اهمیت مهد کودک
یافته های علمی در زمینه های مختلف نشان می دهند که پشتیبانی از رشد و تکامل اولیه کودک نه تنها نتایج سرشار فوری برای کودک و والدینش در بر دارد ، بلکه در بلند مدت موجب توانایی برای ایفای نقش درجامعه نیز می شود . پرداختن به تربیت کودک در سال های اولیه زندگی موقعیت بسیار مناسبی برای جلوگیری و یا کاستن از اشکالات یادگیری است و منافع ماندگاری برای خانواده و اجتماع دارد.
پس می توان گفتکه توجه به کودکان خردسال منافع زیررابرای جامعه در بردارد :
بهره وری اقتصادی
توجه هایی که موجب افزایش ظرفیت های بدنی و ذهنی کودک می شوند باعث افزایش تعداد دانش آموزان مدارس و پیشرفت و موفقیت در مدرسه وبه نوبه خود موجب بهره وری بیشتر اقتصادی می شود .صرفه جویی در مخارج کودکانی که آمادگی بدنی و ذهنی و اجتماعی بهتری دارند مرحله انتقال خانه به مدرسه را بهتر می گذرانند. از این رو ترک تحصیل و مردود شدن بچه ها کمتر دیده
می شود و به برنامه های جبرانی کمتر هم نیاز هست و این باعث کاهش مخارج می شود.
تقویت ارزش های اخلاقی و اجتماعی
ما ارزش های خود را از طریق کودکان منتقل می کنیم . برای نگهداری ارزش های اخلاقی و اجتماعی ، باید از کودکان شروع کرد . ارزش هایی مانند همکاری ، تعاون ، رعایت حقوق دیگران ، دفاع از حقوق خود و مراقبت از محیط زیست در سنین قبل از دبستان در کودک ریشه می دواند .
کمک به مراقبین کودکان و مادرها
با حضور کودکان در مهد کودک ، بچه ها چند ساعتی در روز تحت نظارت و مراقبت افراد متخصص قرار می گیرند ، آموزش های لازم برای شروع مدرسه را در می یابند ، رفتار اجتماعی را می آموزند ، از بازی با همسالان لذت می برند ، محرک های لازم برای شکوفایی خلاقیت را دریافت می کنند . ازسویی دیگرمادرها می توانند برای کسب در آمد فعالیت کنند و نیز به تحصیل و فراگیری دانش امروزی بپردازند و زمینه های لازم را برای رشد و تکامل مطلوب فرزندان فراهم کنند .
بسیج اجتماعی
همان قدر که کودکان از بزرگسالان تاثیر می گیرند ، گاهی نیز بعضی رفتارکودکان ، تاثیر بسزایی بر بزرگترها می گذارد . پس کودکان می توانند نقطه جهشی برای اقدامات اجتماعی و سیاسی باشند که باعث ایجاد هماهنگی و سازماندهی یک امر اجتماعی می گردد .
اجتماعی شدن کودکان
کودک با ورودبه مدرسه ، یکباره اجتماعی نمی شود ، بلکه پایه های روابط کودک با مدرسه در 2 یا 3 سال قبل پی ریزی میشود. در مهدکودک بچه ها با همسالان خود ارتباط مستمر دارند ، و فرصت دارند تا مشکلات ارتباطی خود را حل کنند و در مدرسه مشکل دوست یابی نداشته باشند .
ورود به مهدکودک مرحله بحرانی در رشد و تکامل کودک
آماده کردن کودکان برای ورود به مهد تنها مشکل و دردسر والدین نیست. برای یک ورود موفق خانواده، سیستم آموزشی مهد، معلم و جامعه همگی مسئول هستند. کودک ممکن است بعد از پشت سر گذاشتن تابستان برای ورود به مهد اضطراب داشته باشد. یا شایعات زیادی درباره معلمین شنیده باشد. درباره برنامه های مهد اطلاع کافی نداشته باشد. و شما نیز در این زمینه ها نگران هستید و می خواهید بدانید معلم او کیست با چه کسی همکلاس است و اینکه می خواهید بدانید چطور میتوانید به بهترین شیوه کودکتان را برای پذیرش تغییر و تحولات آماده کنید. اضطراب و نگرانی بچه ها را بپذیرید و او را به صحبت در آن زمینه ها تشویق کنید.
