جنگ افزار شیمیایی
جنگ افزارهای شیمیایی ابزارها یا موادی شیمیایی هستند که به وسیله آنها مثلاً با انفجار بمبی که حاوی مواد سمی و یا شیمیایی هستند انسان ها و یا سربازان دشمن را هدف قرار می دهند که به آن مواد آلوده می شوند و به انواع بیماریها و یا بیماری های مخصوص به همان مواد دچار می شوند.
اسلحه شیمیایی به آن دسته از جنگ افزارها گفته می شود که در آنها یک یا چند ماده شیمیایی برای کشتن و یا ناتوان کردن انسان ها به کار می رود. ماده شیمیایی را در مخزن هایی کوچک یا بزرگ انبار می کنند که به وسیله انسان یا وسیله ای موتوری حمل می شود و پس از شلیک و انفجار ماده شیمیایی را می پراکند. با راکت یا هواپیما هم آن مخزن ها را پرتاب می کنند. نخستین بار در جنگ جهانی اول این جنگ افزار به کار برده شده است. در جنگ جهانی دوم کاربرد چندانی نیافته است اما در جنگ ویتنام نیروهای آمریکایی آن را بسیار گسترده به کار می برده اند که بمب های ناپالم معروف ترین آن ها بوده است. جنگ افزارهای شیمیایی را می توان به جنگ افزارهای دارای سم های چشمی، بینی و دهانی، ریه ای و یا پوستی تقسیم کرد، بسته به آن که به کدامیک از اندام ها تاثیر می گذارد. برخی از گونه های عصبی آن کشنده است و بسیار زود انسان ها را از پا در می آورد، برخی دیگر تنها برای مدتی کوتاه یا بلند ناتوان می سازد. برخی از گونه های آن اگرچه کشنده نیست اما ناتوانی های جسمی ماندگار پدید می آورد و زندگانی را بسیار سخت می کند. گونه هایی از آن در افزارهای پلیس ضد شورش هم به کار برده شده است و اعتراض های گسترده ای به دنبال آورده است. جنگ افزارهای شیمیایی مانند بمب های اتمی و میکروبی در رده سلاح کشتار جمعی رده بندی می شود و کوشش نیروهای ضد جنگ و صلح خواه و سازمان های مدنی و شهروندی همواره برای ممنوع ساختن آن ها بوده است. ۱۳۷ دولت در سال ۱۹۹۳ پیمانی را امضا کردند که تکامل، تولید و انبار کردن جنگ افزارهای شیمیایی را ممنوع می کرد و از دولت ها می خواست در یک دوره ده ساله، یعنی تا سال ۲۰۰۳، همه جنگ افزارهای شیمیایی انبار شده را نابود سازند. گفتنی است که حکومت صدام در جنگ عراق و ایران این گونه جنگ افزار برای کشتار جمعی را نه تنها در آوردگاه ها برای کشتن سربازان بلکه در روستاها و شهرها نیز به کار می گرفت و هنوز هم هستند زنان و مردان هم میهن ما که از ناتوانی برآمده از آن رنج ها می برند. امروزه انتشار دستورهای ساخت و انبار کردن جنگ افزارهای شیمیایی کاری جنایت کارانه است و انساندوستان نگران دستیابی تروریست ها و آدم کشان به چنان جنگ افزارها هستند.
بمب های شیمیایی وعوارض آنها روی بدن
سال هاست که از پایان جنگ تحمیلی می گذرد اما هنوز که هنوز است بسیاری از مجروحان شیمیایی در میان ما زندگی می کنند و بسیاری دیگر سال ها پیش از جمع ما خارج شدند و به مقام رفیع شهادت رسیده اند . بر اساس آمار به دست آمده امروز حدود صد وبیست هزار مجروح شیمیایی در میان ما زندگی می کنند که حال بسیاری از آنها نیز وخیم است . ما در این نوشته قصد داریم با دیدی زیست شناختی کمی از سختی های زندگی جانبازان شیمیایی را به شما معرفی کنیم . مطمئنا ً ما نمی توانیم همه ی سختی ها و رنجی های را که یک جانباز شیمییایی در راه خدمت به وطنش متحمل شده و میشود به شما معرفی کنیم ولی در این راه همه ی تلاش خود را می کنیم .
این اثر مانند بقییه کار های آدمی خالی از اشکال نمی باشد . اگرشما در این نوشته با اشتباه یا اشکالی روبرو شدید خواشمند است این اشتبا ه را به ما گوشزد فرمایید .
تاریخچه ی استفاده از عوامل شیمیایی
به ادعا می توان گفت که قدمت سلاح های شیمیایی به اندازه سلاح ها ی معمولی است ، به طوری که شواهدی مبنی بر استفاده از مواد آتش زا توسط یونانیها (موسوم به آتش یونانی) در سال های ???? و ??? قبل از میلاد مسیح (ع) بدست آمده است. بر طبق همین شواهد " اسپارتها" نیز در جنگهای خود گوگرد و زغال نارس را بر دیوار و حصار دشمن می سوزاندند تا گازهای سمی متصاعد شده وبر دشمن تاثیر نما ید . تاریخ جدید جنگ های شیمیایی از سال ???? در جنگ انگلیس با بوئرها(مهاجرین هلندی در افریقای جنوبی ) شروع شده که در آن ارتش انگلیس از توپهای حاوی اسید پیکریک استفاده کرد که اثر تهوع زا داشت.
