ساختمان های چوبی
مقدمه و تاریخچه :
پیش از بکارگیری مواد معدنی یا مصالح صنعتی چون آهن ، آجر و سرامیک در سازه های معماری یا عمرانی ، چوب یکی از اصلی ترین و قدیمی ترین مصالح در دسترس بوده است . انسان اولیه طرز شکل دادن به چوب را برای تهیه ابزار گوناگون فراگرفت . ابزار و وسایل چوبی اولیه وحتی ساختمان ها و تزئینات چوبی ادوار ما قبل تاریخ و اعصار مختلف تاریخ ، نمایانگر اهمیت چنان ماده ای است که قبل از فلز و همزمان با مصرف سنگ به اختیار بشر در آمده و از ان در راه های مختلفی چون ابزار و وسایل زندگی ، سلاح ، ساختمان استفاده کرده است . ( تصویر شماره 1 ) .
از ساختمان های روستایی گرفته تا ساختمان های چند طبقه شهری ، پل ها و کوشکها از چوب ساخته می شدند که بسیاری از آنها در ایران یا کشورهای دیگر به عنوان میراق فرهنگی شناخته میشوند . قدمت ساختمان های چوبی بدون شک بایستی به عصر نوسنگی برسد . نزدیک به 6000 سال پیش ، معماران ایرانی برای گرمی بخشیدن به خانه های مسکونی ، کاخ ها و ابنیه ، به طور گسترده از چوب استفاده می کردند . پولی بیوس ، از نخستین تاریخ نگاران جهان ، کاخ باستانی همدان ( هگمتانه ) را که در زمان مادها بنا شده بود چنین توصیف کرده است :
" بیشتر این کاخ از چوب سدر و سرو ساخته شده بود . ستون های چوبی آن را با ورقهای نقره و زر پوشانیده بودند . "
در تخت جمشید از چوب های بلوط ، گردو و سرو استفاده شده است . به طور کلی تیر و ستون های چوبی از ویژگیهای معماری باستانی ایران است و در مراحل مختلف و سبک های معماری گوناگون ایرانی ، چوب از ارکان اصلی بوده است . از نشانه های زنده ساختمان های چوبی می توان از چهل ستون ، عالی قاپو ، مسجد بناب در حومه مراغهکه مربوط به دوره میانی معماری کشورمان است ، نام برد .
اما پس از مدتی کاربرد چوب بدانگونه که شایسته است تا از ارکان اصلی ساختمان ها باشد ، فراموش شده است . با این حال هنوز چوب یکی از مهمترین عناصر کارآ و نقش آفرین در مسائل معماری و هنری می باشد .
چوب بر خلاف سایر مصالح ساختمانی پس از گل به خاطر خاصیت شکل پذیری فراوان وطبیعی بودنش با روحیه انسان سازگار و از مطلوبیت ویژه ای برخوردار است . فرانک لویدرایت در مورد چوب می گوید :
" چوب صمیمانه ترین و انسانی ترین مصالح است . انسان ، عاشق پیوند با آن است ، دوست دارد آن را لمس کند و دیدن آن را خوش می دارد " .
چوب به عنوان یکی از مصالح ساختمانی دارای چند خاصیت با ارزش است :
مقاومت نسبی بالا ، مقدار چگالی کم ، رسانایی کم ومناسب برای کارهای ماشینی . در عین حال چوب چندین نقطه ضعف نیزدارد : در مقطع عرضی دارای خواص متفاوت از جهات مختلف می باشد ، رطوبت موجود در چوب و قابلیت ها و خواص متغیری در چوب ایجاد می کند . همچنین چوب دارای قابلیت پوسیدن و اشتعال می باشد . البته تکنولوژی پیشرفته روند تهیه چوب مقدار زیادی از این نقایس را برطرف کرده است .
ساختار درخت
درخت از تنه ، اجزای بالایی(شاخه ، برگ و… ) و ریشه ها تشکیل شده است . ریشه های درخت با فرو رفتن در خاک ، رطوبت و مواد معدنی موجود در آن را جذب می کنند و به تنه می رساند تنه درخت هم شاخه ها و قسمت های بالایی را تقویت و تغذیه می کند و امکان رساندن آب و شیره درختی از ریشه به برگ ها از میان شاخه ها و بالعکس را فراهم میکند . ساختار چوب که به وسیله چشم غیر مسلح یا یک ذره بین کوچک دیده می شود ساختار قابل روئیت و قسمت هایی که فقط با یک ذره بین کوچک دیده می شود ساختار قابل روئیت و قسمت هایی که فقط با یک ذره بین قوی و بزرگ واضح و آشکار است ساختارذره بینی نامیده می شوند .
ساختار قابل روئیت
ساختار قابل روئیت چوب را می توان با برش تنه از سه جهتی که در تصویر شماره (3 و4 ) نشان داده شده است ، مشاهده کرد .
پوست درخت در برابر ضربات و ضایعات مکانیکی از چوب محافظت میکند . این قسمت از یک لایه بیرونی ( لبه ) و یک لایه داخلی ( آبکش ) تشکیل شده است.
لیف درختی ( آبکش ) ، یک لایه نازک داخلی پوست است و هدف آن انتقال شیره درخت به شاخه ها و ذخیره آنهاست .
