دانلود گزارش کارآموزی گاو داری

گزارش کارآموزی گاوداری
تاریخچه گاوداری :
تاریخچه گاوداری در جهان:
هزاران سال است که گاو, جزئی از زندگی روزانه کشاورزی به شمار می آید انسان در برابر حفاظت, نگهداری و تغذیه این حیوان, از فراورده های گوناگون آن استفاده می کرد. نزدیک به 6 هزار سال پیش از میلاد مسیح, بشر شیوه زندگی خود را تغییر داد, شکار حیوانات را کنار گذاشت, به زراعت پرداخت و به اهلی کردن حیوانات همّت گذاشت . نخست, سگ, و سپس گوسفند و بز و بچه گاو را اهلی کرد.
اگر چه چگونگی اهلی شدن گاو کاملاً مشخص نیست, اما زمان آغاز آن از آثار باستانی و نشانه های باستانشناسی پیدا است, یکی از تمدنهای نخستین که به اهلی کردن گاو پرداخت, درخاور میانه قرار داشت. کتیبه ای از معبدی در عراق به دست آمده که مربوط به 4500 سال پیش از میلاد مسیح می باشد وشخصی را در حال دوشیدن شیر از گاو نشان می دهد.
باستان شناسان چنین نتیجه گیری می کنند که اهلی شدن گاو در آسیا خاور میانه بین 4500 تا 6000 سال قبل از میلاد انجام شده است. شواهدی دیگر نشان می دهد که در همین زمان, اهلی شدن گاو در اروپا به طور جداگانه ای نیز انجام شده است.
برخلاف دنیای قدیم, دنیای جدید تا پیش از ورود اسپانیاییها به آمریکا, هیچ گاو اهلی در این قاره وجود نداشت. نخستین گاوهای اهلی, در آغاز سده شانزدهم, به وسیله مهاجران اسپانیایی به قاره آمریکا آورده شد. البته آمریکای شمالی دارای نوعی گاومیش بنام باسیون بود که سرخ پوستان موفق به اهلی کردن آن نشده بودند. در آمریکای جنوبی نیز اصولاً گاوی موجود نبود در استرالیا نیز هیچ گاو, خواه وحشی یا اهلی, وجود نداشت و نخستین گاوهای این قاره در 18 ژانویه1788 به وسیله مهاجران انگلیسی به این کشور وارد شد.
بشر اولیه که سالیان درازی را ازمیوه درختان و شکار حیوانات امرار معاش می نمود رفته رفته درصدد بر آمد برای مواقعی که دسترسی به شکار نداشت حیواناتی را که مفید و مطیع اند تشخیص داده بود به تدریج رام و اهلی سازد و کم کم در اثر تماس مداومی که به یک طریق با گاو ،بز ،میش کوهی حاصل کرد علاوه بر فواید گوشت ،از مزایای شیر هم برخوردار شد و بعداًجایی برای نگهداری آنها در نزدیکتر منزل خود ساخته اند.
اهلی کردن حیوانات 8 هزار سال قبل از میلاد مسیح ابتدا در اورمیانه انجام شده است و بعدا ً در قرون وسطی در کشورهای اروپایی بعلت پیشرفت علم از یک طرف و استعداد زمین و شرایط مساعد جوی مراحل اول اصلاح نژادهای گاوها متداول شده وتکثیر یافت امابعلت بیماریهای مختلف خصوصا ً طاعون گاوی که همواره از کشورهای افریقایی یا مرکزی سر چشمه می گیرد تلفات و خسارات زیادی به گاوداریهای اروپاوارد می کرد لذا دانشمندان درصدد جلوگیری از این کار برآمدند از این رو فرانسویان در 210سال قبل اولین دانشکده در لندن افتتاح کردند و بعداً دانشجویان سایر کشورها با مراجعت به آنجاو فراگیری علم دامپزشکی توانستند در جهت ریشه کن بیماری مختلف گاو وگوسفند گام بردارند .
اهمیت اقتصادی گاو :
می توان ادعا کرد که گاو مهمترین حیوانی است که به وسیله ی بشر اهلی شده است فراورده های گاو از شیر،گوشت ،پوست ،مدفوع تا اندامهای درونی آن هر یک به نوبه ی خود مورد استفاده قرار می گیرند شاید کمتر حیوانی را بتوان یافت که تااین اندازه برای بشر مفید باشد . نزدیک به 1200 میلیون راس گاو در دنیا وجود دارد که بیش از نیمی از آنها در نواحی گرمسیری به سر می برند واز این تعداد نزدیک به 40 درصد را گاوهای هندوستان تشکیل می دهند اگر چه که اهمیت گاو در نواحی معتدل بیشتر برای تغذیه انسان و فراورده های فرعی آن است اما در نواحی گرمسیری اینگونه استفاده ها نسبت به نقش گاو در مذهب ، آداب و رسوم اجتماعی ثروت اندوزی و مظاهر تشخیص در درجه ی دوم اهمیت قرار دارد همان اندازه که انسان شهر نشین حاضر نیست ثروت و اندوخته ی مالی خود را از دست بدهد یک بومی نیز حاضر به از دست دادن گله خود نخواهد بود یک نفر هندو آماده است که از گرسنگی از بین برود ولی گوشت گاو خود را نخورد ،فراورده های گاوهای افریقایی نقش چندانی در اقتصاد جهانی ندارند اقیانوسیه که بیشترین تعداد گاورا نسبت به جمعیت انسانی دارد مقدار شایان توجهی شیرو گوشت تو لید کرده و مهم در بازار جهانی وارد کشورهای ارژانتین و برزیل در امریکای جنوبی نقش مهمی در تولید گوشت گاو دارند اروپا با تعداد زیادی گاو نقش مهمی در بازار جهانی گوشت و شیر دارد .
ارزش شیر در تغذیه انسان
شیر ،به عنوان کاملترین غذا در طبیعت تعریف شده است که تنها منبع غذایی برای نوزاد بیشتر پستانداران است .شیربرای نوزاد انسان ،در 2تا 3 ماهه ی نخست زندگی ،تنها منبع غذایی مورد نیاز است .در دوران رشد نیز شیر طبیعی و یا شیر خشک برای نوزادان اهمیت شایان توجهی دارد از سویی ،شیر می تواند ماده ی غذایی با ارزشی برای انسان کامل ،بویژه کهنسالان باشد وجود شیردر رژیم غذایی انسان از آن رو اهمیت دارد که تامین کننده ی سه ماده ی غذایی ؛یعنی پروتئین ،کلسیم ،و ریبوفلاوین است . مهمترین اینگونه ترکیبها ،پروتئین است که بیشتر آمینو اسیدهای ضروری شیر خوار را تا 6 سالگی بر آورده می کند همین مقدار شیر نزدیک به 60 درصد از پروتئین مورد نیاز برای کودکان رو به رشد تاسن 14 سالگی ،و نردیک به 50 درصد از پروتئین لازم برای سنین 14 تا 20 سالگی را دارا است .هر لیتر شیر 2/1 گرم کلسیم دارد که تفریبا ً تمام نیازهای روزانه کلسیم انسان را در سنین گوناگون و در گاوهای مختلف تولید مثل (شیر دهی 2/1 گرم ،آبستنی 3/1 گرم ) بر آورده می سازد .بنابراین ،در افرادی که جیره ی آنها بدون شیر است احتمال کمبود کلسیم بیشتر از عناصر دیگر است بدون استفاده از شیر ، امکان تامین کلسیم مورد نیاز ، دشوار خواهد بود ویتامین آ و ریبو فلاوین ،نمونه هایی از ویتامینهایی هستند که احتمال کمبود آنهادر رژیم غذایی انسان ، نسبت به ویتامینهای دیگر زیادتر است یک لیتر شیر تمام نیازهای کودکان رو به رشد و انسان کامل (بجز زنهای شیر ده وآبستن )را از نظر ریبوفلاوین بر آورده می سازد با نوشیدن یک لیتر شیر در روز تقریبا ً تمام نیازهای ویتامن آ درکودکان کمتر از یک سال نزدیک به 72 درصد از نیازهای کودکان در سنین 1تا2 سال بیشتر از 40 درصد از نیازهای کودکان 8تا10 سال و 29 درصد از نیازهای افراد کامل بر آورده می شود .

ساختار بدنی
پستانداری علفخوار است و معده اش مانند دیگر نشخوارکنندگان چهار قسمتی و شامل سیرابی، نگاری، هزارلا و شیردان می باشد.0
در آرواره فوقانی گاو دندانهای ثنایایی و نیش وجود ندارند و فقط دندانهای آسیا وجود دارند و برعکس دندانهای ثنایایی ونیش درفک تحتانی موجودند. دندانهای نیش گاوها همانند ثنایا شده و بطور کلی بشکل یک ردیف منظم هشت تایی در جلو فک قراردارد.
درهردست وپای گاو یک زوج سم وجود دارد.
نژادها
نژادهای گاو بسیارند. نژادهای معروف گاوهای ایرانی عبارت اند از:
* نژادهای جنگلی یاساحلی که مخصوص نواحی گیلان ومازندران وگرگان است، نژاد کوهستان که گاوهای سراب واردبیل ودیگر نواحی آذربایجان از آن نژادند.
* نژادهای گاوهای اروپایی عبارت اند از: نژاد انگوس، نژاد دورهام، نژاد فراند، نژاد گارن، نژاد گاسکون، نژاد لیموزن، نژاد هرفورد، و نژادهای هلندی ودانمارکی و نیوزلندی و غیره.
استفاده ها
جانوری بسیار مفید است واز شیر وگوشت و پوست و نیروی بدنی آن استفاده می شود.از گاو نر جهت تخم کشی، شخم وباربری وآب کشی از چاه (چاه چرخ گاوی) وآسیاب وکوبیدن گچ و ساروج وخرمن استفاده می کنند. اما گاو ماده را بیشتر جهت استفاده از شیر نگهداری می نمایند.