با این حال استفاده ی گسترده از عوامل شیمیایی در جنگها ، تا جنگ جهانی اول سابقه نداشت است . به هنگام جنگ حهانی اول به دلیل پیشرفت دانش و تکنولوژی لازم برای تهیه ی مواد شیمیایی خطرناک امکان کاربرد آنها به مقدار فروان فراهم گردید . اولین مورد استفاده از گاز های شیمیایی در سطح وسیع در آوریل ???? توسط قوای آلمانی صورت گرفت در این حمله شش هزار سیلندر حاوی گاز کلر برای مسموم کردن نیرو های طرف مقابل به کار گرفته شد که در نتیجه ی آن پنج هزار نفر از نیروهای متفقین به هلاکت رسیدند . بعد از این حمله در سبتامبر همان سال نیروهای انگلیسی نیز از گاز گلر استفاده کزدند . با لاخره آلمان در سال ???? گاز فسژن و در سال ???? گاز خردل را وارد صحنه کار زار نمود . استفاده از کاز های شیمیایی برای اولین بار لزوم استفاده از ماسک های محافظتی را مطرح ساخت . ارتش انگلیس از این ماسکها برای اولین بار به منظور حفاظت از اسبها و افراد استفاده نمود. در مجموع می توان گفت که گاز های کلر، خردل و فسژن توسط ارتش آلمان و انگلیس و گاز های موثر در خون از قبیل هیدروژن سیانید و کلرید سیانوژن توسط فرانسوی ها به کار گرفته شد . مطابق آمار حاصل حدود صد هزار نفر کشته و دویست هزار نفر زخمی حاصل استفاده از این گازها بود .
رژیم جنایتکار بعث عراق که انواع سلاح های مدرن غرب و شرق را بر ایمان خلل ناپذیر رزمندگان دلیرمان امتحان کرده بود و به یاس کامل رسیده بود ، در پی شکستهای مداوم و عجز و ناتوانی در مقابل سلحشوران سپاه توحید بکاربرد سلاح های شیمیایی متوسل گردید. ارتش صدام عفلقی در بین سال های آغاز جنگ تا پایان آن در بیش از صدها مورد از سلاح های شیمییایی استفاده کرد ه که در عملیات خیبر ، بدر ، والفجر ? و سلسله عملیات های کربلا ابعاد این جنایت به اوج خود رسید .حملات مذکور با استفاده از انواع مهمات شیمیایی (خمپاره ،توپ، بمب و غیره ) حاوی گاز های کشنده از قبیل عوامل عصبی ( تابون ) ، گاز های خردل ، سیانور و عوامل خفه کننده (فسژن) انجام گرفته است
انواع سلاح های شیمیایی
از نظر نظامی گاز های شمیایی به شش گروه تقسیم می شوند
?- عوامل سمی کشنده
?- عوامل ناتوان کننده
?- عوال کنترل اغتشاش
?- عوامل دود زای نظامی
?- عوامل ضد گیاه
?- شعله ها و آتش ها
ما در این مقاله هدفمان مطالعه ی گروه اول می باشد و از باز کردن گروه های دیگر به دلیل کمبود فضا و وقت خود داری می کنیم
عوامل سمی کشنده :
الف – عومل تاولزا
?- خردلها
?- آرسنیک ها
?- گزندها
ب- عوال خون
?-آرسین SA
?- سیانید هیدروژن AC
?- کلرید سیانوژن CK
ج- عوال اعصاب
?- عوال سِری G
?- عوال سِری V
د- عوال خفه کننده
?- فسژن CG
?- دی فسژن DP
عوامل تاولزا :
این گروه را به راحتی می توان به سه زیر گروه تقسیم کرد
?- خردل ها
?- آرسنیک ها
?- گزند ها
این عوامل بیشتر به صورت مایع می باشند . اثر آنها پایدار است و وزن آنها به نسبت هوا زیاد می باشد .این مواد معمولا ً موجب مرگ آنی نمی شوند و فرد را نا توان می کنند
نحوه ی ورود و چگونگی تاثیر
این عوامل در محل آلوده سلول ها را تحریک کرده و موجب ایجاد زهر سلولی می شوند . این مواد در حالت مایع و گاز قدرت نفوذ به دیواره ی سلولی ،چوب ، چرم ، رنگ وغیره را دارند و فقط در تماس با موادی مانند شیشه ، فلز و کاشی قدرت خود را از دست می دهد .
علائم مسمومیئت با عوامل خردل
?- بعد از حدود ? الی ? ساعت در محل آلوده سوزش و خارش ایجاد می شود و لکه های قرمز ظاهر می گردد .
?- بعد از ? الی ? روز تاول ها نمایان می گردد . از به هم پیوستن تاول های کوچم تاول ها ی بزرگ پدید می آید .
?- در صورت ورود این عوامل از طریق دستگاه گوارشی یا تنفسی با عث ایجاد مشگلات تنفسی و گوارشی خواهد شد . این عوامل در صورت ورود به بدن خطراتی مانند عوامل خفه کننده را ایجاد می کنند .
?- اگر درصد این مواد در محیط زیاد باشد موجب اثرات دائمی بر حس بینایی (مانند کوری ) در پی خواهد شد .
?- فرد مصدوم پس از تماس با این مواد احساس می کنند که موادی مانند شن و ماسه درون چشم او هستند .
علائم مسمومییت با آرسنیک ها
آرسنیکها علاوه بر تاول زدن عوارضی مانند بززگ شدن ریه ، اسهال ، بی تابی ، ضعف ، کاهش حرارت بدن وکم شدن فشار خون را در پی دارند . لازم به ذکر است که سرعت بروز تاول های آرسنیک چند دقیقه است که این امر در مورد خردل ها چند روز به طول می انجامد .
گزند ها و علائم مسمومیت با انها
معروف ترین عامل گزند ها CX است . این عامل در صورت تماس با بدن باعث سوزشی مانند گزش حشرات می شود .در حالت طبیعی این عامل در طبیعت در ?? درجه سانتی گراد به صورت مایع بوده و رنگی تیره و روغنی دارد .
