سرعت حرکت وسایل نقلیه پیش از ورود به مسیر گردشی عنوان شده است. دستورالعمل استرالیا نیز سرعت در مسیر گردشی را برابر 80 درصد (حداقل 50 درصد) سرعت طرح مسیر عنوان کرده است.
به دلیل وجود انواع علائم هشدار دهنده و همچنین پیش بینی شرایط بحرانی در تقاطع ها، دستورالعمل آشتو توصیه کرده است که شعاع قوس مسیرهای گردشی در تقاطع ها کمتر از شعاع قوس های واقع در طول مسیر با همان سرعت طرح درنظر گرفته شود. به علاوه عوامل متعددی از جمله مسایل ایمنی و محیط اطراف، اجازه جریان آزاد در تقاطع ها را نمی دهند و لذا استفاده از قوس های کوچکتر را ایجاب می کنند که در نتیجه آن، نیروی گریز از مرکز بیشتری به رانندگان وسایل نقلیه اعمال می گردد.
در دستورالعمل آشتو، حداقل شعاع ایمن قوس مسیرهای تقاطع به ازاء سرعتهای مختلف طرح در جدول زیر ارائه شده است. در جدول صفحه بعد نیز عرض روسازی مناسب برای مسیرهای گردشی مطابق این دستورالعمل آورده شده است.
جدول حداقل شعاع ایمن برای قوس مسیرهای گردش تقاطع
سرعت گردش طرح v (کیلومتر بر ساعت)
16
24
32
40
48
56
64
ضریب اصطکاک جانبی (f)
38/0
32/0
27/0
23/0
20/0
18/0
16/0
حداقل بربلندی مورد نیاز (e)
0
0
02/0
04/0
06/0
08/0
09/0
حداقل شعاع پیشنهادی (متر)
8
16
30
50
76
102
142

جدول عرض روسازی مناسب برای مسیرهای گردشی جریان آزاد براساس دستورالعمل آشتو (متر)
شعاع قوس داخلی مسیر گردشی
حالت عملکردی

1 – گردش یک خطه یک طرفه بدون سبقت
2 – گردش یک خطه یک طرفه با سبقت
3 – گردش دوخطه یک طرفه یا دوطرفه

شرایط آمد و شد طرح

الف
ب
ج
الف
ب
ج
الف
ب
ج
15
50/5
50/5
00/7
00/7
60/7
80/8
45/9
65/10
80/12
5/22
90/4
20/5
80/5
40/6
00/7
20/8
85/8
05/10
30/11
30
50/4
90/4
50/5
10/6
70/6
60/7
55/8
45/9
65/10
45
25/4
90/4
20/5
80/5
40/6
30/7
20/8
15/9
05/10
60
95/3
90/4
90/4
80/5
40/6
00/7
20/8
85/8
45/9
90
95/3
55/4
90/4
50/5
10/6
70/6
80/7
55/8
15/9
120
95/3
55/4
90/4
50/5
10/6
70/6
80/7
55/8
85/8
150
65/3
55/4
55/4
50/5
10/6
70/6
80/7
55/8
85/8
امتداد مستقیم
65/3
55/4
55/4
20/5
80/5
40/6
60/7
25/8
25/8
اصلاح عرض با توجه به نوع لبه های روسازی
شانه بدون روکش
هیچ
هیچ
هیچ
جدول قابل عبور
هیچ
هیچ
هیچ
جدول غیرقابل عبور: یک طرف
دوطرف
3/0 متر اضافه شود
6/0 متر اضافه شود
هیچ
3/0 متر اضافه شود
3/0 متر اضافه شود
6/0 متر اضافه شود
شانه های تثبیت شده در یک طرف و یا دوطرف
هیچ
به اندازه عرض شانه از عرض کم شود. حداقل عرض روسازی نظیـر حالت یکم است.
در صورتی که عرض شانه 2/1 متر یا بیشتر باشد، 6/0 متر از عرض روسازی کم شود.

انواع شرایط آمد و شد به شرح زیر است:
الف – وسیله نقلیه سواری حاکم است ولی کامیون نیز مشاهده می شود.
ب – تعداد کامیون درحدی است که طرح را کنترل می کند تریلر نیز درنظر گرفته می شود .
ج – تعداد اتوبوس و سایر وسایل نقلیه مرکب درحدی است که طرح را کنترل می کنند .
در دستورالعمل استرالیا نیز رابطه سرعت طرح و شعاع مسیر گردشی به صورت جدول بالا ارائه شده است. براساس این دستورالعمل، عرض مناسب برای طراحی مسیرهای گردشی مطابق جدول زیر می باشد.
مقایسه مقادیر شعاع قوس و عرض مسیر گردشی در دو دستور العمل فوق نشان می دهد دستورالعمل آشتو در شرایط یکسان مقادیر بالاتری را می پذیرد. با توجه به ابعاد وسیله نقلیه طرح، کاربرد دستورالعمل استرالیا در شرایط ایران نتایج مناسب تری بدست می دهد. لذا در این مطالعه نیز ضوابط استرالیا ملاک طراحی قرار گرفته است.
چنانچه حریم تقاطع های همسطح معابر بزرگراهی و شریانی براساس روابط و ضوابط فوق تعیین شود منجر به بروز مسائل و مشکلات زیر خواهد شد:
– عدم تامین مسافت دید ایمن
– عدم وجود فضای کافی برای اصلاح هندسی تقاطع و تامین خطوط گردشی و جزایر میانی
– کمبود ظرفیت تقاطع
اما در تقاطعهای شهری بایستی محدودیتهایی نظیر هزینه های ناشی از تخریب بناهای موجود و تحصیل حریم را در مقابل منافع تامین پخ مورد نیاز سنجیده و سپس نسبت به طراحی اقدام نمود.

جدول رابطه سرعت طرح با شعاع قوس مسیر گردش به راست
سرعت
(کیلومتر در ساعت)
ضریب اصطکاک
شیب عرضی (درصد)

2
4
6
8

شعاع قوس (متر)
40
36/0
34
32
30
29
50
35/0
54
51
49
46
60
33/0
80
77
73
70
70
31/0
115
110
105
100
80
26/0
180
170
160
150

جدول عرض مناسب برای مسیرهای گردشی جریان آزاد براساس دستورالعمل استرالیا (متر)
R
W1
W2
W3

12
5/6
5/7
3/10

14
2/6
2/7
1/10

16
0/6
1/7
9/9

18
9/5
9/6
7/9

20
7/5
8/6
6/9

22
6/5
7/6
5/9

24
5/5
6/6
4/9

26
4/5
5/6
3/9

28
4/5
5/6
2/9

30
3/5
4/6
1/9

45
0/5
1/6
8/8

60
8/4
9/5
6/8

90
6/4
8/5
4/8

120
5/4
7/5
3/8

150
5/4
6/5
2/8

W1 : عرض مسیر گردشی یک خطه همراه با شانه کناری بطوریکه یک وسیله نقلیه خراب شده مانع جریان ترافیک نمی شود.
W2 : عرض مسیر گردشی یک خطه با دو لبه جدول گذاری شده بطوری که امکان سبقت گیری از یک وسیله نقلیه خراب شده وجود دارد.
W3 : عرض مسیر گردشی دو خطه با و یا بدون جدول کناری.

19-4- طراحی پوسته حریم تقاطعها ( پخها )
حریم یا پوسته، محدوده ای از اطراف تقاطع است که اراضی و املاک داخل آن به منظور احداث تقاطع ذخیره و یا تملک می شود. حریم تقاطع باید گنجایش کلیه عناصر هندسی و کنترلی تقاطع را داشته و ملاحظات عملکردی، ایمنی و توسعه آتی آن را نیز در بر گیرد.
تعیین حریم تقاطع ها از جمله وظایف برنامه ریزی شبکه معابر شهری است و بر اساس خصوصیات کلی معابر متقاطع صورت می گیرد. مهمترین عواملی که در این رابطه باید درنظر گرفته شوند عبارتند از:
– طبقه بندی عملکردی خیابان های متقاطع
– مقطع عرضی خیابان های متقاطع
– شکل عمومی تقاطع (سه راهی، چهارراهی و …)
– سرعت طرح خیابانهای متقاطع
همانطورکه اشاره شد، معابر شهری براساس عملکرد بصورت آزاد راه و بزرگراه، خیابان شریانی، خیابان جمع کننده و پخش کننده و خیابانهای محلی و دسترسی طبقه بندی می شوند. در یک شبکه مطلوب راههای شهری، هر راه فقط با راههایی متقاطع خواهد بود که در سلسله مراتب فوق یک درجه پایین تر یا بالاتر از آن قرار دارند و به استثناء آزادراهها (تماما) و بزرگراهها (عموما) که تقاطع های آنها به صورت غیرهمسطح طراحی می شود ، تقاطع های سایر معابر معمولا بصورت همسطح است. شکل عمومی یک تقاطع بسته به موقعیت و نحوه قرارگیری راههای آن ممکن است بصورت سه راهی، چهارراهی، چندراهی و غیره باشد. نیمرخ عرضی معابر شهری نیز بستگی به طبقه بندی آنها و همچنین احجام ترافیک دارد.

جدول تعیین طول پخی در نبش تقاطع خیابانهای مختلف بر حسب عرض برای تقاطع 90 در بافتهای خالی شهری
عرض خیابان
( متر )
8
10
12
14
16
18
20
24
30
35
8
2
5/2
5/2
5/3
5/5
6
5/6
7
5/8
5/10
10

5/2
3
4
5/5
6
5/6
7
5/8
11
12

3
4
5/5
6
7
8
5/10
12
14

5/5
6
5/6
7
8
5/10
12
16

7
7
7
8
5/10
12
18

7
8
9
11
13
20

9
9
11
13
24

9
11
13
30

16
18
35

18

20-4- طراحی مقاطع عرضی معابر
پس از بررسی نقش و عملکرد معابر شهر کاشمر ، طراحی پوسته و مقاطع عرضی معابر مصوب طرح جامع شهر مد نظر قرار گرفت. در این طراحی، علاوه بر موارد اشاره شده در قسمتهای قبلی گزارش ، پارامترها یا محدودیتهایی مورد توجه واقع گردید و ملاک طراحی پوسته معابر و تقاطعها قرار گرفت که مهمترین آنها عبارتند از :
– حتی الامکان پیشنهادات طرح جامع شهر کاشمر محقق گردد.
– نقش اصلی معابر احیاء گردد.
– در بافت پر شهر، کمترین تخریب و تحصیل حریم، متوجه شهروندان و شهرداری شود.
– در شبکه های اصلی شهر، روانی حرکت برقرار گردد.
– در معابر فرعی شهر آرامش و امنیت محقق شود.
– سلسه مراتب دسترسی رعایت شود.
– حتی الامکان پیاده روی و دوچرخه سواری در شهر احیاء شود .
– ایمنی حرکت در معابر شریانی از طریق جداسازی حرکات رفت و برگشت، تامین گردد .
– و . . .
لذا بر اساس ملاحظات فوق، مقاطع عرضی معابر شهر کاشمر اعم از خیابانهای موجود یا جدید الاحداث طراحی گردید که پوسته حریم و مقطع پیشنهادی برای خیابانهای با عرضهای متفاوت، در آلبوم نقشه ها ارائه شده است.