وضعیت بدنی در گاوهای شیری
در سال شش زمان کلیدی وجود دارد که وضعیت بدن دام باید مورد ارزیابی قرار گیرد.این زمان ها عبارتند از:اواسط دوره خشکی،زایمان، و تقریبا 270،180،90،45 روز بعد از شروع شیرواری.آنچه در زیر می آید به شرح اهداف معین در خصوص وضعیت بدن در هرکدام از این مراحل می پردازد.
دوره خشکی:
نمره ایده آل وضعیت بدن برای یک گاو خشک 3.5 می باشد.برای حصول عملکرد و سلامتی مطلوب در مراحل اولیه شیرواری که در پی دوره خشکی می آید،وضعیت بدن باید حداقل 3 و حداکثر 4 باشد.
اثبات شده است که یک گاو در طی شیرواری چربی بدن را با بازده بیشتری نسبت به دوره خشکی ذخیره می کند.گاها یک گاو قبل از اینکه به نمره وضعیت قابل قبولی برسد،باید خشک گردد.از اینرو یک مدیر باید گاوهای خشک را به منظور اضافه وزن و حصول نمره وضعیت مطلوب تغذیه کند.بدیهی است که یک برنامه تغذیه ای حساب شده همراه با بازدیدهای مکرر برای بالا رفتن وضعیت بدن گاوهای خشک(البته بدون چاق شدن گاو)ضروری است.
علوفه خشک ساقه بلند و دارای کیفیت متوسط،بهترین خوراک علوفه ای برای گاوهای خشک به شمار می رود.علوفه با کیفیت بالاتر(از نظر انرژی و پروتئین)از قبیل سیلوی ذرت و هیلاژ یونجه باید با احتیاط و محدودیت بیشتری مصرف شوند تا از افزایش بیش از حد نمره وضعیت جلوگیری به عمل آید.
استفاده از علوفه با کمیت و کیفیت مناسب،مکمل های با انرژی پایین و فیبر بالا که حاوی مقدار کافی پروتئین،مواد معدنی و ویتامین ها باشد می تواند در مقادیر کنترل شده بمنظور دسترسی به افزایش نمره وضعیت بکار رود.
حذف چربی اضافه در گاوهای خشک هم با استفاده از محدود کردن انرژی دریافتی طی دوره خشکی،عملکرد بعد از آن را با مشکل مواجه نخواهد کرد.
اوایل شیرواری:
گاو باید طی اوایل دوره شیرواری مکررا مورد ارزیابی قرار بگیرد.وضعیت بدن گاو -از آنجا که منعکس کننده ی ذخایر انرژی بدن است-اثر عمده خود را روی سلامتی،تولید و باروری گاو شیری خواهد گذاشت.
اضافه وزن بیش از حد گاو یعنی نمره وضعیت بالاتر از 4 خطر بزرگی محسوب می شود و ممکن است سبب ایجاد سندرم گاو چاق و مشکلاتی از قبیل سخت زایی،جفت ماندگی،عفونت های رحمی،تورم پستان،جابجایی شیردان،کتوز و تب شیر گردد.معمولا مقاومت گاو به استرس های زایمانی کافی نیست و اشتهای آن کمتر از آن است که پاسخگوی نیازهای اوایل شیرواری باشد.
از طرف دیگر،چنانچه نمره وضعیت کمتر از 3 باشد،گاو بدون داشتن ذخایر کافی انرژی،استارت تولید را می زند.این گاو ممکن است با مشکلات کمتری در زمان زایمان مواجه باشد اما عملکرد تولید مثلی و تولید شیر آن پائین تر از حد انتظار ما خواهد بود.
همانطور که در شکل نشان داده شده،یک گاو متوسط معمولا در 4 تا 6 هفتگی بعد از شروع شیرواری،به پیک تولید می رسد.اگر دریافتی خوراک(ماده خشک)توسط گاو کندتر از نیازهایش پیش برود،در 9 تا 11 هفتگی به پیک خواهد رسید.این وضعیت،گاو را برای چندین ماه پس از شروع شیرواری در بالانس منفی انرژی قرار خواهد داد؛به این معنی که دریافتی انرژی خوراک کمتر از بازده انرژی شیر تولیدی است.این گاو از چربی بافتی خود برای جبران این نقیصه استفاده خواهد کرد.
گاوی که شیرواری را در وضعیت لاغر شروع کند،ذخایر انرژی کمی دارد و پیک تولید پائین تری خواهد داشت.پیک تولید مستقیما با کل تولید شیر در گاوهای بالغ مرتبط است.برای هر یک کیلوگرم اضافی در تولید شیر(در حالت پیک) تقریبا 200 کیلوگرم شیر بیشتری در کل دوره شیرواری حاصل می شود.
پائین بودن وضعیت بدن در زمان زایمان همچنین می تواند سبب پائین آمدن چربی شیر شود؛زیرا که در اوایل شیرواری نسبت بالایی از پیش سازهای چربی شیر،از ذخایر چربی بدن گاو منشا می گیرند.
گاو بالغ متوسطی که با وضعیت بدن مطلوب(3.5 و حداکثر 4) زایمان می کند،طی 80-60 روز اول با فرض سلامتی کامل،روزانه 1-0.5 کیلوگرم از بافت بدن خود را از دست می دهد.
یک کیلوگرم از بافت بدن(بیشتر به حالت چربی) می تواند 4.92 مگاکالری(NEL)را تامین نماید.شیر با چربی 3.5% نیز شامل حدود 0.69 مگاکالری انرژی(NEL)در کیلوگرم است.بنابراین یک کیلوگرم از بافت بدن می تواند انرژی لازم برای تولید 7.1 کیلوگرم شیر راتامین کند.از دست دادن 70 کیلوگرم چربی در گاو بالغ متوسط،معادل تولید 500 کیلوگرم شیر بیشتر از دریافتی انرژی جیره خواهد بود.
طی دو ماه اول شیرواری،گاو بالغ متوسط بین 1.2-1 از نمره وضعیتش را از دست می دهد،و تا هفته دهم نزدیک به وضعیت 3 ثابت می ماند و تا روز نودم وضعیت از دست داده را بازیابی می کند.در این زمان،بالا بردن دریافتی انرژی جیره می تواند احتیاجات در حال کاهش انرژی شیر را پاسخ بگوید.این امر با دوره بازدید از فعالیت های فحلی،جفت گیری و تلقیح،مقارن است.
تجربه و تحقیق نشان داده است که گاوهای در حال اضافه وزن(در بالانس مثبت انرژی)در زمان سرویس،نرخ آبستنی بالاتری نسبت به گاوهای در حال کاهش وزن دارند.نمره وضعیت بین 2.5 و 3.5 برای بازده تولید مثلی مطلوب،کافی است.
مصرف پائین انرژی در اوایل شیرواری می تواند روزانه منجر به 2-1.5 کیلوگرم سوزش چربی گردد.این امر خطر تجمع چربی در کبد گاو را بالا می برد و می تواند سبب کتوز شود.همچنین حساسیت گاو به بیماری زیاد شده و بازگشت به استروس به تاخیر افتاده و باروری پائین می آید.
گاوهای اوایل شیرواری حدود 10% کمتر از گاوهای سطح مشابه تولید در اواسط شیرواری ماده خشک مصرف می کنند.بنابراین تامین پروتئین کافی برای پاسخگویی به احتیاجات پیک تولید به این معنی است که محتوای پروتئینی جیره در محدوده 20-18 درصد ماده خشک آن باشد.در حالت ایده آل 40% پروتئین باید عبوری باشد تا از تجزیه شکمبه ای گذر کرده و آمینواسیدهای دخیل در تولید شیر را فراهم آورد.
درهر صورت باید بین مقادیر زیاد مواد دانه ای(نشاسته)با قابلیت هضم بالا و قابلیت تخمیر سریع برای تامین انرژی با علوفه فیبری به منظور نگهداری عملکرد شکمبه و سنتز چربی شیر تعادل برقرار باشد.
جیره باید به گونه ای باشد که 75-72 درصد کل مواد مغذی قابل هضم(TDN) و 1.67-1.61 مگاکالری در کیلوگرم انرژی خالص شیرواری(NEL)تامین نماید.کل سطح فیبر جیره باید بین 19 و 21 درصد فیبر شوینده اسیدی(ADF) و بین 25 و 28 درصد فیبر شوینده خنثی(NDF)باشد.حداقل 21% کل ماده خشک جیره باید از NDF علوفه تامین شود.برخی از علوفه ها باید بصورت خشک باشند تا بالاترین عملکرد شکمبه را داشته باشیم.
اواسط شیرواری:
وقتی 180 روز از شیرواری گذشت،ارزیابی وضعیت بدن باید موید این نکته باشد که گاوها در حال بازسازی آن دسته از ذخایر چربی بدنشان هستند که در اوایل شیرواری از دست رفته بود.در این مرحله از شیرواری،نمره های وضعیت باید برای پرتولید ترین گاوهای گله 3 و برای گاوهای متوسط شیر بین 3.5-3 باشد.ممکن است نمره وضعیت گاوهای کم تولید از 3.5 بالاتر رفته باشد که در این حالت باید تغذیه آنها با مدیریت دقیقتری انجام شود تا از چاقی جلوگیری به عمل آید.

اواخر شیرواری:
نمره وضعیت بدن در 270 روزگی بعد از شروع شیرواری بایستی 3.5 باشد.در طی این مدت،گاوهای کم تولید تمایل به افزایش بیش از حد نمره وضعیت دارند و ممکن است نمره 4 یا بیشتر را نشان بدهند.این امر بخصوص زمانی رخ خواهد داد که مقادیر زیادی سیلوی ذرت در جیره استفاده شود؛و همچنین زمانی که در خصوص مصرف کنسانتره محدودیتی به عمل نیامده باشد.
بیش از حد بودن وضعیت بدن در گله های دارای سیستم فری استال که با جیره کاملا مخلوط شده(TMR) تغذیه می کنند و گاوها با توجه به میزان تولیدشان گروه بندی نشده اند نیز دیده می شود.
در گله هایی که فاصله گوساله زایی بیش از حد معمول،دوره تولید کم و/یا دوره خشکی را طولانی می کنند،بسیاری از گاوها بیش از حد چاق می شوند.در این وضعیت،مدیریت پرورشی نیازمند بهبود است.

مهم ترین نکات جهت یادآوری :
– جایگاه گاوهای نزدیک زایمان را متراکم نکنید . این مشکل معمول گاوداری هاست به ویژه گاوداریهای توسعه یافته و در تهیه ی جایگاه مناسب جهت گاوهای در حال انتقال موفق نشده اند . تراکم جمعیت در جایگاههای با Free-stall 90% تعداد جایگاه آزاد انفرادی است . در جایگاه های بدون free-stall و باز حدود 30 متر مربع (مسقف و آزاد )برای هر گاو باید در نظر گرفته شود .
– از جابه جایی بیش از حد پیشگیری کنید . محیط های جدید و گروه جدید گاو ایجاد تنش می کند . داشتن گروه های متعدد لزوماً یک حسن نیست . به ویژه از جابه جایی گاو وتلیسه قبل از زایش باید اجتناب شود .
– گاو و تلیسه را در صورت امکان جدا از هم نگهدارید . با این که حساسیت تلیسه نسبت به گاو در برابر مشکلات کم تر است ولی اگر در محل غذاو آخور قادر به رقابت با گاو نباشد با جدا سازی آنها این مسئله ایجاد مشکل نخواهد کرد .
– از تغییر شدید جیره ی غذایی اجتناب گردد . به خصوص از افزودن ناگهانی مواد غذایی که خوش خوراک نیستند از قبیل (پودر خون٬ چربی) جلوگیری شود . دوره ی انتقال زمان خوبی جهت تغذیه دام با علوفه ی خراب یا کپک زده نیست .
– از غذای کاملاً مخلوط جهت تغذیه ی گاوهای نزدیک زایش استفاده گردد تا قابل جدا سازی و و انتخاب گاو نباشد .
بدین وسیله از مصرف نشاسته و کنسانتره بیش از حد جلوگیری خواهد شد و حتی مواد غذایی غیر خوش خوراک را به این روش می توان به گاو خوراند .
– از تنش گرمایی جلوگیری کنید . به طور معمول به گاوهای شیری از این نظر رسیدگی می شود و نباید گاوهای نزدیک زایمان را فراموش کنید .
– آب تازه و به مقدار کافی در اختیار گاوها قرار دهید . روش تغذیه محدود کننده ی مقدار غذا یک امتیاز است به خصوص برای گاودارا نی که نمی توانند مقدار بالای دریافت غذا در گروه گاوهای نزدیک زایمان را انجام دهند و یا گاودارانی که ترجیح میدهند به طور اجبار دریافت ماده غذایی را بالا ببرند . با محدود نگه داشتن در یافت غذا ٬ احتمال کاهش شدید اشتها و دریافت ماده ی خشک در نزدیک زایمان افزایش می یابد . از نقطه نظر علمی کاربردی محدود کردن در یافت غذا بسیار ساده و قابل انجام است و تنها با افزایش فیبر انجام می شو د . تعداد زیادی مطالعه و تحقیق نشان داده اند که دریافت غذا توسط گاو نزدیک زا Close-up ارتباط زیادی به مقدار فیبر جیره دارد . برای موفق شدن در محدود کردن غذای دریافتی باید غذا را در آخور ها با گردن گیر و یا در Stanchion انجام داد . در صورتی که تغذیه به طو ر گروهی انجام شود٬ رقابت موجب خواهد شد که تعدادی گاو غذای بسیار محدودی در یافت کنند و تعدادی دیگر به طور غیر محدود غذا بخورند . متاسفانه به اندازه کافی مطالعه و تحقیق در این رابطه که سطح فیبر جیره و مقدار جیره ی گاو های نزدیک زا چقدر باشد تا با کمترین استرس و به آرامی دوره ی انتقال توسط گاو طی شود ٬ انجام نشده ولی به هر حال مدارک کافی وجود دارد که اشاره به تغذیه ی جیره با انرژی بالا (برای گاو close-up (Mcal/nei/b/dm 0/72-0/70 ٬ (34-40 درصد کربوهیدرات غیر فیبری NFC و حداقل 32/0 NFC )که البته این توصیه صد درصد و تضمین علیه حل مشکلات پس از زایش نیست. پیدا کردن راه و روش صحیح برای گله ی شما همیشه ساده نمی باشد ولی اجازه ندهید که چند مشکل کوچک سد راه شما جهت رسیدن به پاسخ صحیح شود .