علائم گزند ها
?- به موجب تماس با بدن موجب درد فوری می شود
?- در عرض ? ثانیه محل آلودگی مانند گزیدگی زنبور می شود
?- محل آلوده سفید شده و درون آن قرمز می شود
?- بعد از ?? ساعت نقطه سفید قهوه ای شده و بعد از آن به زخم تبدیل می شود
نوع گاز -خواص ظاهری- راه نفوذ به بدن -مدت اثر زمان تاثیرات جدی-حالت- رنگ- بو
خردل ها
HN-HD-Q-T مایع روغنی زرد وسیاه بوی سیر چشم، پوست مجاری تنفسی پایدار حدود ? ساعت
آرسنیک ها
MD-ED-PD-L مایع قهوه ای گل شمع دانی چشم، پوست مجاری تنفسی پایدار چند ثانیه
گزندCX جامد خاکستری با جلای فلزی تند و نا مطبوع چشم، پوست مجاری تنفسی پایدار حدود یک ساعت
عوامل خون
این مواد معمولا ً به صورت گاز یافت می شوند . اثر آنها خیلی سریع یا آنی است . از هوا سنگین ترند ودر صورتی که مقدار آنها زیاد باشد موجب مرگ فوری می شوند.
نحوه ی اثر
این مواد از طریق مجاری تنفسی وارد ششها شده و به همراه خون تا سطح بافت ها می روند . در سطح بافت این مواد مانع از جذب اکسیژن توسط بافت شده که این امر باعث خفگی سلول می شود .
همان طور که از نام این موارد پیداست اثرات ابتدایی این مواد بر روی دستگاه گردش خون و دستگاه تنفسی می باشد . اولین علامت تنفس این گاز ها تغییر در سرعت تنفس و ضربان قلب می باشد . از دیگر علائم این گاز ها سوزش در ناحیه چشم ودستگاه تنفسی است. پس از استشمام این گاز ها اکسیژن در خون زیاد شده و وموجب بروز رنگ سرخی در لبها و پوست می شود .در موارد شدید تر این سرخی در چشم ها ، ناخن ها ؛ و در صورت ادامه پیدا کردن موجب سرخی تمام بدن می شود . در نهایت این گاز ها موجب تشنج ، اغماء و مرگ می شوند .
نوع گاز- خواص- ظاهریراه نفوذ به بدن -مدت اثر زمان تاثیرات جدی -حالت -رنگ- بو
سیانید هیدروژن
Ac مایع بی رنگ بادام تلخ چشم، پوست مجاری تنفسی نا پایدار خیلی سریع
کلرید سیانوژن
CK
مایع و
گاز بی رنگ هسته هلو چشمو مجاری تنفسی نا پایدار آنی
آرسین
SA گاز بی رنگ
– چشم و مجاری تنفسی نا پایدار آنی
عوامل اعصاب
این عوامل اکثرا ً به صورت مایع و گازو بی رنگ می باشند . ماده اصلی آنها بویی ندارد ولی ناخالص آنها دارای بوی سیب ، میوه ، شکلات و کافور می باشد . سنگین تر از هوا هستند . آنها موادی غیر پایدار بوده و اثری سریع دارند. این عوامل بر روی چشم و پوست نیز اثر سوء دارند .
نحوه ی اثر
از طریق مجاری تنفسی و پوست وارد بدن شده و باعث ایجاد اختلال در سیستم عصبی فرد می گردند و نهایتا به دنبال فلجی دستگاه عصبی منجر به خفگی و مرگ می شوند .
علائم مسمومیت با این گاز ها شامل آبریزش بینی ، تار شدن دید ، احساس فشار در قفسه سینه ، و پس از آن حالت تهوع ، سر درد ، سر گیجه ، تعرق شدید ، سوزش چشم ، آبریزش از چشم ، جمع شدن آب در دهان و آبریزش آن ، ادرار غیر عادی ، انقباض عضلات ، نقطه ای شدن مردمک چشم ، عدم تشخیص فاصله ی اجسام ، سستی وضعف ،تشنچ ، اغما و مرگ می باشد .
نوع گاز خواص ظاهری
راه نفوذ به بدن
مدت اثر زمان تاثیرات جدی
حالت رنگ بو
تابون
GA گازو
مایع مایل به قهوه ای میوه چشم، پوست مجاری تنفسی نا پایدار خیلی سریع
سارین
GB مایع بی رنگ بی بو چشمو مجاری تنفسی نا پایدار آنی
سومان
GD مایع بی رنگ کافور چشم و مجاری تنفسی نا پایدار آنی
وی ایکس
VX مایع بی رنگ – چشم و مجاری تنفسی نا پایدار آنی
عوامل خفه کننده
گاز های این گروه همه از هوا سنگین ترند . معمولا بر روی پوست اثر سو ندارند و در صورتی که غلظت آنها زیاد نباشد موجب مرگ آنی نمی شوند . مهمترین راه ورود این عوامل به بدن مجرای تنفسی است .
نحوه ی اثر
این مواد از طریق مجرای تنفسی وارد شش ها شده ، با رطوبت موجود در شش ها ترکیب می شوند و به اسید کلریدریک و گاز کربنیک تبدیل می شوند . اسید حاصله باعث تخریب سطح داخلی ششها وخسارتی شده که نهایتا ً منجر به خفگی می شود.
علائم مسمومیت این گازها شامل سرفه شدید ، تهوع ، سر درد ،تنفس کوتاه و دردناک و خروج پلاسمای خون از دهان می باشد .این علائم معمولا ً پس از ? الی ? ساعت به وجود می آید . در صورتی که غلظت این مواد زیاد باشد زمان ظهورعلائم وجود نخواهد داشت بلکه مصدوم دچار مشکل تنفسی شده و در مدت زمان کوتاهی بیهوش می شود که معمولا ً در بیهوشی می میرد .
نوع گاز خواص ظاهری راه نفوذ به بدن مدت اثر زمان تاثیرات جدی حالت رنگ بو
فسژن
CG گاز بی رنگ سبزی تازه مجاری تنفسی و چشم نا پایدار ? تا ?? ساعت
دی فسژن
DP مایع بی رنگ علوفه تازه چشم و مجاری تنفسی نا پایدار ? تا ?? ساعت
درمان مصدومین شیمیایی در بحران
هرگاه دشمن از عوامل شیمیایی استفاده کرد، فعالیت های از قبیل اطلاع رسانی، هشدار دادن، مراقبت های پزشکی و رفع آلودگی از مجروحان آلوده توسط یک ستاد خاص کنترل و رهبری می شود. هدف و منظور نهایی از این عمل تهیه و تدارک فوری ترین و موثرترین هشدار بدون ایجاد آلودگی توسط مجروحان آلوده در میان پرسنل هشدار دهنده و گروه پزشکی کنترل کننده می باشد.
