تحقیق بررسی بهره وری در گمرک و عوامل موثر بر آن



پایان نامه بررسی بهره وری در گمرک خرمشهر و عوامل موثر بر آن

پروردگارا:

سپاس و ستایش بر خدای جل و جلاله که آثار قدرت او بر چهره روز روشن، تابان است و انوار حکمت او در دل شب تار، درفشان. آفریدگاری که خویشتن را به ما شناساند و درهای علم را بر ما گشود و عمری و فرصتی عطا فرمود تا بدان، بنده ضعیف خویش را در طریق علم و معرفت بیازماید.
*شکر و سپاس خدا را که بزرگترین امید و یاور در لحظه لحظه زندگیست*

*تقدیم به:

پدرم، که عالمانه به من آموخت تا چگونه در عرصه زندگی، ایستادگی را تجربه نمایم

مادرم، دریای بی کران فداکاری و عشق که وجودم برایش همه رنج بود و وجودش برایم همه مهر

*تقدیم به او که آموخت مرا تا بیاموزم
با تقدیر و تشکر فراوان از استاد گرامی جناب آقای اصغر رشنودی که مرا در انجام این تحقیق همراهی نمود.

* با تشکر از دوستانی که در راه کسب علم کمکم بودن.

چکیده تحقیق

در این تحقیق ما بر آنیم که بهره وری در گمرک خرمشهر و عوامل موثر بر آن را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهیم. در فصل اول و و دوم تحقیق به شرح کلیات و ادبیات و پیشینه تحقیق پر داخته ایم. در فصل سوم در مورد روش تحقیق، منابع جمع آوری اطلاعات و چگونگی و نحوه گردآوری اطلاعات صحبت می کنیم. سپس فرایند تحقیق را مورد بررسی قرار داده و با جامعه آماری تحقیق آشنا می شویم. نحوه نمونه گیری و تعیین اندازه آن از بخشهای دیگر این فصل می باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه می باشد که در پایان به چگونگی طراحی آن پرداخته خواهد شد. 28 نفر از کارکنان سازمان گمرک خرمشهر مورد مطالعه قرار گرفتند و این 28 نفر که نمونه آماری این تحقیق بوده اند؛ شامل کارکنان و مدیران کارشناسان گمرک خرمشهر می باشد. در فصل چهارم ابتدا مقدمه ای بر تجزیه و تحلیل داده ها بیان شد. سپس با استفاده ار آمار توصیفی و نمودارها و جداول به تجزیه و تحلیل داده ها پرداختیم. در ادامه داده های تحقیق با استفاده از فنون آمار استنباطی و آمار پارامتریک مورد تحلیل قرار گرفت و در این تحلیل از آزمون هایی نظیر آزمون کلوموگروف- اسمیرنوف و آزمون تی استفاده شده است. در آزمون فرضیه های تحقیق، چهار فرضیه مورد بررسی قرار گرفته اند، که به جز فرضیه دوم، بقیه فرضیات تایید شدند. این بدین معنی است که توجه به نیازهای اساسی کارکنان ، مشارکت دادن کارکنان در تصمیم گیری ها و سبک رهبری مشارکتی مدیران ، موجب افزایش بهره وری کارکنان گمرک خرمشهر در محیط کار می شود.

کلمات کلیدی : بهره وری- اثربخشی- کارایی- گمرک – نیروی انسانی

فهرست مطالب
عنوان صفحه

فصل اول : کلیات تحقیق 1
1-1 مقدمه 2
1-2 بیان مسئله 2
1-3 اهداف تحقیق 3
1-4 فرضیات تحقیق 3
1-5 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 3
1-6 روش انجام تحقیق 4
1-7 واژگان کلیدی 4
1-7-1 گمرک (customs) 4
1-7-2 بهره وری (productivity) 4
1-7-3 اثربخشی(effectivnes) 5
1-7-4 کارایی ( efficiency) 5
1-7-5 نیروی انسانی (staffing) 5
1-8 خلاصه فصل اول 5
فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق 6
2-1 مقدمه 7
2-2 سازمان گمرک 8
2-3 نقش و وظایف گمرک 9
2-4 اهداف بلند مدت گمرک خرمشهر 11
2-5 ساختار سازمانی گمرک خرمشهر 11
2-6 مشکلات و چالش های گمرکات ایران 12
2-14 مقدمه ای بر بهره وری 13
2-15 تعریف لغوی بهره وری 14
2-16 تعریف بهره وری 14
2-17 سطوح مختلف بهره وری 15
2-17-1 بهره وری فردی 15
2-17-2 بهره وری در خانه 15
2-17-3 بهره وری در سازمان 16
2-17-4 بهره وری در سطح ملی 16
2-18 عوامل موثر بر بهرهوری در سازمان خدماتی 16
2-18-1 عواملی که منشا انسانی دارند 16
2-18-2 عواملی که منشا سیستمی دارند 17
2-18-3 عواملی که منشا محیطی دارند 17
2-19 عوامل موثر بر افزایش بهره وری 17
2-20 موانع ارتقا بهره وری در خدمت سازمان های دولتی 18
2- 21 بهره وری و کیفیت 19
2- 22 اصول مدیریت بهرهوری فراگیر 20
2-23 چهارده دستور العمل برای بهبود بهره وری 21
2- 24 بهره وری در ایران 23
2-25 مفهوم کارایی 24
2-26 تعریف کارایی 24
2-27 رابطه کارآیی با بهره وری و اثربخشی 25
2-28 عوامل موثر در کارآیی 26
2-29 عوامل کلان موثر بر اثر بخشی 26
2-30 عوامل درون سازمانی موثر بر اثر بخشی 27
2- 31 پیشینه تحقیق 30
2-32 اهمیت پیشینه در تحقیقات 30
2- 31-1 بررسی و مرور ادبیات روش های بهبود بهره وری در سازمان 31
2-31-2 بررسی عوامل افزایش انگیزش در بین کارکنان گمرک خرمشهر 31
2-31-3 بررسی تاثیر کیفیت زندگی کاری کارکنان گمرک خرمشهربر ارتقای بهره وری 32

فصل سوم : روش های انجام تحقیق 33
1-1 مقدمه 34
3-2 روش تحقیق 34
3-3 فرایند انجام پژوهش 36
3-4 جامعه آماری 36
3-5 روش نمونه گیری و حجم نمونه 37
3-6 روش گردآوری اطلاعات 38
3-7 تحلیل پرسشنامه 38
3-8 اعتبار یا روایی تحقیق 39
3-9 پایایی تحقیق 40
3-9-1 ضریب آلفای کرونباخ 41
3-10 آزمون های استفاده شده در این تحقیق 41
3-11 خلاصه فصل سوم 42
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده های تحقیق 43
1-4 مقدمه 44
4-2 تجزیه و تحلیل داده ها 44
4-3 تحلیل های توصیفی 45
4-3-1 جدول و نمودارمربوط به سن پاسخ دهندگان 45
4-3-2 جدول و نمودارمربوط به سابقه خدمت پاسخ دهندگان 46
4-3-3 جدول و نمودارمربوط به سطح تحصیلات پاسخ دهندگان 47
4-3-4 جدول و نمودارمربوط به پست سازمانی پاسخ دهندگان 48
4-4 تجزیه و تحلیل استنباطی 49
4-5 بررسی فرض نرمال بودن داده ها 49
4-6 آزمون فرضیه ها 51
4-6-1 آزمون فرضیه اول 51
4-6-2 آزمون فرضیه دوم 52
4-6-3 آزمون فرضیه سوم 53
4-8 خلاصه فصل چهارم 54
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات 55
5-1 مقدمه 56
5-2 نتیجه گیری از فرضیه ها 56
5-2-1 نتیجه گیری از فرضیه اول 57
5-2-2 نتیجه گیری از فرضیه دوم 57
5-2-3 نتیجه گیری از فرضیه سوم 57
5-3 پیشنهادات 58
5-4 پیشنهادات به محققین آینده 58
( منــــابع و مــــآخذ ) 59
پرسشنامه 61

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1 مقدمه
امروزه گمرکات به عنوان مبادی ورودی و خروجی هرکشوری محسوب می شوند و ارتقای عملکرد آنها نقش مهمی در رشد اقتصادی کشورها داشته باشد. گمرک خرمشهر به عنوان یکی از گمرکات فعال کشور نیز در راستای محقق شدن شکوفایی اقتصادی کشور در حال فعالیت است. اظهارکالا با استفاده از روش های سنتی دارای مشکلات و موانع عدیده ای است که با افزایش حجم صادرات و واردات کالاها ترافیک های زیادی در این زمینه ایجاد شده اندکه به نوعی می توان گفت به سختی پاسخگوی نیازها در این عرصه می باشند. لذا دور اظهاری طرحی جدید و نوین بدنبال کوتاه ترکردن مسیر و همچنین استفاده از زمان مفید و با راندمان بالا و افزایش کارایی و بهره وری گمرکات می باشد که اکنون در گمرکات فعال کشور در حال پیاده سازی می باشد. اگرچه سرعت اجرای این کار در دستگاه های اجرایی مربوطه با روندی کند در حال اجرا می باشد1.
1-2 بیان مسئله
بهره وری درجه استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید (زمین- سرمایه- کار- سازماندهی) است. امروزه تمام کشورهای جهان در پی بدست آوردن پیشرفت هایی در زمینه بهره وری هستند. به گونه ای که بتوانند با استفاده بهینه از منابع و امکانات تولیدات بیشتری بدست آورند و سطح رفاه جامعه را بهبود ببخشند. در جهان رقابتی امروز معیار توسعه یافتگی هر کشوری به میزان بهره گیری مطلوب وبهینه از منابع و امکانات موجود ان کشور در جهت نیل به اهداف اقتصادی بستگی دارد.واین موضوع بیانگر جایگاه ویژه بهره وری در استراتژی اقتصادی کشور است. که باعث افزایش محصول ناخالص ملی بر اثر بهبود اثربخشی و کارایی میشود.
افزایش بهره وری در سازمان حرکتی است به سوی اهداف کلی و آرمان های سازمان که نباید نادیده گرفته شود و مدیران باید به جای صرف تمام وقت خود برای پرداختن به مسائل جاری سازمان ها وقت بیشتری را جهت بهبود بهره وری صرف کنند. مساله ای که باعث پرداختن به این موضوع گردیده است اهمیت و تاثیر گذاری شاخص های بهره وری بر گمرک خرمشهر است.

1-3 اهداف تحقیق
1. آشنایی با عوامل درون سازمانی و برون سازمانی موثر بر بهره وری
2. شناسایی موانع و ارائه راهکارهایی برای ارتقاء بهره وری نیروی انسانی در گمرک خرمشهر
3. راهکار های مناسب جهت افزایش اثربخشی و بهره وری گمرک خرمشهر
کاربرد علمی این تحقیق در سازمان مذکور و دیگر سازمان ها که در این راستا فعالیت می کنند این است که میزان بهره وری و تسهیل فعالیت ها و همچنین هنگام انجام فرایند صادرات و واردات کالاها و خدمات، جدا از سایر عوامل عامل زمان در اولویت قرار خواهدگرفت.

1-4 فرضیات تحقیق
1. توجه به نیازهای اساسی کارکنان گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها درمحیط کارمی شود.
2. مشارکت دادن کارکنان گمرک خرمشهر در تصمیم گیری ها موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود.
3. سبک رهیری مشارکتی مدیران گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها درمحیط کارمی شود.

1-5 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
با توجه به محدودیت منابع و نامحدود بودن نیازهای انسان افزایش جمعیت و رقابت شدید و بی رحمانه اقتصاد جهانی بهبود بهره وری نه تنها یک انتخاب بلکه یک ضرورت است. بی گمان رشد توسعه کشورهای امروزه در نرخ رشد بهره وری آن ها نهفته است.کوشش برای افزایش نرخ بهره وری کوشش برای افزایش رفاه جامعه است. در دنیای امروز کشورهایی برنده خواهند بود که بتوانند دانش بینش و رفتار بهره وری را در مدیران خود ایجاد نمایند. بنابراین برای وارد شدن به صحنه رقابت جهانی ارتقاء بهره وری از اهمیت و ضرورت خاصی برخوردار است. گمرک یکی از عوامل بسیار موثر در فعالیتهای تجاری میباشد و در صحنه رقابت جهانی گمرکاتی میتوانند حضور قوی داشته باشند که بتوانند از عوامل خود استفاده بهینه را داشته باشند. از انجا که گمرک خرمشهر یکی از مناطقی است که از طریق مسیر ابی اروند به خلیج فارس متصل است بنابراین نقش بسزایی را در روابط تجاری کشور ایفا می کند. بنابراین گمرک خرمشهر برای اجرای وظایف خود نیاز به بهبود بهره وری دارد تا بتواند زمینه های تجارت اسان را فراهم کند.
1-6 روش انجام تحقیق

این تحقیق از لحاظ روش در دسته ی تحقیقات علی قرار می گیرد زیرا در آن از پرسشنامه و تکنیک آماری معادلات ساختاری که به بررسی رابطه علی بین متغییرها می پردازد ، استفاده شده است. اما روش انجام تحقیق مذکور بر مبنای هدف تحقیق از نوع کاربردی می باشد زیرا با بکارگیری نظریه ها و برخی علوم رفتاری و مدیریت و آمار در مورد جامعه آماری به نتایجی دست می یابد که برای آن دسته از سازمان ها و موسساتی که در حوزه جامعه آماری قرار می گیرند قابل استفاده و کاربردی باشد.

1-7 واژگان کلیدی

1-7-1 گمرک (customs)
گمرک سازمان دولتی تابع وزارت امور اقتصاد و دارایی است که به عنوان مرزبان اقتصادی کشور نقش محوری و هماهنگ کننده را در مبادی ورودی و خروجی گشور دارد و مسوول اعمال حاکمیت دولت در اجرای قانون امور گمرکی و سایر قوانین و مقررات مربوط به صادرات و واردات و عبور کالا و وصول حقوق ورودی و عوارض گمرکی و مالیات مربوطه و الزامات فنی و تسهیل تجارت است2.

1-7-2 بهره وری (productivity)
استفاده بهینه از منابع ( اعم از نیروی کار، سرمایه، زمین، مواد، انرژی ، ماشین آلات ، ابزار و تجهیزات و اطلاعات) در فرآیند تولید کالاها و ارائه خدمات است. بعبارتی نسبت ستاده به داده را بهره وری گویند3.

1-7-3 اثربخشی(effectivnes)
درجه رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده در هر سازمان، میزان اثربخشی در هر سازمان را نشان می دهد.