لایه زاینده ( کامبیوم ) ، یک لایه باریک از بافت زنده می باشد که در کنار لیف درختی قرار گرفته است . در لایه زاینده ( کامبیوم ) سلول های چوب رشد می کنند . در بهار لایه زاینده متشکل از سلول های پهن با غشای نازک است . در این فصل وجود آب فراوان و خاک سرشار از مواد غذایی موجب می شود . که سلول هایی که در بهار و اوائل تابستان به وجود می آینده بفتی متخلخل و پر از خلل و فرج بسازند که چوب بهاره را تشکیل می دهند و به همین دلیل است که این قسمت دارای رنگ روشنی می باشد . در طول تابستان درخت با گسترش ریشه ها و برگهایش ، سلول های زاینده را افزایش می دهد . چوبی که در اواخر تابستان و پاییز رشد می کند و شکل می گیرد " چوب پاییزه " نام دارد . چوب پاییزه سخت تر ، مقاوم تر ، و دارای وزن حجمی بیشتری از چوب بهاره می باشد . هر چه میزان رشد چوب در پاییز بیشتر باشد تاب ومقاومت آن نیز افزایش می یابد . لایه هایی ه در فصل های رشد شکل می گیرند حلقه های سالیانه نام دارند . در بعضی گونه ها مانند بلوط فاصله بین حلقه های سالیانه در محل برش مقطعی ( عرضی ) تنه قابل مشاهده است . پهنای حلقه های سالیانه که بستگی به شرایط رشد دارد در خواص چوب موثر است . هر چه حلقه سالیانه ضخیم تر باشدچوب مستحکمتر است .
ـ چوب ، یک لایه ضخیم است که در کنار سلول های زاینده که متشکل از تعدادی حلقه های باریک هم مرکز می باشند ، قرار دارد . در درخت در حال رشد چوب عموماً از سلول های زنده تشکیل شده است . چوب محکم ترین و مقاوم ترین قسمت تنه برای کارهای ساختمانی است . در جهت برش های افقی ، شیره درخت از پوست درخت از میان نسوج شعاعی عبور میکند و به چوب می رسد . نقش نسوج شعاعی در مقاومت چوب بسیار مهم است . در واقع این نسوج مانند بست هایی هستند که الیاف چوب را به همدیگر محکم می کنند و نگاه می دارند و از خم شدن و از هم گسیختگی رشته هامی کاهند .
به مرور زمان در اطراف مغز چوب ، بافتی از سلولهای مرده تشکیل می گردد که چوب پیر نام دارد . این قسمت معمولاً از چوب جوانی که آن را احاطه کرده است . محکمتر می باشد و حاوی مقادیری رنگ و مواد قلیایی است . البته درختان مختلف از این نقطه نظر متفاوت هستند . در مقطع عرضی درختانی مثل گردو ، آلبالو و نارون ، چوب مرکزی یا چوب پیر دیده می شود . چوب جوان معمولاً رنگ روشنی دارد اما چوب پیر تیره تر می باشد . چوب ها از نطقه نظر بافت به دو دسه تقسیم می شوند :
سخت چوب ها : ای دسته شامل چوب درختان پهن برگ می باشد .بافت
نام سخت چوب ها به دلیل نوع بافت آنها است و بدلیل برخست تر بودنکلیه چوبهای این دسته نمی باشد . برخی از درختان پهن برگ عبارتند از : گردو ، انجیر ، بلوط ، چنار ، راش ، تبریزی ، سپیدار و افرا . از جمله موارد استفاده از این نوع چوب ها ساخت مبلمان ، در و پنجره و نازک کاری در ساختمان می باشد . ( جدول شماره 1 ) .
نرم چوب ها : شامل چوب درختان سوزنی برگ است . بافت چوب درختان سوزنی برگ در طول سال ، زمان بیشتری برای روئیدن دارد . درخت سوزنی برگ در بهار و تابستان با شدت رشد می کنند و سپس تا پایان فصل سرما این رشد و نمو به کندی می گراید و به آرامی ادامه پیدا میکند . به این دلیل چوب پاییزه و بهاره در حلقه سالیانه درختان سوزنی برگ به راحتی از یکدیگر تمیز داده می شود و رنگ آنها این مساله را مشخص می کند . به این ترتیب می توان از شکل مقطع عرضی ، درختان سوزنی برگ و پهن برگ را از یکدیگر تشخیص داد . مقطع درختان سوزنی برگ ، بسیار ساده و منظم می باشد و میزان حجم نسوج شعاعی 7% حجم چوب را تشکیل می دهد . ( تصویر شماره 6 ) .
برخی از درختان سوزنی برگ عبارتند از : سرو ، کاج و سخدار . از این نوع چوب ها برای تهیه ستون ها ، تیرها ، قالب بندی ، داربست و مانند اینها استفاده می کنند . ( جدول شماره 2 ) .
خواص چوب
خواص فیزیکی چوب
وزن مخصوص : به مقدار خلل و فرج و میزان رطوبت همراه چوب وابسته است و معمولاً در رطوبت 15% محاسبه می شود . چوب سنگین تر معمولاً مقاوم تر است ، بار بیشتری را تحمل می کند و با افزایش وزن مخصوص معمولاً خواص مکانیکی چوب افزایش پیدامی کند. وزن مخصوص گونه های مختلف متفاوت است.(جدول شماره3 ) .
رطوبت چوب : مقدار آبی است که در واحد وزن چوب موجود می باشد . رطوبت چوب بر روی خواص فیزیکی چوب اثر زیادی دارد .
هدایت حرارت در چوب : قابلیت هدایت حرارتی چوب کم است و به این دلیل برای ساختن عایق های حرارتی مناسب است .
همچنین موجب می شود که در تیرهای چوبی کلفت با وجود اینکه چوب زود مشتعل می شود قسمت درونی آن تا مدت نسبتاً زیادی از خطر اشتعال در امام بماند . هدایت گرمایی چوب در جهت طولی آن دو برابر جهت عرضی و هدایت حرارتی شعاعی بیشتر ازهدایت حرارتی مماسی است، با افزایش رطوبت ، هدایت حرارتی چوب افزایش می یابد .
تغییر ابعاد بر اثر حرارت ( انقباض و انبساط ) : ضریب انبساط حرارتی چوب در مقایسه با اثر تغییر رطوبت بر ابعاد آن تقریباً قابل چشم پوشی است . ازدیاد حرارت معمولاً حجم را کمی زیاد می کند و مقدار رطوبت را کاهش می دهد و باعثکاهش جریم حجمی می شود .