اولین کمک و مساعدتی که لازم است در منطقه عملیاتی در طول مدت مراقبتهای پزشکی انجام بگیرد انتقال مجروحان به منطقه امن میباشد که این کار با توجه به سرعت دستگاههای حفاظتی جهت انتقال و نیز رعایت اصول حفاظتی در مناطقی که تجهیزات ایمنی از قبیل ماسک و لباس های محافظتی موجود نباشد انجام می گیرد. از طرف دیگر پرسنل مراقب بایستی از تجهیزات حفاظتی از قبیل ماسک و … استفاده کنند زیرا این کار باعث بالا رفتن کارآیی آنها می شود. حفظ جان افراد و رسیدن به نتیجه مطلوب مستلزم مراقبت های پزشکی و وجود سرعت کافی در بروز عکس العمل ها می باشد.
A. اقدامات پیشگیری کننده در طول زمانی که دشمن از یک یا چندین عامل استفاده می کنند شامل موارد ذیل می باشد :
1. شناسایی و گزارش پیوسته عوامل شیمیایی
2. رهبری و هدایت فرماندهان جهت بالا بردن میزان بازده کارایی
3. اقدامات نخستین جهت پیشگیری های مستقیم
4. اجرای هشدارهای ایمنی و مراقبت های پزشکی در مورد مجروحان
5. حفاظت انفرادی و جمعی که شامل پناهگاههای شیمیایی نیز می باشد.
B. اقدامات پیشگیرانه (قبل از اجرای حمله)
1. شناسایی و گزارش آلودگی ها و اثرات شیمیایی
2. کنترل آلودگی (جلوگیری، محدود کردن، کاهش سرعت انتشار)
3. تخمین و برآورد خطرات و کنترل آنها
4. شناسایی اثرات وارده بر گیاهان، کنترل و گزارش عناصر آن
5. تمهیدات پزشکی، مراقبت های پزشکی و تخلیه مجروحان شیمیایی
6. پوشش مناسب مجروحان
7. نظارت بر نحوه کار مراکز رفع آلوده کننده مجروحان
8. تجهیز شدن جهت انجام حمله هایی که در آینده باید انجام بگیرد
C. اهداف مراقبت های پزشکی در مورد مجروحان شیمیایی شامل :
1. حداقل کردن میزان تلفات ناشی از عوامل شیمیایی
2. کنترل و کاهش سرعت آلودگی های شیمیایی
برای اجرای این مقاصد و نیز عملیات رفع آلودگی به تعداد 20 تا 30 نفر جهت پشتیبانی از مناطق مربوطه نیازمندیم. مهمترین و حیاتی ترین مراقبتی که برای مجروحان شیمیایی می توان انجام داد مراقبت های است که باید در دقایق نخستین انجام گیرد. این اعمال از طرف پرسنل پزشکی انجام نمی گیرد بلکه توسط خود شخص باید انجام گیرد.
عامل زدایی یا به عبارت دیگر زدودن و پاک کردن عامل از روی مناطقی از بدن که با عامل در تماس بوده اند در کمترین زمان ممکنه می تواند بسیار مهم و حیاتی باشد.
منطقه دریافت کننده تلفات: هر منطقه ای که در آن تلفات و مجروحان دیده شوند منطقه دریافت کننده تلفات نامیده می شود. که در بر گیرنده مناطق پاک و آلوده می باشد که توسط یک خط جدا کننده نسبتاً کامل به نام هات لاین جدا می شود این خط جدا کننده نبایستی از بین تجهیزات، لباسها و مجروحان آلوده عبور کند.
نقطه ورودی : نقطه ورودی یکی از نقاط تقسیم بندی شده واقع در منطقه ای است که مجروحان به آن نقطه انتقال داده می شوند. آمبولانس مجروحان را در آن نقطه تخلیه نموده و مجروحان اورژانسی را به آن نقطه معرفی می کنند.
ایستگاه ارزیابی سیستم خدمات درمانی : ستاد ارزیابی سیستم خدمات درمانی هر یک از مجروحان را در 1 تا 4 گروه دسته بندی می کند :
1. فوری (اورژانسی)
2. سرپایی
3. درمان با تاخیر
4. بستری
ایستگاه درمان اضطراری: ایستگاه درمان اضطراری آن دسته از مراقبت های پزشکی است که برای انسان حیاتی می باشد. مدت متعارف این گروه خدمات درمانی 10 تا 20 دقیقه می باشد.
منطقه رفع آلودگی : در اولین رده از مراقبت های پزشکی تعداد کارکنان کم بوده و پرسنل متخصص جهت رفع آلودگی مجروحان در دسترس نمی باشند. کارکنان بخشهای حمایت کننده بایستی به این منظور و هدف اختصاصی داده شده و توانایی مراقبت از مجروحان را برای کلیه افراد مراقبت کننده فراهم آورند.
منطقه درمانی تمیز : ظرفیت و مقدار مراقبت مجروحان عمدتاً از رده های پایین تا بالا افزایش
می یابد. در ایستگاه کمک های اولیه گردان معمولاً یک پزشکیار یا پزشک و یا هر دو همراه چند انترن وجود دارد.
در رده های بالاتر منطقه درمانی در یک سرپناه حفاظتی قرار می گیرد که این منطقه باید حداقل در مسیر 100 متری جهت باد بالا قرار داشته باشد.