1-7-4 کارایی ( efficiency)
کارایی به اجرای درست کارها در سازمان مربوط می شود. یعنی تصمیماتی که با هدف کاهش هزینه ها، افزایش مقدار تولید و بهبود کیفیت محصول اتخاذ می شوند.

1-7-5 نیروی انسانی (staffing)
نیروی انسانی مدیران ،کارکنان و افراد درون سازمان میباشند.منابع انسانی مهمترین و ارزشمند ترین سرمایه های یک سازمان، اداره، کارخانه و یا هر موسسه ایست.

1-8 خلاصه فصل اول
در این فصل به کلیات تحقیق پرداخته شده است و مواردی از جمله: موضوع تحقیق، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف و سوالات تحقیق و روش تحقیق تبیین شده است.

فصل دوم

ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1 مقدمه
توجه به عوامل انگیزشی کارکنان و نیازهای آنها و توجه به تفاوت های فردی هر یک از کارکنان یکی از مهم ترین عواملی است که در بهره وری نیروی انسانی می توان به آن دست یافت ویکی از شرایط مهم و اساسی برای رسیدن به هدف در هر کاری برانگیختن و ایجاد انگیزه درافرادی است که آن کار را انجام می دهند . عوامل متعددی در انگیزه کاری پایین در سازمانها وجود دارند و به همین دلیل مدیریت بدنبال راهها و تکنیک هایی باید باشد که بتواند انگیزه های کارکنان خود را افزایش دهد . این کار با پرداختهای تشویق قدردانی کتبی ویا گردش شغلی صورت می گیرد. با توجه به اینکه ما انسان ها از تاثیرات و عوارض ضعیف کننده استرس در امان نیستیم لذا جهت بهره وری و عملکرد مثبت کارکنان در سازمان که مستلزم کاهش عوامل خطر آفرین مثل استرس وجود دارد می باشد، بایستی در جهت بهسازی و ارتقای بهداشت روانی محیط کار به عنوان مهمترین ابعاد توسعه منابع انسانی هرگونه اقدام لازم را انجام داده تا ضمن تبدیل شدن محیط کار به عنوان یک فضای آرام وقابل قبول زمینه را جهت رشد وشکوفایی وعملکرد مثبت کارکنان فراهم آوریم.
بهبود عملکرد متاثر از رضایتمندی و انگیزش کارکنان است، در حالی که بر اساس تئوری انگیزش – بهداشت ، حقوق و دستمزد نقش یک عامل بهداشتی دارد که از نارضایتی جلوگیری می کند و در عمل نیز مشاهده می کنیم که معمولا مدیران سازمان ها به منظور پیشگیری از نارضایتی ها و اعتراضات و در جهت تامین مالی کارکنان خویش اقدام به افزایش دستمزدها و یا اعطای پاداش های مالی می نمایند . معمولا ، کارکنان سازمان ها ، افزایش هایی را که در زمینه حقوق دریافت می کنند ، حق مسلم و قانونی خود می دانند و از آن جا که این افزایش ها ( مانند : پاداش عیدی پایان سال ، افزایش سنواتی ، افزایش ضریب حقوق سالانه ، ارتقاء گروه یا پایه حقوقی و … ) تقریبا بدون توجه به کیفیت کار و عملکرد و به صورت یکسان به همه ی اعضای یک سازمان تعلق می گیرد ، نمی تواند در ایجاد انگیزه انجام کار بهتر موثر باشد . و به همین دلیل پس از گذشت سال ها از اجرای این گونه برنامه ها تا کنون نتوانسته ایم بهبودی در ارتباط با بازدهی ، کارآیی ، اثربخشی و بهره وری سازمان ها شاهد باشیم . لذا پیشنهاد می گردد؛ دادن هر گونه پاداش مالی یا اعمال افزایش در حقوق و دستمزد افراد مبتنی بر نتایج ارزیابی عملکرد افراد و حصول رفتارهای مورد انتظار در طول یک دوره ی زمانی معین ( ترجیحاً بلند مدت ) باشد. و از طرح هایی نظیر " طرح کارانه " استفاده شود. نا گفته نماند که هرزبرگ این نکته را نیز تذکر داده اند که ، " حقوق و دستمزد عمدتا نقش یک عامل بهداشتی دارد ولی ویژگی یک عامل انگیزشی را نیز نشان می دهد4.

2-2 سازمان گمرک

شورای همکاری گمرکی گمرک را چنین تعریف نموده است.
گمرک سازمانی است دولتی که مسوول اجرای قانون گمرک و وصول حقوق و عوارض ورودی و صدوری و همچنین واردات، ترانزیت و صادرات کالا می باشد.
این اصطلاح به هریک از قسمت های سازمان گمرک و یا ادارات اصلی یا تابعه آن نیز اطلاق می شود مثلا در مورد مامورین گمرک، حقوق و عوارض ورودی و صدوری و کنترل واردات یا صادرات یا هر امر دیگری که در حدود عملیات گمرکی باشد نیز به کار می رود مثل: مامور گمرک، حقوق گمرکی، اداره گمرک و اظهار نامه گمرکی.‏
با توجه به تعاریف به عمل آمده میتوان گفت گمرک سازمانی است مالی و اقتصادی که از دیر زمان در کشورها وجود داشته و در هر زمان بنا به مقتضیات زمان و خواست حکومت های شکل و سازمانی خاص به خود گرفته است تا به صورت فعلی درآمده است.‏
گمرک به طور قانونی فقط نقش تطبیق واردات و صادرات را با مقررات وضع شده برای واردات کالا و صادرات دارد. بنابراین در ورود یا صدور کالا فقط نقش گمرک آن است که:

‏1- الزامات قانونی در ورود و صدورکالا توسط وارد کنندگان یا صادر کنندگان رعایت شود.‏
‏2- محدودیت ها و ممنوعیت های وضع شده مراعات شود.‏
‏3- معافیت ها و تخفیف های توصیه شده به موجب قانون در صورت تطبیق مشخصات کالا، به وارد یا صادرکننده داده شود.‏
‏4- حقوق و عوارضی که وضع شده است را بطور صحیح وصول نماید5.
2-3 نقش و وظایف گمرک

‏1- اعمال سیاست های دولت در زمینه صادرات و واردات و عبور کالا
‏2- تشخیص و وصول حقوق ورودی و سایر وجوه قابل وصول قانونی توسط گمرک ایران
‏3- انجام تشریفات قانونی ترخیص و تحویل کالا به صاحب یا نماینده قانونی وی و بررسی اسناد ترخیص به منظور احراز صحت شرایط ترخیص و وصول کسری دریافتی یا استرداد اضافه دریافتی
‏4- کنترل و نظارت بر امر عبور کالا از قلمرو کشور
‏5- اجرای قوانین و مقررات مرتبط با بازارچه مرزی، مرزنشینان و پیله وران
‏6- جمع آوری، تجزیه و تحلیل و انتشار آمار میزان واردات و صادرات کالا
‏7- اعمال مقررات گمرکی درباره معافیت ها و ممنوعیت ها در بخشهای صادرات قطعی، صادرات موقت، واردات قطعی، واردات موقت، کران بری(کاپوتاژ)، عبور داخلی کالا، انتقالی، معاملات پایاپای مرزی، فروشگاه های آزاد، بسته ها و پیک های سیاسی و پست بین الملل
‏8- اجرای قوانین و مقررات مربوط به تخلفات و قاچاق گمرکی، کالاهای متروکه و ضبطی
‏9- پیش بینی و فراهم نمودن زیرساخت های مورد نیاز برای اجرا و استقرار سامانه ها، رویه ها و روش های نوین همچون پنجره واحد در فعالیت های گمرکی
‏10- بررسی و شناخت موانع نظام گمرکی و برنامهریزی جهت رفع آنها
‏11- اظهار نظر درباره پیش نویس طرح ها، لوایح، تصویب نامه های مرتبط با امور گمرکی
‏12- اتخاذ روش های مناسب جهت هدایت و راهبری دعاوی حقوقی و قضایی در رابطه با امور گمرکی
‏13- آموزش کارکنان و نظارت و انجام بازرسی اعمال و رفتار کارکنان گمرک، کشف تخلف و تقصیرات اداری آنان
‏14- بازرسی از واحد های اجرایی گمرکی و نظارت بر عملکرد آنان و ساماندهی کیفی و کمی مبادی ورودی و خروجی
‏15- رسیدگی و حل اختلاف ناشی از اجرای قانون و مقررات گمرکی فی مابین گمرک و صاحب کالا برابر قوانین و مقررات مربوطه
‏16- گسترش ارتباطات بین المللی، انعقاد تفاهم نامه ها و موافقت نامه های گمرکی دویا چند جانبه، عضویت و تعامل فعال باسازمان های بین المللی و گمرکی بارعایت اصول 77 قانون اساسی و قوانین مربوطه
‏17- رعایت توصیههای سازمان جهانی گمرک، قراردادهای بازرگانی و توافقنامه های منعقده یا پایاپای در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه
18-رعایت مفاد قانون اجرای سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی به منظور واگذاری امور غیر حاکمیتی گمرکی به بخشهای خصوصی و تعاونی
19-استفاده از فناوری های نوین و تجهیز اماکن گمرکی به ابزارهای پیشرفته جهت افزایش کارایی و بهبود انجام تشریفات گمرکی
20-تمهیدات لازم برای تسهیل امور تجاری، تشویق صادرات و گسترش عبور کالا
21-تسهیل فرآیندهای گمرکی با هدف توسعه گردشگری
22-انجام سایر وظایف گمرکی به موجب این قانون و یا سایر قوانین و مقررات 6.

2-4 اهداف بلند مدت گمرک خرمشهر

هدف گذاری در سطح کلان، برخلاف سطوح پایین تر با توجه به دو مقوله ماموریت و چشم انداز صورت می گیرد. اهداف بلند مدت گمرک خرمشهر در راستای ماموریت و چشم انداز آن و همچنین برنامه چهارم توسعه کشور و توصیهها، پیشنهادات و الزامات سازمان جهانی گمرک به شرح زیر هستند:
1. ارتقا کارایی گمرک در اقتصاد ملی
2. ارتقا اثربخشی گمرک در اقتصاد ملی
3. ساده سازی رویه ها و سیستم های گمرکی بر مبنای استانداردهای جهانی
4. توسعه همکاری های منطقهای و بین المللی
5. سرمایه گذاری در نیروی انسانی و ظرفیت سازی
6. کمک به توسعه ترانزیت وگردشگری
7. جلب رضایت، اعتماد و مشارکت خدمت گیرندگان گمرک خرمشهر7.
2-5 ساختار سازمانی گمرک خرمشهر

ساختار سازمانی گمرک خرمشهر به شرح زیر است:
• مدیر کل
• اداره حراست
• روابط عمومی
• معاون امورمالی
• اداری و امور مالی
• دایره کارگزینی
• دایره کارپردازی
• دایره حمل و نقل
• دبیرخانه
• معاون فنی
• سرویس واردات
• سرویس ارزش
• سرویس ورود موقت
• دایره متروکه و مرجوعی
• کارنه دوپاساژ
• کارنه تیر و ترانزیت
• سرویس بازبینی
• درب خروج8.

2-6 مشکلات و چالش های گمرکات ایران9

مشکلات و چالش هایی که گمرکات ایران با ان مواجه می باشند عبارت است از:
1- مشکل مربوط به تعیین ارزش کالاها با توجه به تغییر سریع و به روز قیمت های جهانی و تنوع زیاد در ماخذ تعرفه کالاها.
2- طولانی بودن زمان انجام تشریفات گمرکی کالاها.
3- تعداد گمرکات در ایران و گسترش روز افزون انها.
4- وجود رویه های پیچیده اداری و تفسیرپذیری قوانین و رویه های گمرکی و باز بودن دست کارکنان در اتخاذ تصمیم.
5- تخصصی نبودن گمرکات کشور امکان و احتمال تخلفات و سوء استفاده هارا بیشتر کرده است.
6- طبقه بندی غیرواقعی کالاها در ردیف هایی با نرخ حقوق ورودی پایین تر با هدف انتفاع مالی و عدم پرداخت حقوق دولت.
7- قاچاق کالاهای مجاز و غیرمجاز که به صورت مخفیانه و از طریق تبانی با اشخاص بدو انجام تشریفات گمرکی از طریق گمرکات رسمی و یا در پوشش رویه های قانونی مانند ترانزیت به کشور وارد و یا خارج می شوند.
8- تعداد بالای مراجع و مراکز سیاست گذار در امور بازرگانی گمرکی از جمله وزارت بازرگانی، موسسه استاندارد، وزارت بهداشت، وزارت صنایع، سازمان انرژی اتمی، سازمان دامپزشکی، وزارت جهاد کشاورزی و… مختلف و متفاوت بودن قوانین و رویه های مورد عمل هر دستگاه.
9- عدم اصلاح ساختار سازمانی متناسب با تغییرات و تحولات صورت پذیرفته در زمان حال.
10- مشکلات مربوط به انگیزش کارکنان از جمله نظام پرداخت حقوق و مزایا.
11- پایین بودن سطح اموزش کارکنان.
12- عدم حضور موثر و فعال گمرک در عرصه سیاست گذاری های بخش های تجاری و بازرگانی.
13- کمبود شدید نیروی انسانی به نحوی که در حال حاضر علی رغم افزایش 41 درصدی تعداد واحدهای گمرکی تعداد نیروی انسانی شاغل حدود 18 درصد کاهش یافته است.
14- عدم تجهیز مبادی ورودی و خروجی به تجهیزات و ابزارهای کنترلی پیشرفته علی رغم افزایش حجم مبادلات.
مشکلات مذکور مشکلات ریشه ای هستند که برطرف ساختن انها نیازمند تحقیقاتی پایه ای و عمیق می باشد. لذا در این پایان نامه سعی شده است تا حد ممکن از منابع موثق مانند سایت تخصصی گمرک ایران و ….استفاده شود تا نتایج حاصله به حدی محکم و قابل اتکا باشند تا بتوان از انها برای حل مشکلات موجود الگوبرداری و استفاده کرد10.
2-14 مقدمه ای بر بهره وری