نتیجه :
استفاده از دوره ی روشنایی طولانی هورمون رشد به طور مستقل سبب افزایش در تولید شیر گاوهای شیر ده بود. نتایج مطالعات کنونی پیشنهاد کرد که ترکیبی از روشهای فوق به همراه 3 بار دوشش روزانه تاثیر به سزایی روی تولید شیر ٬تحریک وترشح شیر و افزایش در ماده ی خشک مصرفی داشته است .
نکات کاربردی در مدیریت تغذیه ای گاو های شیری

نکات کاربردی در مدیریت تغذیه ای گاو های شیری
سطح درآمد یک واحد گاوداری بستگی به میزان تولید و هزینه های آن دارد که از این میان خوراک مصرفی با حدود 65-60 درصد بیشترین نسبت هزینه هارا به خود اختصاص می دهد. بنابراین هر چقدر گاوهایی با ظرفیت های تولیدی بیشتری نگهداری شده و زمینه ی بروز توانایی های آنها نیز مساعد گردیده و هزینه های غذایی کاهش یابد حرفه ی گاوداری از سود آوری بیشتری برخوردار خواهد بود .
مدیران موفق واحد های تولید دامی با عجین نمودن هنر و تجربه ی گذشتگان با علوم پیشرفته ی تغذیه ای امروزی که آمیزه ای جالب توجهی را تحت عنوان مدیریت تغذیه ای به وجود آورده اند که با کاربرد علمی این برنامه ها در مزارع دامپروری و با سود آورنمودن این بخش تولیدی برای سرمایه گذاران این واحد ها که زمینه ی مطمئنی در رابطه با تضمین اقتصادی فعالیتشان فراهم می آورند . مدیران مذبور عمده علت موفقیتشان را علم وعلاقه به زمینه ی مورد فعالیت و تحت نظر گرفتن نکات ریزی می دانند که اگر چه ساده و عملی هستند ولی اغلب از دید افراد پنهان مانده و یا به مورد اجراگذاشته نمی شوند . در ذیل به تعدادی از آنها که می توانند در زمینه ی تغذیه کاربردی گاوهای شیری مفید و سودمند باشند که اشاره می شود :
نکات عمومی در تغذیه گاوهای شیری :

1- گاوها را بر اساس مرحله ی شیرواری یا میزان تولید که دسته بندی نموده و و بر اساس نیازهایشان تغذیه نمایند .
2- در طول سال از برنامه ی تغذیه ای که اقتصادی و متعادل شده باشد و بتواند نیازهای حیوان را برآورده نماید استفاده کنید .
3- جهت مصرف حداکثر میزان خوراک اختصاصی که خوش خوراکی جیره مد نظر بوده و برای این منظور از اقلام خوراکی متنوع و با کیفیت خوب استفاده نمایید .
4- دستگاه گوارش گاوها از قسمت های بسیار فعال بدن هستند برای کار بهتر این دستگاه از دادن مواد معین غافل نباشید .
5- دفعات خوراکی دادن به گاوها را تنظیم نموده و مطابق برنامه عمل نمایید .
6- گاوها علاقه خاصی به استفاده از علوفه های تازه و آب دار دارند که در صورت در دسترس و ارزان بودن در تغذیه ی آن را به کار ببرید .
7- ترکیبات مواد مغذی اقلام خوراکی متنوع و متغییر است . با آنالیز آزمایشگاهی آنها از اجزای مواد مغذی جیره ی فرموله شده اطمینان حاصل نمایید .
8- آب تمیز که سالم و گوارا به صورتی دائمی در اختیار گاوها قرار دهید
9- شرایط محیطی مناسبی به خصوص در فصول تابستان و زمستان برای گاوها فراهم نمایید .
10- هر گونه تغییری در جیره ی غذایی را به تدریج به انجام برسانید .
11- از جیره های مخلوط استفاده کنید (کنسانتره -علوفه )
12- ضمن خشبی بودن علوفه ی مصرفی که قلعه های خرد شده علوفه ریز باشد .
13- تدابیر لازم جهت به حد اقل رسانیدن تلفات خوراک را به عمل آورید .
14- جهت اطمینان از میزان کافی خوراک مصرفی در جیره حد اطمینان را مد نظر بگیرید .
15- ضمن اختصاص دادن گارگران دلسوز و وظیفه شناس جهت رسیدگی به تغذیه گاوها کارگران این بخش را به دفعات عوض نکنید .
16- تغذیه از موارد بودار را در 5/0 تا 2 ساعت قبل از شیر دوشی یا بعد از شیر دوشی به انجام رسانید
17- علوفه را به مدت طولانی ذخیره ننموده و در موقع مصرف از عدم وجود کپک و قارچ زدگی و اجسام خارجی مطمئن شوید .
18- برای مقابله با عوارض مصرف جسم خارجی احتمالی مگنت یا آهن ربا به حیوان بخورانید .
19- برنامه ی مبارزه با انگل ها به خصوص انگلهای دستگاه گوارش را با جدیت پی گیری کنید .
20- در موقع استفاده از جیره های حاوی ذرات ریز یا آردی به منظور بازده بهتر خوراک مصرفی و جلوگیری از ضایعات تنفسی از مواد خیس کننده و چسباننده نظیر چربی یا ملاس استفاده کنید .
تغذیه ی دوره ای گاوهای شیری :
تغذیه ی دوره ای یا مرحله ای عبارتست از طراحی برنامه های تغذیه ای گاوها براساس میزان تولید – مصرف غذا – تغییر وزن بدن و زایمان .
ترتیب تولید در گاوهای شیری به صورت زیر می باشد :
1- دوره ی اوج شیر دهی
2- دوره ی افزایش اندوخته های بدن (افزایش وزن ) . 5و4- دوره ی خشک (2 ماه پایانی آبستنی )
بر اساس پنج مرحله تولید حیوان به شرح زیر می باشد :
1- از هنگام زایمان تا 80 روز بعد از آن
2- 80 تا 200 روز بعد از زایمان
3- 200 تا 305 روز بعد از زایمان
4- 45 تا 60 روز قبل از زایمان
5- گروه گاوهای که دوره خشکی آنها رو به اتمام است با توجه به این مراحل برنامه های تغذیه ای اختصاصی جهت تولید بیشتر و نگهداری سالم گاوهای شیری اعمال می گردد :
1- برنامه های تغذیه ای در مرحله اول تولید :
پس از زایش تولید شیر به سرعت افزایش می یابد و در 6 تا 8 هفته به بیشترین مقدار می رسد اما مصرف غذا نسبت به نیازهای تولیدافزایش نمی یابد به گونه ای که بیشترین مقدار مصرف ماده ی خشک 12 تا 15 هفته پس از زایش خواهد بود از این رو بیشترین ماده گاوهای شیرده برای 8 تا 10 هفته در حالت تعادل منفی انرژی خواهند بود . گاوهای پر شیر احتمالاً تا هفته ی بیستم و یا بیشتر در تعادل منفی انرژی خواهند بود .
گاو شیر ده کمبود انرژی دریافتی برای تولید شیر را از اندوخته های بدن تامین کرده و در این دوره از وزن آن کاسته می شود دوران بحرانی تغذیه ی گاوهای شیر ده از زمان زایش تا اوج شیر دهی است . هر کیلوگرم افزایش شیر در این دوره 200 کیلوگرم شیر بیشتر در کل دوره ی شیر دهی را در پی خواهد داشت .
در این دوره رعایت نکات ذیل ضروری است :
– از تغییرات ناگهانی و سریع جیره که موجب ناراحتی های گوارشی می شود خود داری نموده و تغییرات تدریجی را دست کم دو هفته پیش از زایش آغاز نمایید .
– از افزایش کنسانتره تا موقع برطرف شدن تنش های مربوطه به زایش خودداری نموده و سطح آن را در حدی نگهدارید که گاو شیر ده با دریافت حداقل مقدار ADF (18 تا 19 درصد ) ضمن بر خورداری از سلامتی دستگاه گوارش شیر با کیفیتی نیز تولید کند . میزان مصرف کنسانتره نباید بیش از 5/2 درصد وزن بدن باشد . تعداد دفعات تغذیه ای کنسانتره باید افزایش یافته و هر بار با مقدار اندکی کنسانتره تغذیه شود .
– دقت کافی در مورد تامین مواد مورد نیاز گاو شیر ده و نسبت صحیح آن با انرژی که میزان قابل توجهی از آن از اندوخته های چربی بدن تامین می شود اعمال نمایید در این مرحله از مواد ازته ی غیر پروتیینی با تجزیه ی کم در شکمبه استفاده کنید .
– با استفاده از علوفه های مرغوب و باکیفیت خوب و عوامل اشتها آورمصرف ماده ی خشک را افزایش دهید .
– سعی کنید علوفه های مورد تغذیه به قطعات ریز خرد نشوند و در صورت الزام از چنین علوفه هایی برای حفظ تعادل PH شکمبه و کاهش اسیدوز و دیگر ناراحتی های گوارشی بافرهای شیمیایی نظیر بی کربنات سدیم استفاده کنید .
– عوامل استرس زا نظیر واکسیناسیون سم چینی حمام ضد کنه و….. را به بعد از سپری شدن اوج شیر دهی موکول کنید .
– استفاده از مکمل نیاسین که ممکن است از دوره ی خشک آغاز شده باید برای گاوهای پر شیر ادامه یابد در این حالت مصرف غذا احتمالاً بیشتر و احتمال بروز کنیوز کمتر خواهد بود .
– با تغذیه ازمکمل های پر انرژی نظیر چربی و ملاس مصرف انرژی را بالا ببرید .
2- مدیریت تغذیه ای در مرحله دوم شیر دهی :
در این دوره گاو مرحله حساس پیک (peak) با حداکثر تولید را سپری کرده و واکنش های حیوان به حالت عادی برگشته و می تواند در صورت برخورداری از جیره ی متوازن توانایی های تولیدی خویش را بروز دهد . در این مرحله مدیریت گاوداری گاوهای مورد نظر را از لحاظ وضعیت بدنی بررسی نموده و در صورت برخورد با موارد غیر عادی نظیر رشد بی رویه گاوها و یا لاغری بیش از حد آنها درصدد اصلاح جیره بر آیید .
3- مدیریت تغذیه ای در مرحله آخر شیر دهی :
مدیریت تغذیه ای گاوهای شیرده در این مرحله آسان تر از مراحل دیگر است زیرا در این مرحله مصرف مواد غذایی بیشتر از نیازهای تولید شیر بوده تولید شیر رو به کاهش است .
نکاتی که مد نظر مدیریت گاوداری باید باشد عبارتند از:
– کاهش وزن ایجاد شده در آغاز دوره ی شیر دهی باید به گونه ای جبران شود که گاودر آغاز دوره ی خشک از وزن مناسبی برخوردار باشد .
– حداکثر کوشش در رابطه با تداوم شیر دهی در حد امکان به عمل آید .
– تلیسه های جوان نیازهای ویژه ای برای رشد دارند . بنابر این برای ایجاد رشد در تلیسه 2 ساله 20 درصد و برای تلیسه های 3 ساله 10 درصد از مواد غذایی بیشتر از تعداد مورد نیاز برای نگهداری منظور شود .
– با توجه به تقاضای کم مواد مغذی می توان نسبت علوفه به کنسانتره را افزایش داده و با استفاده از ترکیبات ازت دار غیر پروتئینی هزینه های غذایی را کاهش داد .
– جهت خشک کردن گاوها در پایان این مرحله میتوان غذا و آب مصرفی را محدود نمود .
4- مدیریت تغذیه ای گاوهای خشک :
به منظور آماده سازی گاو برای شیر دهی بعدی باید یک دوره ی خشک در نظر گرفته شود . با در نظر گرفتن یک دوره ی خشک 60 روزه تولید شیردهی بعد برای بیشتر ماده گاوها بهینه خواهد بود . .اگر دوره ی خشک کمتر از 40 روز باشد بافت پستان زمان کافی برای بازسازی نداشته و در نتیجه تولید شیر در شیر دهی ایده آل نخواهد بود . اگر دوره ی خشک بیش از 70 روز باشد گاوبیش از اندازه چاق می شود درحالی که تولید شیر در شیر دهی بعد بیشتر نبوده و دشواری چاقی نیز در پی خواهد آمد . گفته می شود که بازدهی مصرف انرژی برای بافت سازی به هنگام شیر دهی بیشتر از دوره ی خشک است از این رو باید کوشش کرد که کاهش وزن گاو در هفته های پایانی شیر دهی جبران گردد . بدین ترتیب افزایش وزن ماده گاو در دوره خشک بیشتر مربوط به رشد جنین خواهد بود .
مواردی که در این مرحله در زمینه تغذیه ی گاوها در نظر می باشند عبارتند از :
– مصرف کلسیم باید به کمتر از 100 گرم در روز محدود شود و هم زمان فسفر کافی در اختیار گاو ها قرار گیرد ( 35 تا 40 گرم فسفر در روز برای نژادهای بزرگ) کلسیم بیشتر به ویژه اگر جیره از نظر فسفر کمبود داشته باشد احتمال بروز تب شیر را افزایش خواهد داد .
– اگر علوفه کمبود سلنیوم دارد باید روزانه 3 تا 5 میلی گرم سلنیوم به علوفه اضافه کرد . اگر مصرف ویتامین E در خوراک زیاد نباشد موجب جفت ماندگی می شود .
– از تغذیه ی زیاد مواد معدنی باید خودداری کرد (به ویژه مخلوط بافر های نمک های سدیم ) و مصرف نمک طعام را باید به حداکثر 28 گرم در روز محدود نمود .
مصرف زیاد نمک موجب نگهداری آب در بدن و ایجاد خیز یا ادم در برخی گاوها به ویژه تلیسه های شکم اول می شود .