شرح
کیلوگرم بر متر مکعب
چنار
750
شمشاد
900
چوب آزاد
700
سپیدار
500
لرگ
430
ملح
650
بلوط
900
کاج
600
داغداغان
650
توسکا
500
زبان گنجشک
700
صنوبر
600
نارون
700
شربین یا سیاه کاج
500
ممرز
700
تبریزی
450
گردو
650
ضریب انبساط حرارتی چوب در جهت طولی ( در جهت الیاف چوب ) حدود 18% جهت شعاعی و مماسی است .
گرمای ویژه چوب : گرمای ویژه چوب خیلی زیاد است و وقتی درکنار هدایت حرارتی ناچیز آن قرار می گیرد باعث به وجود آمدن ویژگی های مناسب در چوب می شود ، برای مثال چوب در برابر خورشید و تابش آن بر خلاف فلزات سطحش سوزاننده نیست و در محیط های بسیار سرد یخ نمی زند .
قابلیت سوختن و قدرت انرژی زایی : چوب به علت حرارت مطبوع و شعله های زیبایی که ایجاد می کند برای سوزاندن در بخاری های دیواری مصرف می شود که از چوب های زائد هم می توان در این مورد استفاده کرد . چوب از نظر سوختن با سایر سوخت ها در رقابت است و همچنین مواد حاصل از سوت آن بی خطرند .
انتقال و انتشار صوت : چوب به علت قابلیت ارتجاعی قادر به تقویت اصوات می باشد ، انتشار صوت در چوب در جهات مختلف متفاوت است . البته میزان رطوبت و گونه چوب نیز موثر است . اما به طور کلی سوزنی برگان از لحاظ انتشار صوت و طنین مرغوب تر می باشند و در ساختمان آلات موسیقی سیمدار هم استفاده می شوند .
جذب و تخفیف صدا : چوب های سبک اصوان را بهتر جذب می کنند و هر چه سطح چوب نامنظم تر و مرطوب تر باشد خاصیت عایق بودن آن در برابر صدابیشتر است .
هدایت الکتریکی : میزان هدایت الکتریکی چوب وابسته به درصد رطوبت چوب می باشد ، و به طور کلی چوب های خشک عایق جریان برق هستند . میزان هدایت الکتریکی با وزن مخصوص رابطه محسوسی ندارند ، ولی میزان هدایت الکتریکی در گونه های مختلف متفاوت است . مقاومت الکتریکی در جهت موازی با الیاف تقریباً 12 جهت شعاعی و مماسی است .
هم کشیدگی و واکشیدگی : ممکن است تحت تاثیر پدیده های گوناگونی مانند رطوبت باشد و در جهات مختلف متفاوت است . بیشترین هم کشیدگی در جهت مماسی است و در جهت شعاعی 12% تا 13% جهت مماسی است . در جهت طولی نیز هم کشیدگی ناچیز است . این پدیده فقط در حد رطوبت بین صفر تا اشباع است و البته این پدیده با انقباض و انبساط حرارتی تفاوت دارد .
رنگ و بو : معمولاً رنگ چوب پیر تیره تر از چوب جوان و همچنین حلقه های پاییزی تیره تر از حلقه های بهاره اند . گونه های مختلف رنگ های متنوع و تفاوتی دارند . معمولاً چوب ای تیره تر با دوام تر هستند . چوب های سالم بوی مطبوعی دارند وچوب هایی که تحت تاثیر عوامل بیولوژیکی مانند قارچ هستند ، بدبو می شوند .
خواص مکانیکی چوب :
معمولاً مصارف گوناگون چوب به گونه ای است که می بایستی چوب پاره ای از نیروها را تحمل کند و البته در این خصوص باید برخی از مسائل را در نظر گرفت ، مانند ناهمگن بودن چوب ، مقدار رطوبت ، نوع چوب و محل رویس ، پهنی حلقههای سالیانه ، وزن مخصوص و … که باعث تفاوت هایی در این زمینه میشود . از نظر خواص مکانیکی می توان ویژگی های زیر را برای چوب مورد بررسی قرار داد :
سختی چوب : در کیفیت کار با آن و نیز مصارفی نظیر پارکت و … که پیوسته تحت تاثیر سایش هستند ، مهم است . چوب های سست بیشتر مصرف درودگری دارند .
با افزایش جرم حجمی ، چوب سخت تر می شود ولی با افزایش رطوبت ، سختی آن کاهش می یابد .
تاب فشاری : به خاطر ساختمان ناهمگن چوب در جهات و اندازه های مختلف ، متفاوت است . چوب در جهت الیاف تاب فشاری زیادی دارد ولی بر اثر وارد آوردن نیروی خیلی زیاد تغییر شکل می دهد تا جایی که غدر چوبهای خشک الیاف آن شروع به گسیختن می کنند در چوب های مرطوب ممکن است به صورت له شدگی باشد و در چوب های نیمه مرطوب به صورت لغزش الیاف روی هم است .
افزایش رطوبت و جرم حجمی موجب افزایش تاب فشاری چوب می شود . افزایش حرارت باعث کاهش تاب فشاری می شود . در جهت عمود بر الیاف چوب ها تاب کمتری از خود نشان می دهند و به سرعت به حد تغییر شکل دائم می رسند .
مقاومت خمشی : چوب تحت تاثیر خمش به طور محسوسی تغییر شکل می دهد ، اگر نیروی وارد شده بیش از تاب خمشی باشد باعث از هم گسیختگی الیاف می شود .
تاب ضربه ای : چون چوب مرطوب انعطاف پذیرتر است ، مقاومت آن در برابر ضربه بیشتر است .
به طور کلی هر چه چوب متخلخل تر باشد تاب ضربه ای آنکمتر است . معایب چوب اثر زیادی بر تاب ضربه ای آن دارند .
تاب کششی : چوب در جهت الیاف بیشترین تاب کششی را دارد و گاه تا دو یا سه برابر تاب کششی در جهت عمود بر الیاف است .