5- ضوابط مقررات تاسیسات زیر بنایی
1-5- هدایت و دفع آبهای سطحی :
– آب باران بام هـــر ساختمان باید در حد همان ساختمان یا پلاک مربوطه تخلیه شود ، یا به نظام فاضلاب شهر اتصال پیدا نماید . سطوح محوطه در سطح جاذب و باغچه یا چاه فاضلاب تخلیه میشوند .
-در خیابانهای جدید الاحداث مجاری آب باران سرپوشیده و محفوظ ساخته شوند و در فواصل حداکثر 8 متر دریچه بازدید برای مجرای سرپوشیده تعبیه شود .
– در طرحهای تفصیلی ، تفکیکی و اجرایی نحوه اتصال شبکه های آمد و شد و تخلیه آب باران پیشنهادی به شبکه موجود شهر باید بقسمی تنظیم شود که هیچگونه اشکالی در نظام تخلیه آب باران شهر بوجود نیاید و بطور فنی به آن متصل گردد . در هنگام اتصال اصلاح شبکه تخلیه آب باران و اتصال مجاری برخی از گذرگاهها به شبکه اصلی آب باران شهر بدلیل گودی گذرگاه مزبور میسر نباشد ، حفر چاه برای تخلیه موضعی آب باران بلامانع است ، حداکثر سطحی که آب باران آنرا در هر چاه می تواند تخلیه نماید 1000 متر مربع تعیین میشود .
-سطح دهانه پلها باید طبق محاسبات فنی مانعی در برابر جریان آب بوجود نیاورد . در بدنه پل محل عبور کابلهای تاسیسات زیربنائی پیش بینی شود در غیر اینصورت در زیر پل رعایت مسائل ایمنی و حفاظتی و جلوگیری دهانه در برار عبور آب ضروری است .
– کلیه مسیل های موجود در شهر باید دیوار سازی و کف سازی شود و حفظ نظافت آنها باید کاملاً رعایت شود و امکان دسترسی بداخل جهت تمیز کردن ولایروبی در فواصل معینی تامین گردد .
– در کلیه خیابانهای شهر تعیین مجرای عبور آب باران ضروری است . خیابانهای با عرض کمتر از 16 متر حداقل یک مجرا و خیابانهای 17 متر و بیشتر لازم است که دو مجرای عبور آب باران داشته باشند . بدیهی است بدلیل فنی ( شیب عرضی و گردش خیابانها ) در طول معینی تعداد مجاری مزبور کمتر یا بیشتر شود .
– در مورادیکه طبق طرحها و یا بهر دلیل دیگر موضوع تغییر مسیر یکی از مسیل ها مطرح است . تا زمان بهره برداری احداث هر گونه ساختمان یا تاسیسات در مسیر مسیل قبلی و موجود مجاز نمی باشد .
-رعایت حریمهای حفاظتی بشرح جدول زیر برای کلیه مجاری ، کانالها و مسیلها الزامی است . در مواردیکه ایجاب می کند روی مسیلها یا نهرهای مزبور پوشیده باشد . استفاده از این فضا و همچنین بقیه فضای حریم برای محوطه سازی یا فضای سبز میادین باز ، پارکینگ عمومی بدون احداث بنا و تاسیسات مجاز است ولی دسترسی مستقیم املاک و مستحدثات مجاور بعنوان راه عبور مجاز نمی باشد .

جدول حریمهای حفاظتی مجاری ، کانالها و مسیلهای دفع آبهای سطحی
میزان آبدهی متر مکعب در ثانیه
حریم دو طرفین – متر
بیش از 15
10 – 15
5 – 10
2 – 5
1 – 2
1/0 – 1
کمتر از 1/0
15
12
10
8
6
5
3

2-5- آبرسانـــی :
– با توجه به وضعیت فیزیکی شهر از نظر توپوگرافی فشار استاتیکی ( یعنی زمانی که کلیه شیرهای برداشت آب بسته فرض میشوند ) نباید از 60 متر ارتفاع آب ( 6 آتمسفر ) تجاوز کند .
– فشار آب در انشعابات می بایستی به اندازه ای باشد که در بلندترین مجرای خروج آب در ساختمانها همیشه فشار حداقل برابر 5 متر ارتفاع آب وجود داشته باشد . بر طبق جدول زیر فشار لازم برای مصرف آب در محل انشعاب تعیین می شود .
جدول تعیین فشار آب بر حسب طبقات ساختمان
تعداد طبقات
حداقل فشار در انشعاب – بمتر ارتفاع آب
1
2
3
4
5
6
18
22
26
30
347
38

– فشار آب در هیچ نقطه ای از شبکه تحت هیچ شرایطی نمی بایستی کمتر از فشار آتمسفر ( فشار منفی ) باشد زیرا باعث ایجاد مکش آب گردیده و شبکه را آلوده خواهد ساخت .
– در شبکه آبرسانی جهت قطع قسمتی از شبکه در مواقع ضروری شیر به اندازه کافی کار گذاشته شود. این شیرها در محل تقاطع ها ، پلها ، در مسیرهای مستقیم بدون انشعاب حداقل هر 400 متر و در خارج از محدوده هر 5 کیلومتر .
– جهت دفع هوای موجود در آب در قسمتـهای مرتفع شبکه که در مواقع قطع جریان آب جمع میشوند ( و موجب کاهش سطح مقطع جریان در حرکت بندی آب می گردد )در محلهای مرتفع شهر بفواصل شیرهای اتوماتیک هواکش نصب گردد.
– در محل تقاطع ها و مسیر خیابانها و معابر با فواصل 100 متری ( در خارج از زمین به ارتفاع 70 سانتی متر ) شیرهای برداشت آب جهت آتش نشانی تعبیه گردد .
– در محلهای پست جهت خارج نمودن رسوب دانه های ماسه و مواد معلق در آب شیرهای تخلیه بفواصل در شبکه نصب شود .
– در محلهاییـکه فشار در شبکه بعلت زیاد بودن شیب شهر از حد مجاز می گذرد و احتمالی خطر ترکیدن لوله ها در بین است ، نصب شیرهای اتوماتیک فشار شکن لازمست .
-مخازن آب مورد نیاز با توجه به وضع طبیعی و توپوگرافی شهر بایستـی ترکیبــی از نوع مخازن زمینـی ( برای مناطـق مرتفع) و مخازن هوایی ( برای مناطق پست ) استقرار یابند . مجموع ظرفیت مخازن آب حداقل بایستی 3 برابر مصرف ساعتی ( چنانچه تلمبه ها 22 ساعت کار نماید ) بمنظور ذخیره کردن آب برای مواقع خرابی لوله ها ، تاسیسات چاهها، ساعات پر مصرف و آبیاری فضای سبز و غیرو باشد .
– بمنظور حذف میکروبها و جلوگیری از اشاعه امراض در مواقع کاهش مصرف آب ( نیمه شب ) ضد عفونی آب با پرکلرین و سایر مشتقات کلر ضروریست .

3-5- برقرسانـــی :
– بطور کلی با توجه به منطقه بندی های انجام شده در طرح تفصیلی جهت توزیع نیروی برق ، پست های ترانسفورماتور ، با قدرت متوسط 1000 کیلو ولت آمپر ، ولتاژ خط اصلی را از 20 کیلو ولت تا 380 ولت بر حسب مورد تبدیل نمایند تا مدار روشنایی خیابانها ، معابر و شبکه برق در واحدهای مسکونی و ساختمانهای عمومی و تاسیسات مختلف تغذیه گردد .
– مقدار زمین جهت استقرار اینگونه پستها حداقل بمساحت 50 متر مربع بر حسب مورد طبق طرح جامع خواهد بود .
– در توزیع روشنایی در معابر و خیابانهای ، بطور کلی در مسیرهائیکه از اراضی ساخته نشده عبور می نمایند و احتیاجی به روشن نمودن ابنیه و تاسیسات مجاور نیست از حبابهای با زاویه تابش کم و در مسیرهایی که روشن نمودن بناهای اطراف مورد نظر است از حبابهای با زاویه تابش زیاد استفاده نمود.
– روشنایی یکطرفه معابر بویژه در معابر اصلی درجه 1 و درجه 2 بعلت تمرکز نور در یک سوی خیابان و ایجاد تاریکی در سوی دیگر که موجب تشویق رانندگان بسمت روشنتر میشود بکلی مجاز نمی باشد.
– فواصل و ارتفاع پایه چراغهای روشنایی در معابر به اندازه ای باید باشد که سطحی بطول 5 متر از خیابان را روشن نماید . بطور کلی تنظیم فواصل بین چراغها بر اساس امتداد مستقیم 3 الی 5 برابر ارتفاع هر چراغ خواهد بود . در تقاطعها و قوسهای افقی و قوسهای عرضی می بایستی حداقل این نسبت را انتخاب نمود . بطور کلی نصب چراغها در کنار پیاده رو باید حداقل 5/1 متر فاصله افقی بین مرکز فانوس تا لبه راه یا جدول خیابان داشته باشد . در غیر اینصورت جدول خیابان با پیاده رو درسایه واقع میشود .
– کمیت و کیفیت روشنایی معابر بایستی با توجه به اصول ایمنی عابرین و وسائط نقلیه و با توجه به صرفه و صلاح اقتصادی و رعایت زیبایی از نظر رعایت نسبت یکنواختی صورت پذیرد . انتخاب نوع اتصال برق به تاسیسات پر معبر باید تابع نوع شبکه توزیع برق شهر در آن معبر باشد .
– مقدار روشنایی مورد نیاز معابر بر حسب تعداد عابرین بر طبق جدول زیر تعیین میشوند . در این جدول لوکس عبارتست از نسبت جریان روشنایی بر واحد سطح که در معبر افقی در ارتفاع یکمتری از کف معبر در جهت طول بوسیله دستگاه لوکس متر اندازه گیری میشود . همچنین نسبت یکنواختی روشنایی عبارتست از نسبت حداقل به متوسط مقدار روشنایی که بطریق افقی اندازه گیری شده باشد .

جدول مقدار لوکس روشنایی بر اساس تعداد عابرین پیاده
حجم ترافیک وسائط نقلیه در ساعت pcu/h
تعداد عابرین پیاده
نسبت یکنواختی

زیاد
متوسط
کم

ترافیک سنگین
( بیش از 1200 )
15
12
10
113
ترافیک متوسط
( 500 – 1200 )
12
10
8
113
ترافیک سبک
( 150 – 500 )
10
6
4
114
ترافیک خیلی سبک
( کمتر از 150 )
6
4
5/1
—

– از نظر ارتفاع حداقل فواصل آزاد سیم از زمین یا انبار فواصل آزاد ( حداقل سیم ) از زمین برای اسپانهای مختلف برای 20 کیلو ولت 7 تیر و برای 11 تا 63 کیلو ولت 6 تیر و برای 75 ولت و کمتر 5/4 تیر است . که به ازاء هر یک متر ازدیاد اسپان باید بمقادیر فواصل آزاد به اندازه یک سانتی متر اضافه شود .
– حریم خطوط هوایی انتقال نیروی برق اعم از فشار قوی ( دارای ولتاژ یکهزار ولت و بیشتر ) با فشار ضعیف (دارای کمتر از یکهزار ولت ) بطور کلی از جدول زیر بدست می آید ( تصویب نامه هیئت وزیران ) این مقدار حریم در هر طرف مسیر نسبت به محور خواهد بود . فواصلی که برای رعایت ایمنـــی و سایر جهات فنی خطوط فوق می توانند متناسب با فواصل پایه ها و تا 30% کمتر از مقدار مقرر برای حریم های درجه یک فوق الذکر باشد . در مسیر و حریم درجه یک اقدام به هر گونه عملیات ساختمانی یا باغ و درختکاری تا هر ارتفاع ممنوع است و فقط برای ایجاد فضای باز و سبز عمومی( چمن کاری ) و حفر چاه و قنات و راه سازی و شبکه آبیاری ، مشروط بر اینکه سبب ایجاد خسارت بر تاسیسات خطوط انتقال نگردد با کسب مجوز کتبی از وزارت نیرو یا شرکت برق منطقه ای امکان پذیر است . اما درحریم درجه 2 فقط ایجاد تاسیسات ساختمانی اعم از مسکونی و صنعتی و مخازن سوخت ممنوع است .
جدول حریم های درجه 1 و 2 انتقال نیروی برق
ردیف ولتاژ – ولت
حریم درجه یک – متر
حریم درجه 2 متر
2000 – 1000
23000
63000
132000
230000
450000
750000
3
5
13
15
17
20
25
5
15
20
30
40
50
60

4-5- گازرسانی :
– حریم این خطوط طبق قانون منع احداث بنا و ساختمان در طرفین خطوط لوله انتقال گاز مصوب 1350 بشرح جدول زیر تعیین میشود .
جدول حریم خطوط لوله انتقال گاز
قطر اسمی لوله – سانتی متر
حریم از هر طرف محور لوله – متر
کمتر از 15
45 -15
بیش از 45
20
50
100

– احداث هر گونـــه بـنا و ساختمان جز آنچـه که برای بهره بـرداری از خطوط لوله گاز ضروری است در فاصله 250 متری هر طرف محور لوله انتقال گاز ممنوع است ، مشروط بر اینکه به تشخیص شرکت گاز ایران ، متضمن ایجاد خطر نباشد ، همچنین تعداد واحد مسکونی که می تواند احداث شوند بر اساس نوع استاندارد لوله گذاری از طرف شرکت گاز ایران تعیین میشود .