آنستروس و استروس در گاوهای شیری

تعیین دقیق ،درست و موثر فحلی در گاو شیری از مهمترین اجزا یک برنامه مدیریت تولید مثلی در صنعت گاوشیری است . استروس (estrus=heat) یا فحلی دوره ای است که حیوان ماده به حیوان نر اجازه جفت گیری می دهد وآنستروس دوره ای است که فحلی در دام بروز نمی کند .تشخیص نادرست فحلی گاوداران از عوامل اصلی اختلاف در برنامه های تولید مثلی یک گله می باشد . مشاهده انفرادی گاوها در زمان فحلی به دلیل زیر مشکل می باشد :
تخمدان گاو عمل منظمی ندارد ووجود اشکال درچرخه تولید مثلی (فحلی )باعث ایجاد آنستروس گاو می شود . همچنین مشاهدات کم دقت پرورش دهندگان با عث تشخیص نادرست گاوهای فحل می شود که دلیل دوم متداول تر می باشد . سطح گستردگی این مشکلات در بین گاوها متفاوت است . درصد گاوهایی که تا 60 روزگی فاقد چرخه نرمال فحلی می باشند دامنه ای کمتر از 5 درصد تا بیش از 20 درصد دارند و درصد خطا (شکست ) در دوره فحلی دامنه ای از (15 › )تا (60 › ) درصد دارند .
تشخیص مشکل (معضل) :
ثبت معاینات دامپزشک در مورد تخمدان های گاو در تعیین مشکل بسیار مهم می باشد .معاینات حداقل هر ماه یک بار انجام می شود . به طوری که برای تعیین آنستروس یا خطای فحلی ثبت تاریخ نخستین فحلی و مشاهدات صورت گرفته ضروری می باشد . اگر در گله ای این رکورد وجود نداشته باشد یا تولید کننده اقدام به ثبت اطلاعات نکرده باشد جمع آوری و ثبت اطلاعات قدم اول در شناسایی مشکل می باشد . هر چند که جمع آوری این اطلاعات برای انجام مقایسات درست و معنی دار 6 تا 9 ماه طول می کشد . رکوردهای گرفته شده از دوسوم گله (کل گله )جمع آوری میشود .
آنستروس (anestrus) :
تشخیص گاوهایی که دارای کیست تخمدانی می باشند ، اگر بیش از 15 درصد گله دارای کیست باشد برای رفع مشکل باید اقدام جدی نمود بر اساس داده ها و اطلاعات ثبتی در مورد معاینات گاوها ، هر دام را تا 90روز بعد از زایش باید آزمایش نمود . معاینات هر ماه یک بار انجام می شود درصد گاوان (قبل تا از 60 روز پس از آبستنی ) که تا 60 روزگی فعالیت تخمدانی نشان می دهند محاسبه و بررسی می شود . اگر بیش از 10درصد دام های گله ای ، فعالیت تخمدانی نداشته باشند ( نسا روز 60 پس از زایش ) دارای یک مشکل می باشند . اگر معاینات 2 بار در ماه انجام شود درصد گاوان مورد معاینه و مورد ارزیابی قرار گرفته به همراه نتایج آن قبل تا 35 روزگی و 45روزگی مشخص می گردد .به طوری که در یکی از معاینات عدم فعالیت تخمدان مشخص می شود . گله ای که بیش از 35 درصد دام هایش تا روز 35 آبستنی مواجه با عدم فعالیت تخمدانی شود و یا وجود بیش از 5 درصد دام های غیرفحل تا روز 45 آبستنی ،نشان از یک معضل در آنستروس می باشند .
اگر معاینات بیش از دو بار در ماه صورت بگیرد درصد دام های معاینه شده و نتایج آنها در تاریخ های قبل از 24 ،32و40 روز بعد از زایش ذکر میشود به طوری که حداقل یک معاینه برای تست فعالیت تخمدانی دام انجام می شود . در گله های نرمال ، 50 درصد گاوان تا روز 24 دارای فعالیت تخمدانی بوده و برای زمان های دیگر بیش از 70 و 95 درصد ذکر شده است .

متوسط روزهای بعد از زایش در گاوهای نرمال (Britt.j.etal j.Anim.sci.39:915 -919)
متوسط
24
38
روز بعد از زایش (1) در هنگامی که 95 در صد گاوان فعالند .
40 روز
63 روز
هنگامی که 70 درصد گاوان دارای فعالیت می باشند .
32 روز
50 روز
نوع فعالیت
فعالیت تخمدانی (2)
فعالیت فحلی (3)
خطاهای فحلی
کیست تخمدانی
محاسبه تعدادروزاز زایش تا مشاهده فحلی نخست در گاو در تشخیص خطا بسیار موثراست .
تعیین متوسط (میانگین ) روزها تا نخستین فحلی و درصد گاوانی که فحلی آنها قبل از 50 و 63 روزگی (بعد از زایش )مشخص شده است . بیش از 70 درصد گاوان فحل تا 50 روزگی و بیش از 95 درصد گاوان تا 63 روزگی تعیین وضعیت می گردند . به طوری که اگر تعداد روز تا فحل نخست بیش از 50 تا 63 روز باشد وجود یک مشکل در فحلی گله حتمی می باشد . تغذیه ناکافی و عفونت رحمی 2 دلیل عمده در ایجاد آنستروس گله گاوان شیری است و انرژی در این میان اهمیت ویژه ای دارد . همچنین توجه به جفت ماندگی ، تیپ و مساله زایش ، سخت زایی Dystocica در گله ضروری می باشد .
تکنیک انتقال جنین در گاو