به طور کلی چوب های سخت و سنگین تاب کششی بیشتری دارند . تغییر رطوبت نیز تاثیر زیادی بر تاب کششی دارد . حد تاب کششی در شرایط رطوبت 8 تا 10 % می باشد . معایب چوب اثر زیادی بر تاب کششی دارند و حتی یک گره کوچک بر روی چوب می تواند تاب کششی چوب را به نصف کاهش دهد .
دوام چوب : چوب جسم بادوامی نیست . و به وسیله حشرات ، قارچ ها و … فرسوده می شود . البته چوب های متراکم تر ، مقاوم ترند و می تواند با روش هایی تراکم چوب را افزایش داد .
خواص شیمیایی :
قسمت اعظم غشای سلول های چوبی را سلولز تشکیل می دهد و این ماده از نظر صنایع شیمیایی چوب فوق العاده اهمیت دارد .
اثر هوا ، اکسیژن و آب بر سلولز : هوای خشک در حرارت عادی بر روی سلولز اثر نمی کند ( به همین دلیل پنبه برای لباس و … به کار می رود و حتی در کشور ژاپن از مقوای فشرده برای تهیه مصالح ساختمانی استفاده می شود ) . مواد اکسیده کننده نیز در صورت رقیق بودن بر روی سلولز اثر ندارند ، ولی چنانچه غلیظ باشند مولکول سلولز را تحت تاثیر شیمیایی قرار می دهند .
اثر حرارت : سلولز در حرارت 150 درجه سانتی گراد تغییر رنگ می دهد و در 300 درجه سانتیگراد تجزیه می شود .
اثر اسیدها : اغلب اسیدهای معدنی و آلی تنها چنانچه غلیظ باشند بر سلولز موثرند .
اثر قلیایی : به طور کللی قلیاها در حالت رقیق بر سلولز اثری ندارند ، ولی سود غلیظ بر سلولز اثر می کند و بدین وسیله مواد مختلفی به دست می آید ( که در صنایع تهیه ابریشم مصنوعی کاربرد دارند ) .
خواص کاربردی :
چوب ماده ای است که در طبیعت به مقدارفراوان یافت می شود و بشر می تواند آن را تولید و تکثیر کند . در واقع یکی از مصالحی است که قابل تجدید است و در صورت وجود مدیریت صحیح هیچ وقت تمام نمی شود .
در صنایع و موارد گسترده و گوناگونی کاربرد دارد ، مانند : کشتی سازی هواپیما سازی ، صنعت حمل و نقل و بسته بندی ، کاغذ سازی ، ابریشم و چرم مصنوعی ، پارچه بافی ، فیلم سازی ، ساخت ابزار موسیقی و …
چوب به عنوان یکی از مصالح ساختمانی در کلیه امور قابل استفاده می باشد و به علت برخورداری از تاب مناسب فشاری و کششی از ان علاوه بر مصارف روزمره ، برای ساختن پل ها ، خرپاها و اعضای طاق های پوسته ای نیز استفاده می شود .
چوب در تزئینات داخلی و خارجی به عنوان یکی از بهترین وزیباترین مصالح طبیعی به طراحان کمک شایانی می کند .
این مصالح قابلیت شکل پذیری بالایی دارد و به راحتی می توان شکل آن را تغییر داد و از ان استفاده دیگری کرد . قطعات چوبی به راحتی به هم جفت می شوند و توسط میخ و پیچ ، چسب یا با اتصالات ساده چوبی ، مانند کام و زبانه ، دم چلچله و .. به همدیگر متصل می شوند .
رطوبت چوب
میزان رطوبت در چوب :
میزان رطوبت در چوب درختان مختلف متفاوت است . این میزان رطوبت به طول مدتی که چوب بریده شده است و فصل برش و همینطور شرایطی که چوب در آن نگاهداری شده است ، بستگی دارد . چون تغییرات میزان رطوبت در چوب باعث تغییر حجم و فرم چوب می شود ، مقاومت های مکانیکی آن را کاهش می دهد ( به غیر از مقاومت در برابر ضربه که با افزایش رطوبت زیاد می شود ) . ضمناً ازدیاد رطوبت در چوب باعث هجوم حشرات و قارچ ها و افزایش رطوبت باعث ازدیاد وزن حجمی چوب می شود ( تصویر شماره 7 ) .
چوب از نظر میزان رطوبت به چهار دسته ذیل تقسیم بندی می کنند :
چوب دارای آب آزاد یا چوب تر : چوب درختی را که به تازگی قطع گردیده است ، چوب تر می خوانند ، میزان رطوبت موجود در این چوب مشخص نمی باشد . این مقدار بستگی تام به جنس درخت ، فصل برش ، اقلیم و خاک دارد . این رطوبت شامل آبی که در آوندهای چوب موجود است و همینطور رطوبتی که در جوار سلول ها قرار دارد می باشد . تبخیر آب آزاد چوب ( آبی که در آوندها جریان دارد ) موجب هیچگونه تغیر شکلی در حجم چوب نمی شود .
چوب نم دار : این نوع چوب حاوی آبی است که در جوار سلول ها قرار گرفته است و قریب به 30% وزن چوب را به خود اختصاص می دهد . اگر رطوبت این نوع چوب از این حد افزایش نیابد برای بعضی از کارهای ساختمانی قابل استفاده است . زمانی که رطوبت پوسته سلول ها شروع به تبخیر می کند ، سلول ها به یکدیگر نزدیک تر می شوند و در نتیجه حجم چوب کاهش می یابد . اینگونه تغییرات که در اثر کاهش و یا افزایش رطوبت واقع میشود ، کار کردن و هم کشیدگی چوب نامیده می شود . پس از تبخیر آب مقداری نمک در آوندها باقی می ماند که جاذب آب هستند و در جوار رطوبت ، آب جذب می کنند . این مساله موجب تغییر شکل و تغییر رفتار مکانیکی قطع می گردد . برای جلوگیری از کارکردن چوب و باد کردن آن ، میزان مواد غایی موجود در بافت را تقلیل می دهند . برای این منظور می توان از قراردادن تنه درخت در جریان آب یا هوای آزاد در فصل بارندگی و بخار دادن به چوب بهره گرفت .