آماده گوش کردن باشید. روی رشد جسمی فرزندتان توجه داشته باشید. هم کلاسیها و هم سرویسهای او را بشناسید. بچه ها در مهد چیزهای زیادی را از طریق مکاشفه و تصمیم گیری یاد می گیرند. عقاید و احساساتشان را بیان می کنند. برای یکدیگر داستان تعریف کرده و به داستانهای یکدیگر گوش می دهند. مفاهیم ریاضی را از طریق ساختن و ترکیب کردن ( خانه سازی و … ) یاد می گیرند و …
همکاری تـــوام والدین و مـــربیان مهد
بچه ها باید در مهد احساس امنیت کنند. برای بیشتر بچه ها ورود به مهد بمنزله رویارویی با مسائل مختلفی چون، رفت و آمد، مربیان و دوستان جدید، وضعیت ساختمانی مهد و رویارویی با پزشک و پرستار مهد، مدیر و منشی و سرایدار مهد میباشد. همکاری و مشارکت بین والدین و مربیان در پذیرفتن این تغییر و تحولات در کودک بسیار حائز اهمیت است.
سئــــوال از مـــــربیان
چگونه میتوانم فرزندم را برای ورود به مهد آماده کنم ؟
فرزندم روزش را چگونه می گذراند ؟
آیا به بچه ها فرصتی برای انتخاب فعالیتهایشان داده می شود ؟
آیا مهارت خواندن را یاد می گیرند ؟
راهکارها برای والدین جهت ورود راحت تر کــودک به مهد
در ورود به مهد بچه ها با هم اختلافات زیادی دارند. بعضی اجتماعیتر و بعضی خجالتیترند. بعضی جثه بزرگتری دارند. بعضی میتوانند بخوانند و اسمشان را بنویسند و بعضی نمی توانند و … یک راهکار جهت ورود آسانتر بچه به مهد این است که قبل از شروع کلاسیک مهد بهمراه کودک بازدیدی از مهد و قسمتهای مختلف آن داشته باشیم و با برنامه های مهد آشنایش کنیم.
بچه ها برای ورود به مهد آماده هستند اگر بتوانند :
۱- براحتی از والدینشان جدا شوند.
۲- بخوبی با دیگر بچه ها بازی کرده و بهم احترام بگذارند.
۳- به تنهایی حمام بروند.
۴- قوانین و دستورهای ساده را دنبال کنند.
۵- بدون کمک معلم بتواند مشکلات ساده ای را که بین او و همکلاسهایش پیش می آید حل کند.
۶- بطور مستقل کارکند حداقل برای ۵ دقیقه.
۷- بنشیند و به داستان گوش کند حداقل برای ۱۰ دقیقه.
۸- جمله های کامل را در صحبت کردن بکار برد. راجع به کارهایی که می توانید با فرزندتان تقسیم کنید ( که این کارها در ورود کودک به مهد موثرند ).
۹- با هم آشپزی کنید و اندازه مواد لازم را یاد بگیرید.
۱۰- روی تقویم برای هر روز که می گذرد علامت بگذارید.
۱۱- پیچ و مهره را از درون جعبه ابزار جدا کنید.
۱۲- ده لغت با پسوند یکسان بگویید.