عمل انتقال جنین 1 (ET) برای اولین بار حدود 55 سال پیش با موفقیت بر روی گاو ها انجام گرفت . عمل انتقال جنین صرفاً بر روی گاوهای ماده صورت می گیرد. گاو ماده ای که از او جنین جمع آوری می شود به عنوان دهنده ی جنین و در اصطلاح donor می گویند . گروهی از گاوهای ماده که جنین ها را می گیرند به عنوان ماده گاو گیرنده و در اصطلاح reciptent می گویند .
عمل ET فرایندی است که طی آن ، جنین ها از شاخ رحم گاوهای دهنده جنین در مرحله پس از مرولا جمع آوری شده و جهت تکامل مراحل آبستنی تا تبدیل شدن به یک گوساله کامل در شاخهای رحم گاوگیرنده جنین ساکن می شوند . در واقع ، گاوهای گیرنده جنین نقش دایه را برای فرزندان گاو دهنده ایفا می کنند . به ازای هر یک گاو دهنده 18-14 راس گاو گیرنده جنین بایستی در نظر گرفته شود . اصولاً گاو دهنده جنین گاوی است با صفت ژنتیکی برتر و گاو اصیل ولی گاوهای گیرنده جنین ، گاوهایی با صفت ژنتیکی متوسط یا پایین می باشند . اگر چه گاوهای گیرنده از لحاظ فنوتیپی و محیطی ممکن است روی نتاج اثر بگذارند ولی بر ساختار ژنتیکی گوساله ، تاثیر نخواهند داشت و از ارزش گوساله برای مقاصد اصلاح نژادی نمی کاهد .
در چه مرحله ای تخمک بارور شده را به عنوان جنین دانسته و بایستی از گاوهای دهنده جنین جمع آوری نمود ؟
پس از این که اووسیت ها شوک حرارتی دیدند ، رشد نموده و لقاح صورت گرفته و 10-9 روز پس از لقاح تخمک بارور شده که از مرحله مرولا به مرحله بلاستوسیت می رسد ، بایستی جمع آوری نمود که این روزها بر اساس چرخه فحلی ، معادل روزهای 8-6 چرخه فحلی می باشد . جنین ها حتماً بایستی در فاصله روزهای 8-6 سیکل فحلی ، جمع آوری بشوند ، چون اگر تا روز 14 چرخه فحلی طول بکشد ، جنین ها به دلایل زیر از بین خواهند رفت :
1- تفریخ نشدن جنین های بزرگ و عدم تبدیل آنها به گوساله به خاطر انجماد .
2- اثرات تغییرات هورمونی رحم در جنین ها ، به دلیل توقف طولانی جنین در رحم گاو .
همزمان سازی فحلی 2:
برای این که عمل ET با موفقیت بالاتری همراه باشد ، بایستی گاوهای دهنده و گیرنده هر دو در یک مرحله از سیکل فحلی باشند تا شرایط لازم جهت دادن و گرفتن جنین در آنها فراهم باشد . برای این منظور عمل همزمان سازی فحلی را انجام می دهند .
عمل همزمان سازی فحلی با تزریق عضلانی هورمون قابل انجام است. هورمون به کاررفته در این عمل PGF2a می باشد که باعث تحلیل رفتن جسم زرد می گردد . تزریق pgf2aدر 4 روز اول و 3 روز آخر چرخه فحلی موثر نمی باشد . چون در این روزها جسم زرد در حال تحلیل رفتن می باشد . پس زمان مناسب تزریق هورمون PGF2A بین روزهای 18-5 چرخه فحلی می باشد .
سوپر اوولاسیون 3 :
با توجه با این که ماده گاو ها در هر بار تخمک ریزی یا اوولاسیون٬ یک اووسیت آزاد می کند و با توجه به این دوره آبستنی طولانی مدت هم دارد (9 ماه) پس نه تنها سرعت پیشرفت ژنتیکی کند می شود ، بلکه یک ماده گاو در طول عمر باروری خود فقط چند گوساله تولید خواهد کرد (که اغلب کمتر از 10 گوساله خواهد بود )لذا با انجام عمل سوپر اوولاسیون و به دنبال آن با انجام عمل ET می توان این مسئله را بهبود بخشید . سوپراوولاسیون فرایندی است که در آن به جای این که از دام دهنده یک تخمک حاصل بشود ، چندین تخمک حاصل می شود و می توان در هر دوره تخمک ریزی ، به جای یک تخمک 10 تخمک و متوسط 6 تخمک بدست آورد و به تبع آن به جای یک گوساله ، متوسط 6 گوساله در یک دوره آبستنی حاصل نمود . عمل سوپراوولاسیون نیز همانند همزمان سازی فحلی با تزریق عضلانی هورمون قابل انجام است . با این تفاوت که عمل همزمان سازی فحلی بین هر دو دام دهنده و گیرنده جنین صورت می گیرد ولی عمل سوپراوولاسیون فقط در دام دهنده جنین باید انجام بشود . هورمونهای به کار رفته دراین عمل ، هورمون های FSH و هورمون های PMSG (هورمونهای گنادوتروپین سرم مادیان ابستن ) و هورمون HAP (عصاره هیپوفیز پیشین اسب )می باشد .
از بین این هورمون ها ، هورمون FSH کاربرد بیشتری دارد ، در صورتی که هورمون pmsg هورمون قوی تری است و یک بار تزریق PSMG با تزریق FSH برابری می کند . چون نیم عمر PMSG به مراتب بیشتر از نیم عمر FSH می باشد و نیم عمر FSH پایین است ، به این خاطر آن را به مدت 4 روز متوالی و هر روز در دووعده صبح و عصر تزریق می کنند که در کل بایستی به میزان 28 میلی گرم FSH تزریق بشود . تا عمل سوپر اوولاسیون انجام گیرد . پس همچنان که در روش تلقیح مصنوعی4 AL)) یک گاو نر اصیل (مثلاً 3 ساله ) می تواند پدر یک میلیون گوساله باشد در عمل (ET) نیز با فرآیند سوپر اوولاسیون یک ماده گاو اصیل می تواند تعداد زیادی گوساله (فقط در یک دوره آبستنی )بشود .
شستشوی جنین5 :
پس از اینکه عمل همزمان سازی فعلی و سوپر اوولاسیون صورت گرفت و تخمک ها به شکل جنین درآمدند بایستی طی عمل شستشوی جنین ها جمع آوری شوند . برای انجام عمل شستشوی جنین از ماده شوینده مخصوص که معمولاً حاوی محلول نمکی بافر فسفات +4 درصد آلبومن سرم گاوی است استفاده می شود . برای انجام عمل شستشو از یک سوند یا کاتترکه به نام سوند فولی معروف است استفاده می شود . این سوند را اول بایستی ضد عفونی کرده سپس به شاخ رحم گاو دهنده جنین وارد نموده و عمل عمل شستشوی را انجام داد .
سوند فولی داراری 3 کانال می باشد. کانال اول مخصوص دمیدن هوا است تا قسمت بادکنکی که در انتهای این کانال است متورم شده و باد شود تا هم باعث تثبیت سوند فولی در شاخ رحم شده و هم مانع بازگشت مایع شستشوی جنین از طرف شاخ رحم به بدنه رحم بشود . کانال دوم مخصوص ارسال ماده شوینده مذکور به طرف شاخ رحم است . کانال سوم مخصوص خروج جنین ها به همراه ماده شوینده می باشد که به داخل لوله آزمایش یا محیط کشت که حاوی (محلول نمکی با فرفسفات +4 درصد آلبومن سرم گاوی ) می باشد ریخته می شود . چون غلظت جنین ها بالاتر از غلظت محیط کشت می باشد ، جنین ها در عرض 2 دقیقه در ته ظرف ته نشین شده و بایستی حدود 10 دقیقه محیط کشت حاوی جنین را در جای ثابت و بدون حرکت نگهداری نمود . سپس جنین ها را در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار داده و آنها را ارزیابی کرده و سپس درجه بندی می کنند که از جنین درجه 1 (عالی )تا جنین فاسد یا مرده طبقه بندی می شوند . جنینهای درجه 1 را می توان منجمد کرده و برای مصارف دوره های بعدی نگهداری نمود ولی جنین های درجه 2 یا درجه 3 را می توان همان روز جنین گیری به گاوهای گیرنده انتقال داد.
انجماد جنین6:
اگر قرار است جنین ها در همان روز جمع آوری شده به گاوهای گیرنده انتقال یابند کافی است برای چند ساعت در محیط کشت تازه و سترون که دمای آن محیط کشت هم معادل دمای بدن گاو است نگهداری بشود . ولی اگر بخواهیم جنین ها را برای مدت طولانی نگهداری کنیم بایستی حتماً آنها را منجمد کرده و محافظت نمائیم مثل روش AL که اسپرم گاو نر اصیل را به صورت منجمد نگهداری می کنند . ولی جنین ها در برابر عمل انجماد سازی و سپس ذوب کردن یخ شان جهت مصرف بسیار حساس تر از اسپرم می باشند .
هر جنین اغلب در یک استرا 7به حجم 25% سی سی نگهداری می شود . ماده محافظت جنین ها ، گلیسرول و اتیلن گلیسرول می باشد که اخیراً استفاده از اتیلن گلیسرول نتایج بهتری را نشان داده است . سپس توسط دستگاه های اتوماتیک دمای استراها را به دمای ازت مایع (196- درجه سانتی گراد ) می رسانند. برای ذوب کردن یخ جنین های منجمد شده نیز جهت مصرف برای انتقال به گاوهای گیرنده با قرار دادن استرا در حمام آب گرم با دمای 37 درجه سانتی گراد یخ ذوب شده و جنین ها برای انتقال آماده می شوند . وقتی از جنین های منجمد شده ای که بعد ها ذوب می شوند برای انجام عمل ETاستفاده شود میزان آبستنی نسبت به زمانی که از جنین تازه استفاده می شود ٬ 10 درصد کم می گردد .
روش های انجام عمل ET :
در روش جراحی قدیمی ، ماده گاوها را تحت بی حسی عمومی قرار داده ، به پشت خوابانیده و شکافی بین پستان و ناف گاو ایجاد کرده رحم را جلوکشیده ، و عمل جمع آوری یا انتقال جنین صورت می گیرد ولی در روش جراحی جدید ، بی حسی موضعی صورت گرفته و در پهلوی گاو شکاف ایجاد کرده و رحم را جلوکشیده و با پیپت نازک مثل پیپت در عمل AL ، جنین ها را از شاخ رحم جمع آوری یا انتقال می دهند .
هدف از انجام عمل ET :
1- افزایش تعداد نتاج از گاوهای ماده با صفات ژنتیکی برتر (بدین شکل که با انجام عمل ET می توانیم تعداد گوساله های گرفته شده از یک گاو اصیل و با ارزش را تا چندین برابر افزایش دهیم .)
2- سهولت در امر صادرات و واردات (همچنانکه در عمل AL )که در آن به جای نقل و انتقال گاو نر اصیل اسپرم منجمد گاو نر اصیل بین کشورها مبادله می شود . در عمل ET نیز به جای نقل و انتقال گاو ماده اصیل ، جنین منجمد شده آن بین کشورها مبادله می شود.
3- انجام عمل دو قلو زایی در ماده گاوها (هر چند ممکن است 15-12 درصد نتاج فری مارتین باشند .)
4- کنترل بیماری هم در دهنده ها وهم در گیرنده ها و هم در جنین های حاصله .
5- نگهداری جنین های بدست آمده از گاوهای دهنده جنین به مدت طولانی به خاطر قابلیت انجماد جنین ها.
بهترین کاربردهای مورد استفاده جنین :
1- انجام آزمایش بر روی جنین ها : جهت پی بردن به صفات نا مطلوب به عنوان مثال مطالعه و بررسی صفت نامطلوب سم قاطری یا سم بدون شکاف .اگر پدری ناقل ژن این صفت باشد ، نتاج حاصل از آن ، اگر به شکل جنین به گاوهای گیرنده منتقل شود، با مطالعه جنینها در 2 ماهگی می توانیم به این صفت نامطلوب و امثال آن پی ببریم .
2- بکارگیری ماده گاوهای اصیل در تولید گوساله های نر ممتاز :
در حالت طبیعی برای این که 100 گوساله نر اصیل به منظور تحقیقات اصلاح نژادی داشته باشیم ، بایستی 300 ماده گاو برای تولید اینها داشته باشیم چون احتمال دارد که الف) همه ماده گاوها آبستن نشوند ب ) نیمی از نتاج حاصل ، گوساله های ماده باشند ج ) اگر گوساله های نر هم تولید بشوند ، گوساله های نر حاصله یا تلف بشوند یا ممتاز جهت انجام عمل اصلاح نژادی نباشند . پس با انجام عمل سوپر اوولاسیون و متعاقب آن عمل ET می توانیم فقط با نگهداری 150 ماده گاو اصیل به 100 گوساله نر اصیل برسیم چون حداقل یکی از جنین های گاو سوپراووله جنین نر خواهد بود .
3- انتقال وسیع و نامحدود ژن:
روش ET با در دسترس داشتن جنین می توان ژن را از یک نژاد به نژاد دیگر مهاجرت داد مثل مهاجرت ژن از نژاد گاو اصیل (مانند هلشتاین ) به نژاد گاو بومی .به طور کلی گاودارانی که تمایل دارند دختران بیشتری از گاو پر تولید و مورد علاقه خود داشته باشند به این کار اقدام می کنند ونیز در صورتی که نیاز به گوساله نر اصلاح نژادی والدین با کیفیت بالا داشته باشند از این روش استفاده می کنند .

پیشگیری از جا به جایی شیردان :
به دلیل مصرف پایین خوراک در قبل زایمان و افزایش تدریجی مصرف بعد از زایمان ،دوره انتقال ، دوره مخاطره آمیز مهمی برای جابه جایی شیر دان (LDA)می باشد .روشهای خوراک دادن مدیریتی که از سایر اختلالات پس از زایمان جلوگیری می کند احتمال ابتلا به جا به جایی شیردان را کاهش میدهد . در گاوهایی که نمره وضعیت بدنی بالایی در هنگام زایش دارند ، احتمال ابتلا به کتوز و جابه جایی شیردان افزایش می یابد . تغذیه مقادیر زیاد و کم کنسانتره در طول دوره قبل از زایمان ممکن است احتمال ابتلا به LDA را افزایش دهد مدیریت آخور فاکتور مخاطره آمیز مهم برای جابه جایی شیردان می باشد فضای نا کافی آخور ، رقابت زیاد در آخور،محدود بودن زمان دسترسی به آخور و محدودبودن قابلیت دسترسی به خوراک ممکن است مصرف را محدودکند . پر نشدن شکمبه به دلیل مصرف کمتر خوراک مجال بیشتری را برای جابه جایی شیر دان فراهم می کند .اهمیت روشهای مدیریت آخور که مصرف خوراک را در سبب شناسی LDAمحدود می کند ٬احتمالاً در اوایل دوره پس از زایش بیشترین عامل است که به دلیل مصادف شدن با وقایعی است که در دوره انتقال اتفاق می افتد .مخلوط کردن جیره به شکل TMRمی تواند غلظت واقعی جیره های مصرف شده را نسبت به خصوصیات مواد مغذی جیره فرموله شده تغییر دهد، جدا کردن غذاها درTMR در آخور نیز می تواند سبب این مساله شود . زیاد مخلوط کردن TMR ممکن است باعث خرد شدن ذرات درشت و سبب کاهش شکل فیزیکی فیبر گردد . برنامه های انتقالی ومدیریت آخور بایستی به دقت در گله های که مشکل LDA دارند ، مورد نظارت قرار گیرد .
مقدمه :
Shaver در یک نشریه عوامل تغذیه ای را که برای جابه جایی شیر دان خطر ناک هستند ٬ منتشر کرد .هدف از این مقاله اهمیت یافته ها و اطلاعات جدید در ارتباط با جابه جایی شیر دان و بحث اعمال مدیریتی ضروری برای پیشگیری از این اختلال متابولیکی می باشد .جابه جایی شیردان سبب اتلاف اقتصادی از طریق هزینه های درمان ٬ حذف کردن نابهنگام و کاهش تولید در گله های شیری می شود . هزینه های متداول درمان از 100تا 200 دلار برای هر مورد بوده و از 10 درصد از گاوهایی که مبتلا به جابه جایی شیردان تشخیص داده میشوند حذف شده یا قبل از معاینه بعدی میمیرند . گاوهای درمان شده ای که در گله باقی می مانند 350کیلوگرم ٬ شیر کمتر در رکوردگیری ماه بعدی نسبت به گاوهایی که به جابه جایی شیردان مبتلا نشدند تولید می کنند .
80تا 90درصد جابه جایی های شیر دان به طرف سمت چپ بوده و به طور متوسط ٬میزان وقوع سالانه برای جابه جایی شیردان به سمت چپ (LDA)در گاوهای شیری از 4/1تا 8/5 درصد می باشد . طبق یک سر شماری از 71 گله شیری با 574گاو ٬ میزان وقوع 3/3 درصد را برایLDA (صفر تا 14 درصد ) از سر شماری 61 گله شیری با تولید بالا با متوسط تولید شیر 24000 پوند در هر دوره گزارش کردند .
دوره انتقال :
80 تا 90 درصدLDA در ماه اول بعد از زایمان تشخیص داده شده اند که نسبت تشخیص LDA در دو هفته اول بعد از زایمان در مطالعات مختلف دامنه ای از 52تا 86 درصد برآورده شده است . این بیانگر این است که دوره انتقال 2 تا 4 هفته قبل از زایمان تا 2 تا 4 هفته بعد از زایمان دوره احتمال خطر اصلی برای LDA است . دوره انتقال با کاهش مصرف غذا بعد از زایمان مشخص شده و با افزایش تدریجی در مصرف غذا بعد از زایمان ادامه می یابد . مصرف کم غذا در طول دوره انتقال یک عامل خطر برای LDA به دلیل خالی بودن نسبی شکمبه ٬ کاهش نسبت علوفه به کنسانتره در گله هایی که به صورت TMR (جیره کاملا مخلوط )تغذیه نمی شوند و افزایش وقوع سایر اختلالات پس اززایمان است .خالی بودن نسبی شکمبه٬ فرصت بیشتری برای جابه جایی ایجاد می کند ٬ کاهش نسبت علوفه به کنسانتره با مصرف بیش از حد کنسانتره نسبت به علوفه حاصل می شود که در خالی ماندن شکمبه سهیم است . کاهش مصرف ماده خشک در هفته نهایی قبل از زایمان حدود 35درصد است که سبب افزایش غلظت های تری گلیسرید در کبد ٬ بلافاصله بعد از زایمان میشود.وقوع همزمان اختلالات بعد از زایمان به عنوان فاکتور های اصلی برای وقوع LDA اشاره شده اند .
اختلالات پس از زایمان :
در گاوهای مبتلا به کتوز خفیف ٬جفت ماندگی ٬ التهاب رحم(متریت ) و یا تب شیر تحت بالینی خطر ابتلا به جابه جایی شیردان در آنها بیشتر است . پیشنهاد شده است که تغذیه و اعمال مدیریتی که از سایر اختلالات پس از زایمان پیشگیری می کنند ٬ احتمال ابتلا بهLDA را نیز کاهش میدهند . برعکس مشخص شده است که LDA خطر ابتلا به سایر اختلالات پس از زایمان را افزایش می دهد . گزارش شده است گاوهایی که به LDA مبتلا می باشند خطر ابتلا به کتوز و التهاب رحم در آنها زیاد است .این پیشنهاد میکند که تغذیه و اعمال مدیریتی که موجب پیشگیریLDA می شود وقوع تعداد دیگری از اختلالاتی را که به زایمان مربوط می شوند ٬ نیز کاهش میدهد .کتوزو LDA اختلالات بعد از زایمان هستند که شدیداً با یکدیگر ارتباط دارند .