چوب خشک : این نوع چوب ها نزدیک به 18% رطوبت به همراه دارند و اگر این مقدار افزایش نیابد می توان آز آنها برای کارهای زیر کاری در ساختمان استفاده کرد . 18% رطوبت بههمراه دارند و اگر این مقدار افزایش نیابد می توان از آنها برای کارهای زیر کاری در ساختمان استفاده کرد . 18% رطوبت چوب حد بحرانی برای هجوم انگل ها به چوب می باشد .
چوب خشک مطلق : رطوبت در این گروه از چوب ها به 4% می رسد .
تغییر حجم در مقاطع چوبی :
همانطور که گفته شد تغییر میزان رطوبت چوب موجب تغییر در حجم آن می شود ، ولی این مقدار در مقاطع مختلف متفاوت است . چنانچه از خصوصیات بافت چوب بر می آید ، چوب پیر چندان تغییر حجم ندارد در حالی که هر چه به پوسته نزدیک تر شویم چوب به علت تخلخل فراوان تغییر حجم بسیار دارد . نسوخ شعاعی ، عاملی جهت جلوگیری از تغییر حجم چوب می باشد . این دلایل باعث می گردند که مقاطع چوبی بر اساس موقعیتی که در برش درخت داشته اند تغییر حجم متفاوتی داشته باشند . کار کردن چوب به دو نوع درخت نیز بستگی دارد .
مقدار تنزل چوب در طول به علت هم جهت بودن با آوندها قابل ملاحظه نمی باشد و قریب به 1% طول می باشد . میزان هم کشیدگی مماسی یعنی در مقاطعی که نسبت دایره درخت به صورت مماسی بریده شده اند تا 12 % می رسد که باعث تغییر شکل در مقطع الواری می گردد .
هم کشیدگی چوب با مقطع شعاعی قریب به نصف هم کشیدگی مماسی وتا 6% می رسد . مقطع شعاعی آن دسته از الوارها را می نامند که نسبت به دایره درخت به حالت شعاعی بریده شده اند . ( تصویر شماره 8 ) .
اشکال گوناگون
چوب از نظر مصرف
چوب های گرد :
چوب های گرد ضخامتی بین 34-14 سانتی متر و درازایی بین 18-7/2 متر دارند . چوب های گرد باید هرس و تراز شوند و از نظر سطح و پوست ظاهری تمیز داشته باشند . برای الوار کردن نیز باید الوار گرد را بر حسب نوعشان دسته بندی کرد . ( تصویر شماره 9 و 10 ) .
چوب های گرد به دو دسته گرده بینه و تیر تقسیم می شوند که تفاوت اصلی آنها در این است که در تیر کم کم قطر مقطع کوچک می شود . اغلب تیرهای ساختمانی برای کلاف کردن دیوارها ، چوب بست و غیره به کار می روند . ( تصویر شماره 12 ) .
چوب های بریده شده :
این چوب ها با برش های طولی از چوب گرد به دست می آیند . چوب گرد مورد استفاده برای این منظور باید کیفیت بالایی داشته باشند و از پوسیدگی در امان باشند ، به طوری که چوب های بریده شده درجه 1 و 2 باید عاری از سوراخ های پنهان و فاسد شده و گره های قهوه ای باشند .
انواع چوب های بریده شده :
چهار تراش : چوبی است که مقطع آن مربع است . این چوب را از درختان بی گره م یتوان تهیه کرد . معمولاً ابعاد آنها " در مقطع " کمتر از 20 سانتی متر است و درازای آنها تا 4 تا 5 متر می رسد . ( تصویر شماره 11 )
بینه : از تقسیم یک گرده ، بینه به دست می آید . چوب گردی را که استوانه ای شکل است از روی قطر به دو نیم تقسیم می کنند و به موازات طول آن را برش می دهند و هر یک از تقسیمات را یک بینه می نامند .
تخته : چوبی است به شکل مکعب مستطیل طول آن 6-2 متر ، عرض آن 30-18 سانتی متر و ضخامت 8-1 سانتی متر ( تصویر شماره 8 ) .
انواع مقاطع چوب
ابعاد مقاطع به سانتیمتر
طول × عرض
طول به متر
چوب گرد
34- تا 14
18 تا 7/2
چهار تراش
کمتر از 20
5 تا 4
تخته
30 تا 18 *8تا 1
6 تا 2
الوار
40 تا 35 *15 تا 10
3
الوار : ممکن است چهار گوش یا سه گوش باشد که تقریباً راست و بدون گره است . طول الوار تا 3 متر است و عرض آن 35 تا 40 سانتی متر و کلفتی آن 10 تا 15 سانتی متر است . ( جدول شماره 4 ) .
چوب های ورقه ای :
از انجایی که بافت بعضی از چوب ها زیبا ولی کمیاب و گرانبها هستند سطح چوب های نامرغوب تر و ساده و سطح تخته های مصنوعی مانند نئوپان و فیبر را با ورقه هایی از چوب های مرغوب تر و زیبا می پوشانند . اغلب این ورقه ها به صورت روکش مصرف می شوند .
با وسائل دقیق و ماشین های روکش سازی می توان از چوب های مختلف ورقه های بسیار نازک ( کمتر از 3/0 میلی متر ) به دست آورد که سبب صرفه جویی اقتصادی می گردد و همچنین میتوان روکش را در ابعاد بزرگ تهیه کرد و ضمناً احتمال هم کشیدگی و واکشیدگی بعد از مصرف کم می شود .