5-5- فواصل تاسیسات زیربنایی
فواصل و ارتباطات تاسیسات زیربنایی در زیرزمین برای کلیه تاسیسات بشرح جدول و شکل زیر در بخش سواره رو و پیاده رو معابر مشخص میشوند .

جدول حداقل فواصل ارتباطات تاسیسات زیربنایی – بمتر
تاسیسات
خط امتداد ساختمان
تیر روشنایی
درخت و بوته
کابل فشار قوی و ضعیف تلفن و تلگراف
6/0
5/0
2
لوله های گاز
5
5/1
2
لوله های اصلی آبرسانی بقطر 400 میلی متر و بیشتر
10
8
5/1
لوله های توزیع آب
5
5/1
5/1
لوله های فاضلاب
3
3
5/1

6- ضوابط و مقررات زیباسازی محیط
– انجام درختکاری و احداث فضای سبز برای کلیه تاسیسات و کاربری ها امری ضروری است . بدین جهت شهرداری بمنظور تشویق مردم و سازمانها و سایر نهادها به امر درختکاری و توسعه فضای سبز ، اولویت احداث معابر ( از قبیل جدول سازی ، آسفالت ) را بر مناطقی قرار دهد که ساکنین واحدهای مسکونی و سازمانهای مستقر در آن منطقه خود اقدام به درختکاری و توسعه فضای سبز نموده اند .
– درختکاری در بر هر مالکیت حداقل در هر 4 متر یک اصله از نوع پرسایه و منطبق با شرایط اقلیم توسط مالکین انجام می پذیرد. در این حالت درختها در فاصله ای در خیابانهای فرعی و دسترسی کاشته میشوند تا سایه زیادی روی پنجره ها ایجاد نماید .
– در میدانها و تقاطع ها و باندهای سبز باید چنان باشند که دید راننده را در هنگام رانندگی محدود ننماید . جدول زیر حداقل عرض لازم برای احداث باند فضای سبز در حاشیه خیابانها را نشان میدهد .
جدول حداقل عرض لازم برای احداث باند سبز
شــــــــــــرح
حداقل عرض – متر
یک ردیف درختکار
دو ردیف درختکاری
نوار برای بوته های کوچک
نوار برای بوته های متوسط
نوار برای بوته های بزرگ
چمن کاری
پارک نوای
6
5
8/0
1
20/1
1
6

– در مسیر خیابانهای اصلی و درجه یک که دارای عرض نسبتاً وسیع جهت عبور عابر پیاده هستند بویژه در مراکز اصلی شهر و پر رفت و آمد شهرداری باید اقدام به محوطه سازی پیاده روها احداث باغچه ها ، جعبه های گل، درختکاری و نصب نیمکت و یا هر اثاث و وسیله لازم جهت آسایش و دلپذیری محیطی بنماید . در این مورد مشاوره با متخصصین و کارشناسان فضای سبز دفتر فنی استانداری الزامی است .
– الصاق هر گونه اطلاعیه ، شعار نویسی ، پوستر ، آفیش و آگهی تلبیغاتی و . . . بر روی دیوارها ، کیوسک تلفن ، تابلوهای راهنمایی و رانندگی ، ایستگاههای اتوبوس و غیرو اکیداً ممنوع است مگر با کسب مجوز از شهرداری بر روی جایگاهی که شهرداری احداث کرده نصب شود .
– نصب و تعبیه وسایل حرارتی از قبیل لوله بخاری و یا نصب کانال کولر و از این قبیل وسائط تاسیسات بر روی ساختمان بطوری که بر روی بدنه ساختمان بطور ناهنجار دیده شود ممنوع است .
– ایجاد هر گونه سد معبر در معابر پر رفت و آمد از قبیل گذاردن و نصب یا وسائل و کالاها بزرگ و پر حجم ، یا باقی گذاردن مصالح ساختمانی و از قبیل بکلی ممنوع است و شهرداری طبق وظائف قانونی ملزم به رفع سد معبر می باشد .
– کلیــه میادین و جزیره ها ، تقاطع ها بایستی توسط شهرداری چمن کاری و گلکاری شوند و از غرس هر گونه بوته یا درخت که موجب جلوگیری از دید گردد خود داری شود . شــهرداری می تواند برای هر میدان بر حسب مورد بمنظور خاصی اقدام به نصب و احداث حجم های تزئینی و عناصر با ارزش فرهنگی که بنحوی زیبا و دلپذیری طراحی شوند اقدام نماید . همچنین با احداث حوضچه و آبنما و فواره در این میادین به لطافت و زیبایی آنها بیافزاید .
– در جاده های اصلی ورودی و خروجی شهر حداقل تا 3 کیلومتر بایستی شهرداری اقدام به احداث فضای سبز و گلکاری و درختکاری در اطرف آن نماید و در این حالت با نصب تابلوهای "خوش آمدید " و " سفر بخیر " و با ارائه اطلاعات کلی از نام شهر ، وجه تسمیه آن و میزان جمعیت و مساحت اقدام نماید .
– همه خیابانها و گذرگاهها و میادین بایستی نام گذاری و یا شماره گذاری شوند . نام گذاری بایستی با مشارکت اشخاص مطلع به تاریخ و گذشته شهر و ویژگیهای ایرانی و مسئولین شهرداری انجام شود و نام های مناسب در رابطه با ارزش های فرهنگی و سنتی و یا شخصیت های ملی و فرهنگی و فداکار شهر و یا کشور انجام شود .

7- ضوابط و مقررات ویژه معلولین جسمی
– کلیه ساختمانهای عمومی می بایستی برای معلولین جسمی قابل دسترسی باشند . ولی دسترسی به تمام اجزاء ساختمان ضروری نبوده و فقط برای قسمتهای عبوری ، مراجعات و سرویسها امکانات دسترسی در نظر گرفته میشوند .
– اختلاف سطح میان محوطه بنا و ورودی ساختمان می بایستی با احداث رامپ با شیب 5% قابل دسترسی باشد .
– اگر طول رامپ از 10 متر تجاوز کند در هر فاصله تا 10 متر استراحتگاههایی بطول 30/1 متر در نظر گرفته شود .
– پارکینگ های ساختمان بطریقی طراحی شوند که امکانات دسترسی مستقیم با رامپ برای معلول جسمی فراهم شود .
– در صورتی که پارکینگ اصلی ساختمان با ورودی ساختمان فاصله داشته باشد پارکینگ خاص معلولین در نزدیکی درب ورودی در نظر گرفته شود .
– اگر طول راهروهای ساختمان زیاد باشد ، باید استراحتگاههایی در داخل و خارج ساختمان در فاصله هر 30 متر در نظر گرفتــه شود . این اقدام برای افرادی که در راه رفتن از وسایل کمکی استفاده می نمایند حائز اهمیت است . در این فواصل باید صندلیهایی جهت استراحت و فضاهایی جهت قرار دادن صندلی چرخدار بنحوی که از مسیر حرکت سایر افراد خارج باشد اقدام نمود .
– بطور کلی ضوابط و مقررات ویژه معلولین در ساختمانهای عمومی را که از سوی سازمان توانبخشی وزارت بهزیستی صادر شده است باید رعایت نمود .

8- ضوابط و مقررات ساختمانـی در مقابل خطر زلزلـه :
مقدمـــه :
مرکـز تحقیقـات مسـکن و ساختمـان وزارت مسـکن و شهرسـازی پیرو مصوبه شماره 119138 / ت 969 مورخ 27/12/76 هیات محترم دولت جمهوری اسلامی ایران ، نسبت به تدوین آئین نامه ایمنی ساختمان در برابر زلزله نموده است که زمینه بازنگری آن در هر 5 سال نیز فراهم گردیده است.
مجموعه مزبور تحت عنوان آیین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله در جلسه هیات محترم وزیران مورخ 14/9/78 به تصویب رسیده است. هدف این آئین نامه تعیین حداقل ضوابط و مقررات برای طرح و اجرای ساختمانها در برابر اثرهای ناشی از زلزله است بطوریکه با حفظ ایستایی ساختمان در زلزله های شدید ، تلفات جانی به حداقل برسد .
– این آئین نامه برای طرح و اجرای ساختمانهای بتن آرمه ، فولادی ، چوبی و ساختمانهای با مصالح بنائی بکار می رود .
– محاسبه ساختمان در برابر نیروهای زلزله و باد به تفکیک انجام می شود و در هر عضو سازه اثر هر یک از این دو نیرو که بیشتر باشد می بایست ملاک عمل قرار گیرد .
– برای محاسبه نیروهای ناشی از زلزله در ساختمان ، شناب مبنای طرح ( نسبت شتاب زلزله به شتاب ثقل ) بسیار موثر بوده ، که در مناطق مختلف کشور طبق نقشه پهنه بندی خطر نسبی زمین لرزه در ایران در آیین نامه مشخص می گردد .
– شهرستان کاشمر طبق این نقشه پهنه بندی در منطقه با خطر نسبی زیاد قرار گرفته و طبق جدول بند 2-4-2 آیین نامه شتاب مبنای طرحی برابر با 3/0 خواهد داشت . همچنین در جلد اول مطالعات وضع موجود طرح جامع نیز به بررسی و مطالعه دقیقتری نسبت به موقعیت وقوع گسل ها ، آمار زمین لرزه ها ، دوره بازگشت ، برآورد شتاب افقی بر اساس توزیع تجمعی و روابط میرایی مختلف و توان لرزه ای گسل ها پرداخته شده است .
– کلیه ساختمانهای اسکلت فلزی و بتن آرمه و چوبی باید بر طبق ضوابط مندرج در فصل دوم آئین نامه محاسبه گردند .
– ساختمانهای دارای ارتفاع بیش از 12 متر و یا 4 طبقه باید به وسیله درز انقطاع از ساختمانهای مجاور جدا شوند .
– نیروی جانبی در ساختمانهای غیر مصالح بنایی می بایست توسط عناصر مقاوم از قبیل دیوارهای برشی ، بادبندی ها ، قابهای با اتصالات مقاوم خمشی و یا ترکیبی از آنها تحمل گردند .