والدین و مربیان باید برای ورود موفق کودکان به مهد با هم مشارکت و همکاری داشته باشند. مهم است که در روزهای اول ورود کودک به مهد، شما در دسترس باشید. به آمدنتان به خانه توجه کنید برای فرزندتان وقت بگذارید، تاریخهای مهم را یادداشت کنید و … خیلی از بچه ها بعد از مهد به محل کار والدینشان می روند ما باید به کودک این اجازه را بدهیم که ما را نیز به مهد ببرند و از نزدیک با کارها و فعالیتهایشان آشنا شویم. کودکان از قدرت سازگاری بالایی برخوردارند و با انتظارات و روال جدید سازش پیدا خواهند کرد. این موفقیت در سازش، اعتماد و اطمینان تازه ای را در او بوجود آورده و یک تصویر مثبت نسبت به خود را در او ایجاد می کند. خیلی مهم است برای والدین و مربیان که بدانند چه موقع و چگونه با هم همکاری کنند. ارتباط خوب و مناسب بین ما و مربیان چه در مهد و چه بعد از مهد برای موفقیت کودک حتی در مراحل بعدی نیز ضروری و موثر است.
مهد کودک به چه دردی می خورد؟
بسیاری از مادران و پدران با شنیدن اسم مهدکودک یاد والدین کارمند می افتند و تصور می کنند مهدکودک جایی است که می توانند فرزندشان را برای چند ساعت به افرادی بسپارند و خودشان به کارشان برسند. اما در یک کلام باید گفت مهدکودک صرفا جایی نیست که سرپرستی کودک تان را بپذیرد بلکه جایی است برای آموزش و اجتماعی شدن او. در گفتگو با دکتر سیما فردوسی، روان شناس و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، کوشیده ایم در این خصوص اطلاعات بیشتری کسب کنیم…
سلامت : خانم دکتر! شما سپردن کودکان به مهدکودک را تایید می کنید یا خیر؟
بهتر است کودکان تا پایان 2 سالگی در محیط خانواده و نزد والدین خود باشند. احساس امنیت روانی اولیه و وابستگی های عاطفی باید به صورت صحیح و طبیعی در خانواده شکل بگیرد. از این سن به بعد کودکان به تجربه های اجتماعی نیز نیاز دارند. ارتباط با همسالان و آموختن بسیاری از مفاهیم را می توان از طریق اجتماع و همسالان برای فرزندان مهیا کرد. رشد اجتماعی کودک، نحوه ارتباط با دیگران و یادگیری زبان و درک مفاهیم کلامی و غیرکلامی در یک مهدکودک خوب که از معیارهای لازم برای رشد اجتماعی و کلامی کودکان برخوردار باشد، ضروری به نظر می رسد. دریک مهد کودک برنامه کودکان از نظم و انضباط خاصی برخوردار می شود. برنامه خواب و خوراک آنها به طور منظم از قاعده خاصی پیروی می کند. همچنین آموزش بسیاری از مطالب که ممکن است مادر، در منزل به صورت پراکنده یا به طور غیرعلمی به فرزندش بیاموزد، در مهدکودک به صورت منظم و روش مند در جمع و به صورت گروهی آموخته می شود. به طور کلی کودک در این مرحله برای سال های آینده که باید ساعت های بیشتری را از خانه دور باشد، آماده می شود.
سلامت : خیلی وقت ها، بچه ها تمایلی به مهد کودک ندارند؛ دراین مواقع چه کار کنیم؟
بله؛ همه کودکان در روزهای اول، رفتن به مهد را به خوبی نمی پذیرند و بی تابی ها و اضطراب های زیادی از خود نشان می دهند اما اگر مربیان تعلیم دیده و مجرب در مهد باشند و همکاری درستی بین والدین و مربیان به وجود آید، محیط مهدکودک می تواند از جذابیت خاصی برای کودک برخوردار باشد. روش هایی که برای علاقه مند کردن کودکان به مهد به کار گرفته می شود باید علمی، تخصصی و خالی از هر گونه تهدید و ترس باشد. مربیان نیز باید با توجه به معیارهای خاصی انتخاب شوند. مربیان باید از ویژگی های خاصی برخوردار باشند تا بتوانند به عنوان جایگزین مادر، امنیت و آرامش لازم را به کودک بدهند زیرا کودکان هم مانند بزرگسالان شخصیت، رفتار و منش های متفاوتی دارند بنابراین مهد مکانی است که باید بتواند رفتارهای درست کودکان را تشویق و رفتارهای نادرست آنها را اصلاح کند و در جهت رشد طبیعی و هنجار کودکان در زمینه های جسمی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی قدم بردارد.