شهدا و مصدومان شیمیایی
"تاریخچه کاربرد سلاح های شیمیایی توسط عراق علیه ایران"
"تاریخچه کاربرد سلاح های شیمیایی علیه ایران"
در ابتدای سخن لازم است برای فهماندن ابعاد استفاده از سلاح های شیمیایی علیه ایران ، توسط عراق چند نکته مختصر را ذکر نمایم اول آن که عراق در طول هشت سال دفاع مقدس بیش از 252 مرتبه از سلاح های شیمیایی علیه رزمندگان و مردم بی پناه ایران استفاده کرده است و جمعا بیش از 000/140 نفر از عزیزان این مرزو بوم توسط گازهای کشنده شیمیایی ؛ شهید و مصدوم شده اند و بعد از ده ها سال از پایان جنگ افرادی هستند که به خاطر مصدومیت ایجاد شده از گازهای شیمیایی به دیدار دوست می شتابند .
ناکامی ارتش تا بن دندان مسلح عراق در تامین اهداف سردمداران رژیم بعثی ، فرماندهان این ارتش را بر آن داشت تا پس از مشورت با کارشناسان عالی رتبه دولت های استکباری ، بخصوص کارشناسان شیمیایی شوروی ، استفاده از سلاح های شیمیایی را نیز در کنار سلاح های جنگی و مرگبار خویش مورد توجه قرار دهد . آنان برای اولین بار در تاریخ 23 دی ماه 1359 به کاربرد ، آزمایش و سنجش تاثیر آن ها بر رزمندگان اسلام در محور های " هلاله و نی خزر " ( منطقه عمومی میمک ) مبادرت ورزیدند و سپس در سال 1360 دامنه کاربرد این سلاح ها را در جبهه های هویزه ، تپه های الله اکبر ، جسر نادری و خرمشهر نیز به صورت پراکنده آزمودند
در سال 1361 با گسترش محدوده کاربرد و حجم عوامل شیمیایی ، مدیریت و رسته جنگ های شیمیایی به طور رسمی به سازمان رزم ارتش عراق اضافه شد . کاربرد عوامل اعصاب ، گاز نیتروژن و موستار در جبهه های آبادان ، مریوان ، تپه های شرهانی ،شلمچه و غیره بیش از پانزده شهید و ده ها مصدوم بر جای گذاشت
منطقه عملیاتی خیبر بخصوص جزایر مجنون ، در سال 1362 عرصه کاربرد وسیع و گسترده انواع سلاح های شیمیایی ( گازهای خردل ، تاول زا ، فسفر ، اعصاب و ناتوان کننده ها ) قرار گرفت که طی آن ، هواپیما ها و توپ خانه های دشمن به شلیک انواع گلوله های شیمیایی مبادرت کردند که طی آن ده ها رزمنده شهید و حداقل دو هزار و هفتصد نفر دیگر نیز مصدوم شدند
یاد آوری این نکته ضروری است که دشمن پیشتر ، در مناطق عملیاتی والفجر 2 ، 4 و بعضی محور ها نیز از عوامل شیمیایی استفاده کرده بود ؛ ولی حجم کاربرد آن ها در عملیات خیبر و در طول چهار سال جنگ تحمیلی بی سابقه بوده است . تاثیر عوامل به کار گرفته شده و پایداری آن ها نیز تا حدی بود که با گذشت بیش از یک هفته از حمله شیمیایی ، کارشناسان و محققان اعزامی از سازمان ملل ، موفق شدند تا عوامل شیمیایی را نمونه برداری کرده و تجزیه کرده و سپس نوع آن ها را تشخیص و ثبت نمایند
در جریان عملیات بزرگ " بدر" در اسفند ماه 1363 ، که طی آن نیروهای پر توان اسلام ، موفق شدند جاده استراتژیک بصره به بغداد را به مدت یک هفته قطع کنند ، دشمن بعثی صهیونیستی دوباره در سطحی وسیعتر و پیچیده تر ، از سلاح های شیمیایی استفاده کرد و در ابعادی گسترده تر به بمباران و گلوله باران شیمیایی مناطق عملیاتی " بدر و خیبر " هورالهویزه ، جاده ها ، عقبه ها ، قرارگاه ها ، اورژانس ها ، اسکله ها و موقعیت های پشتیبانی از هورالهویزه و جزایر مجنون گرفته تا مناطق جفیر ، پادگان حمید و هویزه مبادرت ورزیدند . این تک شیمیایی در جزایر و طول پل چهارده کیلومتری خیبر و جاده های شهید همت ، سید الشهدا (ع) ، سه راهی فتح و طلاییه ، از شدت بیشتری برخوردار بود . در این حمله ها علاوه بر عوامل اعصاب ، ناتوان کننده ها ، خردل ، تاول زا و ترکیب های آن ها ، دشمن برای اولین بار از عوامل کشنده ی خون نیز استفاده کرد که نتیجه این حمله ، بر جای گذاشتن تعدادی شهید و هزاران مصدوم بود
در سال ششم جنگ تحمیلی ، در جریان عملیات فوق العاده ی " والفجر هشت " و عبور تاریخی از رود خروشان " اروند " و تصرف شهر ( فاو ) با وجود اعتراض ها و اقدام های همه جانبه و افشاگری های ایران در مجامع بین المللی علیه کاربرد سلاح های شیمیایی عراق در جنگ ، نه تنها آن کشور کاربرد آن ها را متوقف نکرد ؛ بلکه با بی اعتنایی ، سکوت و حمایت های مستقیم و غیرمستقیم شرق و غرب ، بر دامنه عملیات ناجوانمردانه ی شیمیایی اش افزود . ارتش عراق پس از تحمل شکست سنگین و خفت بار در فاو ، در اواخر سال 1364 و همچنین در اوایل سال 1365 ، رزمندگان اسلام و مواضع آنان در خطوط مقدم شهر فاو ، سواحل اروند رود ، دهانه ی خلیج فارس ، خسرو آباد ، قفاص ، رودخانه ی بهمن شیر ، خرمشهر ، پادگان حمید و جفیر ( عقبه ها ، جاده ها ، اورژانس ها و بیمارستان فاطمه الزهرا " س " ) را دیوانه وار مورد حمله های شیمیایی چندین اسکادران هواپیماهای بمب افکن قرار داد و همزمان در چند روز و هر روز در چند مرتبه ، صبح ها و شب ها آن مناطق را با بیش از صد قبضه توپ گلوله باران کرد و کل مناطق عملیاتی والفجر 8 اعم از خطوط مقدم ، پشتیبانی ها و عقبه ها را مملو از گازهای شیمیایی کشنده نمود