معیارهایی که امروز برای توسعه بهره وری در سازمانها و جوامع بشری درنظر گرفته میشود، معیارهای متفاوتی با آنچه که در طی دهه های شصت و هفتاد مطرح بود تلقی میشوند. بهبود سیاستگذاری در حوزه ارتقا و توسعه فرهنگ بهره وری، توسعه فرایند تحقیق و پژوهش در چارچوب مسایل بهره وری در سازمانها، افزایش درجه باز بودن اقتصاد به سوی تجارت خارجی و میزان درجه رقابت پذیری اقتصاد در بازارهای جهانی از جمله معیارهایی هستند که اثرات بسیار مثبت و معنی داری بر بهره وری دارند. پرسش مطرح می تواند این باشد که کدامیک یا چند معیار از معیارهای ذکر شده بالا طی دهه اخیر در کشورمان اجرا یا رشد داشته است و اینکه آیا از مقوله بهره وری در سازمان های تولیدی و خدماتی ما استفاده مطلوب شده است و اساسا به آن توجه جدی می شود؟ به نظر میرسد پاسخگویی به پرسشهای مطرح شده منوط به یافتن موانع اجرایی که بر سر راه فرایند رشد و توسعه بهره وری قرار دارند، است11.
2-15 تعریف لغوی بهره وری12

قبل از توضیح در خصوص مفهوم بهرهوری و نهایتا ارایه تعریفی کاربردی از این واژه بهتر است واژه بهرهوری از نظر لغوی مورد بررسی قرار گیرد.
واژه Productivity که واژه ای است انگلیسی در لغت به معنای قدرت تولید بارور و مولد بودن است. مثلا زمینی که استعداد زراعت دارد و بذر در آن نشو و نما می کند اصطلاحا زمین Productive یعنی زمینی مولد و بارور گفته می شود مثلا افرادی در اجتماع که ضمن داشتن توان انجام کار فاقد شغل هستند و اصطلاحا بیکار محسوب می شوند، افرادی Productive non- یعنی افرادی غیر مولد خوانده می شوند، پس واژه Productivity در قاموس زبان انگلیسی به داشتن قدرت تولید و باروآر کسی یا چیزی اطلاق می شود. در زبان فارسی کلمه بهرهوری به عنوان معادل مصطلح شده است لغت بهره وری که از نظر ادبی حاصل مصدر است از واژه بهره ور مشتق شده است و کلمه بهرهور به استناد فرهنگ فارسی معین به معنای بهره بر، سود برنده و کامیاب است و نتیجتا بهرهوری در ادبیات فارسی به بهره بری با فایده بودن، سود برندگی و کامیابی معنا شده است. چنانچه ملاحظه میشود بین معنای لغوی کلمه Productivity در زبان انگلیسی و معنای لغوی کلمه بهرهوری در ادبیات فارسی تفاوت وجود دارد و برگزیدن واژه فارسی بهرهوری به جای کلمه Productivity از نظر جایگزینی آن (Applied definition) رسید. در برخی از متون برای واژه Productivity معادلهای دیگری مانند راندمان، بازدهی قدرت تولید، قابلیت و باروری کارآمدی، برگزیده شده است که جملگی همین مفهوم و معنا را افاده میکنند و هر یک می تواند هم معنا با بهرهوری به کار رود13.
2-16 تعریف بهره وری

در رابطه با تعریف کاربردی بهرهوری اجماع نظر کلی وجود ندارد و تعاریف متعددی از این واژه بحث برانگیز ارایه شده است. در اینجا به بیان یک تعریف خلاصه از بهره وری میپردازم.
بهرهوری را میتوان زاییده تعادل و روابط متقابل بین انسان، تکنولوژی (سخت و نرم افزار)، مواد و انرژی و سازمانها و سیستمها دانست. رابطه متقابل بین این عوامل توسط اطلاعات برقرار می شود و در میان این عوامل انسان از بالاترین اهمیت برخوردار است، زیرا نهایتا کارآمد بودن دیگر عوامل نیز به وضعیت انسان و رفتارهای او مرتبط میباشد. افزایش بهره وری موجب ارتقا سطح زندگی، رفاه بیشتر، آرامش و آسایش جامعه می گردد و همواره مد نظر سیاست مداران، اقتصاددانان و دولتمردان بوده است14.
2-17 سطوح مختلف بهره وری

برخلاف پندار برخی افراد بهرهوری فقط برای صنایع نیست بلکه بهرهوری سطوح مختلفی دارد و همه افراد در همه سطوح آن نقش دارند یعنی اینکه افراد میتوانند با تفکر، ابداعات و نوآوریهای خود عملا در چند سطح گوناگون موثر واقع شوند، سطوح مختلف بهرهوری عبارتند از15:
2-17-1 بهره وری فردی
منظور از بهره وری فردی، استفاده بهینه از مجموعه استعدادها و تواناییهای بالقوه فرد در مسیر پیشرفت زندگی خود میباشد. از دید منافع سازمانی ارتقا بهره وری در افراد، بهبود بهرهوری سازمان را به دنبال خواهد داشت. آموزش، یادگیری و رشد نیروی انسانی در سازمان و مشارکت افراد در اداره سازمان علاوه بر بهبود بهرهوری فرد، موجب افزایش بهرهوری در سازمان خواهد شد. به فعل درآوردن نیروهای بالقوه و استعدادهای شگرف در جهت سازندگی موجب پیشرفت و بهورزی فرد و همسویی با سازمان و سبب بهره وری سازمان خواهد شد. یکی از دلایل افزایش بهره وری در سازمان های پیشتاز امروزی رشد و یادگیری در میان کارکنان آن سازمان ها میباشد.
2-17-2 بهره وری در خانه

ارتقا بهره وری در خانه موجب پایین آمدن ضایعات، از بین رفتن اسراف و کیفیت زندگی بهتر در استفاده از مواهب زندگی میشود.

2-17-3 بهره وری در سازمان
بهبود بهره وری در سازمان نتیجه استفاده بهینه و موثر و کارآمد از منابع، تقلیل ضایعات، کاهش قیمت تمام شده، بهبود کیفیت، ارتقا رضایت مشتریان، دلپذیری در محیط کار و افزایش انگیزه و علاقه کارکنان به کار بهتر بوده که نهایتا رشد و توسعه سازمان را به دنبال خواهد داشت. به این گونه سازمانها، اصطلاحا سازمانهای یادگیرنده16 گویند.
2-17-4 بهره وری در سطح ملی

افزایش بهره وری تنها راه توسعه اقتصادی کشورها میباشد که موجب ارتقا سطح رفاه زندگی یک ملت می گردد. تحولات معجزه آسای رشد و توسعه اقتصادی در کوتاه مدت در برخی از کشورها من جمله ژاپن، آلمان، چین و تعدادی از کشورهای شرق آسیا نتیجه افزایش بهره وری و استفاده بهینه، کارا و اثر بخش آنها از منابع فیزیکی و انسانی کشورهایشان بوده است17.
2-18 عوامل موثر بر بهرهوری در سازمان خدماتی

بررسی های به عمل آمده بیانگر آنست که سه نوع عامل موجبات افزایش بهره وری را فراهم میآورد18.
2-18-1 عواملی که منشا انسانی دارند

1. نحوه نگرش سازمان به ارباب رجوع
2. امنیت شخصی کارکنان
3. ارتقا آموزش تخصصی
4. آگاهی از اهداف سازمان
5. آگاهی از مفاهیم بهرهوری
6. رجحان منافع سازمان بر منافع شخصی
7. مشارکت کارکنان در مدیریت و بهره وری
8. افزایش انگیزه و روحیه کارکنان
9. تعیین مدیر از درون سازمان
10. احساس تعلق سازمانی
2-18-2 عواملی که منشا سیستمی دارند

1. برنامه ریزی لازم برای ارزیابی عملکرد سازمان و کارایی نیروی انسانی
2. عدم تکاثر دخالت های اضافی سازمانها و نهادها در عملیات سازمان
3. تقسیم مناسب کارکنان در مرکز و شعب سازمان
4. جایگزین سیستم نوین سازمانی بجای سیستم سنتی

2-18-3 عواملی که منشا محیطی دارند

1. وجود رقبای سالم
2. نوآوری و بهبود در کار
3. آگاهی و آموزش ارباب رجوعان
4. داشتن نظام اداری مناسب جهت رسیدگی به شکایات19.
2-19 عوامل موثر بر افزایش بهره وری
1. آموزش شغلی مستمر مدیران و کارکنان
2. ارتقا انگیزش میان کارکنان برای کار بهتر و بیشتر
3. ایجاد زمینه های مناسب به منظور ابتکار و خلاقیت مدیران و کارکنان
4. برقراری نظام مناسب پرداخت مبتنی بر عملکرد و برقراری نظام تنبه و تشویق
5. وجدان کاری و انضباط کاری که عامل خودکنترلی دارد
6. تحول در سیستم و روشها که نقش حساس و کلیدی دارد
7. تقویت حاکمیت و تسلط سیاست های سازمان بر امور 20.
2-20 موانع ارتقا بهره وری در خدمت سازمان های دولتی

1. موانع ساختاری و تشکیلاتی
2. فرآیند بودجه ریزی
3. ضعف برنامه ریزی و سیاست گذاری
4. نبودن اختیارات به حد کافی
5. تمرکز و نبودن اختیارات اداری
6. نداشتن نظام منسجم شایسته سالاری و ارزیابی عملکرد
7. ضعف ارتباطات سازمانی
8. فقدان نظارت کافی
9. قوانین و مقررات دست و پاگیر
10. پیچیدگی روش های انجام کار
11. نبودن تکنولوژی مناسب و مکانیزه نبودن کارها
12. عدم تمرکز و بومی نشدن خدمات دولتی
13. نظام پرداخت های نامناسب و نبودن انگیزه فعالیت در کارکنان
14. نبودن فضای مناسب برای ابراز عقاید نوین، ابتکارات و خلاقیت ها
15. شکل گیری فرهنگ کم کاری، افسردگی و دلسردی در کار21.
2- 21 بهره وری و کیفیت
بازسازی اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم در ارتقا سطح کیفیت کالا و خدمات و گسترش فرهنگ مصرف تاثیر بسزایی داشت و باعث شد که سرعت تکامل و گسترش فعالیتهای کیفی، در عرصه بازرسی و کنترل، در دوران پس از جنگ افزایش یابد و بعد از آن بتدریج نقطه عطف سیر تکامل کیفیت در جهان به شمار میآید که تقریبا از دهه 1950 در شماری از سازمان های کشورهای غربی مورد استفاده قرار گرفت.
پس از پایان جنگ جهانی دوم، کشور آمریکا برای بازسازی صنایع ژاپن تعدادی از عالیترین متخصصان خود را به ژاپن اعزام کرد. دکتر دمینگ یک کارشناس کنترل کیفیت بود که با آقای شیوارت، بنیانگذار کنترل کیفیت آماری در Western Electric که کعبه آمال کنترل کیفیت آمریکایی بود، قبل از جنگ و در خلال آن همکاری داشت. عقاید دمینگ پس از جنگ چندان مورد توجه قرار نگرفت. در این دوران، بهرهوری وتوسعهی حجم بازدهی بیشتر از کیفیت مورد توجه قرار میگرفت. پس نومیدی از این موضوع دمینگ به شغل آمارگیری در موسسه آمارگیری در موسسه آمار امریکا روی آورد و در سالهای 1946 و 1948 جزو متخصصان منتخب جهت بازسازی صنایع ژاپن، به این کشور اعزام گردید. وی در مدت اقامت خویش در این کشور، با مهندسین ژاپنی از جمله ((ایشیکاوا)) ملاقات هایی داشت. در این ملاقات ها از وی دعوت شد تا در سمینارهای آموزشی کنترل کیفیت شرکت نماید و این پیشنهاد از جانب ((ایشیکاوا)) مورد توجه مدیران کمپانیهای عمده ژاپن قرار گرفت. دمینگ اصول مقدماتی SQC-کنترل کیفیت آماری- را در خلال این دوره به کارآموزان آموخت و این موضوع را ثابت کرد که این روشها را میتوان در افزایش بهرهوری و کیفیت مورد استفاده قرار داد. ((دمینگ)) در این سمینارها برای آنکه امیدهای آنان را تقویت کند، یادآور شد که اگر سخنان وی را جدی بگیرند، میتوانند طی 5 سال با غرب رقابت کنند. این دوره 5 ساله که در 1955 به اتمام رسید هدف غیر ممکنی به نظر میآمد. یک مدیر ژاپنی مینویسد: ((در اینجا، همه چیز با اهمیت جلوه مینمایند. آمریکایی بیگانه به ما میگوید اگر هر آنچه را که وی گفته است انجام دهیم ظرف 5 سال، قدرت عمدهای خواهیم داشت. در حقیقت ما سخنان وی را پذیرفتیم، ولی چون برای آنچه به ما گفته بود اعتبار قایل شدیم، موفق گردیدیم)). چند ماه پس از نخستین سمینار دمینگ، یک کمپانی کابل های مخابراتی که رییس آن در سمینار شرکت داشت، افزایش 30 درصد بازدهی را در حوزه مدیریت خودش گزارش کرد و در ظرف چند ماه سایر کمپانی ها، پیشرفت های قابل مقایسهای را به اطلاع رسانیدند. اعتبار و شهرت دمینگ بعنوان یک دانشمند برای همیشه حفظ شد.
در فاصله سالهای 1950 تا 1952، سه بار دیگر از ژاپن دیدار و در سمینارهایی شرکت کرد. مدیریت کنترل کیفیت در ژاپن، هنوز از نتایج این سمینارها به عنوان روشها و نظریات خود استفاده می کند. شاید به خاطر قدرشناسی از زحمات وی بوده است که عالی ترین جایزه کیفیت در ژاپن، دمینگ نامیده شده است22.

2- 22 اصول مدیریت بهرهوری فراگیر
مدیریت بهره وری فراگیر برای تولید محصولات و خدمات در سطح جهانی با کیفیت عالی، حداقل هزینه و سرعت انعطاف در زمان به 12 اصل به شرح زیر متکی است :
1. کیفیت/کامل بودن
2. مشتری گرایی
a. بازارهای جهانی
b. پیشتاز بودن از نظر رقابتی
c. چشم انداز بین المللی و در نظر گرفتن
3. در جهت ارتقا و منابع کارکنان عمل کردن
4. منحنی یادگیری
5. استاندارد کردن/ ساده سازی روشها و رویهها
6. رقابت با موسسات پیشتاز
7. کوچک سازی
8. تحقیق و توسعه
9. برنامه ریزی ترکیبات مختلفی از خدمات
10. حفظ اسرار
11. منابع متقابل
12. سازگاری

اهمیت نسبی هر کدام از این اصول به عوامل متعددی از جمله نوع فعالیت سازمان، فرهنگ سازمان، فلسفه سازمان و فلسفه هدایت کننده سازمان بستگی دارد. سازمان ها درصدد تکامل خود در کیفیت طراحی، کیفیت سازگاری و کیفیت در عمل می باشند. از ارایه خدمات و فرآیند عملیات بیکیفیت باید جلوگیری شود به جای اینکه برای رفع آنها دوباره کاری کرد. خدمات باید متناسب با خصوصیاتی که در دوره طراحی در نظر گرفته شده اند ارایه شوند. برای رسیدن به بالاترین سطح کیفیت میبایست خدمات با احترام و به موقع در اختیار مشتری قرار گیرد. کیفیت در مرحله طراحی، مسوولیت طراحان سازمان و حفظ کیفیت براساس مشخصات طراحی شده، وظیفه پرسنل عملیاتی است. هر کارمند مسوول کنترل کیفیت فرآیند عملیات می باشد. نظام پاداش براساس کیفیت گذاشته میشود و به کسانی پاداش داده میشود که خدمت را با کیفیت بالا و کمترین زمان ارایه دهند. عالی بودن و در سطح جهانی عمل کردن باید شعار سازمانها قرار گیرد23.