سلامت : به نظر شما ضرورت دارد که کودکان به مهد کودک یا آمادگی بروند؟
به دلیل جدا شدن کودک از مادر و خانواده، باید با توجه به سن کودک چنین تصمیمی گرفته شود، یعنی باید ببینیم که چه کودکی را با چه سنی می خواهیم به مهدکودک بفرستیم. بهتر است که کودکان تا دو یا سه سالگی در محیط خانواده و در کنار مادر به سر ببرند زیرا که دراین صورت امنیت خاطر و پیوندهای عاطفی که برای شکل گیری شخصیت بسیار مهم است می تواند به خوبی رشد کند اما اگر شرایط مادر به گونه ای است که نمی تواند از فرزندش در کنار خود و در خانه نگهداری کند، می تواند بعد از دو سالگی فرزندش را به مهدکودک بفرستد. دراینجا باید به شرایط مهدکودک توجه کرد که کدام مهدکودک و با چه ویژگی هایی برای فرزند ما مناسب است.
سلامت : یعنی درباره مهدکودک فرزندمان تحقیق جدی کنیم؟
البته؛ در مهد کودک، مربیان وظیفه بسیار مهمی به عهده دارند زیرا نقش جانشین مادر را برای کودک ایفا می کنند و با توجه به این تعریف، مربی باید بتواند اضطراب کودک را تخفیف بدهد و به او امنیت بدهد و او را کنترل کند. بنابراین لازم است درباره شخصیت و نحوه رفتار مربیان و اینکه تا چه حدی قادر هستند نقش جایگزین مادر را ایفا کنند، تحقیق کنیم. خلاصه اینکه اگر مهد کودکی دارای ویژگی های لازم باشد و تنها از کودک نگهداری نکند بلکه به نیازهای او نیز توجه داشته باشد و رشد کودک و شرایط فردی او را در نظر بگیرد و درباره برنامه خواب، بازی، تغذیه، استراحت کافی و فعالیت هایی که مناسب سن کودک باشد، تدابیر لازم اندیشیده باشد و محیط امنی برای کودکان ایجاد کند، می توان پیشنهاد کرد که والدین حتما فرزندشان را به چنین مهدکودکی بسپارند.
سلامت : چرا باید فرزندمان را به مهدکودک بفرستیم؟ این کار چه اهمیتی دارد؟
کودکانی که به مهدکودک می روند زمینه رشد اجتماعی شان فراهم می شود و در تعاملات اجتماعی شکل می گیرند. بسیاری از رفتارهایی که کودکان درخانه نیاموخته اند، در جای دیگری به نام مهدکودک می آموزند. رفتارهای منفی یا رفتارهایی که چندان مثبت یا جامعه پسند نیستند، در مهدکودک کم رنگ می شوند. به این ترتیب کودکان مجموعه ای از رفتارها و اطلاعات مفیدی را در مهدکودک می آموزند و از طرف دیگر رفتارهای بدی که آموخته اند در مهدکودک با روش های خاصی که وجود دارد، تعدیل می شود. رشد کلامی در مهد کودک اهمیت زیادی دارد. تحقیقات نشان می دهد کودکانی که به مهد کودک رفته اند، در مقایسه با کودکانی که به مهد نرفته اند، از واژه های بیشتری استفاده می کنند و نحوه ارتباط شان با دیگران راحت تر است، بنابراین یک مهدکودک خوب با معیارهای بهداشتی و تربیتی قابل قبول تاثیر زیادی در رشد روانی کودک دارد.
