درس 20علوم اجتماعی
پایه هشتم
ایران و منطقه جنوب غربی آسیا
ایران در منطقه جنوب غربی آسیا که یکی از مناطق استراتژیک جهان است، واقع شده است.
1- این منطقه در کانون اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا قرار دارد. آبراهه های مهمی چون تنگه های هرمز ، بُسفر ، داردانل و باب المندب در این منطقه قرار دارد. از طریق این آبراهه های مهم ، دریاهای منطقه به یکدیگر می پیوندد و به آب های آزاد اقیانوس ها راه می یابند. موقعیت بندرگاهی برای کشورها اهمیت زیادی دارد. چون استفاده از حمل و نقل ارزان کالاها و انرژی را میسّر می سازد.
تنگه بسفر- ترکیه
2- این منطقه ، انبار مهم انرژی در جهان است. حدود دو سوم ذخایر شناخته شده نفت جهان و حدود یک سوم منابع گازی جهان در این منطقه قرار دارد که البته بخش بزرگی از آنها در منطقه خلیج فارس واقع است.
کشورهای عمده صادرکننده نفت مانند عربستان، ایران، عراق ، کویت و امارات متحده عربی در این منطقه واقع هستند.
بنابراین اقتصاد و صنعت جهان به شدت به منابع انرژی در این منطقه از جهان وابسته است.
3- این منطقه، کانون جهان اسلام است. مکّه و مدینه که مقدّس ترین شهرهای مسلمانان هستند، هرساله در هنگام مراسم حج، صدها هزار نفر را در خود جای می دهند و اجتماع بزرگ و با شکوهی در آنها به وجود می آید.
چرا جنوب غربی آسیا منطقه ای پرتنش است؟
1- بخش عمده ای از منابع انرژی مورد نیاز کشورهای صنعتی و راه های مهم حمل و نقل دریایی در این منطقه واقع است. به همین دلیل این منطقه مورد توجه قدرت های بزرگ جهانی است.
2- متاسفانه حکومت بعضی کشورهای منطقه به قدرت های بزرگ وابسته اند و از نظر سیاسی از آنها پیروی می کنند.
3- رژیم اشغالگر قدس (اسرائیل) با حمایت آمریکا و انگلیس علاوه بر سرکوب مردم مظلوم فلسطین، به توطئه و دشمنی با مسلمانان کشورهای منطقه می پردازد.
4- آمریکا، انگلستان و برخی کشورهای قدرتمند دیگر برای حفظ منافع خود در منطقه ، در کشورهای وابسته، پایگاه های نظامی ایجاد نموده و در این پایگاه ها، تسلیحات نظامی مختلف انبار و نیروهای نظام ، مستقر کرده اند.
جایگاه ایران در منطقه
ایران کشوری قدرتمند در جنوب غربی آسیا است و در این منطقه جایگاه خاصی دارد:
مردم ایران به رهبری امام خمینی برای از بین بردن ظم و ستم و برقراری استقلال ، آزادی و جمهوری اسلامی مبارزه کردند و انقلاب اسلامی در سال 1357 به پیروزی رسید.
کشور ایران اگرچه از اقوام مختلف تشکیل شده است، اما این اقوام همواره با یکدیگر وحدت و همبستگی داشته و از کشور دفاع کرده اند.
جایگاه ایران در منطقه
کشور ایران از نظر وسعت دوّمین کشور وسیع و از نظر جمعیّت نیز دوّمین کشور پر جمعیت آسیای جنوب غربی است.
کشور ایران دارای منابع مهم انرژی است و از نظر داشتن منابع نفت ، مقام چهارم و منابع گاز ، رقم اول را در منطقه دارد.
ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی پیشرفت های زیادی در علم و فناوری داشته است.
کشور ایران به دلیل داشتن سواحل طولانی و موقیعت بندرگاهی و دسترسی به آب های آزاد جایگاه ممتازی در منطقه دارد.
رژه نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران
تصویر ماهواره ای از تنگه هرمز
زیردریایی ساخت ایران
ناو جنگی جماران ساخت ایران
فلسطین موضوع مهم جهان اسلام
سرزمین فلسطین حدود 27000 کیلومتر مربع وسعت دارد. اما حدود 20000 کیلومتر مربع از خاک آن را یهودیان صهیونیست اشغال کرده و آن را اسرائیل نامیده اند.
سرزمین مقدّس
در کشور فلسطین، شهری کهن وجود دارد که مسلمانان به آن بیت المقدس (قدس) و یهودیان و مسیحیان به آن اورشلیم می گویند. این شهر برای پیروان سه دین بزرگ توحیدی (یهودیان، مسیحیان و مسلمانان) شهری مقدّس و مورد احترام به شمار می رود زیرا خاستگاه پیامبران بزرگ بوده است.
مسجد الاقصی که در بیت المقدّس قرار دارد، پس از مسجد الحرام در مکّه و مسجد النبّی در مدینه ، سومین مسجد مهمّ اسلام است و در آغاز ظهور اسلام، قبله اول مسلمانان بوده است.
امروزه ، آزادی قدس از چنگال اشغالگران و پیروزی فلسطینی ها ، یکی از دغدغه های مهم مسلمانان جهان است.
واژه ها
آب های آزاد: آن قسمت از دریاها و اقیانوس ها که به کشور خاصی، تعلق ندارد و همه کشورها به طور یکسان، آزادی و حق کشتیرانی در آنها را دارند.
تنگه: تنگه یا «باب» به باریکه ای از آب گفته می شود که دو دریای مجاور را به طور طبیعی به یکدیگر متصل می کند.
منطقه استراتژیک (راهبردی): به منطقه جغرافیایی که به دلایل مختلف سیاسی، اقتصادی، مذهبی و به خصوص نظامی، اهمیت و ارزش خاصی داشته باشند، منطقه استراتژیک می گویند. مناطق استراتژیک همواره مورد توجه قدرت های بزرگ بوده و بر سر تصاحب آن، جنگ هایی صورت گرفته است.
واژه ها
قفقاز: ناحیه ای کوهستانی میان دریای خزر و دریای سیاه است که به دو بخش قفقاز شمالی و قفقاز جنوبی، تقسیم می شود. بخش های جنوبی آن شامل جمهوری آذربایجان ، ارمنستان و گرجستان، قبلاً جز سرزمین ایران بودند. در منطقه قفقاز، گروه های قومی متنوعی زندگی می کنند.
صهیونیسم: صهیون نام کوهی در جنوب غربی بیت المقدس است . به یهودیان نژاد پرست که قوم یهود را قوم برتر می دانند و ادعا می کنند حاکمیت کره زمین به آنها وگذار شده ، صهیونیست می گویند. صهیونیست ها با این نگرش نژاد پرستانه، سرزمین فلسطین را اشغال کردند و خواستار تشکیل دولت یهود شد.
خلیج : بر اثر پیشرفتگی نسبتاً وسیع و عمیق آب دریاها در داخل خشکی ها و فررفتگی های ساحلی، خلیج به وجود می آید.
پایان