2-23 چهارده دستور العمل برای بهبود بهره وری
این بحث راجع به چهارده نکته اساسی است که در بهبود بهره وری مدیریت مطرح است. مدیرانی که می خواهند بهره وری شرکت خود را بالا ببرند می بایست به این نکات با دقت بیشتری توجه کنند و بیشتر از پیش این مهم را تعقیب نمایند. این نکات که تقریبا همه به صورت امری بیان شده اند ، خطاب به مدیران ارشد است ، زیرا آنان اهرم اصلی بهره وری هستند.
1- برای دراز مدت برنامه ریزی کن نه برای ماه یا سال آینده
2- به صرف کیفیت کالای خود از خود راضی باش.
3- برای فرایند تولید خود یک سیستم کنترل کیفیت آماری ایجاد کن و از عرضه کنندگان مواد اولیه خود نیز این کار را بخواه، حتی اگر هزینه بیشتری را در کوتاه مدت متحمل شوی.
4- فقط با چند عرضه کننده مناسب مواد ارتباط داشته باش.
5- همیشه این سوال را از خود بکن: آیا مشکلات من در سیتسم از یک بخش خاص تولیدی است یا ناشی از تمام فرایند تولید؟
برای داشتن بهره وری بالاتر احتیاج به شناخت مسائل آن است. شناخت هر مساله نیز سه گام اساسی دارد:
الف-برخورد با مساله
همیشه سعی کنید با مسائل تولیدی خود از نزدیک برخورد کنید زیرا فکر کردن راجع به آن بهتر و سهل تر خواهد بود.
ب-احساس مساله
مدیر بعد از برخورد باید حس کند که مساله تا چه حد جدی است. زیرا بعد از احساس مساله است که مدیر متوجه می شود که خطر جدی در کجای سیستم اتفاق افتاده است.
ج-درک مساله
پس از این دو مرحله مدیر اکنون می تواند مساله بوجود آمده در سر راه بهره وری را درک کند و بداند که به چه قسمت هایی از سیستم تولید ی اش ممکن است آسیب برساند. به عبارت دیگر این جا مدیر به مرحله تجربه و تحلیل و درک مساله و اثرگذاری آن بر نقاط دیگر سیستم رسیده است. با فکر بازتر و ضمیری آماده می تواند ره حلهای موجود را فهرست کند و بعد با ارزیابی عقلایی – منطقی ، گزینه بهتر را با توجه به شرایط انتخاب کند.
6- کارگران خود را برای انجام خواسته های خود آموزش دهید.
7- کیفیت کار سرپرستان تولید را بالا ببرید
8- ترس را از خود دور کنید
9- دوایر تولیدی خود را تشویق کنید به جای تمرکز بر هدفهای بخش خود ، با یکدیگر کار کنند.
10- غرق در هدفهای کمی مانند شعار عمومی ضایعات صفر نشوید
11- از کارگران انجام کار با کیفیت عالی را بخواهید نه حاضر شدن به موقع و خروج به موقع از محیط کار.
12- کارگران و کارکنان خود را برای درک روش های آماری آموزش دهید
13- کارگران خود را برای فراگیری مهارت جدید مورد نیاز آموزش دهید
14- مدیریت عالی شرکت را مسئول اجرای این سیزده اصل کنید24.

2- 24 بهره وری در ایران
1. بهرهوری نیروی انسانی: گزارشها نشان میدهد شاخص بهرهوری نیروی انسانی در ایران در مقایسه با کشورهای منطقه و نیز شرق آسیا بسیار پایین است.
2. بهرهوری ساعت کار: طبق آمار رسمی منتشر شده توسط مجامع علمی، ساعات کار مفید در ژاپن 49 تا 60 ساعت در هفته است. این رقم در کره جنوبی به 54 تا 72 ساعت و در آمریکا 36 تا 40 ساعت در هفته است در صورتیکه در صنایع ما ساعات کار مفید هفتگی به 6 تا 9 ساعت میرسد.
3. بهرهوری انرژی: در زمینه مصرف انرژی، طبق آمار ارایه شده نرخ مصرف سرانه انرژی در ایران بالاترین نرخ مصرف سرانه در دنیاست. چنانچه مصرف انرژی در ایران را معادل 100 فرض کنیم، مصرف سرانه انرژی در چین 33، در هند 19 و اندونزی 14 میباشد.
4. تحقیق و توسعه: طبق آمار در دهه 1370، هزینه تحقیقات در آمریکا و سوییس 185 دلار برای هر نفر بوده، در حالیکه در ایران 5/1 دلار برای هر نفر بوده است.
5. کتاب : طبق آمار سال 1368 در ایران 6289 عنوان کتاب منتشر شده است و این در حالی است که در همین سال در تایلند 8/1 برابر ایران، در سوییس 1/2برابر ایران، در کره جنوبی 2/6 برابر ایران کتاب منتشر شده است.
براساس یک بررسی، بهر هوری در ایران در سال 2007، به ازای هر شاغل 1/7 هزار دلار بوده است. در حالی که شاخص بهر هوری در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی در همان سال به ازای هر شاغل به 56 هزار دلار میرسید. این بررسی نشان میدهد ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته از منابع بیشتری برای تولید استفاده میکند به همین دلیل از بهره وری پایینی برخوردار است25.

2-25 مفهوم کارایی
″ کارایی″ عبارت است از نسبت ستاده به داده و یا به بیان دیگر نسبت تولید کالا یا خدمات نهایی به منابع به کار رفته در آن و با این مفهوم نشان داده می شود .
کارایی، یک مفهوم کمی است و اصولاً به میزان رضایت مشتری یا میزان دستیابی به اهداف مورد نظر اشاره دارد.

2-26 تعریف کارایی

کارآیی مربوط به اجرای درست کارها در سازمان است؛ یعنی تصمیماتی که با هدف کاهش هزینه ها، افزایش مقدار تولید و بهبود کیفیت محصول اتخاذ می شوند26.
کارآیی عبارت است ازنسبت بازده واقعی بدست آمده به بازدهی استاندارد و تعیین شده (مورد انتظار) یا نسبت مقدار کاری که انجام می شود به مقدار کاری که باید انجام شود.
از جمله مقیاس هایی که برای تعریف و ارزیابی بهره وری ارائه شده اند، مقیاس های کارآیی هستند. مقیاس های کارآیی، نهاده ها یا منابع یک سازمان را با کالاها و خدمات نهایی که تولید می شوند، مقایسه می کنند. کارآیی به نسبت کمیت خدمات و تولیدات ارائه شده به هزینه مالی یا نیروی کار که برای ارائه آنها لازم است اشاره دارد. با این حال این مقیاس و شیوه اند ازه گیری بهره وری، میزان رضایت مشتری یا میزان دسترسی به هدف مطلوب را اندازه نمی گیرد. برای مثال مقیاس های کارآیی نسبت تعداد افراد درمان شده را به نفر ساعت کار پزشکان نشان می دهد؛ حال آنکه مقیاس های اثربخشی طوری طراحی شده اند که نشان دهند؛ از کل بیماران تحت درمان چه تعداد در معالجه موفق بوده اند27.
نخستین سابقه و مدارک مربوط به کارسنجی به سال 1760 م، بر می گردد؛ زمانی که یک فرانسوی به نام ژان برونه بررسی هایی در مورد عملیات انجام شده در ساخت سنجاق برای اصلاح فعل و انفعالات آن انجام می داد. حتی صد سال قبل از مدیریت علمی نیز صاحبان صنایع فرانسه و انگلیس برای تعیین استانداردهای عملکرد (کارآیی) و اصلاح فعل و انفعالات، از نوعی اندازه گیری کار استفاده می کردند. با شروع دوره نهضت مدیریت علمی در اوایل سال های 1900 م، فردریک وینسل، تیلور، فرانک و لیلیان گیلبریث، به منظور افزایش کارآیی کارگران درباره تقسیم کار، بهبود شرایط کار و تعیین زمان استاندارد کار(سنجش کارآیی)، مطالعاتی را انجام دادند28.

2-27 رابطه کارآیی با بهره وری و اثربخشی
در غالب موارد واژه های بهره وری، کارآیی و اثربخشی بطور نابجا بکار گرفته شده یا با هم اشتباه می شوند.
بهبود کارآیی، ارتقای بهره وری را تضمین نمی کند؛ افراد غالبا فکر می کنند، اگر کارآیی بهبود یابد، بهره وری بیشتر خواهد شد. کارآیی شرط لازم بهره وری است؛ اما شرط کافی نیست. در واقع برای بهره ور بودن، هم اثربخشی و هم کارآیی لازم است. کارآیی نسبت محصول واقعی (یا خدمات ارائه شده) به محصول مورد انتظار است، در حالیکه اثربخشی، درجه تحقق هدف ها در سازمان است و بهره وری مجموع کارآیی و اثر بخشی را مورد نظر دارد. یعنی مفهوم بهره وری در برگیرنده دو مفهوم اثربخشی و کارآیی است:
بهره وری = اثر بخشی + کارایی
همچنانکه در ابتدا نیز عنوان شد، برای سنجش موفقیت و ارزیابی عملکرد سازمان ها، مقیاس ها و معیارهایی وجود دارند که برخی از آن ها عبارتند از: کارآیی، اثربخشی، بهره وری، سود، کیفیت، رشد، انعطاف پذیری، کیفیت زندگی کاری و ….29
اثربخشی به معنای انجام کارهای درست، که سازمان را به اهداف خود نائل می کند و کارآیی به معنای انجام درست کارها و مترادف با استفاده بهینه از منابع (کاهش هزینه ها)، افزایش مقدار تولید است30.

بهره وری می تواند در سه سطح فردی، گروهی و سازمانی اندازه گیری شود. مهمترین شاخص بهبود بهره وری، افزایش مستمر نسبت ستانده به داده ها، همراه با افزایش کیفیت تعریف می شود. در سطح بنگاه یا کارگاه بهره وری به صورت اندازه گیری توناژ محصول یا تعداد تولید یا ساعت کار تعریف می شود و در سطح ملی رابطه درآمد ملی و هزینه جامعه، شاخص بهره وری تعریف می شود31.

2-28 عوامل موثر در کارآیی32
معمولا عوامل موثر در بهره وری در کارآیی هم تاثیر دارند و موجب افزایش یا کاهش آن می شوند.
عوامل موثر در بهره وری به دو دسته کلی عوامل درون سازمانی(در اختیار و قدرت سازمان) و عوامل برون سازمانی یا محیطی که در کوتاه مدت خارج از کنترل سازمان هستند، تقسیم می شوند:
عوامل درون سازمانی خود شامل:
1. عوامل سخت افزاری: ماشین آلات و تجهیزات و ابزار، تکنولوژی، مواد اولیه ،منابع مالی و زمین؛
2. عوامل نرم افزاری: اطلاعات، دستورالعمل ها، نقشه ها و فرمول ها؛
3. عوامل انسان افزاری یا مغز افزاری:
ا . نیروی انسانی: توانایی، تخصص، تجربه، تحصیلات، انگیزه، محیط کار و برخوردهای مدیریت؛
ب . مدیریت: فلسفه و سبک مدیریت، دسترسی به تکنولوژی های اطلاعاتی و ….
عوامل برون سازمانی عواملی هستند که در بهره وری بسیار موثر هستند ولی بنگاه ها قادر به کنترل آنها نیستند؛ مانند: سیاست های دولت، قوانین و مقررات ملی و بین المللی، محیط کار، دسترسی به منابع مالی، برق، آب، حمل و نقل، ارتباطات و مواد اولیه و ….

2-29 عوامل کلان موثر بر اثر بخشی
تحقیقات متعددی بر روی عوامل موثر بر اثربخشی صورت گرفته است که در نهایت منجر به طبقه بندی عوامل به دو دسته عوامل درون سازمانی و برون سازمانی به شرح ذیل شده است.
الف) عوامل درون سازمانی
1- مدیریت 4 – امکانات و تجهیزات تحقیق
2- نیروی محقق 5- تکنولوژی اطلاعات
3- فرهنگ سازمانی 6- سرمایه گذاری

ب ) عوامل برون سازمانی
1- عوامل جهانی ، روابط منطقه ای و بین المللی
2- سیاست های دولت در سطح ملی و در سطح صنعت
3- موقعیت رقابتی صنعت
4- عوامل غیر قابل کنترل
به طور کلی موضع سازمان در مقابل عوامل درون سازمانی، کنشی و در مقابل عوامل برون سازمانی واکنشی است. اصولا تغییر عوامل برون سازمانی توسط مدیریت سازمان دشوار و جهت بهره گیری از آنها لازم است استراتژی های مناسبی اتخاذ گردد. با توجه به این که عوامل برون سازمانی به طور غیر مستقیم با تحت کنترل قرار دادن عوامل درون سازمانی کنترل می شوندومدیریت کنترل بیشتری بر آن عوامل دارد. لذا در این تحقیق منحصرا به شناسایی عوامل درون سازمانی موثر بر اثربخشی فعالیت های تحقیق و توسعه پرداخته می شود33.

2-30 عوامل درون سازمانی موثر بر اثر بخشی34
الف) مدیریت
تحقیقات نشان داده است افراد باشخصیت های گوناگون می توانند به صورت مدیران اثر بخش واحدهای تحقیق و توسعه در آیند. مدیران اثربخش در حقیقت همان ویژگی هایی را دارند که کارکنان اثر بخش دارندیعنی از دیدگاه باز و انعطاف پذیر برخوردار بوده، هدف گرا، مشارکت پذیر، خلاق و نوآور، برنامه ریز، تحلیل گر، متعهد به سازمان و ارزش های اخلاقی، طرفدار تخصص و شایسته سالاری، دارای استقلال ذهنی ، دارای اعتماد به نفس بالا توام با واقع بینی می باشد.