شرایط بدنی گاو:
گاوهایی که نمره وضعیت بدنی بالایی در هنگام زایمان دارند ٬خطر ابتلا جابه جایی شیردان در آنها بیشتر است میزان وقوع در 95 گله شیرده صنعتی با 1401 راس گاو در هنگام زایمان برای گاوهای لاغر نمره وضعیت بدنی بین( 25/3-75/2) وچاق (بیش از 4) به ترتیب 1/3،3/6،121/8 درصد بود میزان افزایش وقوع برای گاوهای چاق احتمالاً مربوط به افزایش کتوز وکبد چرب و کاهش بیشتر مصرف غذا قبل از زایمان و افزایش تدریجی مصرف غذا بعد از زایمان باشد . دراین مطالعه گاوهایی که نمره بدنی بالایی در هنگام زایمان داشتند خطر ابتلا به کتوز در آنها افزایش یافت میزان وقوع برای گاوهایی با نمره وضعیت بدنی کم ،متوسط و بالا در هنگام زایمان به ترتیب 9/8 ،5/11 و 7/15 درصد بود . افزایش وقوع کتوز در گاوهای چاق در هنگام زایمان ممکن است این گاوها را برای وقوع بیشتر LDA مستعد کنند . متحققین اروپایی گاوها را هنگام زایمان بر اساس نمره وضعیت بدنی 3-2 (پایین) 4-3(متوسط) 5–4(بالا) در دو آزمایش مورد بررسی قرار دادند . در طول 16هفته اول پس از زایمان گاوهای دارای نمره وضعیت بدنی بالا در هنگام زایمان ماده خشک کمتری مصرف کردند و دیرتر به حداکثر مصرف ماده خشک رسیدند نتایج مشابهی را TREACHER و همکاران با استفاده از دوگروه از گاوهای با نمره وضعیت بدنی 3 و 5 در هنگام زایمان گزارش کردند .
افزایش تدریجی تغذیه با کنسانتره:
افزایش تدریجی تغذیه با کنسانتره در هفته های آخر قبل از زایمان روشی معمول در گله های شیری صنعتی می باشد . CURTIS و همکارا ن گزارش کردند گاوهایی که انرژی و پروتئین را به صورت افزایش تدریجی تغدیه با کنسانتره دریافت می کردند خطر ابتلا به LDA و کتوز کمتری داشتند .
COPPOCK و همکاران جیره های کاملاً مخلوط شده حاوی 30،6/45،60و75درصد علوفه بر اساس ماده خشک را به 40 راس گاو هلشتاین از 4 هفته قبل از زایمان تا 4 هفته بعد از زایمان تغذیه کردند . LDA در گاوهایی که با جیره حاوی علوفه زیاد تغذیه میشدند مشاهده نشد . میزان وقوع LDA در گاوهای تغذیه شده با جیره های حاوی 30،45و 60 درصد علوفه به ترتیب 36، 40و 7/16 درصد بود .در این مطالعه به جای اینکه یک افزایش تدریجی در مقدار کنسانتره در طول چند هفته آخر قبل از زایمان انجام شودیک تغییر ناگهانی در جیره کاملا مخلوط شده برای درصدهای بالای کنسانتره در 4 هفته قبل از زایمان انجام شد . این تغییر ناگهانی در جیره احتمالا واکنشLDA به تغذیه کنسانتره بالاتر را شدیدتر کرد ،اما منعکس کننده روشهای افزایش تدریجی تغذیه کنسانتره برای گله های شیر ده صنعتی است که بصورت TMR تغذیه میشوند . محققین اروپایی گزارش کردند که سطح برش عرضی پرزهای شکمبه ای هنگامی که گاوها در دوره خشک ٬جیره کم انرژی مصرف می کردند کاهش پیدا کرده و برش عرضی پرزهای شکمبه 2-1 هفته قبل از زایش به کمترین حد خود رسیده بود . سطوح برش عرضی پرزهای شکمبه تدریجاًبعد از اینکه گاوها مصرف جیره های پر انرژی مخصوص گاوهای شیری را از 2 هفته قبل از زایش شروع کردند ،افزایش یافت ، اما سطح برش عرضی 8 تا 8 هفته بعد از زایمان به حداکثر خود رسید. این نتایج نشان داد که ظرفیت جذب اسیدهای چرب فرار در شکمبه در طول دوره انتقال در حداقل است . تغذیه زیاد کنسانتره احتمال بروز اسیدوز و LDAرا ممکن است به دلیل عدم توانایی در افزایش ظرفیت جذبی پرزهای شکمبه قبل از مصرف جیره های پر انرژی در بعد از زایمان افزایش دهد . عادت پذیری جمعیت میکروبی شکمبه قبل از زایمان به جیره های پر انرژی نیز ممکن است اهمیت زیادی داشته باشد . علاوه بر این تغذیه زیاد کنسانتره قبل از زایش ممکن است مصرف انرژی را افزایش و آزاد سازی اسید چرب را از بافت چربی کاهش دهد که ممکن است وقوع کبد چرب و کتوز را کاهش دهد .
تغذیه با کنسانتره بعد از زایمان :
دادن جیره های کاملاً مخلوط مخصوصاًدر اوایل بعد از زایمان به گاوهای شیری صنعتی که جثه بزرگی دارند، روشی متداول می باشد .نشان داده شده است که فرموله کردن جیره گاوهای تازه زایمان کرده که کمتر از 21درصدNDF آن از علوفه می باشد ، مطلوب نیست .دانشمندان ایالات اوهیو جیره گاوهای تازه زایمان را که حاوی 18،21،25درصد NDF از علوفه بودند ، مورد مقایسه قرار دادند . تولید شیر و ماده خشک مصرفی گاوهای تازه زایمان کرده (30روز اول دوره شیردهی )در جیره هایی که 21 درصد NDF جیره از علوفه تامین میشد بیشترین بود .نشان داده شده است که جیره گاوهای تازه زایمان کرده ای که جاوی 35 تا 40 درصد کربوهیدرات غیرالیافی (NFC بر اساس ماده خشک ) می باشد مطلوب است. تخم پنبه کامل ،پوسته سویا و تفاله چغندر قند اجزا تشکیل دهنده خوبی برای محدود کردن غلظت های نشاسته در جیره گاوهای تازه زایمان کرده می باشد .همچنین تخم پنبه کامل بخش مهمی ازفیبر موثر را تشکیل می دهد . مکمل کردن غذا به وسیله بافرهای بیکربنات سدیم در پیشگیری از کاهش PH شکمبه تاثیر دارد، این ممکن است به پیشگیری از لنگش و LDAکمک کند . توصیه میشود میزان استفاده از بیکربنات سدیم 75/.تا 1درصد ماده خشک جیره های کاملاً مخلوط باشد .
هیپوکلسیمی (کاهش کلسیم خون):
از مطالعه 10راس گاو هلشتاین در یک گله گاو شیری صنعتی ٬ دانشمندان فلوریدا گزارش کردند گاوهایی که در هنگام زایمان هیپوکلسیمی داشتند (کل کلسیم سرم خون کمتر از9/7 میلی گرم در 100 میلی لیتر و کلسیم یونیزه سرم خون کمتر از 4 میلی گرم در 100 میلی لیتر) خطر ابتلا به LDA در آنها افزایش یافت .این افزایش خطر ابتلا به LDA برای گاوهای واجد کلسیم خون پایین در هنگام زایمان ممکن است ناشی از کاهش تحرک شکمبه وشیردان باشد . همچنین فرمول کردن جیره های قبل از زایمان برای اختلاف کاتیون -آنیون جیره در پیشگیری از LDA مفید می باشد .
شکل فیزیکی جیره :
محققان اوکلاهما گزارش کردند گاوهایی که با یونجه خشک آسیاب شده (64/. سانتی متر) و کنسانتره پلت شده (48/.سانتی متر ) به صورت TMR تغذیه می شدند در شروع زایمان احتمال ابتلا بیشتری برای LDA (4/17در مقایسه با 6/1درصد)نسبت به گاوهایی که جیره استاندارد حاوی سیلوی سورگوم (27/1سانتی متر)وکنسانتره مخلوط به علاوه علوفه خشک خرد نشده دریافت داشتند ، نشان دادند . گاوهایی که LDA در آنها دیده شد ، 18-8 روز پس از زایش تشخیص داده شدند . این نتایج روشن ساخت که یک تغییر فوق العاده در شکل فیزیکی جیره (TMR پلت شده) در اوایل دوره پس از زایش، شیوع LDA را افزایش میدهد. فقدان شکل فیزیکی باعث کاهش در میزان جویدن ،پر نشدن شکمبه ،عدم تحرک و عدم تشکیل توده یا تله فیبری و افزایش غلظت اسیدهای چرب فرارVFA شکمبه ای میشود که ممکن است تمام این موارد روی سبب شناسی LDA تاثیر بگذارند .به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و متابولیکی در دوره انتقال اهمیت شکل فیزیکی به عنوان فاکتور احتمالی برای وقوع LDA در اوایل دوره پس از زایمان احتمالاً بیشترین خواهد بود .
اطلاعات در خصوص تاثیر حاصل از تغییر فیزیکی سیلو و TMR بر روی وقوعLDA کم است .پیشنهاد شده است که جیره های دوره انتقال بایستی حاوی ذرات درشت کافی برای رسیدن به میزان جویدن بهتر و پر شدن شکمبه باشد. گنجاندن 3 تا 5 پوند علوفه خشک در TMR برای گاوهای انتقالی می تواند کمک مناسبی برای این توصیه های درشت باشد .
برنامه علوفه ای گاو خشک :
برنامه های علوفه ای مختلفی برای دوره خشک گاوهای شیرده مورد استفاده قرار میگیرد ،اما اطلاعات راجع تاثیر آنها بروقوع LDA محدود است . محققان پوردیومیزان وقوع 5/3، 10 و10 درصد برای LDA در برنامه های علوفه ای گاو خشک حاصل ازمصرف جیره های علوفه خشک خرد شده ،سیلوی محصولات علوفه ای و سیلوی ذرت گزارش کردند .
محققان آگوای برنامه های علوفه ای گاو خشک را که شامل علوفه خشک بلند ،50 درصد علوفه خشک بلند و 50 درصد سیلوی ذرت (بر اساس ماده خشک ) و محدود کردن سیلوی ذرت به 1درصد وزن بدن به علاوه 1/1 کیلوگرم مکمل پروتئین مایع بود ، برای هر راس گاو ارزیابی کردند. میزان وقوع LDA برای علوفه خشک ٬ علوفه خشک سیلوی ذرت وسیلوی ذرت به تنهایی به ترتیب 3، 3/4 و3/6 درصد بود . میزان وقوع کتوز برای علوفه بیشتر بود (1/9 در مقایسه با 3/6 تا 4/6 درصد) و وقوع بیشتر LDA با سیلوی ذرت ناشی از پر نشدن شکمبه باشد که مربوط می شود به محدود بودن انرژی جیره و فقدان شکل فیزیکی لازم. وقوع بیشتر کتوز با علوفه خشک می تواند مربوط به کمبود انرژی جیره باشد . کمترین وقوع LDA و کتوز برای تغذیه توام سیلوی ذرت و علوفه خشک مشاهده شد .جیره هایی که تماماً از سیلوی ذرت تشکیل می شوند نبایستی برای گاوهای خشک استفاده شوند .اگر گاوها به طور محدود تغذیه شوند ممکن است پر شدن شکمبه برای جلوگیری از LDA کافی نباشد ، اما مصرف انرژی زیاد ممکن است سبب چاق شدن بیش از حد گردد که با اختلالات متابولیکی مرتبط است . به هر حال استفاده کنترل شده از سیلوی ذرت به عنوان جزیی از برنامه های علوفه برای گاوهای خشک می تواند سودمند باشد . توصیه میشود که سیلوی ذرت را به 50 درصد یا کمتر بر اساس ماده خشک در برنامه علوفه ای گاوهای خشک محدود کنید . سیلوی ذرت 50 تا 80 درصد (بر اساس ماده خشک) برنامه علوفه ای گاوهای خشک در آزمایشات Mashek و beede تشکیل میداد که میزان وقوع LDA 3/4 درصد برای 3 هفته اول دوره تغذیه ای شروع زایمان در مقایسه با 3/8 درصد برای 6 هفته اول دوره تغذیه ای شروع زایمان بود و 5/7 درصد درمقایسه با 3/10 درصد برای جیره های شروع زایمان با و بدون مکمل کردن دانه ذرت بدست آمد . اما تغذیه جیره های شروع زایمان با مقدار کمتری از سیلوی ذرت در برنامه علوفه ای میتواند وقوع LDA را کاهش دهد که دراین آزمایشات مشاهده گردید.
مدیریت آخور:
CAMERON وهمکاران اشاره کردند که مدیریت آخور به عنوان یک فاکتور احتمالی مخاطره آمیز برایLDA میباشد که ازطریق تاثیر بر روی مصرف خوراک و غلظت های واقعی مواد مغذی جیره مصرف شده بیان می شود . اشتباهات در مواد مغذی جیره مخلوط می تواند به دلیل اشتباهات در ترکیب مواد مغذی طراحی شده برای هر یک از اجزاء تشکیل دهنده غذا اتفاق بیافتد .استفاده از اعداد جداول برای ترکیب مواد مغذی اجزای تشکیل دهنده غذا می تواند منبع خطا باشد .اشتباه در تجزیه مواد مغذی می تواند در نتیجه تکنیک نمونه برداری ضعیف در مزرعه ، تعداد نمونه برداری از غذا و تجزیه غلط آزمایشگاهی باشد . متفاوت بودن لایه های علوفه در سیلوهای زمینی (سیلوی یونجه مخلوط با سیلوی ذرت یا سیلو با کیفیت های مختلف )و یکنواختی نسبی نمونه و غذای برداشت شده از زمین میتواند منجربه اختلاف بین علوفه آزمایشگاهی و غذای واقعی بشود . اشتباهات در مواد مغذی جیره مخلوط می تواند به دلیل مقادیر غلط اجزاء تشکیل دهنده غذایی که به TMR افزوده میشود رخ دهد . این میتواند مربوط به اشتباه در ارتباط بین متخصصین تغذیه ، مدیر گله وآخور غذا خوری باشد . برنامه های کامپیوتری که امروز قابل دسترسی هستند ، وسیله مطلوبی برای هر پیمانه ، ثبت مقداری از هر یک از اجزاء تشکیل دهنده که به طور واقعی به پیمانه افزوده می شود و در کل مقدار پیمانه که برای هر قفس داده می شود . این برنامه ها به طور چشمگیری اشتباه اپراتور را کاهش میدهند که با مخلوط کردن غذا ارتباط دارد .
مخلوط های غلط و ناجورTMR می تواند ناشی از مدیریت غلط در فرایند مخلوط کردن باشد ، اشتباه در مخلوط کردن می تواند به دلایل زیراتفاق بیافتد
1- اندازه پیمانه خیلی کوچک باشد .
2- اندازه پیمانه بیشتر از ظرفیت مخلوط کن باشد .
3- وارد کردن اشتباه اجزاء تشکیل دهنده غذا در داخل مخلوط کن
4- مخلوط کردن در مدت زمان خیلی کم (کاملاً مخلوط نمی شود ).
5- مخلوط کردن به مدت خیلی زیاد (باعث کاهش شکل فیزیکی جیره وفیبر می شود) گاوهایی که به کندی TMR دریافت می کنند ممکن است به لنگش و LDA بیشتر مستعد شوند . در عین حال گاوهایی که ماده خشک مصرفی پایینی دارند نیز ممکن است به LDA بیشتر مستعد شوند عواملی که ممکن است که باعث تغذیه کندTMR یا ممکن است مصرف غذا را محدود کند عبارتند از :
1- محدود بودن فضای آخور
2- محدود بودن مدت زمان دسترسی به غذا
3- محدود بودن تغذیه در مقابل تغذیه برای 5 تا 10درصد پس مانده .
4- برنامه تغذیه ای ناهماهنگ
5- رقابت در خوردن.
نتیجه گیری :
· گله هایی که برنامه های مدیریتی و تغذیه ای ضعیفی برای گاو انتقالی دارند ، خطر ابتلا به LDA در آنها زیاد است .
· گاوهایی که نمره وضعیت بدنی بالایی دارند به مقدار بیشتری LDA در آنها متحمل است .
· مدیریت آخور یک فاکتور احتمالی خطر برایLDA می باشد .
· اشتباهات زیادی درمخلوط کردن غذا و مدیریت آخور وجود دارد که می تواند در گله های شیری صنعتی اتفاق بیافتد که باعث تغییرات در مصرف نسبی مواد مغذی در جیره فرموله شده میشود . این تغییرات مخصوصاً برای ذرات درشت که آماده جدا شدن در آخور هستند ،پدید می آید . جدا کردن غذا ممکن است که یک فاکتور احتمالی مخاطره آمیر مهم در ابتلا LDAباشد.