برای تداعی و تصور غلظت فضای آلوده ، کافی است اشاره شود که کلیه جانوران ، پرندگان و آبزیان واقع در منطقه آلوده بکلی نابود شدند و درختان ، نخل ها و نیزارها پژمرده شده و سپس خشک گردیدند . در این حمله ها ، علاوه بر عوامل قبلی ، گازهای جدید خفه کننده و سیانور هم مورد استفاده وسیع دشمن قرار گرفت
وسعت و کاربرد عوامل شیمیایی ، مسوولان سازمان ملل را بر آن داشت تا به رغم بی تفاوتی و کم توجهی های قبلی ، نسبت به اعزام گروه کارشناسی خود به مناطق جنگی آلوده به عوامل شیمیایی اقدام نماید . این گروه تخصصی تحقیق پس از بررسی و نمونه برداری عوامل پایدار شیمیایی و مشاهده مجروحان و مصدومان شیمیایی و اجساد مطهر شهیدان ، بالاخره کاربرد گازهای شیمیایی را تایید کردند . ولی با وجود این ، از اعلام رسمی کاربرد عوامل شیمیایی به وسیله عراق طرفه رفتند و به کلی گویی پرداختند و این امر ؛ خود تشویقی بر ادامه کاربرد این عوامل از سوی رژیم منحوس حاکم بر عراق شد
متاسفانه در ادامه ی این اعمال ننگین و ضد انسانی ، سردمداران جنایت پیشه عراق ، با شروع عملیات " کربلای چهار " در جزایر ام الرصاص ( مقابل خرمشهر ) و عملیات پیروز و بزرگ " کربلای پنج " در منطقه عمومی شلمچه ، کانال پرورش ماهی ( شرق دجله ) و تصرف آب گرفتگی ها و گذشتن از نهر جاسم و نزدیک شدن به تنومه ی بصره ، سراسیمه به بمباران و گلوله باران وحشیانه ی مناطق عملیاتی و پشتیبانی و حتی شهر خرمشهر تا پاسگاه حسینیه با استفاده از عوامل اعصاب ، خردل ، تاول زا ، ترکیب های خردلی و خون ، سیانور ، خفه کننده و ناتوان کننده مبادرت می ورزد
در این حمله ها نیز به رغم استفاده رزمندگان از تجیزات انفرادی و حضور یگان های پدافند شیمیایی و پاکسازی سریع آلودگی ها ، متاسفانه تعداد ی از رزمندگان شهید و شمار قابل توجهی نیز دچار مصدومیت های شدید گشتند
در سال هفتم جنگ تحمیلی و ابتدای سال 1366 همزمان با تک رزمندگان اسلام در ( کربلای 8 " 18 فروردین 1366")
دشمن به گونه ای بی سابقه علیه رزمندگان مستقر در خرمشهر به بمباران و گلوله باران شیمیایی با گلوله های توپ ، خمپاره و حتی موشک های کاتیوشا اقدام می کند . که به شهادت و مصدوم شدن شماری از خداجویان سپاه توحید منجر می شود و به دلیل پایداری و تاثیر بیشتر عوامل به کار گرفته شده ، تیم کارشناسی اعزامی از سازمان ملل متحد ! که ده روز پس از حمله ، وارد منطقه گشتند موفق شدند نوع عوامل به کار گرفته شده را تشخیص دهند
رژیم بعثی صهیونیستی عراق ، همزمان با کاربرد عوامل شیمیایی در منطقه عملیاتی غرب ، در عملیات کربلای 10 در تاریخ 30 فروردین ماه سال 1366 و دیگر تک های سپاهیان اسلام ، مردم بی گناه روستاها و شهر های کردستان عراق و ایران را نیز مورد حمله وحشیانه شیمیایی خود قرار داد . در تاریخ 7 و 8 تیرماه سال 1366 هواپیمای بمب افکن عراقی با بمب های شیمیایی به چهار نقطه پر ازدحام و متراکم جمعیتی شهر سردشت حمله کرد و زن و کودک پیر و جوان مردم بی گناه آن شهر و همزمان ، روستاییان کله وش و اطراف پایگاه مرکزی شهر را آماج گازهای کشنده و دهشتناک شیمیایی قرار دادند . با وجود مساعدت و رفع آلودگی از سوی تیپ امام سجاد (ع) ( یگان پدافند شیمیایی مستقر در منطقه) و کمک های واحد های امداد و درمان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ، دراین جنایت ضد انسانی حداقل 25 نفر از مردم بی پناه شهید و بیش از 5000 نفر مصدوم و مجروح شدند و لکه ننگ دیگری بر دامن سراسرآلوده ی رژیم بعثی صهیونیستی افزوده شد . به رغم ارتکاب چنین جنایت هولناکی باز هم مجامع جهانی هیچ اقدامی در جلوگیری از ادامه تجاوز به عمل نیاوردند و حتی آن رژیم را ملامت هم نکردند تا این که ابعاد گسترده تر و پیچیده تری به خود گرفت و دامن گیر مردم مسلمان و بی گناه حلبچه و روستاهای اطراف آن و مردم کردستان عراق شد .
آرسینک ماده خطرناک جنگی
آرسنیک شبه فلزی، خاکستری- نقره ای یا زرد، بدون بو و مزه می باشد. ماده ای طبیعی است که به دو صورت معدنی و آلی وجود دارد. آرسنیک معدنی در آب، خاک و بستر سنگ یافت می شود و برای بدن سمی است.آرسنیک و ترکیبات آن در صنعت کاربرد زیادی دارد و در ساخت شیشه، چوب، حشره کش، علف کش، اجزاء الکترونیکی و آلیاژها استفاده می کنند. آرسنیک از راه تنفس، غذا، آب، خاک و پوست منتقل می شود.