به طور کلی چوب های مصرفی در روکش ساز باید از مرغوبیت بالایی برخوردار باشند . در روکش سازی برخلاف سایر مصارف ، وجود گره خوب است( البته گره های سالم ) . از نظر اندازه ، تنه درخت نباید کوتاه باشد و چنانچه بلند باشد نیز به چند قطعه کوچک تر تقسیم می شود .
چوب های مصنوعی :
چوب های مصنوعی انواع گوناگون دارند و اغلب از خاک اره ، براده و یا لایه های چوب تهیه می شوند .
تخته چند لایی : تخته چند لایی دارای مزایای ویژه ای در مقایسه با چوب تبدیل نشده ، می باشد از جمله : کم کردن پدیده هم کشیدگی و واکشیدگی و افزایش پایداری مکانیکی به خصوص در حالتی که نیرو عمود بر الیاف است ، کاهش اثر رطوبت به سبب قشرهای نازک چسب ، امکان دسترسی به سطوح وسیع چوب ، سبک بودن و امکان ایجاد و تقویت ویژگی های خاص با توجه به کاربرد ( تصویر شماره 13 ) .
معمولاً تخته چند لایی از چند لایه ورقه های نازک چوب به ضخامت یک تا دو میلی متر جرم در جهت هایی مختلف الیاف برای خاصیت انعطاف بیشتر به هم چسبانده و زیر پرس گرم گذاشته می شوند که بیشتر در مصرف روکش در ( یا به صورت سه لایی ) و قالب بندی به صورت چند لایی استفاده می شود .
تخته خرده چوب ( نئوپان ) :
تخته خرده چوب ها از مخلوط ذرات و براده های چوب با چسب مخصوص که تحت تاثیر فشار و حرارت محکم شده است ورقه های مسطح با ابعاد معین را به وجود می آورند . در این روش ذرات به دو صورت قرار میگیرند ، یا در جهت طول تخته یا عمود بر آن . در جهت تخته بودن ذرات موجب بهتر بودن خواص مکانیکی می شود .
تخته ها ممکن است یکدست باشند که در آنها ذرات در تمام طول تخته دارای ابعاد تقریباً برابرند . ممکن است تخته ها سه طبقه و به صورت ساندویچ ذرات باشند . در دو سطح خارجی دارای ذرات ریزتر و در وسط دارای ذرات درشت هستند . به علت ریز بودن ، ذرات در سطح خارجی فشرده ترند . بنابراین در دو طرف سطح خارجی دارای جرم حجمی بیشتر هستند و این تفاوت موجب می شود که در ضخامت تخته خواص ناهنگنی وجود داشته باشد ، ولی در عین حال از تاب خمشی بالاتری برخوردار باشد( تصویر شماره 14 ) .
تخته فیبرها : ضخامت آنها بیش از 5/1 میلی متر و کمتر از نئوپان است و از به هم فشردن الیاف ، خاک اره ، تار و برگه های بریده چوبی و … با چسب و پرس به وجود می آیند .
تخته فیبرها باد نمی کنند ، جمع نمی شوند و سخت و بادوام هستند . برای افزایش مقاومت و ضد آب کمردن و ایجاد سایر خواص مطلوب موادی مانند پارافین ، ضد آتش ها و ضد حشره به خمیر آن می افزایند . این محصول در انواع صلب ، نیمه صلب و با وزن ویژه کم ، متوسط و زیاد وجود دارد . نوع نازک آنها برای روکش و انواع ضخیم تر برای تقسیم فضای ساختمان و انواع سبک وزن برای عایق های حرارتی و صوتی در ساختمان مصرف می شود .
صفحات چوب ـ سیمان : طرز تهیه این نوع صفحات به این گونه است که مواد اولیه را که شامل خرده چوب و پودر 20% ، سیمان پرتلند 60% و آب 20% و گروهی از مواد شیمیایی می باشد ، با هم مخلوط می کنند و سپس به وسیله کانال های حرارتی و پرس به صورت صفحاتی در ابعاد مورد نظر در می آیند که دارای خواص زیر می باشند :
ـ این صفحات در برابر آتش کاملاً مقاوم هستند ( از تمام صفحات چوبی در مقابل آتش مقاوم ترند ) .
ـ در برابر قارچ های چوب کاملاً مقاوم اند .
ـ در برابر آب و رطوبت ، پوسیدگی ، سرما و یخبندان ، کاملاً مقاوم هستند ( میزان جذب آب تقریباً صفر است ) .
ـ عایق صدا و حرارت می باشند .
ـ نسبتاً سبک هستد و در اکصر قسمت های ساختمان قابل مصرف هستند .
ـ قابلیت چسب زنی ( با چسب چوب ) و همچنین نصب بر روی آجر و بتن را دارند . همچنین سطح خارجی آنها را می توان با هر گونه رنگ و بتونه پوشاند .
ـ از نظر اتصالات تمام قابلیت های چوب را دارند . همچنین قابل میخ زدن و پیچ کردن هستند .
کانتکس : ساقه های نی به وسیله ماشین به حالت موازی بین دسته سیم های گالوانیزه قرار می گیرند و تحت فشار در ضخامت های مختلفی بافته می شوند . از این محصول برای ساخت دیوار ، سقف کاذب ، و مانند اینها سود می جویند .
کانتکس یکی از مصالحی است که عایق حرارت و صوت و مقاوم در برابر آتش سوزی می باشد . تخته های کانتکس بر روی تیرهای آهنی و چوبی و تیرچه های بتنی به سهولت قابل نصب می باشند و آنها را به وسیله آمیخ یا پیچ به راحتی بر روی هر سطحی به عنوان عایق می توان نصب کرد .
آندولین : سقف پوشی است موج دار ، متشکل از الیاف گیاهی و موادشیمیایی و مصنوعی اشباع شده با قیر که در حرارت 180 درجه سانتیگراد سخت شده است . آندولین یکی از مصالحی است که عایق حرارت و رطوبت و الکتریسیته می باشد و در برابر یخبندان مقاوم است .