کلیدهای مناسب برای مدیریت تولید مثل گاوهای شیرده
مقدمه :
تولید مثل عاملی کلیدی در تعیین بازده پرورش گاوهای شیرده می باشد. در بهترین شرایط هر ماده گاو، سالانه یک گوساله تولید خواهد کرد. از نظر اقتصادی، باروری معمولا با توجه به فاصله زایش پی در پی دو گوساله ارزیابی می شود. معیارهای اندازه گیری بازده تولید مثل، شامل تعداد تلقیحات به ازای آبستنی، میزان آبستنی در ازای اولین تلقیح، تعداد روزهای باز و فاصله زایش می باشد. فاصله زایش مطلوب در بیشتر گاوداریها 12-13 ماه است. در بیشتر گاوداریها درصد آبستنی با اولین تلقیح بین 50-60 % است و برای 55% آبستنی ها به حدود 8/1 تلقیح برای هر آبستنی نیاز است. یکی از دلایل مهم اقتصادی نبودن پرورش گاو شیری در استان، پایین بودن راندمان تولید مثلی در گله هاست. ضعف در تشخیص بموقع فحلی و آبستنی موجب می شود تا فحلیهای زیادی در زمان طول عمر اقتصادی گاو از دست برود که این امر به خودی خود سبب طولانی شدن فاصله دو زایمان و به تبع آن ضررهای مالی فراوان به دامداران می گردد. این مقاله ترویجی، که با همکاری کارشناسان مرکز تحقیقات و معاونت امور دام و بخش ترویج استان تهیه شده است، سعی دارد که دامداران استان را با روشهای سنتی و علمی تشخیص به موقع قحلی و آبستنی متعاقب تلقیح آشنا کند.
مفهوم فحلی:
پدیده فحلی ، فاصله زمانی است که در طول آن حیوان ماده سر پا می ایستد تا با حیوان نر جفتگیری کند .این حالت متعاقب تغییرات هورمونها و به خصوص هورمون استروژن رخ می دهد. بنابراین فحلی یک پدیده رفتاری محسوب می شود. در صورتیکه زمان بروز فحلی بموقع تشخیص داده نشود و گاو بموقع تلقیح نگردد، دست کم به اندازه یک چرخه فحلی، فاصله گوساله زائی افزایش خواهد یافت. بنابراین مدیریت و تشخیص گاو فحل از لحاظ اقتصادی بسیار حائز اهمیت می باشد و مدیران واحدهای پرورش گاوهای شیرده باید از تمام امکانات موجود برای تشخیص گاوهای فحل استفاده کنند. با توجه به توسعه تکنیک تلقیح مصنوعی، به جای گاو نر خود گاودار باید عمل فحل یابی را انجام دهد و اینجاست که بسیاری از اشتباهات مدیریتی موثر بر باروری گله آشکار می شود. مشکل مربوط به تشخیص فحلی در گاوهای ماده به خاطر کوتاه و متغیر بودن طول دوره فحلی می باشد. تشخیص فحلی در صبح زود بلافاصله پس از روشن شدن هوا یا در سپیده دم بیشتر اهمیت دارد و اغلب گاوها بین ساعت 2 بامداد تا 5 صبح فحل می شوند.
جنبه های اقتصادی تشخیص فحلی:
یکی از مهمترین جنبه های مدیریتی در گله های بزرگ گاوهای شیرده ، تشخیص فحلی می باشد که هیچ روشی نمی تواند جایگزین بازرسیهای پیاپی و سیستیماتیک برای تشخیص این حالت گردد. این حالت 6 الی 30 ساعت طول می کشد ولی به طور میانگین برای اکثر گاوهای ماده این حالت 12 الی 18 ساعت طول می کشد.درصد عمده ای از فحلیها در شب بین ساعت 6 بعد از ظهر تا 6 بامداد رخ می دهد.از عواقب تشخیص نادرست فحلی می توان به گمراهی دامدار در تشخیص فحلی آتی، متحمل شدن هزینه های تلقیح نادرست و باز گشت به فحلی مجدد گاو مذکور اشاره کرد. تلقیح گاوی که در حالت فحلی نیست ، باعث می گردد که رحم گاو که در این حالت مقاومت کمتری به پاتوژنها دارد، دچار عفونتهای رحمی گردد. وجود تعداد بی شماری از گاوهای شیرده در گله های تجارتی ،نیاز به دستیابی به روشهای مناسب تشخیص فحلی و استفاده از وسائل کمکی و نوین،برای تشخیص فحلی را همواره بوجود می آورد.
علائم و نشانه های فحلی:
مطمئن ترین نشانه فحلی برای تشخیص گاودار، سر پا ایستادن گاو ماده و اجازه سواری دادن به سایر گاوهاست، در بعضی موارد که بکرات دیده می شود اینست که گاو فحل برای سواری گرفتن از دیگر گاوها تلاش می کند به طوری که گاوهای غیر فحل از جهت عقب سعی بر سوار شدن بر گاو ماده فحل را دارند در حالی که خود گاو ماده از جهات مختلف سعی بر سواری گرفتن از سایر گاوها دارد. از مهمترین علائم فحلی که دامداران به طور سنتی با اتکا به آنها فحل یابی می کنند عبارتند از: رفتارهای غیر عادی، عصبی بودن، ناآرامی، تورم فرج و خروج ترشحات آبکی از واژن، کاهش تولید شیر و کاهش مصرف خوراک، کنارگیری از گله، انبساط مردمک چشم می باشد. گاوی که فحل شده معمولا دارای کپل و کشاله ران آلوده می باشد و موهای ابتدای دم آشفته می باشد. حالت فلهمن(Fleman) از دیگر نشانه های فحلی است که در آن حیوان سر خود را بالا نگهداشته و لبهای خود را به سوی بال خم می کند. تجربه دامداران استان عمدتا بر تعییر رفتار عادی گاو فحل اشاره دارد بطوریکه گاوی که مثلا همیشه پیش از همه وارد شیردوشی می شود در زمان فحلی آخرین گاوی است که وارد شیر دوشی می شود. همچنین دامداران استان در فصل زمستان مشاهده نموده اند که از پشت گاو فحل بخار بر می خیزد که این بخار نتیجه افزایش دمای بدن گاو و به دنبالزیاد شدن فعالیت و یا به دلیل تعییرات فیزیولوژیکی دوره فحلی است.