ب) نیروی محقق
مهم ترین منبعی که یک سازمان پژوهشی در اختیار دارد، خزانه علمی آن است. هیچ سازمانی بدون داشتن استعدادها، ذهنیت ها و تصورات کنجکاوانه افراد آن نمی تواند دانش نوین مهمی را تولید کند وتنها جوامعی در بلند مدت قرین موفقیت خواهند بود که بتوانند منابع انسانی خود را به طور صحیح پرورش دهند. اصولا شناخت و تجزیه و تحلیل خصوصیات کارکنان و محققان توسط مدیر واحد تحقیق و توسعه سازمان از آن جهت اهمیت دارد که می توانددرفراهم آوردن محیطی آرام توام با رضایت و امنیت شغلی با کارایی بالا، کمک کند و از مناسب ترین سبک رهبری در روبرویی با آنها استفاده نماید. خلاصه کلام ، تنها سرمایه گذاری که هرگز مستهلک نمی شود بلکه بر بازده آن افزوده می شود سرمایه گذاری در بخش نیروی انسانی می باشد و کشور ماکمتر به این موضوع توجه نموده است.

ج) فرهنگ سازمانی
در کشورهای توسعه نیافته به دلیل مشخص نبودن اهمیت و ضرورت تحقیق از نظر توسعه اقتصادی، محققان از تامین مادی، منزلت اجتماعی و ارزش لازم برخوردار نیستند.. از نقطه نظر استراتژیک فرهنگ والای سازمانی می تواند شکاف موجود بین مسیرهای رسمی و نحوه انجام امور را تقلیل و بر توانایی سازمان در اجرای طرح ها ومقاصد خویش (بویژه هنگامی که طرح پیشنهادی در زمینه تغییر جهت گیری استراتژیک باشد) بیفزاید.جهت نیل به هدف والای ارتقاء فعالیت های تحقیق و توسعه، بهبود مدیریت آن واحدها و نیز عمومیت بخشیدن به روحیه تحقیق و توسعه میان آحاد مختلف جامعه لازم است فرهنگ تحقیق و توسعه و الزام و ضرورت تحقیق در همه زمینه های اقتصادی، اجتماعی و … برای همگان روشن شده ودستیابی به علم برای به کارگیری صحیح از تکنولوژی و زنده نگه داشتن آن، باید به عنوان فرهنگ، در مراکز آموزشی و صنعتی، استقرار یابد.

د) امکانات و تجهیزات تحقیق
منظور از امکانات وتجهیزات کلیه عواملی است که یا برای انجام فعالیت های تحقیق و توسعه لازم است و یا وجود آنها موجب تسهیل ایجاد فعالیت واحد تحقیق و توسعه می گردد. ابزار تحقیق، فضای مناسب، کتاب و نشریات تخصصی و بخصوص ارتباطات علمی از جمله مهمترین عوامل موثر بر اثربخشی فعالیتهای تحقیق و توسعه در این بعد است. همچنین مطمئنا هیچ سازمانی فاقد همه شرایط و نیز واجد همه آنها نیست بلکه در موقعیتهای مختلف درجاتی از شرایط فوق الذکر را دارا می باشد.کشور ما هم اکنون با کمبود شدید فضای تحقیقات، تجهیزات، کتب و نشریات علمی و تخصصی روبرو است. همچنین نیز بیشتر آن تجهیزات که داریم نیز نیازمند ترمیم و سرمایه گذاری جدی در این بخش است. نداشتن سازمان قوی مسئول تحقیقات، عدم ارتباط میان دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی، دستگاه های اجرایی و مصرف کننده نتایج تحقیق، همه و همه باعث شده که انگیزه تحقیق و اقدامات ریشه ای در این زمینه منتفی گردد .

ه) تکنولوژی اطلاعات
امروزه در اغلب سازمان های موفق بین المللی، این آگاهی ایجاد شده که محصول واقعی در امر تحقیق و توسعه، اطلاعات و دانش فنی و فرآیند اصلی در مدیریت تحقیقات فرآیند ارتباطات درون و برون سازمانی است. در چنین فرآیندی نقش یک مدیر موفق می تواند رهبری و ایجاد هماهنگی برای تسریع جریان مفید اطلاعات وهمچنین ایجاد ارتباطات موثر بین بخش تحقیقات و سایر بخش های سازمان باشد. واحد تحقیق و توسعه باید علاوه بر کنترل اطلاعات به صورت افقی و عمودی با تکیه بر تخصص و تجربه خودبه پردازش داده ها، فرضیه ها وتبدیل آنها به اطلاعات و دانش فنی مفید بپردازد.

و) سرمایه گذاری
یکی دیگر از عوامل درون سازمانی موثر بر اثر بخشی فعالیت های تحقیق وتوسعه سرمایه گذاری می باشد. سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه اعم از نیروی انسانی، تجهیزات فنی و آزمایشگاهی و … مهمترین عامل شناخته شده در توسعه صنعتی و رشد اقتصادی کشورها محسوب می گردد.همچنین کشورهای مختلف با توجه به شرایط خاص خود راه های متفاوتی را در تحقیقات صنعتی خود تجربه کرده اند مثلا ارتباط تنگاتنگ سازمان های تحقیقات صنعتی ، صنایع و دانشگاه های بزرگ درایالات متحده آمریکا باعث رشد صنعتی و افزایش قدرت برتری این کشور در بازار شده درحالی که تجربه ژاپن حاکی از حمایت وسیع دولت از صنایع در امر تحقیق و توسعه صنعتی می باشد.

2- 31 پیشینه تحقیق
پژوهش چیزی نیست که شخص می سازد ؛ بلکه چیزی است که شخص کشف می کند. یکی از بخش های مهم تحقیق ، بخش مربوط به پیشینه و ادبیات تحقیقات است ؛ یعنی یکی از کارهای ضروری در هر پژوهشی مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقیق است ؛ زیرا سرچشمه علوم را می توان در پیشینه ی آن ها کاوش کرد. مطالعه منابع ، به محقق کمک می کند تا بینش عمیقی نسبت به جنبه های مختلف موضوع پیدا کند. مطالعه منابع ، باید از منابعی باشد که به طور مستقیم ، در رابطه با موضوع تحقیق می باشند و هم از منابعی باشد که به طور غیر مستقیم با آن موضوع ، ارتباط دارند35.
2-32 اهمیت پیشینه در تحقیقات

یک پژوهش گر ، قبل از انجام تحقیق و بعد از ا نتخاب موضوع و تدوین عنوان وقبل از نگارش طرح تحقیق نیاز دارد که با مراجعه به مدارک و اسناد ، پیرامون موضوع و مسئله ای که برای تحقیق انتخاب کرده است. آگاهی خود را گسترش دهد ؛ تا بتواند در پرتوی اطلا عات بدست آمده ، مسئله تحقیق و متغیر های خود را تعریف و معین کند وکرانه های آن ها را مشخص سازد. این امر به او کمک می کند تا تحقیقات خود را در راستای مجموعه پژوهش های هم خانواده قرار دهد و آن را با دستاوردهای تحقیقاتی دیگران هماهنگ کند36.
هدف از گنجاندن بخش پیشینه تحقیق ، عبارت است از :
1. برقراری ارتباط منطقی میان اطلاعات پژوهش های قبلی با مسئله تحقیق
2. دست یابی به چارچوب نظری و یا تجربی برای مسئله تحقیق
3. آشنایی با روش های تحقیق مورد استفاده در پژوهش های قبل
از این رو ، هر گونه نظریه ، قانون و بررسی قبلی در باره موضوع پژوهش را می توان جزء پیشینه آن منظور داشت. فراموش نکنیم که هر تحقیق ، بر مبنای بدیهیاتی انجام می گیرد که در مطالعات قبلی روشن شده است و تمام مطالعاتی که فرض ها و بدیهیات و خاستگاه تحقیق را به وجود آورده ند تحقیق ، محسوب می شود .تفکر انسان ، پدیده تکاملی است و اندیشه های هر نسل ، بر مبنای اندیشه های نسل های قبلی ، شکل می گیرد. ازاین رو ، فکر های پژوهشی محققان ، حتی در مواردی که خود توجه ندارند، از تفکرات علمی مطالعات قبلی به وجود می آید37.
در رابطه با موضوع مستقیم تحقیق ، پژوهشی صورت نگرفته است. اما در موضوعات مرتبط به پژوهش های زیر اشاره نماییم:

2- 31-1 بررسی و مرور ادبیات روش های بهبود بهره وری در سازمان

بیان می کند که استقرار چرخه مدیریت بهبود بهره وری نیازمند عزم جدی بوده و در این راستا بایستی سازوکارهای عملیاتی طراحی گردد و آنها را به کار گرفت. قبل از طراحی سازوکارها آسیب شناسی وضعیت بهره وری سازمان ها موجب می شود که سازوکارهای عملیاتی متناسب با شرایط سازمان ها طراحی گردد و برای بهبود بهره وری در سازمان ها می توان از راه کارهای عملی تجربه شده زیر استفاده نمود :
1- نهادینه کردن بهره وری در اندیشه
2- نهادینه کردن صرفه جویی
3- طراحی ساختارهای بهره ور
4- توسعه منابع انسانی
5- طراحی نظام تحقیقات بهره وری
6- استقرار مدیریت عملکرد38.

2-31-2 بررسی عوامل افزایش انگیزش در بین کارکنان گمرک خرمشهر

طی این تحقیق با استفاده از توزیع و جمع آوری پرسشنامه بین کارکنان گمرک و با استفاده از روش های آماری SPSS مشخص گردید که عوامل زیر به ترتیب در افزایش انگیزش کارکنان موثراند :
1- حقوق و مزد کافی و مناسب
2- تامین شغلی و ترفیع
3- جالب بودن نوع کار
4- مجهز بودن محیط کاری و مطلوبیت آن
5- تنوع محیط کاری
6- ایجاد جو مشارکت و همکاری39.

2-31-3 بررسی تاثیر کیفیت زندگی کاری کارکنان گمرک خرمشهربر ارتقای بهره وری

بیان می دارد که با توجه به اهمیت گمرک به عنوان مرزبان اقتصادی کشور ، بهبود کیفیت زندگی کارکنان گمرک یعنی مشارکت و سهیم کردن بیشتر کارکنان در فرایند تصمیم گیری ، نوعی فرهنگ سازمانی است که بر ارتقاء بهروری و کارایی سازمان موثر است. وی همچنین بیان میدارد که درراستای افزایش کیفیت زندگی کاری کارکنان گمرک باید موارد زیر تقویت گردند :
1- شرایط کاری سالم و ایمن
2- امکان گسترش واستفاده از ظرفیت های انسانی
3- امنیت کاری و رشد دائم استعدادها
4- مشارت کارکنان در تصمیم گیری
5- عدالت در پرداخت ها40.

فصل سوم

روش های انجام تحقیق

1-1 مقدمه
تحقیق برای پاسخگویی به مسائل تحقیق ملزم به انتخاب یک متدلوژی و استراتژی کلی است تا به کمک آن بتواند، داده ها و اطلاعات را جمع آوری وتجزیه و تحلیل کند و به مسائل پاسخ دهد. انتخاب روش تحقیق بستگی به هدف ها، ماهیت و موضوع تحقیق دارد. هدف از انتخاب روش تحقیق این است که محقق مشخص نماید چه شیوه و روشی را اتخاذ نماید تا او را هرچه دقیق تر،سریع تر، ارزان تر و آسان تر در دست یابی به پاسخ هایی برای پرسش های تحقیق مورد نظر کمک کند و محقق ضمن تحقیق دچار سردرگمی نشود. پژوهشگر به منظور تبیین روش تحقیق ، در بخشی از پژوهش به توضیح روش آن می پردازد، در این فصل نیز روش تحقیق و روش جمع اوری اطلاعات شرح داده خواهد شد.
در این فصل در مورد روش تحقیق، منابع جمع آوری اطلاعات و چگونگی و نحوه گردآوری اطلاعات صحبت می کنیم. سپس فرایند تحقیق را مورد بررسی قرار داده و با جامعه آماری تحقیق آشنا می شویم. نحوه نمونه گیری و تعیین اندازه آن از بخشهای دیگر این فصل می باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه می باشد که در پایان به چگونگی طراحی آن پرداخته خواهد شد.
3-2 روش تحقیق
از نظر پژوهشگری که در علوم کاربردی تحقیق می کند، تحقیق عبارت است از فرایندی که پژوهشگر می کوشد بدان وسیله پیچیدگی های روابط متقابل بین افراد را بهتر درک کند. پژوهشگر با استفاده از روش های منظم درباره کنش ها و واکنش ها، اطلاعاتی را جمع آوری می کند، درباره معنی یا مفهوم آن ها می اندیشد، به نتیجه هایی می رسد، آنها را ارزیابی می کند سرانجام این نتایج را ارئه می دهد41.
به طور خلاصه می توان گفت که تحقیق توصیفی آنچه را که هست توصیف می کند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متداول، فرآیندهای جاری، آثار مشهود یا روندهای در حال گسترش توجه دارد42.
تحقیق کاربردی: این تحقیقات با استفاده از زمینه فراهم شده از طریق تحقیقات بنیادی برای رفع نیازمندی های بشر و بهبود و بهینه سازی ابزارها، روشها درجهت توسعه رفاه وآسایش و ارتقا سطح زندگی انسان مورد استفاده قرار می گیرد.
مشخصات تحقیقات کاربردی :
2. از نظر زمانی زودتر از تحقیقات بنیادی انجام می گیرند.
3. درآمد زا هستند و به همین دلیل طرفداران بیشتری دارند.
4. عمدتا سازمان های دولتی و خصوصی و کارخانه ها ولی گاه دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی نیز این تحقیقات را انجام می دهند.
در این پژوهش نیز ما به توصیف و مطالعه آنچه که هست می پردازیم، بنابراین روش تحقیق مناسب که در این پژوهش بکار رفته است، روش تحقیق توصیفی می باشد.
در تحقیقات توصیفی می توان جامعه مورد مطالعه را از طریق پیمایشی تحت بررسی و آزمون قرار داد. پیمایش عبارت از جمع آوری اطلاعات است که با طرح و نقشه به عنوان راهنمای عملی توصیف یا به منظور تجزیه و تحلیل روابط برخی متغیرها، صورت می گیرد. پیمایش توصیفی، به توصیف پدیدهای خاص در محیطی معین می پردازد، برای آزمون نظریه ها و پاسخگوئی به پرسشهای پژوهشی به کار می رود و شامل توصیف و نتیجه گیری می باشد43.
مراحل مختلف اغلب پیمایش ها به ترتیب زیر است44:
1- مطالعه کتب و نشریات مربوطه و مصاحبه با افراد صاحب نظر و با تجربه؛
2- تدوین فرضیه و طراحی روش تحقیق؛
3- طراحی فنون و روشهای مورد نیاز تحقیق، اجرای طرح مقدماتی و رفع نواقص ابزار تحقیق؛
4- انتخاب افراد و نمونه هایی که باید مورد بررسی قرار گیرند؛
5- کار میدانی و جمع آوری و دریافت اطلاعات و داده ها؛
6- کد گذاری و پردازش داده ها؛
7- تجزیه و تحلیل آماری؛
8- گردآوری نتایج و آزمون فرضیه ها؛
9- تحلیل نتایج بدست آمده و نگارش تحقیق؛
روش تحقیق در پژوهش ما، روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است.
3-3 فرایند انجام پژوهش
تحقیق حاضر بررسی بهره وری در گمرک خرمشهر و عوامل موثر بر آن را مورد بررسی قرار می دهد. این پژوهش با بررسی و مطالعه منابع مختلف در زمینه موضوع، به بیان مسئله می پردازد. سپس تعاریف و شاخص های مرتبط با فرایند بهره وری در گمرک خرمشهر معرفی گردیده و برخی از آنها برای این تحقیق در نظر گرفته شده است
جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکان و کارشناسان سازمان گمرک خرمشهر می باشد. به منظور گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای با 15 سوال طراحی گردید. جهت بررسی پایایی تحقیق تعداد 28 پرسشنامه در اختیار کارشناسان و متخصصان سازمان گمرک خرمشهر قرار می گیرد که با استفاده از نرم افزار SPSS و آلفای کرونباخ میزان پایایی تحقیق محاسبه می گردد.