سوزاندن مواد حاوی آرسنیک از قبیل چوب آرسنیک را در هوا منتشر می کند و هم چنین تنباکو و سیگار نیز حاوی مقدار ناچیز آرسنیک هستند.ماهی ها و غذاهای دریایی و مکمل های کلسیم که از صدف های دریایی ساخته می شود نیز حاوی مقدار زیادی آرسنیک می باشند، اما برای بدن سمی نیستند.
در نقاط مختلف دنیا جمعیتی که آب غنی از آرسنیک را می نوشند مخاطرات بهداشتی شدیدی مشاهده شده است. آب آشامیدنی از نظر آرسنیک تهدید جدی برای بهداشت عمومی است.
آرسنیک در آب آشامیدنی وجود دارد، استاندارد های آب آشامیدنی میزان آرسنیک را 50 قسمت در بیلیون مجاز می دانند و بهتر است آب آشامیدنی بیشتر از این میزان را مصرف نکنید.
منابع آرسنیک
· آرسنیک ممکن است در آبی که از میان صخره های غنی از آرسنیک جریان دارد یافت شود.
· آرسنیک به طور وسیع در قشر خاک وجود دارد.
· آرسنیک از طریق حل شدن مواد و سنگ های معدنی وارد آب می شود و به ویژه در مناطقی که فرسایش خاک از صخره ها زیاد است در آب های زیرزمینی متراکم می گردد.
· در برخی مناطق فاضلاب های صنعتی باعث توزیع آرسنیک در آب می شوند.
· آرسنیک به طور تجاری در ساختن آلیاژ و مواد نگهدارنده چوب به کار می رود.
· احتراق سوخت های فسیلی منبعی از آرسنیک است که آلودگی را در هوا منتشر می کند.
· آرسنیک معدنی می تواند از راه های مختلف وارد محیط شود اما آرسنیت سه ظرفیتی[1] و ارسنات پنج ظرفیتی[2] در آب های طبیعی و همچنین در آب های آشامیدنی بیشتر یافت می شود.
· آرسنیک آلی به وفور در غذاهای دریایی یافت می شوند که خطرات آن برای سلامتی بسیار کمتر است و به سهولت توسط بدن دفع می شوند.
عوارض ناشی از آرسنیک
مسمومیت مزمن آرسنیک بعد از یک دوره طولانی در معرض آرسنیک ( بین 5 تا 20 روز ) قرار گرفتن از طریق نوشیدن ایجاد می شود که با مسمومیت حاد متفاوت است.
در مسمومیت حاد علائم مسمومیت بلافاصله ظاهر می شود که شامل : استفراغ، ، درد دستگاه گوارش و اسهال می باشد.
در معرض آرسنیک قرارگرفتن به مدت طولانی حتی در مقادیر کم (05/0 میلی گرم در لیتر) باعث افزایش خطر ابتلاء به سرطان پوست، ریه، مجاری ادراری و مثانه و سرطان کلیه می شود. همچنین تغییرات پوستی از قبیل تغییر رنگ پوست ( پیدایش نقاط تیره و روشن در پوست ) و افزایش ضخامت یا برآمدگی زرد رنگ روی پوست ( شاخی شدن پوست ) نیز از عوارض دیگر آن است.آرسنیک دارای اثرات سوء روی سیستم عصبی است که علائم آن لرزش و سردرد است. تنفس آرسنیک خطر ابتلاء به سرطان ریه را افزایش می دهد.جذب آرسنیک از طریق پوست بسیار کم است. بنابراین شستشو با آب حاوی آرسنیک مخاطرات سلامتی برای انسان ندارد.
اولین تغییراتی که آرسنیک ایجاد می کند تغییر رنگ پوست و سپس شاخی شدن پوست و پس از آن سرطان است که پدیده ای کند است و بیش از ده سال طول می کشد تا آشکار شود.
علائم و نشانه های عوارض ناشی از آرسنیک در بین گروه های مختلف مردم و مناطق جغرافیایی متفاوت است. بنابراین نشانه های کلی از بیماریهایی که به وسیله آرسنیک ایجاد می شود، وجود ندارد و این پیچیدگی ها تشخیص را دشوار می کند. به هر حال آرسنیک اثرات سوء روی عروق محیطی دارد.
در سال 2000 بررسی های انجام شده نشان داده است که 200 تا 270 هزار مرگ و میر در بنگلادش به دلیل سرطان ناشی از مصرف آب چاه حاوی آرسنیک رخ داده است. همچنین شیوع قانقاریا در چین را به دلیل مصرف آرسنیک می دانستند ولی چون در نقاط دیگر جهان مشاهده نشد به این نتیجه رسیدند که ممکن است سوءتغذیه نیز در پیشرفت بیماری موثر بوده است.
پیشگیری و کنترل
مهمترین راه پیشگیری تهیه آب آشامیدنی سالم و تصفیه شده است و دیگری کاهش آرسنیک در آب است که دشوار و گران است و در بسیاری از مناطق شهری و در بیشتر مناطق روستایی جهان غیرقابل اجراست.
اولین استاندارد بین المللی آب آشامیدنی میزان قابل قبول آرسنیک را 2/0 میلی گرم در لیتر تعیین کرد. در سال 1963 استاندارد آب آشامیدنی مورد تجدید نظر قرار گرفت و میزان آرسنیک را به 05/0 میلی گرم در لیتر کاهش داد . در سال 1993 سازمان بهداشت جهانی WHO به دلیل اثبات سرطان زایی آرسنیک معدنی میزان قابل قبول آرسنیک در آب آشامیدنی را به کمتر از 01/0 میلی گرم در لیتر کاهش داد.
مقابله با سلاح های شیمیایی:
اقدامات حفاظتی و کمکهای اولیه در رابطه با سلاحهای شیمیایی
مهمترین و اقدام حفاظتی و کمک اولیه برای مصدومینی که در برابر این نوع سلاحها قرار گرفته اند, ماسک و لباس ایمنی میباشد.
الف) ماسک ایمنی: ماسک ایمنی از بهترین وسایل ایمنی به شمار می رود و به هر رزمنده اموزش لازم جهت به کارگیری این وسیله داده می شود.