– استفاده از رکورد برداری و تابلوی تولید مثل:
بی گمان مهمترین کمک در تشخیص فحلی داشتن سیستم رکورد برداری می باشد . یکی از روشهای رکوردبرداری استفاده از تابلوی گردان تولید مثل می باشد. یک تابلوی مدیریت تولید مثل در خیلی از گاوداری ها به عنوان پرونده موقتی اطلاعات و وسیله برای کمک کردن به تصمیم گیری مناسب مورد استفاده قرار می گیرد. تابلو به 12 قسمت تقسیم شده است و هر قسمت یک ماه را نشان می دهد که خود به روزهای آن ماه تقسیم می شود. در هر روز این تابلو به اندازه یک روز چرخانده می شود. هر طرف شماره یا وسیله چسب دار دارای رنگ متفاوتی است. رنگ ها معمولا نکاتی مانند فحلی گاو، گاوهای آبستن، گاوهای آماده برای تلقیح، گاوهای خشک را نشان می دهند. بنابراین گاودار می تواند هر روز با نگاه کردن به تابلو گاوهایی که انتظار می روند فحل شوند را شناسایی می کند.
2 – استفاده از دوربین مدار بسته:
استفاده از دوربین و تلویزیون می تواند وسیله ای موثر برای مشخص کردن گاوهای فحل باشد. روشن است که هنگامی این روش نتیجه بهینه می دهد که گاودار بخوبی بتواند گاوهای خود را بشناسد و یا با پلاک شماره گذاری آنها را از یکدیگر متمایز نماید.
3-استفاده از قدم شمارMovement detector (Pedometer):
در حین فحلی گاو ماده نسبت به سایر دوره ها تحرک بیشتری دارد و مدت کمتری را صرف استراحت و غذا خوردن می کند.لذا در زمان فحلی با استفاده از پدومتری که به پای گاو بسته می شود می توان میزان مسافتی که گاو طی کرده اندازه گیری نمود و غیر مستقیم به فحل بودن گاو ماده پی برد.
مسائلی در مورد تلقیح مصنوعی

چه موقع تلقیح نماییم ؟
زمان مناسب تلقیح گاو بسته به این است که اولین ایستا فحلی چه زمان اتفاق افتاده باشد برای دستیابی به بهترین نرخ آبستنی باید گاوها و تلیسه ها را از بین ده تا چهارده ساعت پس از مشاهده اولین ایستا فحلی تلقیح نمود یعنی گاوهائی که اولین ایستا فحلی آنها در صبح اتفاق افتاده باشد باید در اواخر بعداز ظهر تلقیح نمود و گاوهائیکه در عصر فحل شده اند لازم است صبح روز بعد (قبل از ساعت 10 )تلقیح شوند این روش قانون صبح _بعد از ظهر میگویند . زمان مناسب تلقیح باعث میشود تا تعدادی بیشتری اسپرم سالم به تخمکها رسیده ٬عمل لقاح بصورت مناسب انجام شود . تلقیح زود هنگام گاو ها باعث میشود بسیاری از اسپرمها قبل از تخمک اندازی نابود شوند ٬از سوی دیگر تلقیح دیر هنگام باعث پیر شدن تخمک شده و قبل از رسیدن اسپرمها فعالیت تخمک از بین میرود . در صورتیکه قانون صبح ٬بعد از ظهر به خوبی رعایت شود درصدآبستنی افزایش می یابد .
در پایان لازم به ذکر است حفظ یک برنامه فحل یابی موفق باعث تولد گوساله های بیشتر و تولید شیر زیادتر در گله میشود و این بدان مفهوم است که سود و بهره وری بیشتری در انتظار گاودار است .

تشخیص فحلی و زمان مناسب تلقیح :

انجام یک زایش 12 ماهه به تشخیص فحلی مناسب و زمان دقیق تلقیح بستگی دارد در واقع می توان گفت تشخیص فحلی گله شما یکی از مهم ترین عوامل تولید مثلی گاوداری است توصیه میشود که حتماً شخصی مسئول فحل یابی در گله باشد و در صورت نبودن آن شخص باید فرد دیگری وظیفه فحل یابی را به عهده بگیرد . هر چه زمان برای آموزش فحل یابی به کارگران صرف کنیددر صد موفقیت فحل یابی و نهایتا تولید مثل افزایش می یابد .نخستین گام در یک برنامه تشخیص فحلی موفق شماره زنی و واضح گاوها می باشد تا بتوان گاومورد نظر را از فاصله دور تشخیص داد .
چه موقع فحل یابی کنیم ؟
بطور کلی متوسط زمان فحلی گاوها حدود 14 ساعت است و 25%از گاوها نیز 8 ساعت فحلی نشان میدهند بنابراین اگر شما گاوها را روزانه یک بار مورد مشاهده قرار دهید حدود 50%گاوهای فحل را تشخیص میدهید در حالیکه روزانه دو بار مشاهده با فاصله زمانی یازده الی سیزده ساعت این عدد را به 80%میرساند از سوی دیگر روزانه چهار مرتبه مشاهده گاوها و هر مرتبه به مدت 20 الی 30 دقیقه باعث میشود که 95%گاوهای فحل را تشخیص داده شوند . عواملی همچون بیماری ٬آب و هوا وشرایط بستر بر طول فحلی اثر میگذارند . گاوها در آب و هوای بسیار گرم و شرجی یا بسیار سرد مدت زمان کوتاهتری نشان میدهند . بهترین زمان مشاهده گاوهای فحل صبح زود قبل از شیر دوشی و خوراک دهی ٬اوایل بعد از ظهر و اواخر غروب است .
این زمانها مناسب ترین اوقاتی هستند که میتوان فحلی را دید . به طور کلی گاوهایی که ایستاده و اجازه میدهند گاوهای دیگر روی آنها بپرند فحل می باشند ایستا فحلی اولین علامت فحل یابی است و تخمک اندازی 25 الی 30 ساعت پس از اولین پرش گاوها بر روی گاو فحل اتفاق میافتد .دیگر علائم فحلی که قبل از ایستا فحلی به چشم می آید .تلاش گاو فحل برای پریدن بر روی دیگر گاوها ٬گذاشتن سر بر قسمت خلفی بدن گاوهای دیگر ٬ادرار کردن زیاد ٬خارج شدن موکوس از دستگاه تناسلی و قرمز شدن فرج گاو است ٬تیز شدن گوشها ٬کثیف شدن پهلو و کپل گاو آزرده شدن ابتدای دم گاو و نیز از دیگر علامتها برای تشخیص فحلی است . یک تا سه روز پس از ایستا فحلی گاو خونریزی اندکی ٬در ناحیه فرج گاو دیده میشود که نشان دهنده آنست که گاو فحل بوده است و این خونریزی هیچ ارتباطی با تخمک اندازی و آبستنی یا عدم آبستنی گاو ندارد . اصولا گاوهائیکه آبستن نشده باشند هجده روز پس از خونریزی فوق دوباره فحل میشوند .
اهمیت اولین فحلی گاو :
فحل یابی صحیح ٬ کلید موفقیت تولید مثل گله و ایستا فحلی بهترین نشانه برای تشخیص فحلی می باشد . مشاهده اولین فحلی گاوها در حدود روز چهلم پس از زایمان یکی از شاخصهای مهم تولید مثلی گاوداری است که برای برنامه ریزی مرتب باید به آن دست پیدا کرد . البته گاوهایی که دارای چرخه های فحلی نا منظم بوده و یا تلیسه هایی که دچار سوء تغذیه بوده اند ٬ممکن است اولین فحلی خود را دیر تر از شرایط طبیعی بروز دهند . ضمناً گاوهایی که جیره غذایی آنها حاوی فلوئور زیادی است دچار تاخیر در بروز اولین فحلی خواهند شد . در صورتی که اولین فحلی نرمال گاوها به تعویق افتد ٬دامها دیر تر تلقیح شده و متوسط فاصله زایش گاوداری افزایش می یابد که در مجموع ضرر اقتصادی حاصله باعث کاهش پیشرفت گله خواهد شد .

چند نکته مهم در تلقیح مصنوعی :
1- حفظ یک فاصله زایش دوازده ماهه به تشخیص فحلی مناسب و تلقیح در زمان صحیح بستگی دارد .
2- اولین گام در یک برنامه تشخیص فحلی موفق ٬مشخص کردن و شماره گذاری درست و کافی تمام دام های گله است بطوریکه شماره های بدن از فاصله دور قابل تشخیص باشند .
3- بهترین زمان برای مشاهده فحلی ٬اول صبح قبل ازشیر دوشی و خوراک دهی و نیز اوایل بعد از ظهر و در شب پس از آنکه دام ها دوشیده شده و خوراک خود را خورده اند ٬می باشد این ساعات خنک ترین زمان در طول شبانه روز می باشند .
4- در گله هایی که فحل یابی دقیقی در آن ها انجام میشود ٬برای دستیابی به بهترین نتایج آبستنی ٬گاوها و تلیسه ها را حدود 10 الی 14 ساعت پس از شروع اولین ایستا فحلی تلقیح کنید .این بدان معنی است که گاوهایی که در صبح فحل هستند ٬در اواخر بعد از ظهر تلقیح میشوند و بر عکس (قانون صبح بعد از ظهر )
5- وقتی بیش از یک گاو در بهاربند فحل باشد دفعات پرش گاوها روی یکدیگر دو تا چهار برابر مشود .
6- اجرای یک برنامه تشخیص فحلی موفق باعث تولید گوساله و شیر بیشتری در گله میشود یعنی سود بیشتری در انتظار گاودار است.

برای قطع شیر گوساله ها 43%از تولید کنندگان به عامل سن٬ 27%به مقدار
مصرفکنسانتره و حدود 27% نیز به وزن توجه میکنند .

· بیش از 60%گاوداران گوساله ها را حداقل در سن 8 هفتگی از شیر میگیرند .

جدول:مراحل نمو و توسعه دستگاه گوارش گوساله ها

مرحله
مدت زمان
خوراک مورد نیاز
فاز پیش نشخوار
شیر دان مهمترین جزءدستگاه گوارش دراین مرحله است
از تولد تا2 الی 3 هفتگی
در صورتیکه از خوراک خشک (استارتر )استفاده نشود این مرحله بطول می انجامد .
شیر یا جایگزین شیر مرغوب به همراه استارتر و آب

فاز انتقالی
از زمان که گوساله شروع به خوردن استارتر میکند تخمیر شکمبه ای آغاز میشود.تولید اسیدهای چرب فرار حاصل از تخمیر قندها عامل رشد و نمو شکمبه می باشند .
از تولد تا 2الی 3 هفتگی تا قطع شیر
زمان این مرحله در صورت تغذیه شیر به مدت طولانی تری افزایش پیدا میکند.
شیر یا جایگزین شیر مناسب به همراه استارتر و آب
میزان مصرف استارتر گوساله به سلامت دام٬نرخ رشد٬در دسترس بودن آب تمیز و برنامه تغذیه ای واحد بستگی دارد .
فاز نشخوار
خوراک خشک تنها منبع غذایی در این مرحله است . شکمبه مهمترین جزء دستگاه گوارش می باشد و میکرو ارگانیسم های آن مسئول تجزیه مواد غذایی و تولید پروتئین وVFA هستند.

از زمان قطع شیر به بعد

پس از قطع شیر ٬شکمبه قسمت اعظم انرژی و پروتئین مورد نیاز گوساله را تامین می نماید ٬ برخی از مواد مغذی نیز از روده کوچک جذب می شوند.

· تولید اسیدهای پر چرب فرار (VFA) عامل رشد و نمو سریع بافت های شکمبه گوساله ها می باشند٬ اسیدهای چربی که عمدتاً باعث بهبود این فعالیت های متابولیکی می شوند بوتیرات و پروپیونات هستند .

· استفاده از علوفه خشک در تغذیه گوساله های شیر خوار به بهینه شدن نمو شکمبه کمک می کنند و ترجیحاً باید از هفته هشتم پس از تولد این کار را شروع کرد .

· هرگز قبل از سن 4 هفتگی گوساله ها را از شیر نگیرید ٬زیرا دستگاه گوارش به اندازه کافی رشد نیافته تا مقدار کافی خوراک خشک هضم و جذب نماید .

· گوساله هایی که از بدو تولد آب آزاد در اختیا ر دارند افزایش وزن روزانه بیشتری داشته ٬استارتر بیشتری مصرف کرده و کمتر دچاراسهال میشود .

66