– در ساختمانهای با بیش از 15 طبقه و یا بلندتر از 50 متر استفاده از سیستم قاب خمشی یا سیستم دوگانه اجباری است .
– منظور از ساختمانهای با مصالح بنائی ، ساختمانهائی است که با آجر ، بلوک سیمانی و یا با سنگ ساخته میشوند و در آنها تمام و یا قسمتی از بارهای قائم توسط دیوارهای با مصالح بنائی تحمل می گردند .
– کلیه ساختمانهای با مصالح بنایی و نیمه اسکلت باید بر طبق ضوابط مندرج در فصل سوم آئین نامه محاسبه گردند . در مورد ساختمانهای با مصالح بنایی رعایت ضوابط فصل سوم برای تمام مناطق با خطرهای نسبی مختلف الزامی است .
– در ساختمانهای با مصالح بنائی حداکثر تعداد طبقات بدون احتساب زیرزمین برابر 2 طبقه می باشد و همچنین تراز بام نسبت به متوسط تراز زمین مجاور نباید از 8 متر تجاوز نماید .
– حداکثر ارتفاع طبقه ( از روی کلاف افقی زیرین تا زیر سقف ) 4 متر می باشد و در صورت تجاوز از این حد باید یک کلاف افقی اضافی در داخل دیوارها و در ارتفاع 4 متر از روی کلاف زیرین تعبیه گردد ، به این ترتیب میتوان ارتفاع طبقه را حداکثر تا 6 متر افزایش داد .
– در صورت تجاوز نسبت طول به عرض ساختمان از 3 و یا نا متقارن بودن ساختمان و یا وجود پیش آمدگی های بیش از مقادیر مندرج در بند (3-3-3- ) آئین نامه باید با ایجاد درز انقطاع ساختمان را به قطعات مناسبتر تقسیم کرد .
– شالودها باید حتی المقدور در یک سطح افقی ساخته شوند و در صورتیکه بعلت شیب زمین یا علل دیگر احداث شالوده در یک تراز مسیر نباشد باید هر قسمت آن در یک سطح افقی قرار داده شود و در هر حال باید از ایجاد شیب بیش از 15 درصد در پی خودداری شود .
– در ساختمانهای با مصالح بنایی بطور کلی باید از احداث بازشوهای وسیع احتراز نمود و حتی المقدور بازشوها را در قسمت مرکزی دیوارها قرار داد . مجموع سطح بازشوها نباید از 3/1 سطح دیوار بیشتر باشد و مجموع طول بازشوها نیز نباید از 2/1 طول دیوار بیشتر باشد ، هیچ یک از ابعاد بازشو از 5/2 متر بیشتر نباشد ، در غیر اینصورت باید طرفین بازشو را با تعبیه کلاف های قائم که به کلافهای افقی بالا و پائین آن طبقه متصل میشوند و همچنین با مهار نعل درگاه بازشو در کلافهای قائم طرفین تقویت نمود .
– فاصله اولین بازشو از بر خارجی ساختمان ( یا ابتدای طول دیوار ) کمتر از 3/2 ارتفاع بازشو یا 75 سانتیمتر نباشد مگر آنکه در طرفین بازشو کلاف قائم قرار داده شود . فاصله افقی در بازشو از 3/2 ارتفاع کوچکترین بازشوی طرفین خود کمتر نبوده و از 6/1 مجموع طول آن دو بازشو نیز کمتر نباشد .
– حداکثر طول مجاز دیوار سازه ای بین دو پشت بند 30 برابر ضخامت آن می باشد مشروط بر آنکه از 8 متر تجاوز نکند .
– حداکثر طول مجاز دیوار غیره سازه ای یا تیغه بین دو پشتبند عبارتست از 40 برابر ضخامت دیوار یا تیغه و یا 6 متر هر کدام کمتر باشد .
– حداکثر ارتفاع مجاز دیوارهای غیر سازه ای و تیغه ها از تراز کف مجاور 5/3 متر می باشد . تیغه هایی که در تمام ارتفاع طبقه ادامه دارند باید کاملاً به زیر پوشش سقف مهار شوند یعنی رگ آخر تیغه با فشار و ملات کافی در زیر سقف جای داده شود .
– لبه قائم تیغه ها نباید آزاد باشد . این لبه باید به یک تیغه دیگر و یا یک دیوار عمود بر آن ، یکی از اجزای سازه و یا عنصر قائم با اتصال کافی تکیه داشته باشد . ستونک می تواند از یک ناودانی نمره6 ( و یا پروفیل فولاد معادل آن ) و یا از بتن آرمه و یا چوب تشکیل شود . چنانچه طول تیغه پشتبند کمتر از 5/1 متر باشد لبه آن می تواند آزاد باشد .
– ارتفاع جان پناه اطراف بامها و بالکن ها از کف تمام شده در صورتیکه ضخامت دیواره آن 10 و یا 20 سانتیمتر باشد نباید بترتیب از 50 و 90 سانتیمتر تجاوز نماید . در صورت تجاوز ارتفاع از حـدود فوق الذکـر ، جان پنـاه باید توسـط عناصـر قائـم فولادی یا بتن آرمه نگهداری شـده و در کف بام یا بالکن گیردار شود .
– در کلیه دیوارهای سازه ای تمام ساختمانهای با مصالح بنایی – اعم از یک طبقه یا دو طبقه و اعم از آجری ، بلوک سیمانی و یا سنگی ، باید کلافهای افقی در ترازهای زیر دیوارها و زیر سقف اجرا شوند . کلاف زیر دیوار به عرض دیوار و یا 25 سانتیمتر و ارتفاع آن از 3/2 عرض دیوار و یا 25 سانتیمتر کمتر نباشد و کلاف زیر سقف باید به عرض دیوار مگر در مورد دیوارهای خارجی به منظور نماسازی می توان عرض کلاف را حداکثر تا 12 سانتیمتر از عرض دیوار کمتر اختیار نمود ولی در هیچ حال عرض کلاف سقف نباید از 20 سانتیمتر کمتر باشد ارتفاع کلاف سقف نباید از 20 سانتیمتر کمتر باشد . در سقف بجای کلاف بتن آرمه می توان از پروفیلهای فولادی معادل تیر آهن نمره 10
استفاده نمود . حداقل قطر میلگردهای طولی در کلافهای افقی بتن آرمه عبارتست از 10 میلیمتر برای میلگرد آجدار و 12 میلیمتر برای میلگرد ساده ، میلگردهای طولی باید حداقل 4 عدد بوده و در گوشه ها قرار داده شوند . در صورتیکه عرض کلاف از 35 سانتیمتر تجاوز نماید تعداد میلگردهای طولی باید به 6 عدد و یا بیشتر افزایش داده شود بطوریکه فاصله هر دو میلگرد مجاور از 25سانتیمتر بیشتر نباشد . میلگردهای طولی باید با تنگهایی به قطر حداقل 6 میلیمتر به یکدیگر بسته شوند . حداکثر فاصله تنگها از یکدیگر عبارتست از ارتفاع کلاف و یا 25 سانتیمتر هر کدام کمتر باشد .
– کلاف بندی قائم برای کلیه ساختمانهای با مصالح بنایی یک یا دو طبقه با اهمیت زیاد یا اهمیت متوسط ( براساس بند 1-4 آیین نامه ) در شهرستان کاشمر می بایست اجرا شود .
– در این حالت کلافهای قائم باید در داخل دیوارها و در گوشه های اصلی ساختمان و ترجیحاً در نقاط تقاطع دیوارها طوری تعبیه گردند که فاصله محور تا محور آنها از 5 متر تجاوز نکند . هیچیک از ابعاد مقطع کلاف قائم بتن آرمه نباید کمتر از 20 سانتیمتر باشد . بجای کلاف بتن آرمه می تواند از تیر آهن نمره 10 و یا پروفیل فولادی با سطح مقطع معادل آن استفاده نمود . مشروط بر آنکه اتصال کلاف فولادی با دیوار به وسیله میلگردهای افقی بخوی تامین شود .
– حداقل قطر میلگردهای طولی در کلاف های قائم بتن آرمه عبارتست از 10 میلمتر برای میلگرد آجدار و 12 میلیمتر برای میلگرد ساده ، میلگردهای طولی باید حداقل 4 عدد باشد و در گوشه ها قرار داده شوند .
– میلگردهای طولی باید با تنگهایی به قطر حداقل 6 میلیمتر به یکدیگر بسته شوند . حداکثر فاصله تنگها از یکدیگر عبارتست از 20 سانتیمتر.
– دیوارهای سنگی و دیوارهای بلوک سیمانی باید با ملات ماسه سیمان به عیار حداقل 200 کیلوگرم سیمان در متر مکعب ملات ساخته شوند. در دیوارهای آجری می توان از ملات با تارد با 100 کیلوگرم سیمان و 125 کیلوگرم آهک در متر مکعب ملات نیز استفاده نمود . جان پناه بام و بالکن و قسمت طره ای از دودکشها باید منحصراً با ملات ماسه سیمان با عیار حداقل 200 کیلوگرم سیمان در مترمکعب ملات ساخته شود .
– طول تکیه گاه تیر آهن های سقف طاق ضربی نباید از ارتفاع تیر و یا از 20 سانتیمتر کمتر باشد . چنانچه سقف دال بتنی پیش ساخته باشد ارجح است دال پیش ساخته در کلاف افقی بتن آرمه مهار شد .
– سقفهای مرکب از تیرچه و بلوک نیز باید به خوبی به کلاف افقی مهار گردند و بتن ریزی تیرچه ها و کلاف همزمان انجام شود .
– در سقف طاق ضربی می بایست تیر آهن ها به وسیله میلگرد و یا تسمه فولادی بصورت ضربدری به یکدیگر بسته شوند بطوریکه اولاً طول مستطیل ضربدری شده بیشتر از 5/1 برابر عرض آن نباشد و ثانیاً مساحت تحت پوشش هر ضربدری از 25 متر تجاوز ننماید . همچنین تکیه گاه مناسبی برای پاطاق آخرین دهانه طاق ضربی تعبیه گردد . این تکیه گاه می تواند یا با قراردادن یک پروفیل فولادی و اتصال آن با کلاف زیر خود و یا با جاسازی در کلاف بتنی تامین شود . حداقل سطح مقطع میلگرد و یا تسمه که برای مهاربندی ضربدری تیر آهن های سقف و یا استوار کردن آخرین دهانه بکار می رود میلگرد 14 میلیمتری و یا تسمه معادل آن می باشد .
– در سقف تیرچه بلوک بتن پوشش روی بلوکها حداقل دارای 5 سانتیمتر ضخامت باشد و مقدار میلگرد در جهت عمود بر تیرچه ها از 1 سانتیمتر مربع در هر متر کمتر نبوده و میلگردها طوری قرارداده شوند که فاصله آنها از یکدیگر از 30 سانتیمتر تجاوز ننماید .
– در صورت تجاوز دهانه تیرچه ها از 4 متر در سقف تیرچه بلوک ، تیرچه ها بوسیله کلاف عرضی که عرض مقطع آن حداقل 10 سانتیمتر باشد به هم متصل شوند . این کلاف باید دارای حداقل 2 میلگرد آجدار سراسری به قطر 10 میلیمتر یکی در بالا و یکی در پایین مقطع کلاف باشد .
– در نماسازی با آجر ارجح است آجر نما بطور همزمان با آجر پشت کار چیده شود و باید ضخامت این دو آجر یکسان و یا تقریباً یکسان باشد تا هر دو در هر رج روی یک لایه ملات چیده شوند .
– در صورتیکه آجر نما پس از احداث دیوار پشت کار چیده شود باید با مهار کردن مفتولهای فلزی در داخل ملات پشت کار و قرار دادن سر آزاد این مفتولها در ملات آجر نما این دو قسمت آجرکاری بهم متصل گردند . فاصله این مفتولها در هر یک از جهات افقی و قائم نباید از 50 سانتیمتر بیشتر اختیار شود .
– نماسازی با سنگ غیر پلاک که قطعات سنگ بصورت افقی روی هم چیده می شوند تابع مقررات نماسازی با آجر می باشد . در صورتیکه سنگها بصورت پلاک بطور قائم نصب شوند باید با تعبیه اسکوپ و یا مهار مناسب دیگری از جدا شدن و فرو ریختن آنها در موقع بروز زلزله جلوگیری شود .
– طوقه هایی بقطر 80 – 60 سانتی متر ، مانند چاههای منازل حفاری نمود و نردبان داخل گذاشته و رفت و آمد نمایند. این نوع پناهگاهها غیر از فضای راه پله ها با طوقه های ورودی و خروجی هیچگونه فضای دیگری را اشغال نمی کند و این فضا را حتی می توان توسط درب چوبی یا آهنی پوشش داد .
– پناهگاهها باید از خطرات احتمالی دور باشد ، این خطرات می تواند ناشی از مواد سوختنی و یا گازهای سمی و یا انفجار مواد سوختنی که اغلب مورد مصرف خانه هاست باشد .
– یک پناهگاه خانوادگی را می توان حداکثر برای 50 نفر طراحی و احداث نمود و در صورت نیاز به ظرفیت بیشتر می توان دو یا چند پناهگاه را بصورت مجزا ، مجاور و یا رویهم احداث نمود . قسمت نشیمن پناهگاه برای کمتر از 8 نفر باید دارای حداقل 6 متر مربع زیربنا و 14 متر مکعب فضا و برای هر نفر اضافی تا 25 نفر نیم متر مربع زیربنا و 15/1 متر مکعب فضا و برای بیش از26 نفر 6/0 متر مربع زیربنا و 40/1 متر مکعب فضا منظور گردد . برای تاسیسات تهویه و توالت باید زیربنای اضافی در نظر گرفته شود .
– برای تاسیسات تهویه 30/1 متر مربع در پناهگاه 25 نفری و بیش از آن 70/1 متر مربع لازم می باشد . هر پناهگاه بهتر است حداقل یک توالت داشته باشد در این رابطه برای پناهگاههای تا 25 نفر یک توالت و از 25 نفر بیشتر دو توالت توصیه می گردد .
– ظرفیت پناهگاه بستگی به ساختمانی دارد که پناهگاه متعلق به آن می باشد بطور کلی در ساختمانهای مسکونی ظرفیت پناهگاه باید طوری در نظر گرفته شود که بتواند تعداد نفراتی که بطور معمول در آن ساختمان به زیست یا کار و رفت و آمد مشغولند در بر گیرند . جدول صفحه بعد ظرفیت پناهگاه را در رابطه با نوع فعالیتها مشخص می کند .
جدول تعیین ظرفیت پناهگاهها
نوع ساختمان
ظرفیت پناهگاه
مسکونی
هتل ها و مسافرخانه ها
بیمارستان ها و مراکز درمانی
مراکز تجاری و اداری
فروشگاههای بزرگ
مساجد و حسینیه ها
اماکن عمومی نظیر سینما
انبارها
بتعداد افراد هر خانه
بتعداد 3 : 2 تختهای موجود
به تعداد تختهای موجود
ظرفیت کافی برای 3 : 2 تعداد کارکنان
10: 1 سطح زیربنا
2: 1 ظرفیت هر کدام
3 : 2 تعداد صندلیها
150 : 1 سطح کل زیربنا

