اطلاعات مکانی(GIS ) و کاربردهای آن در صنعت بانکداری
مقدمه
امروزه با توسعه و پیشرفت های حاصله در خصوص دانش و فن آوری و توسعه ابزارهای متنوع برای تولید اطلاعات، لزوم استفاده از سامانه های اطلاعاتی مناسب جهت ورود، ذخیره سازی، بازیابی و تجزیه و تحلیل اطلاعات، بیش از پیش مطرح گردیده است. وظیفه این سامانه اطلاعاتی، افزایش توانایی در اتخاذ تصمیمات بهینه می باشد و در واقع ابزار مورد نیاز جهت استفاده بهینه و مطلوب از اطلاعات در فرآیند تصمیم گیری را در اختیار کاربران قرار می دهد.
در دهه های اخیر، سامانه اطلاعات مکانی(GIS ) بعنوان یک فناوری پویا و کم نظیر، با هدف مدیریت بهینه داده های مکانی، در دسترس کاربران علوم و فنون مختلف قرار گرفته است و به یکی از ابزارهای مهم و موثر در روند تصمیم گیری و مدیریت بهینه تبدیل شده که کاربردهای استراتژیک آن در حال افزایش است.
سامانهٔ اطلاعات مکانی یا GIS، یک سیستم کامپیوتری برای مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات مکانی بوده که قابلیت جمع آوری، ذخیره، تجزیه وتحلیل و نمایش اطلاعات جغرافیایی (مکانی) را دارد. هدف نهایی این سیستم، پشتیبانی از تصمیم گیری های بر پایه داده های مکانی می باشد و عملکرد اساسی آن بدست آوردن اطلاعاتی است که از ترکیب لایه های متفاوت داده ها با روشهای مختلف و دیدگاه های گوناگون بدست می آیند.
تاریخچه
برای اولین بار در اواسط دهه ۱۹۶۰ در آمریکا کار بر روی اولین سیستم اطلاعات جغرافیایی آغاز شد. در این سیستم عکسهای هوایی، اطلاعات کشاورزی، جنگلداری، خاک ، زمین شناسی و نقشه های مربوطه مورد استفاده قرار گرفتند.
در ایران نیز اولین مرکزی که به طور رسمی استفاده از این سامانه را در کشور آغاز کرد، سازمان نقشه برداری کشور بود که در سال ۱۳۶۹ براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، عهده دار طرح به کارگیری این سامانه شد. بر اساس ابلاغیه سازمان مدیریت و برنامه ریزی، در سال1372شورای ملی کاربران GIS و در سال1377 شوراهای استانی کاربران GIS نیز شروع بکار نمودند.
GIS چیست؟
GIS یک سیستم بانک اطلاعاتی مبتنی بر مولفه مکان است که امکان تحلیل های جغرافیایی اطلاعات را فراهم می کند. در عبارت GIS ، واژه جغرافیایی (Geographic) عبارت است از موقعیت داده ها برحسب مختصات جغرافیایی. واژه (Information) یا اطلاعات نشان می دهد که داده ها در GIS برای ارائه دانسته های مفید، نه تنها به صورت نقشه ها و تصاویر رنگی بلکه بصورت نمودارهای آماری، جداول و نتایج نمایشی متنوعی به منظور جستجوهای عملی سازماندهی می شوند. واژه (System) یا سیستم نیز نشان دهنده این است که GIS از چندین قسمت مرتبط و وابسته به یکدیگر ساخته شده است.
کاربرد های GIS
از آنجا که برنامه ریزی بر اساس اطلاعات انجام می شود وکمتر بانک اطلاعاتی را یافت می شود که حداقل بخشی از اطلاعات آن به گونه ای وابسته به مکان نباشد، لذا در هر موضوعی که به نوعی به مکان مربوط شود می توان از فناوریهای اطلاعات مکانی استفاده کرد برای مثال، جمعیت هلال احمر استان مرکزی با همکاری دانشگاه علم و صنعت تصمیم به برنامه ریزی و راه اندازی یک سیستم مدیریتی جهت امداد و نجات سریع نمود و در انجام این پروژه، بکارگیری موثر سیستمهای GIS به عنوان یکی از الویت های اصلی در نظر گرفته شد.
مواردی همچون مدیریت سیلاب ها، مدیریت حوادث غیرمترقبه، ارزیابی خطر ناشی از سقوط بهمن، تعیین مناطق با خطر رانش زمین، مسائل اکتشاف معادن، تهیه نقشه و مدل از ذخایر معدنی و… از دیگر نمونه های کاربرد GIS در رشته های مختلف است.
کاربرد های GIS در صنعت بانکداری
با توجه به پیشرفتهای سالهای اخیر، صنعت بانکداری دچار تحولات اساسی شده و بازار خدمات و سرویسهای مالی بصورت رقابتی درآمده است. لذا بانکی در این بازار موفق خواهد بود که استراتژی عملیاتی بهتری را انتخاب کرده و با بروزرسانی، خود را با محیط جدید تطبیق دهد.
ماموریت اصلی یک بانک ارائه محصولات و خدمات مالی به مشتریان است و موفقیت آن در گرو ارتباط مناسب با مشتریان و مدیریت اطلاعات می باشد و از آنجا که بانک دنیایی از اطلاعات مشتریان را در اختیار دارد، می تواند با افزودن مولفه " مکان" به پایگاه داده خود ازمنافعGIS بهره مند شود.
فناوری اطلاعات مکانی می تواند پشتیبان مناسبی برای تصمیم سازی و برنامه ریزی استراتژیک بانک باشد و نقش اساسی در عرصه های گوناگون آن داشته باشد، از جمله:
– بهبود کیفیت خدمات
– افزایش رضایت مشتری
– رشد پایدار کسب و کار
– افزایش سودآوری
– توسعه مشتریان وفادار
برنامه ریزی توسعه کسب و کار، مکان یابی شعب و خودپردازهای جدید، مونیتور کردن عملکرد شعبه و مدیریت سپرده های بانک نمونه هایی از کاربردهای GIS است. در ادامه به بررسی چند کاربرد GIS در صنعت بانکداری می پردازیم:
الف- تحلیل بازار: بازاریابی یعنی کشف یک نیاز، تلاش در جهت برآورده کردن آن نیاز و استمرار در تلاش. اگر بازاریابی را تقاضای( مشتری) و تدارک( محصولات و خدمات مالی، خدمات شعبه ای و خودپرداز و …) بدانیم، تحلیل دقیق این عوامل به کمک GIS براحتی انجام می شود.
ب- تحلیل مشتریان: این تحلیل به ما می گوید مشتریان ما کجا قرار گرفته اند؟خصوصیات آنها چیست( بخش بندی بازار، طبقه بندی مناطق مسکونی)؟ مناطق تامین کننده پول و مناطقی که سرویس داده نشده اند نیزقابل تشخیص اند.
ج- تحلیل رقبا: این تحلیل تراکم مکانی رقبای ما و مشتریانشان را روی نقشه مشخص می کند.
1