سلامت : والدین کودکانی که به مهدکودک می روند باید چه نکاتی را رعایت کنند؟
والدین این کودکان باید فرزندشان را به موقع از مهدکودک تحویل بگیرند. اگر کودکی مدتی را در مهد چشم به راه آمدن والدین بماند، دچار نوعی هیجان می شود که برایش آزاردهنده است و شاید به این فکر بیفتد که فراموش اش کرده اند و دیگر دنبالش نخواهند آمد. این نگرانی کودک اهمیت زیادی دارد و باید از بروز آن جلوگیری کرد. بنابراین باید کودک را به موقع به مهد بسپاریم و به موقع او را تحویل بگیریم. تمام کودکان در ابتدای رفتن به مهد کودک قدری اظهار ناراحتی می کنند و نگران هستند و حتی گاهی به شدت گریه می کنند. در چنین صورتی با کمک مربیان و روش های صحیح رفتار درمانی می توان این کودکان را آماده کرد و آنها را راضی کرد که چند ساعتی از مادر خود دور باشند. رفتن کودکان به آمادگی نیز بسیار مهم و در مراحل رشد کودک بسیار موثر است و او را برای ورود به دبستان آماده می سازد. کودکانی که دوره آمادگی را گذرانده اند برای ورود به دبستان بسیار مهیاتر هستند و آموزش های رسمی و غیررسمی که برایشان در نظر گرفته شده به رشد اجتماعی و مهارت های حرکتی آنها کمک بسیار زیادی خواهد کرد.
سلامت : به کودکانی که دوره آمادگی را می گذرانند و سوالات زیادی درباره مدرسه می پرسند چه توضیحاتی بدهیم؟
این کودکان هنگام صحبت با مادرشان اغلب دوست دارند بدانند که مدرسه چگونه جایی است و چه عواملی و عناصری در آنجا وجود دارد، به ویژه اگر خواهر یا برادری داشته باشند که به مدرسه می رود و شاهد رفت و آمد خواهر یا برادر بزرگ ترشان به مدرسه باشند. در پاسخ به این کنجکاوی، والدین معمولا مدرسه را به طور اغراق آمیزی عالی و محلی برای تفریح و بازی و دوست یابی و در عین حال درس خواندن و سواد آموزی توصیف می کنند. گر چه همه این موارد کم و بیش درباره مدرسه صدق می کند اما غیر از اینها چیزهای دیگری هم وجود دارد که باید کودکانمان را در مورد آنها هم آماده کنیم.
سلامت : چه طور؟ می توانید مثال بزنید؟
مثلا کودک 7 ساله ای که برای اولین بار به مدرسه می رود، در بدو ورود همان تصوراتی را در ذهن دارد که مادر برای او قبلا شرح داده است، یعنی مدرسه را مکانی بسیار خوب و دوست داشتنی می داند که همه درآن شاد و خوشحال هستند. اما در اولین روز ورود به مدرسه می بیند که مثلا دو تا کودک هم سن و سال خودش در گوشه ای ایستاده اند و گریه می کنند و مادرشان را می خواهند یا ممکن است که اولیای مدرسه با صدای بلند صحبت کنند تا صدایشان به گوش همه برسد. فرزند ما قبلا اینها را یاد نگرفته و به او گفته نشده است که چنین مواردی هم در مدرسه وجود دارد. فرزند ما تصور بسیار مطلوبی از مدرسه در ذهن خود داشته است اما حالا با مواردی مواجه می شود که از نظر او چندان مطلوب نیست و حتی زننده هم هست یا در مورد فضا، جا سالن ها، کلاس ، دست شویی، محل آبخوری بچه ها و ازدحام ها تصور دیگری دارد زیرا هیچ یک را قبلا ندیده است. این تصورات با واقعیت ها متفاوت و برای کودک ناراحت کننده است.
سلامت : در این موارد، وظیفه والدین چیست؟
توصیه می شود که برای آماده سازی کودکان قبل از ورود رسمی به محیط مدرسه، دقیقا آنچه را در مدرسه می گذرد برای آنها شرح دهیم. خیلی خوب است که یک روز قبل از شروع سال تحصیلی دانش آموزان سال اول به همان مدرسه ای که ثبت نام کرده اند بروند و بتوانند همراه مادر خود از محل مدرسه، کلاس ها، دست شویی ها وحیاط مدرسه دیدن کنند و محیطی را که قرار است به آن قدم بگذارند از نزدیک ببینند و حتی با آموزگاران خود آشنا شوند.
منبع :
تبیان
samiraeslamieh.blogfa.com