9- ضوابط و مقررات دفاع غیر عامل – پناهگاه سازی
مقدمـــــه :
امروزه حتی در بعضی کشورهایی که از سالها پیش جنگ نداشته اند به مسئله پناهگاه بطور جدی توجه شده است . ستاد مرکزی بسیج و پشتیبانی امور پناهگاههای کشور با توجه به این ضرورت آیین نامه و دستور العملهایی در زمینه اصول دفاع غیر عامل و بویژه پناهگاه سازی صادر نموده است که بنا به ضرورت بشرح زیر اجرا در طرح تفصیلی ارائه می گردد .
– پناهگاهها باید مستقیماً در نزدیکی خانه ای مسکونی بوده و طول راههای ارتباط و دسترسی به آن از 150 متر تجاوز ننماید . برای خانه سالمندان و مهد کودک و کودکستانها در داخل محدوده آنها پناهگاه ساخته شود .
– پناهگاههای خانوادگی یا جمعی می توانند تماماً و یا قسمتی از آن در محدوده ساختمان قرار گیرند، بعلاوه یک سوم ارتفاع در ساختمان ها با دیوار باربر و یا 4 :1 ارتفاع در ساختمانهای با اسکلت فلزی یا بتونی می باشد . پناهگاههای خانوادگی را می توان در داخل ساختمان بعنوان پناهگاه داخلی و در خارج از ساختمان بعنوان پناهگاه خارجی بنا کرد .
– پناهگاهها معمولاً باید در زیر خاک قرار گیرند که به این طریق به میزان ایمنی آن افزوده میشود ، پناهگاه موقعی زیرزمین تلقی میشود که سقف آن از سطح زمین طبیعی بالاتر نباشد . در شرایط استثنائی بدلیل نامساعد بودن زمین و بالابودن آبهای تحت الارضی می توان تمام یا قسمتی از پناهگاه را خارج از سطح زمین احداث گردد که در اینصورت می بایستی روی پناهگاه را از خاک پوشانید .
– پناهگاه طـوری باید در محل محاسبـه و ساخته شـــود که فاصله آن با ساختمان منزل حداقل به اندازه یک سوم ارتفـاع بنـا باشـد که چنانچـه ساختمان بر اثر بمب تخریـب گردیـد راهـهای ورودی و خروجی و هواکشهای آن توسط آوار مسدود نگردد .
– دیوار پناهگاههایی که بوسیله آجر ساخته میشود حداقل باید با ضخامت 35 سانتی متر و چنانچه از سنگ بخواهند استفاده نمایند حداقل ضخامت آن باید 50 سانتی متر باشد .
– در منازلی که از نظر جا در مضیقه می باشند می توانند بجای راه پله مستقیم از پله های عمودی دوار یا نردبان استفاده کنند بدین معنی که در دو طرف پناهگاه در مورد پناهگاههای عمومی که بلحاظ عدم امـــــکان احداث پناهگاه در همه اماکن و بخصوص مسکونی صورت می گیرد ظرفیت آنها بر اساس بررسی محله و شعاع در برگیری پناهگاه یعنی دسترسی افراد به آن بر اساس فاصله و حداکثر مجاز ظرفیت پناهگاه محاسبه می گردد .
– پناهگاههای خانوادگی را می توان بدلخواه در پلان و مقطع نشان داد و نسبت طول به عرض ( در پلان ) نباید از نسبت 2 به 1 بیشتر باشد، نقشه باید ساده طرح گردیده و از ایجاد زوایا و پیش آمدگیهای اضافی خود داری شود. فصل مشترک دیوارهای محیطی هر پناهگاه یا پناهگاههای مجاور نباید بیشتر از نصف طول محیط دیواره های کل پناهگاه باشد .
– بهتر است پناهگاههای زیرزمینی را به یکدیگر ارتباط داده شوند . این راههای ارتباطی در زمان صلح توسط دیواره های جدا کننده ظریف موسوم به فرار مسدود از یکدیگر جدا میشوند . راههای ارتباطی باید در مقابل ریزش آوار ایمنی داشته باشند .
– لوله های گاز و شوفاژ و سایر تاسیسات که می تواند ایجاد خطر نماید نباید از داخل پناهگاه عبور کند مگر در حالت استثنایی که هیچگونه عبور کند مگر در حالت استثنایی که هیچگونه امکان دیگری وجود نداشته باشد بلامانع است و عبور لوله های آب از داخل پناهگاه بشرطی که ورودی لوله به پناهگاه و خروجی آن از پناهگاه قابل مسدود شدن باشد مجاز است .
– جهت جلوگیری از ورودی هوای آلوده بداخل پناهگاه از سیستم تهویه مخصوص استفاده شود که در حالت عادی و اضطراری جوابگو باشد . لازمست سیستم تهویه در مواقع خطرات شیمیایی و میکروبی بصورت تبادل هوا بوده و بتواند فشار معادل حداقل 5/0 تا 10 میلی بار را بوجود آورد .
– بطور کلی محاسبات پناهگاه بایستی کلیه اثرات سلاح انفجاری را مد نظر قرار دهد ، عموماً در تعیین ضخامت بتون دو کابل بارهای حرارتی، تشعشعات رادیو اکتیو تعیین کننده می باشد که در محاسبات منظور میشوند .
– در محل پناهگاه همیشه باید وسائل ضروری از قبیل آب آشامیدنی ، وسائل کمکهای اولیه ، غذای کنسرو شده، رادیوترانیستوری ، چراغ قوه دستی و بیل و کلنگ در محل مشخص وجود داشته باشد .
– استفاده از پارکینگ و زیرزمینی ساختمانهای اسکلت فلزی و بتونی ، پیلوت ساختمانــها بیش از 5 طبقه ، محوطه زیر پل های بتونی و پارکها و فضای باز می تواند بعنوان پناهگاه عمومی مورد استفاده قرار گیرند .
10- ضوابط و مقررات طراحی اقلیمی :
در جهت دستیابی به اهداف عمده طراحی اقلیمی ، با توجه به مشخصات و نیازهای اقلیمی شهر کاشمر و پیش بینی موارد تحقق بخشیدن به این نیازها که موجب سازگاری و هماهنگی ساختمانها و بطور کلی محیطهای مسکونی با شرایط اقلیمی و صرفه جویی در مصرف انرژی در ابعاد مختلف خواهد شد . اولویتهای پیشنهادی جهت دستیابی به اهداف عمده طراحی اقلیمی بر اساس مطالعات پهنه بندی اقلیمی ایران در قالب ضوابط و مقررات طراحی اقلیمی به شرح ذیل پیشنهاد می گردد :
اولویت اول ( 1 )
1-1- بهره گیری از انرژی خورشیدی در گرمایش ساختمان
روشهای دستیابی
1-1-1- استقرار ساختمان در جهت تابش حداکثر انرژی خورشیدی در مواقع سرد سال .
1-1-2- گسترش و کشیدگی پلان در جهت محور شرقی غربی
1-1-3- سازماندهی پلان به صورتی که امکان نفوذ آفتاب به فضاهای داخلی فراهم آید .
1-1-4- عمق بنا و محل پنجره در نما به نحوی باشد که در زمستان آفتاب مناسبی به فضاهای داخلی نفوذ کند .
1-1-5- پیش بینی سایه بانهای مناسبی برای پنجره ها که در عین هدایت تابش آفتاب به فضاهای داخلی ، از تابش آفتاب تابستانی به این فضاها جلوگیری نماید .
1-1-6- استفاده از دیوارهایی با مصالح ساختمانی سنگین در نمای جنوبی ساختمان
1-1-7- انتخاب شیبهای رو به جنوب برای احداث ساختمان
1-1-8- اختصاص فضاهای مشرف به جنوب به منطقه زندگی و استقرار فضاهای کم اهمیت در قسمتهای شرقی و غربی ساختمان .
1-1-9- پیش بینی مصالح ساختمانی با ظرفیت حرارتی زیاد و سطوح تیره رنگ در بخشهای آفتابگیر فضاهای داخلی .
اولویت اول ( 2 )
2-1- محافظت ساختمان در برابر تابش آفتاب
روشهای دستیابی
1-2-1- استقرار ساختمان در جهت تابش حداقل انرژی خورشیدی در مواقع گرم
1-2-2- استفاده از شکلهای کالبدی مناسب برای کاهش سطوح خارجی مشرف به شرق و غرب ( گسترش پلان ساختمان درجهت محور شرقی غربی )
1-2-3- استفاده هر چه بیشتر از دیواره های مشترک در مجموعه های ساختمانی و ایجاد بافتی فشرده
1-2-4- انتخاب مصالح مناسب برای محوطه اطراف ساختمان به منظور به حداقل رساندن کسب حرارت
1-2-5- استفاده از جلو آمدگی بام ، ایوان سرپوشیده یا بالکن برای ایجاد سایه کامل بر سطح خارجی پنجره های شیشه ای ، باز شوها و دیوارهای روبه آفتاب .
1-2-6- استفاده از درختان خزان دار به منظور ایجاد سایه بر روی ساختمان و خنک سازی در مواقع گرم
اولویت دوم ( 3 )
1-2- کاهش اتلاف حرارت ساختمان
روشهای دستیابی
2-1-1- پیش بینی پلانهای فشرده و متراکم
2-1-2- پیش بینی ساختمانهای دو طبقه
2-1-3- استقرار ساختمانهای بهم پیوسته در بخش میانی شیبهای رو به جنوب
2-1-4- اجتناب از احداث ساختمان در شیبهای منفی و فرو روفتگی ها
2-1-5- پیش بینی فضاهای گرما زا مثل آشپزخانه ، در مرکز پلان ساختمان
2-1-6- اجتناب از پیش بینی پنجره های بزرگ بخصوص در نماهای شمالی
2-1-7- استفاده از عایقهای حرارتی مناسب در دیواهای خارجی و بام ساختمان
2-1-8- پوشاندن حاشیه های خارجی ساختمان با بوته ها و گیاهان همیشه سبز