3-4 جامعه آماری
کلیه افراد و اشیایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند، تشکیل جامعه آماری را می دهند. اگر تعداد افراد جامعه آماری محدود باشد، به آن جامعه آماری محدود می گویند45.
با توجه به هدف پژوهش که پرداختن به بررسی بهره وری در گمرک خرمشهر و عوامل موثر بر آن می باشد، جامعه آماری تحقیق شامل کارکنان و کارشناسان سازمان گمرک خرمشهر تشکیل می دهند. این افراد با توجه به مسئولیت و اختیاراتی که در زمینه نظارت بر اجرای دستورالعمل ها و برنامه های اجرایی فرایندها و تشریفات ترخیص دارند، به عنوان جامعه آماری این پژوهش در نظر گرفته شده اند.
تعداد این افراد 30 نفر می باشد.
3-5 روش نمونه گیری و حجم نمونه
گروه نمونه، مجموعه ای کوچکی از جامعه آماری است مشتمل بر برخی اعضا که از جامعه آماری انتخاب شده اند. در واقع گروه نمونه یک مجموعه فرعی از جامعه آماری است که با مطالعه آن محقق قادر است نتیجه را به کل جامعه آماری تعمیم دهد. نمونه گیری فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان اعضای جامعه آماری است، بطوریکه مطالعه گروه نمونه و فهمیدن خصوصیات یا ویژگیهای آزمودنیهای گروه نمونه قادر خواهیم بود این خصوصیات یا ویژگیها را به اعضای جامعه آماری تعمیم دهیم46.
در این تحقیق جهت نمونه گیری از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شده است. از آنجاییکه در تحقیق حاضر جامعه آماری مشخص و مقیاس داده ها از نوع کیفی هستند، از فرمول زیر برای تعیین حجم نمونه استفاده شده است.

n=( N Z^(2 ) α⁄2 P(1-P) )/(ε^2 (N-1) + Z^2 α⁄2 P( 1-P))
توضیح فرمول مربوط به نمونه گیری
n: حجم نمونه
P: نسبت موفقیت در جامعه آماری
N: جامعه آماری
ε: دقت برآورد
1-P: نسبت عدم موفقیت در جامعه آماری
با عنایت به اینکه بسیاری از تحقیقات در مدیریت از مقیاس کیفی برخوردارند، استنباط نسبت موفقیت در جامعه آماری (P) حائز اهمیت است. اگر پژوهشگر نتواند به برآورد بهتری برایP دست یابد، می تواند آن را مساوی 5/0 در نظر گرفته و n را محاسبه کند. در این تحقیق نیز از نسبت موفقیت در جامعه آماری 5/0=P در نظر گرفته شده است. (ε) دقت برآورد است و بین 1/0 تا 01/0 در نظر گرفته می شود. در صورتی که دقت براورد 1/0 در نظر گرفته شود، حجم نمونه حداکثر می گردد47.
در این تحقیق مقدار ε 1/0 در نظر گرفته شده است.
n=( (30)(1.96)^2 (.5)(1-.5) )/(〖(.1)〗^2 (30-1)+〖(1.96)〗^2 (.5)( 1-.5))=28

همانگونه که در فرمول دیده می شود، حجم نمونه 28 نفر است که به صورت تصادفی از بین جامعه آماری تحقیق انتخاب می گردند.

3-6 روش گردآوری اطلاعات
در این تحقیق از روش میدانی و همچنین کتابخانه ای برای گرد آوری داده ها استفاده می شود.

3-7 تحلیل پرسشنامه
پرسشنامه مجموعه سوالات از قبل تدوین شده است که پاسخ دهندگان پاسخ های خود را درون دامنه ای از گزینه های معین انتخاب می کنند. وقتی محقق واقعا می داند که چه اطلاعاتی نیاز دارد و نحوه سنجش متغیرهای مورد توجه اش را نیز می داند، پرسشنامه ابزار کارآمد و مفیدی برای جمع آوری داده ها است48.
هر قدر هم محتوای یک پرسشنامه خوب باشد، اما اگر گزینه های پاسخ کافی نباشند، آنگاه ارزش پاسخ های ارائه شده پایین خواهد بود. پاسخ دهندگان اغلب از گزینه های پاسخ بعنوان رهنمودی برای تفسیر یک پرسش و به عنوان نشانه ای برای تعیین کیفیت پاسخ هایشان استفاده می کنند. بیشتر پیمایش ها و نظرسنجی ها، حاوی پرسشهایی هستند که از شکل پاسخ چند گزینه ای استفاده می کنند. از طریق این پرسش ها، از پاسخ دهندگان خواسته می شود که از میان چندین گزینه، یک یا چند پاسخ را برگزینند. پرسش هایی که از گزینه های پاسخ چند انتخابی استفاده می کنند عبارتند از: پرسش های جمعیت شناسی و دیگر پرسشهایی که به دنبال کسب اطلاعات کیفی اند. متداول ترین شکل پاسخ مورد استفاده برای سنجش متغیرهای تحقیق، شکل پاسخ مقیاس های درجه بندی است و از میان این مقیاسها، مقیاس درجه بندی لیکرت محبوب ترین نوع است. در این مقیاس از پاسخ دهندگان خواسته می شود که از یک درجه بندی برای نشان دادن شدت اعتقاد خود له یا علیه یک مسئله استفاده کنند49.
در این تحقیق نیز از مقیاس لیکرت پنج گزینه ای برای پاسخ سوالات استفاده شده است. نمونه ای از پاسخ های مورد استفاده در زیر ارائه شده است:
جدول 3-1
Kmv
Mv
Bnz
Mkh
Kmkh
1
2
3
4
5

در این تحقیق از یک پرسشنامه 15 سوالی استفاده شده است. سوالات یک تا پنج، مربوط به فرضیه اول، سوالات شش تا ده مربوط به فرضیه دوم، سوالات ده تا پانزده مربوط به فرضیه سوم می باشد.

3-8 اعتبار یا روایی تحقیق
به طور کلی دو سوال مهم در بررسی یافته های یک طرح تحقیق مطرح می شود، اول اینکه نسبت به یافته های تحقیق یک طرح تا چه اندازه میتوان اطمینان داشت؟ در پاسخ به این سوال باید اعتبار درونی تحقیق را مورد نظر قرار دهیم. سوال دوم این است که تا چه اندازه می توان یافته های تحقیق را به جوامع دیگر و شرایط گوناگون تعمیم داد؟ این سال با اعتبار بیرونی تحقیق سروکار دارد. روایی و پایایی از ویژگیهایی هستند که برای مفید واقع شدن روشهای جمع آوری داده ها شرط اساسی به شمار می روند50.
در این تحقیق برای افزایش اعتبار پرسشنامه اقدامات زیر صورت گرفته است:
در این تحقیق سعی شده جهت دستیابی بر اعتبار لازم در طراحی و استفاده از پرسشنامه، پس از انجام مطالعه مقدماتی پیرامون موضوع، به بررسی کامل تحقیقات انجام شده در این زمینه و نتایج آنها پرداخته شود. در ضمن با مشورت با اساتید راهنما و مشاور و نیز کارشناسان سازمان، پرسشنامه ای طراحی گردید. پس از طراحی پرسشنامه آزمون اولیه از 28 نفر برای بررسی نظر کارکنان در مورد سوالها و پی بردن به نقاط ضعف پرسشنامه بین کارکنان پخش شد، سرانجام بعد از دخالت دادن نظرات اصلاحی کارکنان و متخصصین امور، پرسشنامه نهایی تدوین گردید و در اختیار کارکنان قرار گرفت.
3-9 پایایی تحقیق
یکی از شرایط مهم برای اینکه آزمون، وسیله ای مطمئن برای پیش بینی و سنجش متغییر مورد نظر باشد این است که قابل اعتماد و اطمینان و دارای ثبات باشد ؛ یعنی با انجام آن آزمون ، همیشه نتایج یکسانی به دست آید.پس پایایی آزمون مقیاسی است که بوسیله ان،درجه ی اعتماد به نتایج حاصل از آن آزمون تعیین می گردد51.
پایایی ، کیفیت ثبات و اعتباری است که ابزار یا روش جمع آوری داده ها در طول زمان نشان می دهد. برای بدست آوردن ضریب پایایی روش های مختلفی وجود درد که مهمترین آنها عبارتست از :
الف) تکرار آزمون
ب) معادل سازی
ج) دو نیم سازی
د) روش کودز – ریچاردسون
ه) روش مقیاس آلفای کرون باخ
برای سنجش پایایی پرسشنامه مذکور از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. پایایی به آن حدی اطلاق می شود که فرایند سنجش فاقد هر دو نوع خطای سیستماتیک و تصادفی و مقصود از روایی آن است که ابزار سنجش بتواند خصیصه و ویزگی مورد نظر به درستی مورد سنجش قرار دهد52.
پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش استاندارد بوده و پس از آماده سازی مقدماتی میان چند تن از کارشناسان جامعه آماری توزیع و نیز خدمت استاد مشاور ارائه و اصلاحات لازم در آن اعمال شده است تا برای توزیع نهایی آماده گردد. در این پژوهش برای سنجش اعتبار پرسشنامه از مقیاس آلفای کرونباخ استفاده شده است. با استفاده از نرم افزار SPSS ضریب آلفای کرونباخ بدست آمده برای این پرسشنامه 74/0 است که نشان دهنده این است که پرسشنامه از اعتبار خوبی برخوردار است.
3-9-1 ضریب آلفای کرونباخ 53

N of Cases = 28.0 N of Items = 15

Alpha =.742354
همانگونه که مشاهده می شود ضریب آلفای کرونباخ به دست آمده برای پرسشنامه مورد نظر 74/0 می باشد که بیانگر پایایی خوب پرسشنامه به کار رفته شده می باشد.

3-10 آزمون های استفاده شده در این تحقیق
پس از اینکه پژوهشگر روش تحقیق خود را مشخص کرد و با استفاده از ابزارهای مناسب، داده های مورد نیاز را برای آزمون فرضیه های خود جمع آوری کرد. اکنون نوبت ان است که با بهره گیری از تکنیک های آماری مناسبی که با روش تحقیق، نوع متغیرها و … سازگاری دارد، داده های جمع آوری شده را دسته بندی و تجزیه وتحلیل نماید و در نهایت فرضیه هایی را که تا این مرحله او را در تحقیق هدایت کرده اند، در بوته آزمایش قرار دهد تکلیف آنها را روشن کند و سرانجام بتواند پاسخی برای پرسشی که تحقیق تلاشی در جهت بدست آوردن آن بود، بیابد55.
جهت تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها و آزمون فرضیه های تحقیق از فنون آمار استنباطی شامل آزمون کلوموگروف- اسمیرنوف، آزمون تی یک جمله ای استفاده می گردد.

3-11 خلاصه فصل سوم
در این فصل به روش شناسی پژوهش پرداخته شد. روش تحقیق در این پژوهش، روش توصیفی از نوع پیمایشی است و نوع تحقیق حاضر کاربردی است. جامعه آماری تحقیق، شامل "کارشناسان و مدیران سازمان گمرک خرمشهر" می باشند که تعداد آنها 30 نفر است. تعداد نمونه آماری این تحقیق نیز 28 می باشد.
روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، روش کتابخانه ای برای جمع آوری اطلاعات مربوط به مبانی نظری و سوابق تحقیق، تدوین مدل تحلیل و تنظیم فرضیات تحقیق و پرسشنامه برای آزمون فرضیات تحقیق که بدین منظور پرسشنامه ای حاوی 15 سوال طراحی و در اختیار نمونه آماری قرار داده شد.
در این تحقیق از آمار توصیفی برای تحلیل توصیفی داده ها و برای آزمون فرضیه های تحقیق آزمون کلوموگروف- اسمیرنوف، آزمون تی یک جمله ای استفاده شده است.

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

1-4 مقدمه
داده ها شامل ارقام و مشخصاتی هستند که برای معنی دار کردن باید از روش های آماری یا غیر اماری به منظور دستیابی به هدف تحقیقات یا پژوهش استفاده کرد. تجزیه و تحلیل به عنوان مرحله ای علمی از پایه های اساسی هر تحقیق است که به وسیله آن کلیه فعالیت های تحقیق تا رسیدن به نتیجه کنترل هدایت می شوندبه عبارت دیگر تجزیه و تحلیل نتایج عبارت از روشی است که به وسیله آن کل فرایند و پژوهش از انتخاب مسئله تا رسیدن به یک نتیجه مورد کنترل قرار می گیرد56.
در تحقیق حاضر برای تجزیه و تحلیل داده ها، از فنون آمار توصیفی شامل جداول فراوانی و نمودار میله ای برای تجزیه و تحلیل داده های جمعیت شناسی نمونه آماری و از آزمون های آماری شامل آزمون "کلوموگروف- اسمیرنوف" و آزمون "تی" برای بررسی فرضیات تحقیق استفاده شده است.