ب) لباس ایمنی: لباس ایمنی شامل سه قسمت است:
1) یک دست لباس رو ( بلوز و شلوار ) که محافظ در برابر مواد شیمیایی است.
2) کفش محافظ شیمیایی
3) دستکش محافظ شیمیایی
ج) پادزهرها: قرصهای مخصوص محافظت در برابر عامل اعصاب (پریدوستیگماین), جعبه مخصوص الودگی زدایی از پوست(M258A1) و جعبه پادزهر گازهای اعصاب از دیگر وسایل حفاظتی در برابر عوامل شیمیایی می باشند که هر فردی که در برابر این گازها قرار میگیرد باید در اختیار داشته باشد.
دفاع غیر نظامی: چنانچه وسایل ایمنی ذکر شده فوق در دسترس شما قرار ندارد باید از وسایلی استفاده کنید که خودتان انرا تهیه می کنید. وسایل مورد نیاز:
1) کیسه نایلونی ضخیم به اندازه حجم بدن
2) کیسه نایلونی ضخیم و شفاف به اندازه حجم سر
3) دستکش نایلونی
4) باند زخم بندی
5) زغال
6) جوش شیرین
7) کش
8) پوتین.
طرز تهیه وسایل ایمنی:
الف) کیسه نایلونی را مانند لباس دوخته و آن را بر تن کنید. چنانچه بادگیر و یا لباس چرمی و یا ریز بافت دارید می توانید از انها استفاده کنید.در هنگام دوخت دقت کنید که حتی المقدور گاز شیمیایی نتواند از ان عبور کند.
ب) کیسه نایلونی ضخیم و شفافی را که به اندازه سر شماست روی سر خود قرار داده و دقیقا در مقابل دهان بینی یک یا دو سوراخ در ان ایجاد کنید.( توجه شود این کیسه باید یک تکه بوده و نباید دوخته شود و یا اینکه سوراخ دیگری داشته باشد)
ج) چند لایه باند زخم بندی را روی هم قرار داده و به اندازه حجم دهان و بینی خود قیچی کنید.(توجه داشته باشید چند سانتیمتر بیشتر از سطح دهان و بینی شما باشد) زغالی را که قبلا اماده کرده اید کاملا خرد کرده و به صورت دانه های ریز در اورید: زغال خرد شده را درون یک باند زخم بندی طوری قرار دهید که یک لایه محافظ در برابر ورود هوای الوده تشکیل دهد.می توانید به جای این ماسک از ماسک طبی به علاوه یک لایه زغال خرد شده که در باند زخم بندی قرار گرفته استفاده کنید.
د) یک بطری را به اندازه سه چهارم اب بریزید . سپس پودر جوش شیرین را در ان ریخته و بهم بزنید و سپس مجددا این عمل را تکرار کنید تا موقعی که دیگر جوش شیرین در اب حل نشود و رسوب تولید نماید در اینجا محلول جوش شیرین اماده است طرز استفاده از وسایل ایمنی ذکر شده:
1) در هنگام حمله شیمیایی نفس خود را حبس کرده و فورا کیسه نایلونی مخصوص را بر سر خود گذاشته و ماسک را بر روی بینی و دهان خود قرار دهید و دقت کنید هوا از اطراف ان وارد دهان و بینی شما نشود .
2) دستکش های نایلونی را به دست کرده و کش دور دست را بیندازید.
3) مقداری محلول جوش شیرین روی ماسک ریخته و ان را خیس کنید.
4) لباس های نایلونی را بر تن کرده و پاچه ها و استین ها را کش بیندازید.
5) پوتین را بپوشید و کش پاچه شلوار را روی ان بیندازید.
کمک های اولیه :
صدمات چشم:
سوختگی چشم ها: چشم ها ممکن است دچار سوختگی شیمیایی, حرارتی یا نوری شوند.
1) سوختگی شیمیایی: سوختگی چشم با مواد اسیدی و قلیایی ایجاد شده و در هر دو صورت شستن چشم ها با حجم زیاد و جریان ارام اب بر روی چشم هاست. می توانید چشم مصدوم را زیر جریان ارام شیر آب بگیرید و یا اینکه سر مصدوم را در یک ظرف آب فرو برده و از او بخواهید که چشم هایش را باز بسته کند. این کار در مورد سوختگی با مواد قلیایی(آهک, بیکربنات سدیم و پتاسیم) به مدت حداقل20 دقیقه و در سوختگی با مواد اسیدی(جوهر نمک, اسید سولفوریک) به مدت 5 الی 10 دقیقه لازم و ضروری است. اگر چشم ها در اثر درد شدید بسته شده بود با ملایمت ولی قاطعانه چشم ها را باز کرده و ان را شستشو دهید: سپس انها را با یک بانداژ به صورت شل بسته و مصدوم را به مرکز درمانی انتقال دهید.
2) سوختگی حرارتی: هنگامی که فردی دچار سوختگی صورت ناشی از اتش شد پلک ها به علت حرارت بیش از اندازه به سرعت بسته می شود. چنانچه مصدوم دچار سوختگی پلک یا صورت شد, پانسمان انجام ندهید و سوختگی را لمس نکنید و فورا به مرکز درمانی مجهز انتقال دهید.
3) سوختگی با اشعه : اشعه مادون قرمز, تابش افتاب,نور لیزر و یا اشعه ماورا بنفش(نور جوشکاری) می تواند باعث سوختگی چشم شود. در بعضی از این موارد دردی وجود ندارد ولی در بعضی مانند جرقه جوشکاری یا افتاب زدگی چشم, درد زیادی وجود دارد. در این حالت چشم ها را با اب سرد بشویید و سپس ان ها را با پانسمان شل ببندید. نکته: در موارد خاص معمولا هر دو چشم پانسمان می شود اما در محیط های خطرناک(جنگ, اتش سوزی و…) چشم صدمه ندیده پوشانده نمی شود تا مصدوم قادر به دیدن باشد.
منبع :
http://sahand2727.parsiblog.com/342497.htm
32