اولویت دوم ( 4 )
2-2- بهره گیری از نوسان روزانه دمای هوا
روشهای دستیابی
2-2-1- استفاده از مصالح ساختمانی سنگین و متراکم ) با ظرفیت حرارتی زیاد (
2-2-2- احداث قسمتی از ساختمان در داخل زمین و استفاده از ساختمانهای زیر زمینی
2-2-3- پیش بینی بعضی از فضاهای زندگی در پناه دیوارهای سنگین به منظور استفاده از زمان تاخیر مصالح و بعضی دیگر از فضاهای زندگی در پشت دیوارهای سبک و عایق شده به منظور بهره گیری از عکس العمل سریع این گونه مصالح در برابر شرایط هوای خارج .
2-2-4- پیش بینی فاصله مناسب بین دیوارهای خارجی و بوته ها و شاخ و برگ درختان مجاور به منظور فراهم ساختن امکان بازتاب حرارت از این جدارها .
اولویت سوم : ( 5 )
3-1- کاهش تاثیر باد در اتلاف حرارت ساختمان
روشهای دستیابی
3-1-1- توجه به جهت وزش بادهای غالب زمستانی ، در تعیین جهت استقرار ساختمان
3-1-2- پیش بینی پلانهای فشرده و ایجاد مجموعه هایی با بافت متراکم
3-1-3- پیش بینی فرمهای کالبدی مناسب از نظر کاهش تاثیر باد
3-1-4- در جبهه های مشرف به بادهای شدید زمستانی استفاده از ساختمانهای یک طبقه و کم ارتفاع
3-1-5- به حداقل رساندن تعداد درهای ورودی ساختمان و قرار دادن ورودی اصلی در قسمت پشت به باد
3-1-6- استفاده از بادشکنهای مختلف مثل درخت ، دیوار ، حصار

اولویت سوم : ( 6 )
3-2- محافظت ساختمان در برابر هوای گرم خارج
روشهای دستیابی
3-2-1- پیش بینی ساختمانهای فشرده و متراکم
3-2-2- پیش بینی پنجره های کوچک و به حداقل رساندن آنها
3-2-3- جدا کردم فضاهای حرارت زا مثل آشپزخانه از سایر فضاها
3-2-4- محصور نمودن فضاهای مورد استفاده در مواقع گرم با مصالح سنگین و عایق شده و فضاهای مورد استفاده در مواقع مناسب با مصالح سبک .

اولویت چهارم ( 7 ) :
4-1- افزایش رطوبت هوا
روشهای دستیابی
4-1-1- پیش بینی آب نما در داخل ساختمان یا خارج و در مسیر حرکت هوا به فضاهای داخلی
4-1-2- استفاده از کولر آبی به جای سیستم تهویه
4-1-3- پیش بینی محلی واقع در سایه برای کولر آبی
4-1-4- پیش بینی ساختمانهایی که دارای حیاط و حوض های داخلی هستند
4-1-5- بهره گیری از رطوبت زایی گیاهان چه در خارج و چه در داخل ساختمان

اولویت پنجم ( 8 )
5-1- کاهش تاثیر بادهای غبار آلود بر ساختمان
روشهای دستیابی
5-1-1- استفاده از بافتهای فشرده و متراکم
5-1-2- توجه به جهت وزش بادهای غبار آلود در انتخاب جهت استقرار ساختمان
5-1-3- محصور نمودن ساختمان با دیوارهای یکپارچه و نسبتاً بلند یا ییش بینی فرمهایی با حیاط مرکزی و گشودن فضاهای داخلی به این حیاط
5-1-4- پیش بینی دریچه های چوبی با شبکه های متحرک برای محاظت پنجره ها ، بازشوها و نور گیرها
5-1-5- استفاده از پوشش گیاهی برای محافظت ساختمان در برابر باد .

حدود تقریبی درصد سالانه نیازهای حرارتی ساختمان
شهر کاشمر با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی در دو فصل بحرانی ، زمستان و تابستان و با توجه به گروه بندی اقلیمی در تابستان دارای هوای گرم و خشک و در زمستان دارای شرایط آب و هوای نسبتاً سرد مواقع سرد می باشد . با عنایت به روشهای پیشنهاد شده زیر از گرمایش طبیعی و مکانیکی مواقع سرد سال و با کاربری سیستمهای طبیعی در ایجاد سرمایش در فصل گرم سال استفاده خواهد شد .
سرمایش طبیعی
با بهره گیری از شرایط طبیعی و استفاده از مصالح ساختمانی سنگین در 15-10 درصد از مواقع سال می توان با خنک کردن فضاها شرایط آسایش را فراهم نمود و فضاهای داخلی بصورت طبیعی می شود و نیازی به سرمایش توسط وسایل مکانیکی نمی باشد .
سرمایش مکانیکی
در جهت سرمایش محیط با استفاده از وسایل مکانیکی همچون کولر آبی می توان در 5-10 درصد از مواقع گرم سال استفاده نموه ( همچنین بر اساس پیشنهادات انجام شده بر اساس مطالعات پهنه بندی اقلیمی وزارت مسکن و شهرسازی استفاده از کولر گازی و سیستم تهویه مطبوع توصیه نشده است و با توجه به نیاز رطوبت در فصول گرم سال استفاده از کولر آبی پیشنهاد می گردد .
گرمایش مکانیکی
در بررسی های انجام شده متوجه خواهیم شد که در25-15 درصد از مواقع سال می توان از سیستم های گرم کننده مکانیکی مانند : بخاری ، شوفاژ و تهویه مطبوع جهت گرم نمودن فضاهای داخلی استفاده نمود .
گرمایش طبیعی
با بهره گیری از شرایط طبیعی و استفاده از انرژی خورشیدی در گرمایش ساختمان و فضاهای داخلی می توان در 25-15درصد مواقع سال از شرایط طبیعی جهت تامین شرایط آسایش و گرم کردن فضاها استفاده نمود .
لازم به ذکر است در جهت استفاده مطلوب می بایستی طراحی منطبق با شرایط اقلیمی انجام گردد .

– انتخاب جهـت مناسب استقرار ساختمان و شبکه معابر :
در این قسمت با توجه به کلیـه مطالعات و نتایـج حاصل از بـررسیهای انجام شده در قسمتهای قبل ، پیشنهادات نهایی در رابطه با هماهنـگی هر چـه بیشتر ساختمان و بافتهای مسـکونی با شرایط اقلیمی شهـر کاشمـر ارائه می گردند .

– بـافت مجموعه :
همانـگونه که قبلا نیـز اشاره شده به منظور جلوگیری از اتـلاف حرارت ساختمــان ، لازم اســت بافــت مجموعه کاملا فشرده و متراکم باشد . بـدیهی است در این رابطه ، فـرم کالبدی بنا نیز نقـش عمده ای را ایفـا می نماید. بنـابراین در رابطه با به حداقل رساندن اتـلاف حرارت ساختمان ، نسبت ابعـاد ساختمان ( طول ، عرض و ارتفاع) و نحـوه قرارگیری آن در مجموعه ، هر دو حائـز اهمیت می باشنـد .
– فرم ساختمان :
با توجه به مطالعات انجام شده و نیازهای حرارتی ساختمان در شهر کاشمر نتایج بدست آمده در رابطه با فرم ساختمانها به شرح زیر می باشد :
– -هرچه ساختمـانها به هم چسبیده تر باشند ( دیـوارهای خارجی مشتـرک بیشتـری داشته باشند ) مناسب تر است .
– در مورد ساختمانهای مجزا ، مناسبترین فـرم در رابطه با جلوگیری از اتـلاف حرارتی ساختمان ، فرم نزدیک به مکعب با پلان مربع شکل در دو طبقه می باشـد .
– در مورد ساختمانهای بهم چسبیده ، اضلاع کوچکتر تـرجیحـاً رو به شمال و جنوب قرار داشته و اضلاع بزرگتر مشترک باشند .
– در ساختمانهای مسـکونی ، سطح خارجی هر واحد به حداقـل ممکن برسد .
– جهت استقرار ساختمـان :
جهت استقـرار ساختمان در شهر کاشمــر می بایســت با توجــه به دو عامل تابش آفتـاب و جهت وزش بـادهای مضـر منطقـه تعیین شود . در رابطه با تابش آفتاب مناسب ترین جهت ساختمان جهتی است که حداکثرانروی خورشیدی را در مواقع سرد و حداقل آنرا در مواقـع گـرم کسب نمایـد که این امر با توجه به مطالعات انجام شده در خصوص میزان انروی خورشیدی تابیـده شده بر سطوح عمودی برحسب زاویـه چرخـش آن و در مواقع مختلف سال )فصول سرد و گـرم ( طبق دیـاگرام تعیین گردیده و بـر این اسـاس محدوده ای از 30 درجه جنوب غرب تا 70 درجــه جنوب شرق بعنـوان جهات قابـل قبول در رابطه با تابش آفتاب تعییـن گردیـده که از آن میـان مناسبتریـن جهت هـا محــدوده جنــوب تا زاویــه 30 درجه جنـوب شـرق ( محور عمـود بر ساختمـان از سمت جنوب 30 درجـه به طرف شرق بچـرخد ) می باشد و در این زاویه ( 30 درجه جنوبشرقی ) مقـدار انروی خورشیدی تابیده شده برسطوح عمودی در مواقع سرد سال به حداکثر خود می رسد . دیـاگرام نشان دهنده زوایای پیشنهادی دررابطه با تابش خورشید می باشـد .
به منظور بررسی و تعیین مناسبتـرین جهت ساختمان در رابطه با وزش بـادهای مضـر منطقه لازم به ذکر است که این بادها بر دو نوع است :
الف – بادهای سـرد زمستانی که با توجـه به زمستـانهای نسبتــا ســرد منطقه و اهمیـت تاثیـر خنک کنندگی وزش باد در فصل زمستان حائـز اهمیت می باشد و از جهت شمال و شمـالشرق و ارتفاعات کوهسـرخ می وزند .
ب- بادهای گرم تابستانی که از سمت کویر و از جهت غرب و جنوب غرب می وزد و همراه با طوفانهای شن و گرما می باشد که بسیار اذیت کننده است و می بایست در جهت گیری ساختمان به گـونه ای جهت ساختمـان تعیین گـردد که این بادها در محدوده بی اثر واقع گردند .
در این ارتباط همانگونه که در نمـودار نشـان داده شده است ، جهت باد نسبت به ساختمان ممکن است در یکی از محدوده های موثر ، نیمه موثر و یا بی اثر قرار گیرد که در این ارتباط محدوده بادهای موثر به ساختمان حداکثر تا زاویه 45 درجه به سمت چپ و یا راست نسبت به محور عمود بر ساختمان قرار داشته و محدوده بـادهای نیمـه موثر بین زاویه 5/22 درجه تا 45 درجه نسبت به محور عمود بوده و زاویه بادهای بی اثر در محدوده موازی با نمای ساختمان تا زاویه 5/22 درجه می باشـد.
بـر این اسـاس جهت ساختمان را باید به نحوی پیشنهاد نمود که بادهای مضر منطقه ( بادهای سرد زمستانی) حتی الامـکان در محدوده بی اثـر قرار گیرند .
به منظور بررسی و تعیین مناسب ترین جهت در رابطه با وزش بادهای مضر منطقه در نمودار جهت این بـادها مشخص شده اند . با توجه به اینکه بادهای سرد زمستانی از سمت شمال شمالشرق می وزند که بیشترین جهت وزش آن شمالشرق می باشد و بـادهای گرم تابستانی از سمت غرب و جنوب غرب می وزند ، و اولویت با دفع بادهای سرد زمستانی از سمت شمالشرق می باشد . در صورتیکه ساختمان حداقـل به میزان 5/22 درجه به سمت شرق بچـرخد ، بادهای زمستانی در محدوده بی اثر واقع خواهند شد بر این اساس با توجـه به اهمیت مقابله با بادهای سرد زمستانـی از یکسو و پیشنهاد انجام شده در خصـوص کوتاه بودن ساختمانها و ارتفـاع کم آنهـا در جهت تاثیر کمتربادهـای سرد زمستانی از سوی دیگر و نیـز انـطباق زاویه تعیین شده جهت مقابله با بادهای سرد زمستانـی با جهت قابل قبـول در رابطـه با تابش خورشید ، مناسبترین جهت در رابطه با استقـرار ساختمـان ، محدوده 25 تا30 درجه جنوب شرق می باشد که زاویه اپتیمم آن 25 درجه جنوب شرق خـواهد بود . (