4-2 تجزیه و تحلیل داده ها
داده ها شامل ارقام و مشخصاتی هستند که برای معنی دار کردن باید از روش های آماری یا غیر آماری به منظور دستیابی به هدف تحقیقات یا پژوهش استفاده کرد. تجزیه و تحلیل به عنوان مرحله ای علمی از پایه های اساسی هر تحقیق است که به وسیله آن کلیه فعالیت های تحقیق تا رسیدن به نتیجه کنترل هدایت می شوند، به عبارت دیگر تجزیه و تحلیل نتایج عبارت از روشی که به وسیله آن کل فرایند و پژوهش از انتخاب مسئله تا رسیدن به یک نتیجه مورد کنترل قرار می گیرد57.
در این تحقیق از فنون آمار توصیفی شامل جدول فراوانی و نمودار میله ای برای تجزیه و تحلیل داده های تحقیق استفاده شده است.
4-3 تحلیل های توصیفی
هدف علم آمار، استنتاج از تعداد زیادی مشاهدات است که از جامعه بدست می آیند؛ بنابراین اولین سوالی که به ذهن هر پژوهشگری می رسد این است که آیا می توان این مجموعه بزرگ از مقادیر را توصیف کرد و چگونه می توان مشاهدات زیاد را در یک چارچوب مشخص سازماندهی نمود58.
نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل بصورت زیر می باشد:
28 نفر از کارکنان سازمان گمرک خرمشهرمورد مطالعه قرار گرفتند و این 28 نفر که نمونه آماری این تحقیق بوده اند شامل 25 مرد و 3 زن می باشد.
این 28 نفر به پرسشنامه ای که در بخش ضمائم این تحقیق ارائه شده پاسخ داده اند و در ادامه این بخش پاسخ ها و نتایج حاصل از آن در قالب نمودار و جداول فراوانی ارائه گردیده که با استفاده از روش های آماری به تجزیه و تحلیل آن ها می پردازیم.

4-3-1 جدول و نمودارمربوط به سن پاسخ دهندگان

جدول و نمودارشماره سه مربوط به سن پاسخ دهندگان
سن
فراوانی
% فراوانی
30-20
12
43
40-30
10
36
بیشتر از 40
6
21
مجموع
28
100

با توجه به رتبه به دست آمده از پرسشنامه، اکثر پاسخ دهندگان دارای سنین 20 تا 30 سال می باشند.

4-3-2 جدول و نمودارمربوط به سابقه خدمت پاسخ دهندگان

جدول و نمودار شماره چهارمربوط به سنوات خدمت پاسخ دهندگان
سابقه
فراوانی
% فراوانی
5- 1
3
10.7
10- 5
7
25
15-10
10
35.7
15 ≤
8
28.6
مجموع
28
100

از آنجایی که اکثر پاسخ دهندگان دارای سنین متوسط می باشند، بنابراین مشاهده می شود که سنوات خدمتی نیز در طبقه میانی تمرکز بیشتری دارد و اکثر افراد در طبقه میانی از نظر سنوات خدمتی قرار دارند.

4-3-3 جدول و نمودارمربوط به سطح تحصیلات پاسخ دهندگان

جدول و نمودار شماره پنج مربوط به میزان تحصیلات پاسخ دهندگان
تحصیلات
فراوانی
% فراوانی
دیپلم
2
7.14
فوق دیپلم
1
3.57
لیسانس
18
64.3
فوق لیسانس
6
21.42
دکترا
1
3.57
مجموع
28
100

نتایج بدست آمده از پرسشنامه نشان می دهد 7.14 درصد پاسخ دهندگان دبپلم، 3.57 درصد کاردانی، 64.3 درصد کارشناسی، 21.42درصد نیز کارشناسی ارشد و3.57 دکترا دارند.

4-3-4 جدول و نمودارمربوط به پست سازمانی پاسخ دهندگان

جدول و نمودار شماره پنج مربوط به پست سازمانی پاسخ دهندگان

% فراوانی
فراوانی
پست سازمانی
7
2
مدیر
14
4
معاون
36
10
ارزیاب
43
12
کارشناس
100
28
مجموع

4-4 تجزیه و تحلیل استنباطی
در این نوع تجزیه و تحلیل محقق با استفاده از مقادیر نمونه، آماره ها را محاسبه می کند. آماره اصطلاحی است که در رابطه با نمونه به کار می رود و خصوصیتی از نمونه را بررسی می کند. مثلا میانگین، واریانس، یا نسبت نمونه، آماره می باشند. آماره از نمونه ای به نمونه دیگر تغییر می کند. پارامتر عددی است که خصوصیتی از یک جامعه را بیان می کند، مانند میانگین، واریانس و میانه جامعه که پارامتر می باشند. با اینکه پارامترها در یک جامعه ثابت می باشند، ولی مجهول هستند و به کمک آماره ها بایستی پارامترها را بر طبق روش های آماری براورد کرد که به آن استنباط یا استنتاج آماری گویند59.
در این بخش ابتدا برای بررسی نرمال بودن داده ها از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف استفاده می شود، سپس به منظور آزمون هر یک از فرضیه ها، جامعه آماری را از طریق آزمون تی یک نمونه ای مورد بررسی قرار می دهیم.

4-5 بررسی فرض نرمال بودن داده ها
در این قسمت به بررسی داده ها برای تصمیم گیری در مورد استفاده از آزمون پارامتری یا ناپارامتری استفاده خواهد شد. برای این منظور به بررسی نرمال بودن داده ها می پردازیم.
فرضیه های مربوط به این قسمت عبارتند از:
H0 = داده ها از توزیع نرمال برخوردار هستند.
H1 = داده ها از توزیع نرمال برخوردار نیستند.
فرضیه فوق متغیرهای تحقیق را با استفاده از آزمون کولموگروف – اسمیرنوف برای سوالات موجود در پرسشنامه مورد بررسی قرار می دهد که نتیجه آن به همراه فراوانی پاسخ های سوالات پرسشنامه در جدول ذیل نشان داده شده است.
جدول 4-5: آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن داده ها
سوال
خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
میانگین
سطح معنی داری
1
5
4
7
5
7
3.48
0.001
2
4
5
4
6
9
3.53
0.010
3
2
4
9
8
5
3.51
0.000
4
4
1
10
6
7
3.51
0.000
5
3
7
11
5
2
3.12
0.019
6
1
2
11
9
5
3.42
0.058
7
3
1
12
7
5
3.15
0.021
8
7
2
15
2
3
2.85
0.120
9
8
3
12
2
7
3.2
0.000
10
9
12
2
5
0
2.2
0.000
11
4
8
6
2
3
2.4
0.038
12
11
5
3
1
8
3.43
0.121
13
5
4
12
6
1
3.19
0.001
14
4
5
3
7
9
3.5
0.001
15
4
5
11
5
3
3.3
0.023

همانطور که مشاهده می شود مقدار سطح معنی داری در بیشتر سوالات کمتر از (0.025) است. بنابراین در سطح معنی داری 85 درصد شواهد قوی برای رد فرضیه یک وجود داشته و فرضیه صفر پذیرفته میشود. بنابراین می توان گفت که داده های تمام متغیر از توزیع نرمال برخوردارند.

4-6 آزمون فرضیه ها
از آنجا که داده های آماری از توزیع نرمال برخوردار می باشند، از آزمون های آماری پارامتریک جهت تحلیل داده ها استفاده می گردد. در این تحقیق ما جهت بررسی هر یک از فرضیه ها از آزمون تی یک نمونه ای استفاده می کنیم.
با درنظر گرفتن اینکه از 15 سوال موجود در پرسشنامه سوالات یک تا پنج، مربوط به فرضیه اول، توجه به نیازهای اساسی کارکنان گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها درمحیط کارمی شود.، سوالات شش تا ده مربوط به فرضیه دوم، مشارکت دادن کارکنان گمرک خرمشهر در تصمیم گیری ها موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود.، سوالات یازده تا پانزده مربوط به فرضیه سوم، سبک رهیری مشارکتی مدیران گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود. می باشند، به آزمون هر یک از فرضیه ها با استفاده داده های آماری موجود می پردازیم.

4-6-1 آزمون فرضیه اول
حال می خواهیم میزان تاثیر هر یک از مولفه های گمرک یعنی توجه به نیازهای اساسی کارکنان را بر افزایش بهره وری را آزمون کنیم.
فرضیه اول پژوهش عبارت است از اینکه توجه به نیازهای اساسی کارکنان گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود.
این فرضیه به صورت زیر در قالب فرضیه آماری تعریف شده است:

H0 : µ > 3
H1 : µ ≤ 3
H0 = توجه به نیازهای اساسی کارکنان گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود.
= H1 توجه به نیازهای اساسی کارکنان گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار نمی شود.
با توجه به اینکه درصد خطا 0.05= α و سطح اطمینان 0.85 می باشد و با توجه به اینکه تعداد نمونه برای این فرضیه 28 نفر است، درجه آزادی برابر است با df = n-1 = 27 بنابراین مقدار آزمون در سطح خطای α برابر است با :
2.15t_(α/2) =
همچنین مقدار آزمون مشاهده شده از فرمول زیر بدست می آید:
t = (X- 3)/(S⁄√n) = 3.53
با توجه به نتایج به دست آمده در جدول آماره آزمون (3.53) بزرگتر از آماره جدول (2.15) است. بنابراین چون آماره محاسبه شده در سطح خطای 0.05 و درجه آزادی 27، کوچکتر از مقدار جدول است (3.53 > 2.15) پس می توان گفت که مقدار بدست آمده در ناحیه بحرانی واقع نشده است و فرض Hصفر تایید شده و فرض H یک رد می شود ، یعنی توجه به نیازهای اساسی کارکنان گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود.

4-6-2 آزمون فرضیه دوم
حال می خواهیم میزان تاثیر هر یک از مولفه های گمرک یعنی مشارکت دادن کارکنان گمرک خرمشهر در تصمیم گیری ها را بر افزایش بهره وری را آزمون کنیم.
فرضیه دوم پژوهش عبارت است از مشارکت دادن کارکنان گمرک خرمشهر در تصمیم گیری ها موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود.
این فرضیه به صورت زیر در قالب فرضیه آماری تعریف شده است:
H0 : µ > 3
H1 : µ ≤ 3
H0 = مشارکت دادن کارکنان گمرک خرمشهر در تصمیم گیری ها موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود.
= H1 مشارکت دادن کارکنان گمرک خرمشهر در تصمیم گیری ها موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار نمی شود.
با توجه به اینکه درصد خطا 0.05= α و سطح اطمینان 0.85 می باشد و با توجه به اینکه تعداد نمونه برای این فرضیه 28 نفر است، درجه آزادی برابر است با df = n-1 = 27 بنابراین مقدار آزمون در سطح خطای α برابر است با :
2.15t_(α/2) =
همچنین مقدار آزمون مشاهده شده از فرمول زیر بدست می آید:
t = (X- 3)/(S⁄√n) =1.89
با توجه به نتایج به دست آمده در جدول آماره آزمون (1.89) کوچکتر از آماره جدول (2.15) است. بنابراین چون آماره محاسبه شده در سطح خطای 0.05 و درجه آزادی 27، کوچکتر از مقدار جدول است (2.15 > 1.89) پس می توان گفت که مقدار بدست آمده در ناحیه بحرانی واقع شده است و فرض Hیک تایید شده و فرض H صفر رد می شود ، یعنی مشارکت دادن کارکنان گمرک خرمشهر در تصمیم گیری ها موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار نمی شود. پس می توان نتیجه گرفت که مشارکت دادن کارکنان گمرک خرمشهر در تصمیم گیری ها بر افزایش بهره وری گمرک موثر نبوده است.

4-6-3 آزمون فرضیه سوم
حال می خواهیم میزان تاثیر هر یک از مولفه های گمرک یعنی سبک رهیری مشارکتی مدیران گمرک خرمشهر را بر افزایش بهره وری را آزمون کنیم.
فرضیه سوم پژوهش عبارت است از سبک رهیری مشارکتی مدیران گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود.
این فرضیه به صورت زیر در قالب فرضیه آماری تعریف شده است:

H0 : µ > 3
H1 : µ ≤ 3
H0 = سبک رهیری مشارکتی مدیران گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود.
= H1 سبک رهیری مشارکتی مدیران گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار نمی شود.
با توجه به اینکه درصد خطا 0.05= α و سطح اطمینان 0.85 می باشد و با توجه به اینکه تعداد نمونه برای این فرضیه 28 نفر است، درجه آزادی برابر است با df = n-1 = 27 بنابراین مقدار آزمون در سطح خطای α برابر است با :
2.15t_(α/2) =
همچنین مقدار آزمون مشاهده شده از فرمول زیر بدست می آید:
t = (X- 3)/(S⁄√n) = 3.89
با توجه به نتایج به دست آمده در جدول آماره آزمون (3.89) بزرگتر ازآماره جدول (2.15) است. بنابراین چون آماره محاسبه شده در سطح خطای 0.05 و درجه آزادی 27، بزرگتر از مقدار جدول است (3.89 > 2.15) پس می توان گفت که مقدار بدست آمده در ناحیه بحرانی واقع نشده است و فرض Hصفر تایید شده و فرض H یک رد می شود ، یعنی سبک رهیری مشارکتی مدیران گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود.

4-8 خلاصه فصل چهارم
در این فصل ابتدا مقدمه ای بر تجزیه و تحلیل داده ها بیان شد. سپس با استفاده ار آمار توصیفی و نمودارها و جداول به تجزیه و تحلیل داده ها پرداختیم.
در ادامه داده های تحقیق با استفاده از فنون آمار استنباطی و آمار پارامتریک مورد تحلیل قرار گرفت و در این تحلیل از آزمونهایی نظیر آزمون کلوموگروف- اسمیرنوف و آزمون تی استفاده شده است.
در آزمون فرضیه های تحقیق، سه فرضیه مورد بررسی قرار گرفتند، که به جز فرضیه دوم، بقیه فرضیات تایید شدند. این بدین معنی است که بررسی عواملی مانند توجه به نیازهای اساسی کارکنان و سبک رهیری مشارکتی مدیران از عوامل موثر بر افزایش بهره وری در سازمان گمرک خرمشهر می باشند.

فصل پنجم

نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه
در این فصل ، با توجه به در نظر گرفتن تمام جوانب و کسب تجربه های بدست آمده در این تحقیق ، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها خلاصه می شود و با تحلیل آنها سعی می شود تا به سوالاتی که در فصل اول از سوی محقق مطرح شده بود پاسخ داده شود. در ابتدا خلاصه نتایج حاصل از اجرای طرح تحقیق و پاسخ هریک از سوالات تحقیق ارائه شده است. در بخش بعدی با استفاده از اطلاعات به دست آمده، پیشنهاداتی به سازمان گمرک خرمشهر جهت افزایش بهره وری ارائه گردیده و در نهایت پیشنهاداتی برای محققین آینده ارائه شده است.