تخته های گلولام : ساختمان سازی با قطعاتی که از چوب درخت بریده می شوند . محدودیت هایی در مورد شکل ، فرم و اندازه دارد . روش نوینی برای برطرف کردن این محدودیتها ابداع شده و آن ساختن تخته های گلولام از قطعات کوچک جوب است .
با استفاده از تیرها و قطعات گلولام می توان تیرها و قطعات چوبی خم شده( انحنا دار ) ، چوب های با اندازه های بلند ، قوس های چوبی دو یا سه مفصله و دیگر ساختارهای چوبی را به وجود آورد .
معایب چوب :
به طور کلی عواملی که ارزش تجاری چوب را پایین می آورند معایب چوب نام دارند ، که ممکن است کارکردن با چوب را مشکل کنند یا مقاومت باربری آن را کاهش دهند یا طول عمر آن را کم کنند یا شکل ظاهری آن را زشت نمایند که به دو دسته تقسیم می شوند .
ـ معایب رویش درخت ( هنگام رویش درخت ) .
ـ معایب بعد از قطع درخت و تهیه الوار
معایب هنگام رویش درخت :
گره ها : گره های عبارتند از آثاری که از جوانه های نابجا ، یا شاخه هایی که ممکن است در قسمت های مختلف درخت وجود داشته باشند گره ها ممکن است مرده باشند که معمولاً تیزه رنگند و به سایر قسمت های متصل نیستند و عیناً مانند یک جسم خارجی عمل میکنند و یا زنده اند که روشن اند و به قسمت های مجاور متصل اند . گره های مرده تا حد زیادی از مرغوبیت چوب می کاهند و مقاومت های مکانیکی به خصوص تاب خمشی را می کاهند ، در اره کشی ، روکش سازی ، لایه گیری ، رنده و پرداخت مشکل ایجاد می کنند و باعث افزایش معایب واکشیدگی و هم کشیدگی ، تغییر شکل و ترک خوردن و … می شوند .
در قطعاتی که در معرض سائیدگی هستند ایجاد ناهمواری می کند ( نظیر پارکت های چوبی ) که علت آنها تفاوت جنس گره با سایر قسمت هاست ( تصویر شماره 17 ) .
تغییر جهت تارهای چوب :
ممکن است الیفا چوب کمی زاویه داشته باشند ( کج تار ) و یا آنکه موازی محور باشند ولی به آن دور یا نزدیک باشند ( موج دار ) .
به طور کلی کج تاری مقاومت مکانیکی به خصوص تاب ضربه ای چوب را کاهش می دهد و در هنگام برش و پرداخت ریش ریش می شوند . این چوب ها بعد از استحصال ، قابلیت پرداخت چوبی ندارند و به زحمت رنده میشوند ، ولی اگر زاویه آنها خیلی کم باشد برای روکش ها مصرف می شوند .
ترک ( شکاف و گسیختگی ) : منشا ترک بیشتر تغییر شرایط میحطی می باشد و به صورت های گوناگون است .
ترک مرکزی ، میتواند روی یک سطح یا مارپیچی باشد . فضای بین دو حلقه چوب که متحد المرکز هستند نوعی ترک داخلی است که در جهت تنه درخت و حلقه های سالانه است . ترک های متحد المرکز ممکن است قوسی شکل یا متحد المرکز باشند . ترک های ناش یاز یخ زدگی ترک های باز طولی هستند .
ترک های معمولی در اثر خشکی سطح به وجود می آیدودر همه گونه های چوب موجود است . به نظر می رسد وقتی چوب زیر نقطه اشباع الیاف می رسد ، خشک می شود و ترک می خورد .
ترک های برق گرفتگی روی پوسته درخت و تا نزدیکی مغز درخت پیش می روند ، این پدیده به علت وارد آمدن جریان شدید برق به وجود می آید . در این حالت پوست برای التیام محل ترک خورده به داخل نفوذ می کند ( تصاویر شماره 18-21 ) .
پیچ خوردگی درخت : درخت هایی که تنها یک طرف آنها شاخه دارد و درخت های کنار جنگل در اثر وزش باد می پیچند . لبه های الوار تنه ایندرخت ها بعد از خشک شدن متنافرند( تصویر شماره 22 ) .
یکطرفه روئیدن درخت
( رشد غیر مرکزی ) : در جاهایی که باید از یک سو می وزد در اثر وزش باد چوب سست می شود و دایره های عمر درخت از هم دورتر است ومقطع آن بیضی است و بعد از خشک شدن تاب بر می دارد .
اعوجاج : اعوجاج در حلقه های سالیانه به صورت نوعی ناهنجاری در حلقه های سالیانه که غیر یکنواخت رشد می کنند و به شکل دایره نیستند بلکه موج دار هستد ، دیده می شود . تخته های تهیه شده از آنها سطح نامنظمی دارند(تصویرشماره 22 ) .
روی هم افتادگی : درخت زخمی شده سعی در پوشاندن محل جراحت می کند و پوست جدید جراحت های آن را می پوشاند . اگر این زخم های عمیق باشند موجب پوسیدگی می شوند ( تصویر شماره 22 ) .
دو مرکزی بودن : درختی را که از تنه ببرند پاجوش میزند ، پاجوش ه کم کم ضخیم می شوند و به همدیگر می چسبند و مثل یک درخت رشد می کنند . چوب چنین درختی همسان کار نمی کند ( تصور شماره 22 ) .
آفات چوب :
قارچ ها و میکروارگانیسم ها : زیان ها و خسارت ناشی از قارچ ها بر چوب گسترده است . رنگ غیر طبیعی و پوسیدگی چوب عمدتاً نای از قارچ هاست ، قارچ ها ساده ترین ارگانیسم های گیاهی هستند که از سلول های و چوب تغذیه می کنند . چوب با 20% رطوبت یا کمتر یا چوبی که در آب قرار دارد و یا در معرض سرما قرار دارد دچار پوسیدگی نمیشود . پوسیدگی چوب ها با از بین رفتن قارچ ها و خشک شدن چوب متوقف می شود ( تصویر شماره 23 و 24 ) .