جهت خیـابـانهـا :
در تعیین جهت خیـابانها نیز می بایست به دو عامل تابش آفتاب و وزش باد توجـه داشت و در رابطـه با تابش آفتـاب ، خیـابانها لازم است در جهتی قرار داده شوند که در سردترین ماه سال که خورشید در پایین ترین موقعیت خود است به اندازه کافی آفتابگیر باشند بر این اساس خیابانهای شمالی – جنوبی مناسبترین جهت در رابطه با تابش آفتـاب را خواهند داشت . اما نکته دیگر در رابطه با وزش باد می باشد که با توجه به اهمیت بادهای مضر منطقه که از سوی شمال و شمالشرق وزش دارند ، جهت خیابانهـا به نحوی باید پیش بینی شود که تا آنجا که ممکن است بادگیر نباشند و جهت حصول این امر جهت خیابان می بایست برجهت باد عمـود باشد . با توجه به جهت وزش بادهای مضر منطقه از سمت شمال شرق امتداد در جهت شمال عرب و جنوب شرق مناسب می باشد .
از سوی دیگر جهت خیابانها با توجه به سلسله مراتب نظام دسترسی های شبکه های ارتباطی که مد نظر می باشد تابـع جهت انتخاب شـده برای ساختمانها می باشد بـر این اساس چنانچـه ساختمانها در جهت بهینـه انتخـاب شده یعنی 25 درجه جنوب شرق استقرار یابند ، معابر دسترسی به واحدهای مسـکونی در جهت شرقی غـربی ( 25 درجه به سمت شمال ) و معابر جمع کننده درون محله ای در جهت شمالغرب – جنـوب شرق و معابـر شـریانی شهـری نیـز در جهت شرقی -غـربی ( 25 درجه به سمت شمـال ) خواهد بـود.
بدین ترتیب همانگونه که در دیاگرام مشاهده میگردد معابر شریانی و دستـرسی به واحدهای مسکونی که از اهمیت بیشتـری برخوردار است در جهت مقابل بادهای سرد زمستانی خواهـد بود و در جهت مقابله با بادهای گرم تابستانی که همراه گرد و خاک می باشد می بایست نسبت به احداث پوشش گیاهی و کمربند سبز در اطراف شهر و محدوده های مناسب به گونه ای که بعنوان باد شکن در مقابل بادهای گرم تابستانی عمل نماید اقدام گردد.

مـوقعیت فضاهای سبز و پوشش گیاهـی :
فضای سبز و پوشش گیاهی در محیطهای مسـکونی دو ویژگی عمده دارد . در وهله اول شـاخ و برگ توده های انبوه گیاهان می تواند چون مانعی در بـرابـر وزش بـاد عمل نموده و همـواره می تـوان آنها را به عنوان بادشکن جهت مقابله با بادهای مضر در محیطهای مسکونی مورد استفاده قرار داد ، از سوی دیگر اکسیژن تولید شده توسط گیاهان می تواند در تامین هوای مورد نیـاز و تلطیف محیط و پاکسازی آن از آلودگیهای ناشی از زنـدگی ماشینی در محیطهای مسکونی شهرها مورد استفاده قرار گیرد علاوه بر آن استفاده از سایه پوشش گیاهی و فضاهای سبز بخصوص درختـان خزان دار جهت ایجاد سـایـه بـر روی ساختمـانها در فصول گرم سال و نیز ایجاد رطوبت در هوا از ویژگیهای دیگـر فضاهای سبز می باشد که در شرایط اقلیمی شهر کاشمر که دارای تابستانهای خیلی گرم و خشک و زمستـانهای نسبتـاً سرد می باشد بسیار حائـز اهمیت است .
از سـوی دیگـر همانـگونه که ذکـر شد وجـود بادهـای کویری و در فصول گرم سال از سمت غرب و جنوب غرب و ضـرورت مقـابـله با آن استفـاده از کمـربنـد سبـز و پوشش گیـاهـی در مسیـر تونلهـای باد منطقـه و اطـراف شهـر را الـزامی می نمایـد . به منظـور کاهش سـرعت جـریان باد، پیشنهـاد می شـود در ردیفهـای فشـرده ای از گـونه های مناسب درختـان در ارتفـاعهـای مختـلف در حاشیـه های غرب و جنوب غرب محوطه های ساختمـانهـا جهت مقـابلـه با بادهـای گرم تابستانی استفاده گردد و برای بادهای سرد زمستانی نیز کاشت درختان همیشـه سبـز همچـون کاج و سـرو در محـوطه هـای ساختمـانی قـرار داده می شـونـد .
میـزان کاهشی که این درختـان در سـرعت جـریـان هـوا بـوجـود می آورنـد به فشـردگی شاخ و برگ درختـان و تـراکم کلی آنها بستـگی دارد . وسعت منطقـه آرامی که در پشت این باد شـکن هـا ایجاد می شـود تابـع بعد فضای سبـز و ارتفـاع درختان است ، معمولاً در فاصله معـادل 5/13 برابر ارتفـاع درخت ، 50 درصـد از سـرعت باد کاستـه شـده و ایـن کاهش در فاصـله 27 بـرابـر ارتفاع درخت به 25 درصدسـرعت باد تنـزل می نمایـد.
در رابطه با اکسیژن تـولیـدشـده تـوسط گیاهان می توان از درختـان خـزان دار استفـاده نمـود از آنـجائـیکه جهت وزش باد در فصلهای بهار و تابستـان که درختـان اکسیـژن تـولیـد می کننـد از سمت غرب و جنوبغرب است می بایست حاشیـه های غرب و جنوب غرب محـدوده های مـورد نظر را به فضای سبز اختصـاص داد تا به استفـاده ازجریـان باد ، اکسیژن مـورد نیـاز محیط تامین شـود .

11- ضوابط و مقررات اخذ عوارض
1-11- مقررات اخذ عوارض کاربری مسکونی
کیله اراضی مسکونی که در طرح تفصیلی تعیین حدود شده اند ، هنگام دریافت پروانه ساختمانی مشمول پرداخت عوارض جهت جبران قسمتی از هزینه ها و خسارات ناشی از اجرای برنامه های عمرانی طرح به مردم میشوند .
– در مورد ساختمانهای مسکونی موجود بر طبق قانون وصول عوارض نوســازی و عمران شهـری عوارض سالیانه وصول می گردد .
– در مورد اراضی که فعلاً بایر است و در آن ساختمانی موجود نیست از هنگام تصویب طرح جامع شهر ظرف مدت یکسال میزان عوارض ارزیابی میشـود و در صـورت درخواست مالک عوارض تقسیط شـده و حداکثـر ظرف مدت 10 سال از تاریخ تصویب طرح مجموع عوارض باید پرداخت شود .
– این عوارض عمدتاً جهت پرداخت هزینه ها و خسارات ناشی از اجرای برنامه های عمرانی طرح تفصیلی ( نظیر خیابان کشی ، تامین زمین و احداث خدمات در اراضی معینه صرف خواهد شد . )
– کلیه اراضی شهری به هنگام تفکیک مشمول واگذاری بلاعوض 55% کل زمین جهت تامین خدمات عمومی میشوند .
– زمینهای فوق بایستی فاقد شبکه آمد و شد و محدودیتهای امور ساختمانی باشند ، در صورتیکه طبق طرحهای تفصیلی محل برای این قبیل خدمات در زمین مورد نظر تعیین نشده باشد ، مالک بجای واگذاری زمین می تواند نسبت به پرداخت قیمت معادل آن به نرخ قیمت گذاری زمین پس از تفکیک اقدام کند .
-عوارض پارکینگ معادل است با قیمت ساختمان پارکینگ مورد نیاز به ماخذ 25 متر مربع بازاء هر وسیله نقلیه ، عواید حاصله از این عوارض بایستی صرف خرید زمین و ساختن پارکینگ عمومی در همان محل شود .
– در طرحهای تفکیکی که در آن شبکه آمد و شد پیش بینی میشود میزان عوارض پس از کسر خیابانها و کوچه ها معین میشود و در صورتیکه سطح آمد و شد بیش از 20% سطح کل زمین باشد اضافات از مقادیر مطروحه کسر خواهد شد و مابقی به شهرداری واگذار میشود .
1-1-11- عوارض صدور پروانه ساختمانی
عوارض صدور پروانه ساختمانی به شرح جدول زیر است .
تراکم
حد نصاب تفکیک m2
متوسط تراکم ساختمانی درصد
عوارض هر
متر مربع
حداقل عوارض ریال
کم
250
90
P 30 %
800
متوسط
200
130
P 30%
800
زیاد
150
195
P 40%
1000
مختلط
100
285
P 20%
5000
* P قیمت منطقه ای یک متر مربع زمین مسکونی

2-1-11- عوارض ناشی از افزایش تراکم ساختمانی
– عوارض ناشی از افزایش تراکم ساختمانی در تراکم های مختلف مسکونی به شرح ذیل محاسبه می گردد .
عوارض ناشی از افزایش تراکم ساختمانی= مساحت زمین× ضریب تراکم × ضریب افزایش تراکم × ضریب تعدیل ارزش زمین
( 1 ) ( 2 ) ( 3 ) ( 4 )
1 ) تراکم پایه – تراکم پیشنهادی
تراکم پایه
2 ) تراکم پایه – تراکم پیشنهادی
100
3) ضریب تعدیل جهت هر یک از تراکم های مسکونی به شرح ذیل است :
6/0 = تراکم متوسط 25/1 = تراکم کم
1/0 = تراکم مختلط 2/0 = تراکم زیاد
4) از زمین بر اساس ارزش منطقه ای تعیین شده زمان صدور پروانه ساختمانی
تراکم پایه پیشنهادی طرح تفصیلی به شرح جدول زیر است .
تراکم
تراکم پایه
کم
60
متوسط
60
زیاد
60
مختلط
60

2-11- مقررات اخذ عوارض کاربری آموزشی :
– جهت تامین زمینهای آموزشی عوارض خدماتی بوسیله شهرداری اخذ شده و سرمایه حاصله از این عوارض فقط صرف خرید زمین مورد نیاز فضای آموزشی بر حسب مورد و اولویتها در طرح تفصیلی خواهد شد .
– عوارض اخذ شده و همچنین عوارض تامین زمین خدمات عمومی در امور تفکیک زمین در کاربری مسکونی برای خدمات عمومی است که سهم خدمات آموزشی در آن 30% سطح کل زمین یا عوارض خدماتی است .
– در مورد احداث مراکز آموزشی و یا تفکیک اراضی مربوطه برابر آئین نامه اجرایی نحوه وصول عوارض پذیره از موسسات دولتی اخذ میگردد.
– صرف سرمایه جهت خرید زمین آموزشی باید در قالب طرحهای تفصیلی بوده و با رعایت امکانات و ضرورتها ، اولویت خرید زمین در محلات مختلف برنامه ریزی شود و در هر حال ارجحیت خرید زمین در محلاتی است که سهم بیشتری از سرمایه اندوخته شده را پرداخت کرده اند .