5-2 نتیجه گیری از فرضیه ها
در این تحقیق در ابتدا نرمال بودن متغیرهای مورد نظر با استفاده از آزمون کلوموگروف- اسمیرنوف بررسی شده است ؛ بنابراین مشخص شد همه متغیرها نرمال نیستند. همچنین مشخص شد که توجه به نیازهای اساسی کارکنان ، مشارکت دادن کارکنان در تصمیم گیری ها و سبک رهبری مشارکتی مدیران ، موجب افزایش بهره وری کارکنان گمرک خرمشهر در محیط کار می شود.
بنابراین در مجموع سه فرضیه با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج آزمون فرضیات به شرح زیر بیان می گردد :

5-2-1 نتیجه گیری از فرضیه اول
فرضیه اول پژوهش عبارت است از اینکه توجه به نیازهای اساسی کارکنان گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود.
به منظور سنجش این فرضیه از آزمون تی استفاده شده است و با توجه به نتایج بدست آمده از فرضیه اول مشاهده می شود که مقدار آماره t برابر 3.53 می باشد. یعنی می توان گفت توجه به نیازهای اساسی کارکنان گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود. بنابراین می توان گفت که کارکنان گمرک خرمشهر موافق هستند که توجه به نیاز آنان بر افزایش بهره وری گمرک خرمشهر موثر است و در واقع این عمل، از تعداد موانع می کاهد و خودی خود مسیر انجام کار را هموار می کند.

5-2-2 نتیجه گیری از فرضیه دوم
فرضیه دوم پژوهش عبارت است از اینکه مشارکت دادن کارکنان گمرک خرمشهر در تصمیم گیری ها موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار می شود.
به منظور سنجش این فرضیه از آزمون تی استفاده شده است و و نتایج حاصل از این آزمون حاکی از عدم تایید این فرضیه می باشد. همان گونه که مشاهده می شود که مقدار آماره t برابر 1.89می باشد این بدین معنی است که با احتمال 85 درصد مشارکت دادن کارکنان گمرک خرمشهر در تصمیم گیری ها موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کار نمی شود. به اعتقاد پاسخ دهندگان این طرح بر بهبود بهره وری گمرک موثر نبوده است.

5-2-3 نتیجه گیری از فرضیه سوم
فرضیه سوم پژوهش عبارت است از اینکه سبک رهیری مشارکتی مدیران گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کارمی شود.
به منظور سنجش این فرضیه از آزمون تی استفاده شده است و با توجه به نتایج بدست آمده از فرضیه اصلی مشاهده می شود که مقدار آماره t برابر 3.89 می باشد. این بدین معنی است که با احتمال 85 درصد سبک رهیری مشارکتی مدیران گمرک خرمشهر موجب افزایش بهره وری آن ها در محیط کارمی شود. به اعتقاد پاسخ دهندگان سبک رهیری مشارکتی مدیران به عنوان یک پدیده موثر منجر به توسعه و گسترش کارایی و در نتیجه افزایش بهره وری گمرک می گردد.

5-3 پیشنهادات
طبق نتایج حاصل شده از پژوهش ما بر آن شدیم تا پیشنهادات لازم را جهت افزایش بهره وری کارکنان گمرک خرمشهر ارائه دهیم.
5. پرداخت مزد مناسب به کارکنان در قبال انجام کار
6. برقراری نظام مناسب پرداخت مبتنی بر عملکرد و برقراری نظام تنبیه و تشویق
7. مشارکت گروهی کارکنان در گمرک
8. ایجاد یک سیستم برای مشورت های دوره ای میان مدیران و کارکنان
9. برقراری دوره های آموزشی به منظور به روز رسانی دانش نظری و آشنایی با آخرین دستاوردهای تحقیقاتی.
10. تدوین آیین نامه ها و ظوابط استخدامی مناسب به منظور امکان جذب پرسنل کارامد و اثربخش.
11. اشاعه، ترویج و تشویق فرهنگ کار گروهی و فرهنگ حامی تحقیق و توسعه.
12. استفاده از شیوه های نوین ارتباطی مانند رایانه جهت افزایش سرعت و دقت دربرقراری ارتباط و انتقال اطلاعات.
13. تدوین استراتژی های مناسب جهت تحقق اهداف سازمانی60.

5-4 پیشنهادات به محققین آینده
– از آنجا که تحقیق حاضر در سازمان گمرک خرمشهر انجام گرفته است لذا پیشنهاد می شود همین موضوع در سایر گمرکاتی که از این طرح استفاده می کنند نیز مورد بررسی قرار گیرند تا از این طریق بتوان با انجام مقایسه بین داده های تحقیق نتایج واقع بینانه تری را بدست آورد. دیگر انجام گرفته و نتایج حاصل آن با نتایج این تحقیق مورد مقایسه و تحقیق قرار گیرد.
– سایر شاخص ها و فاکتور های اثر گذار دیگر بر موضوع این تحقیق که در این تحقیق مجال پرداختن به آن ها نبود نیز مورد بررسی قرار گیرند.

( منــــابع و مــــآخذ )

منابع فارسی
1. آذر، عادل (1381)؛ "آمار و کاربرد آن در مدیریت"، جلد دوم، چاپ پنجم، تهران: سمت، صفحه 62
2. ابراهیمی، ایرج (1381)، آمار و کاربرد آن در مدیریت، چاپ اول، تهران: نشر هستان.
3. ابطحی، سیدحسین و کاظمی، بابک؛ بهره وری، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی، 1378، چاپ دوم، ص9
4. اسلامی، احسان (1381)، اصول مدیریتی، هفته نامه مدیریت، صفحه 52
5. الهی، جواد، حسن زاده، منصور( 1391)، بررسی نقش گمرک الکترونیکی در تسهیل صادرات
6. اعرابی، ناصر(1383)، روش ها و فنون انجام تحقیق، صفحه 48و49و71و151
7. بست، جان (1371)، روشهای تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری، ترجمه حسن پاشا شریفی و نرگس طالقانی، چاپ هفتم، انتشارات رشد، صفحه 125
8. پیمان، سید حسین؛ بهره وری و مصداق ها، تهران، سازمان اقتصادی کوثر، 1374، چاپ اول، ص31
9. تقوی اصل، سجاد(1390)، بررسی تاثیر کیفیت زندگی کاری کارکنان گمرک خرمشهر بر ارتقای بهره وری
10. حسینی، محمد( 1391)، مشکلات و چالش های گمرکات ایران، نشریه تخصصی امور گمرکی
11. خادمی، علیرضا( 1390)، بررسی و مرور ادبیات روش های بهبود بهره وری در سازمان
12. خاکی، غلامرضا(1382)، روش تحقیق با رویکرد به پایان نامه نویسی، تهران: انتشارات بازتاب، صفحه 228
13. دانایی فرد، علی(1383)، فروش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، تهران، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین، ویرایش، چاپ هشتم، صفحه 353
14. رضایی نور ، زیبا (1387)، مجموعه بهره وری در سازمان، پایان نامه کارشناسی
15. سازمان بهره وری ملی ایران، 1389
16. سرمد، ایرج( 1381)، نقش توسعه منابع انسانی در ارتقای بهره وری سازمان ها، مدیریت دولتی صفحه 207
17. سعادت، علی(1387)، مبانی سازمان و مدیریت ، انتشارات سمت، چاپ هفتم، صفحه 17
18. سعادت، محمد (1375) ، س‍ازم‍ان و م‍دی‍ری‍ت روی‍ک‍ردی پ‍ژوه‍ش‍ی ، انتشارات خانیران، صفحه146
19. سکاران، حسن (1381)، روش های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، سخن، چاپ اول، ص 296
20. سنجایی قمشه ای، رضا(1390)، بهره وری در سطوح گسترده، پایان نامه کارشناسی
21. لموچی، منا (1390)، بررسی عوامل افزایش انگیزش در بین کارکنان گمرک خرمشهر
22. طاهری، شهنام (1385)، کارسنجی و روش سنجی بهره وری ،انتشرات آروین ، تهران
23. طاهری، حسین (1388)، مدیریت رفتار سازمانی، تحلیل کاربردی، ارزشی از رفتار سازمانی، ترمه، چاپ اول
24. نشریه تخصصی امور گمرکی
25. وبسایت گمرک جمهوری اسلامی ایران، 1389
26. وبسایت سازمان گمرک خرمشهر
27. همان، ص20

پرسشنامه

به نام خدا

پرسشنامه حاضر به منظور بررسی بهره وری در گمرک خرمشهر و عوامل موثر بر آن تهیه و تدوین شده است. از جنابعالی به عنوان یکی از ذینفعان این طرح در خواست می شود با ارائه پاسخ های صحیح به سوالات مطرح شده ، محقق را در انجام هر چه بهتر این تحقیق یاری فرمایید. دقت نظر شما در تکمیل پرسشنامه ما را در تحقق اهداف آن یاری می نماید. لازم به ذکر است که نتایج کلی پاسخ ها در پایان نامه مذکور ذکر گردیده است.
پیشاپیش از همکاری شما کمال تشکر و قدردانی را داریم.

مشخصات پاسخگو:

سن:
20 تا 30  30 تا 40  بیشتر از 40 

سابقه خدمت:
کمتر از 5 سال  5 تا 10 سال  10 تا 15 سال  بیش از 15 سال 

سطح تحصیلات پاسخ دهندگان
دیپلم  فوق دیپلم  لیسانس  فوق لیسانس  دکتری 

نوع پست سازمانی پاسخ دهندگان
مدیر  معاون  ارزیاب  کارشناس 

کاملاً مخالفم
مخالفم
بی نظر
موافقم
کاملاً موافقم
سوالات مربوط به تحقیق

1- مدیران ارشد در مواقع نیاز در دسترس و پاسخگوی کارکنان و ارباب رجوع می باشند.

2- مدیران گمرک خرمشهر به موثر بودن سیستم های بهبود بهره وری، کیفیت و سلامت کار توجه دارند.

3- مدیران گمرک خرمشهر به نیاز ها کارکنان در جهت افزایش بهره وری گمرک توجه دارند.

4- فعالیت مدیران ارشد گمرک خرمشهر تا حدود زیادی بر بهبود بهره وری کارکنان در این سازمان تاثیرگذار است.

5- در میان گذاشتن مشکلات شغلی خود با مسوولان ذی ربط نتیجه می دهد.

6- در محل کار شما جو احترام متقابل همکاری و مشارکت وجود دارد.

7- مدیران ارشد گمرک خرمشهر تا چه اندازه به روابط صمیمانه با دیگران اهمیت می دهند.

8- مدیران ارشد گمرک اصولاً به سهیم کردن و مشارکت دادن کارکنان در امور توجه دارند.

9- مدیران ارشد گمرک خرمشهر در تصمیم گیری هایی که به کارتان مرتبط است، با شما مشورت می کنند.

10- گمرک خرمشهر نیاز به تحول در نظام استخدامی و جذب افراد متخصص در امور مربوط به گمرک دارد.

11-. مدیران ارشد گمرک خرمشهر تا حد زیادی توانسته اند ارتباطات متقابل با کارکنان را جهت افزایش بهره وری برقرار کنند.

12- مدیران ارشد گمرک خرمشهر در صورت بروز مشکل؛ توان رهبری بالایی دارند.

13- مدیران ارشد گمرک خرمشهر در صورت بروز مشکل؛ توان برنامه ریزی بالایی دارند.

14- مدیران ارشد گمرک خرمشهر در صورت بروز مشکل؛ توان سازماندهی بالایی دارند.

15- مشترکت مدیران در انجام امور گمرکی بر افزایش بهره وری گمرک بسیار مناسب است.

با تشکر از همکاری شما

مرجع بزرگ خرید و فروش فایل های قابل دانلود
دارای سیستم پیشرفته همکاری در فروش فایل
مشاوره در زمینه تدوین پروپوزال، پایان نامه، مقاله،…

www.FaraFile.ir

1 الهی، جواد، حسن زاده، منصور، 1391
2 قانون گمرکی
3 رشنودی ، اصغر 1391
4 تقوی اصل، سجاد ،1390
5 وبسایت گمرک جمهوری اسلامی ایران، 1389
6 قانون امور گمرکی، 1390
7 مصاحبه
8 وبسایت سازمان گمرک خرمشهر
9 www.irica.gov.ir
10 حسینی، 1391
11 سنجایی قمشه ای، 1390
12 Productivity
13 رضایی نور ، 1387
14 سعادت، 1387، ص 17
15 طاهری، 1385، ص 28
. learning organization1
17 طاهری، 1385، ص 29
18 مرادپور، 1380، ص 68
19طاهری ، 1385، ص 68
20 رضایی ، 1380، ص 69
21 طاهری، 1388
22 سازمان بهره وری ملی ایران، 1389
23 اسلامی، 1381، ص 52
24 آزاد خو ، خرداد1391
25 سازمان بهره وری ملی ایران، 1389
26 طاهری، شهنام؛ 1378
27 پیمان، سید حسین ؛ 1374
28 همان، ص20
29 طاهری، شهنام؛ 1378
30 ابطحی، سیدحسین ، 1378
31 طاهری، شهنام؛ ص176
32 پیمان، سید حسین ؛ 1374
33 محمدیان، 1379
34 علی احمدی، 1377
35 جان دیوئی، 1372، ص125
36 پروکوپنکو، 1385 ، ص 92
37 دیوید ، 1387 ، ص396
38 خادمی، 1390
39 لموچی،1390
40 تقوی اصل،1390
41 اعرابی، 1383، ص 48
42 بست، 1371،ص 125
43 اعرابی، 1383، ص49
44 اعرابی، 1383، ص150
45 آذر، 1381، ص 62
46 سکاران، 1381، ص 296
47 ابراهیمی، 1381
48 دانایی فرد، 1383،ص353
49 اعرابی ،1383، ص71
50 بست، 1371، ص 200
51 سعادت ، 1375 ، ص 146
52 خاکی ، 1382 ، ص 228
53 Reliability Coefficients

54 آذر ، 1381، ص189
55 خاکی، 1382، ص 303
56 خاکی، 1382، ص 303
57 سرمد، 1381، ص 207
58 آذر، 1381، ص64
59 صدقیانی، 1381، ص 8
60 لموچی، منا ،1390
—————

————————————————————

—————

————————————————————

فصل اول: کلیات تحقیق

2

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق

16

فصل سوم : روش های انجام تحقیق

42

50

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

62