3-11- مقررات اخذ عوارض کاربری بهداشتی – درمانی
– در مورد احداث مراکز بهداشتی و درمانی و یا تفکیک اراضی مربوطه برابر آئین نامه اجرایی نحوه وصول عوارض پذیره از موسسات دولتی اخذ میگردد .
– جهت تامین اراضی بهداشتی و درمانی عوارض خدماتی توسط شهرداری اخذ میشود و سرمایه حاصله از این عوارض صرف خرید زمین مورد نیاز بر حسب مورد طرح تفصیلی می گردد .
– عوارض اخذ شده و همچنین عوارض تامین زمین جهت خدمات عمومی در امور تفکیک زمین در کاربری مسکونی برای خدمات عمومی است که سهم خدمات بهداشتی و درمانی 10% سطح کل عوارض خدماتی است .

4-11- مقررات اخذ عوارض کاربری فرهنگی – اجتماعی
– در مورد احداث مراکز فرهنگی – اجتماعی و یا تفکیک اراضی مربوطه برابر آئین نامه اجرایی نحوه وصول عوارض پذیره بر اساس مقررات و بخشنامه های وزارت کشور و سایر مراجع ذیربط خواهد بود .

– کلیه اراضی مراکز فرهنگی – اجتماعی انتفاعی جهت جبران قسمتی از خسارات ناشی از اجرای برنامه های طرح تفصیلی ، مردم مشمول پرداخت عوارض میشوند . میزان عوارض اینگونه اراضی نظیر اراضی تجارتی معادل 30% قیمت کل زمین است .

5-11- مقررات اخذ عوارض کاربری تجاری
– کلیه اراضی تجارتی که در طرح تفصیلی تعیین حدود شده اند هنگام دریافت پروانه ساختمانی مشمول پرداخت عوارض جهت جبران قسمتی از خسارات ناشی از اجرای برنامه های عمرانی طرح به مردم میشوند . میزان این عوارض بر اساس ضوابط و بخشنامه های قانونی خواهد بود .
– در مورد ساختمانهای تجاری موجود بر طبق قانون وصول عوارض نوسازی و عمران شهری عوارض سالیانه وصول می گردد . کلیه واحدهای تجاری موجود که تا قبل از تصویب طرح طبق ضوابط مجوز گرفته اند و احداث گردید ، بعنوان تجاری موجود در طرح تثبیت میشوند .
– در مورد اراضی که فعلاً بایر است و در آن ساختمان موجود نیست از هنگام تصویب طرح تفصیلی شهر ظرف مدت یکسال میزان عوارض ارزیابی میشوند و در صورت درخواست مالک عوارض تقسیط شد و حداکثـر ظرف مدت 5 سال از تاریخ تصویب طرح مجموع عوارض باید پرداخت گردد .
– در مورد عوارض هر زمین تجارتی که تعیین شده است پرداخت کل عوارض بر اساس قیمت روز ظرف سال اول چنانچه صورت نگیرد میزان پرداختی هر سال بر اساس قیمت در همان سال ارزیابی خواهد شد .
– عوارض پارکینـگ معادل است با قیمت ساختمـان پارکینگ مورد نیاز به ماخذ 25 متر مربع به ازاء هر وسیله نقلیه ، عواید از این عوارض بایستی صرف خرید زمین و احداث پارکینگ به همان محل شود . ( هر واحد تجاری در مرکز محله ، هر 100متر مربع در مرکز ناحیه و هر 50 مترمربع زمین تجاری در مرکز شهر )
– عوارض زمینهای تجارتی و غیر تجارتی ( که یا بایر هستند و یا ساختمان غیر تجارتی دارند ) در هر منطقه شهری بشرح زیر است .
جدول عوارض ویژه ساختمانهای تجارتی و غیر تجارتی بر اساس قیمت منطقه ای زمین

اراضی تجارتی
اراضی غیر تجارتی
مرکز محله
مرکز شهر
15%
30%
25%
40%

6-11- مقررات اخذ عوارض کاربری اداری
– برابر آئین نامه های اجرایی وزارت کشور و بر اساس لغو ماده 90 قانون دیوان محاسبات مراکز اداری مشمول پرداخت عوارض میشوند و میبایست طبق مقررات اخذ گردد . میزان این عوارض بر اساس بخشنامه ها و دستورالعملهای مربوطه خواهد بود .

7-11- مقررات اخذ عوارض گردشگری
– تاسیسات جهانگردی و اردوگاهها و مراکز موضوع این کاربری و هر گونه تاسیسات جانبی آن از قبیل هتل ، رستوران و مراکز تجاری چنانچه متعلق به بخش خصوصی و یا سازمانهای غیر دولتی باشند عوارض مربوط به کاربری اردوگاه و تاسیسات توریستی اخذ می شود .
– مبنای محاسبه عوارض ضوابط و بخشنامه های مربوطه خواهد بود .

8-11- مقررات اخذ عوارض کاربری صنعتی – انبارداری
– کلیه اراضی صنعتی ، کارگاهها و انبارداری که در طرح تفصیلی تعیین حدود شده اند هنگام دریافت پروانه ساختمانی مشمول پرداخت عوارض جهت جبران قسمتی از خسارات ناشی از اجرای برنامه های عمرانی طرح میشوند .
– میزان عوارض هر زمین صنعتی ، کارگاهی و انبارداری معادل 30% قیمت منطقه ای کل زمین است . پرداخت کل عوارض بر اساس قیمت روز ظرف سال اول چنانچه صورت نگیرد میزان پرداخت هر سال بر اساس قیمت همان سال ارزیابی خواهد شد .
– نحوه محاسبه عوارض پذیره انبارداری براساس بخشنامه ها و ضوابط مربوطه خواهد بود .

9-11- مقررات اخذ عوارض کاربری فضای سبز
– کلیه مراکز تفریحی و پارکهای متعلق به بخش خصوصی و یا سازمانهای غیر دولتی مشمول پرداخت عوارض میباشند و می بایست طبق مقررات اخذ گردد .
– جهت تامین اراضی فضای سبز و پارکها ، عوارض خدماتی توسط شهرداری اخذ میشوند و سرمایه حاصل از این عوارض صرف خرید زمین مورد نیاز بر حسب مورد در طرح تفصیلی می گردد .
– عوارض اخذ شده و همچنین عوارض تامین زمین خدمات عمومی در امور تفکیک زمین در کاربری مسکونی برای خدمات عمومی است که سهم فضای سبز و ورزشی60% کل عوارض خدماتی می باشد .

10-11- مقررات اخذ عوارض ورزشی
– در مورد احداث مراکز ورزشی چنانچه توسط بخش خصوصی و یا سازمانهای غیر دولتی صورت گیرد طبق مقررات عوارض اخذ میگردد .
– جهت تامین اراضی ورزشی عوارض خدماتی توسط شهرداری اخذ میشود و سرمایه حاصل از این عوارض صرف خرید زمینهای ورزشی در سطح محلات و واحدهای همسایگی برای بازی کودکان و فضای تفریحی که در طرح تفصیلی مشخص کننده خواهد شد .
– عوارض اخذ شده و همچنین عوارض تامین زمین خدمات عمومی در امور تفکیک زمین در کاربری مسکونی برای خدمات عمومی است که سهم فضای ورزشی از 60% فضای سبز و ورزشی برابر 20% می باشد .

11-11- مقررات اخذ عوارض تاسیسات
– کلیه اراضی تاسیسات شهری که توسط سازمانهای دولتی ، عمومی و یا بخش خصوصی احداث یا اداره میشوند هنگام دریافت پروانه ساختمانی مشمول پرداخت عوارض جهت جبران قسمتی از خسارات ناشی از اجرای برنامه های عمرانی طرح به شهرداری مشوند .
– میزان عوارض بر اساس ضوابط و مقررات قانونی مربوطه خواهد بود .

12-11- عوارض پذیره
بر اساس ماده 64 قانون مالیاتهای مستقیم مصوبه 1376 عوارض پذیره بر اساس قیمت روز منطقه ای وزارت اقتصادی و دارایی بر اساس کاربریهای مختلف که دارای تراز مثبت و ارزش افزوده هستند شامل کاربری تجایر ، گردشگری ، صنعتی و انبارداری محاسبه میشود . همچنین بر اساس بند ( ج ) تبصره 8 قانون بودجه 1378 عوارضات مکتسبه برای فضاهای اداری ، آموزشی ، ورزشی ، بهداشتی ، درمانی ، فرهنگی و مذهبی با 80 درصد تخفیف به ماخذ روز محاسبه میگردد .
جدول برآورد عوارضات پذیره کاربریهای اداری و خدمات عمومی
کاربریها
ضریب
P
تراکم ساختمانی
تجاری
5P
60%
گردشگری
3P
25%
صنعتی – انبارداری
P
20%
خدمات عمومی ( بند ج )
3P
35%

P : ارزش منطقه ای اراضی
P × ضریب P × مساحت زمین × تراکم ساختمانی پایه = عوارض پذیره

12-11- عوارض نوسازی
یکی از متداولترین منابع درآمد شهرداریها عوارض نوسازی می باشد که هر ساله طبق بند ( 15 ) قانون نوسازی و عمران شهری ، شهرداری برای توسعه معابر و فضای سبز و تجهزات شهری مکلف به اخذ این عوارض است . شهرداری کاشمر طبق ایت دستورالعمل مکلف به اجرای آن و اخذ عوارض می باشد .

13-11- عوارض تغییر کاربری
1-13-11- کابری تجاری
S × MP = T
ردیف
شرایـط
ضریب قیمت
منطقه ای
1
عرض خیابان 12 تا 20 متر در حد یک واحد
50
2
عرض خیابان 12 تا 20 متر در حد 10 درصد عرصه
100
3
عرض بیش از 20 تا 35 متر
100
4
عرض بیش از 35 متر
180

پارامترها :
M : ضریب عوارض طبق جدول
P : قیمت منطقه ای دارایی
S : مساحت تجاری
تبصره : ساختمانهایی که خدمات آن ها قبل از سال 57 می باشند از عوارض تغییر کاربری معاف می باشند .

2-13-11- کاربری اقامتی

کاربری اقامتی
ضریب قیمت منطقه ای
حداقل به ازای هر متر ( ریال )
حداکثر به ازای هر متر ( ریال )
زائرسرا
3
60000
90000
مسافرخانه یا مهمان پذیر
4
90000
130000
هتل آپارتمان
5
120000
160000

تبصره 1 : واحدها و ساختمانهایی که به عنوان زائرسرا خصوصی توسط سازمان ها ، اورگانها و شرکت های دولتی برای اسکان کارکنان خود ایجاد می نمایند عوارض تغییر کاربری مانند مسافرخانه و یا مهمانپذیر اخذ گردد .
تبصره 2 : قیمت حداقل و حداکثر ارائه شده در جدول به ازاء هر متر مربع ، برای اولین سال اجرای طرح می باشد و در سالهای آتی این قیمت باید توسط شهرداری و شورای محترم شهر کاشمر تعیین و به تصویب شورای شهر کاشمر برسد .

طرح تفصیلی شهر کاشمر ضوابط و مقررات

65

مهندسین مشاور زیست کاوش صفحـه :
160