حشرات : خسارات ناشی از حشرات ( اغلب به صورت حفر سوراخ ) هم درختان زنده و هم چوب درختان مرده را تحت تاثیر قرار می دهد . بیشتر خسارت هایی که درختان در حال رشد را تحت تاثیر قرار می دهد ناشی از سوسک های زیر پوستی درخت و … است که گونه های فراوانی دارند ( تصویر شماره 25 و 26 ) .
از جمله دیگر حشراتی که چوب را تحت تاثیر قرار می دهند موریانه ها هستند که به چوب خشک در ساختمانها و سازه ها حمله می کنند .
نرم تنان دریایی نیز ممکن است موجب پوسیدگی های سریع در قسمت های زیر آب سازه های آبی و دریایی شوند .
برای محافظت از چوب در برابر آفات روش های گوناگونی وجود دارد که در بخش محافظت به تفصیل به آنها خواهیم پرداخت .
قابلیت اشتعال چوب :
قابلیت اشتعال چوب نسبت به سایر مصالح بسیار بالاست و این یکی از مهمترین معایب چوب به شمار می آید . امروزه با روش های متعددی می توان از چوب در مقابل آتش محافظت کرد ، مانند : اندود کردن ، پوشش های گچی ، پوشاندن با موادو رنگ های ضد آتش و اشباع چوب ( در بخش مربوطه به تفصیل توضیح داده شده است ) و رنگ های ضد آتش از بهترین روش ها برای محافظت در برابر آتش هستند که به دسته های گوناگونی مانند سیلیکاتی ، کازئین ، روغنی و … تقسیم می شوند .
رنگ های سیلیکاتی ویژگی های ضد آتش فوق العاده ای دارند به طوری که نسوزند و برای مدت زیادی در مقابل آتش مقاومت میکند و رسانایی گرمایی پایینی دارند و همچنین در برابر آب مقاوم اند .
ترکیبات محافظت کننده در برابر آتش اغلب وقتی که درجه حرارت بالا رود یا ذوب شوند از خود گازهایی متصاعد می کنند که در آن شرایط هم از احتراق جلوگیری می کنند .
حفاظت از چوب :
روش های مختلفی برای محافظت چوب از هجوم آفات و آسیب رسانی آنها ، نفوذ رطوبت و آتس سوزی وجود دارد ، بعضی از این روش ها عبارتند از : اشباع کردن چوب با مواد شیمیایی ، پوشاندن چوب با یک لایه از رنگ ، لاک و غیره ، سوزاندن سطح چوب ، قیر اندود کردن چوب و … .
پوشاندن سطح چوب بامواد مختلف : موادی که در رنگ کردن چوب به کار می روند عبارتند از :
لاک : لاکر را در الکل صنعتی حل می کنند و سپس روی سح چوب سمباده شده می مالند و پس از تبخیر ماده حلال یک ورقه لاک روی چوب می ماند .
ورنی ها : صمغ گیاهی مصنوعی را با روغن های خشک کننده و سپس با ماده فراری مخلوط می کنند و روی چوب می زنند و سپس یک لایه ورنی در اثر اکسید شدن روغن روی چوب به وجود می آید . ورنی ها ممکن است مصنوعی باشند ، مانند : پلی استریا ملامین .
رنگ ها : مواد رنگی رادر روغن ها و مواد فراری که نفوذ رنگ را زیاد می کند مانند تربانتین ، مخلوط می کنند.این مواد رنگی عبارتندازاکسیدهای سرب ، منگنز ، کبالت و … .
بتانه : در بعضی چوب ها که دارای آوندهای درشت بهاره هستند برای جلوگیری از نفوذ زیاد رنگ ها قبل از رنگ زدن سطح آن را بتانه می کنند .
استفاده از این پوشش ها علاوه برمحافظت چوب در برابر عوامل مخرب باعث آشکار شدن زیبایی های چوب و پدیدار شدن نقشهای آن می شود .
باید در نظر داشت چوب هایی خوب رنگ می گیرند که سطح آنها فاقد آوند باز باشد و چگالی کمی داشته فاقد گره ، عیوب و قارچ ها باشند و چوب باید کاملاً خشک باشد . رنگ های قسمت هایی که در برابر آفتاب هستند باید به گونه ای باشد که در اثر تابش آفتاب فاسد نشوند .
اشباع چوب
هدف از اشباع چوب آن است که دوام چوب بالا رود و همچنین بعضی از معایب آن مانند قابلیت بالای اشتعال را از بین ببرد و در ضمن ، تاب مکانیکی قطعه هم بالا رود . این عمل بیشتر برای ساخت تراورس های راه آهن و شمع های تلگراف استفاده می شود . خواصی که ماده اشباع کننده باید داشته باشد ، عبارتند از :
ـ برای موجودات مخرب چوب ، سمی و کشنده باشد ولی موجب تخریب مواد اصلی چوب نشود و برای محیط زیست مضر نباشند .
ـ دارای اثرات جنبی شدید برای انسان نباشد .
ـ قابلیت هدایت حرارتی و الکتریکی چوب را افزایش ندهد .
ـ قابلیت نفوذ خوبی در چوب داشته باشد .
ـ خواص مکانیکی و استحکام چوب را افزایش دهد ( یا حداقل کاهش ندهد ) .
ـ با فلزات استفاده شده ( میخ و پیچ و … ) ترکیب نشود .
ـ به وسیله آب شسته ، در اثر گرمای تبخیر و در اثر عوامل جوی تجزیه نشود .
روش های اشباع :
چوب ها به وسیله مواد حاصل از تقطیر زغال سنگ ( گودرون) و سایر مواد شیمیایی مشابه به روش های زیر اشباع می شوند :
ـ با فشار: در این روش کیفیت بهتر و مقرون به صرفه است . ابتدا با فشار شیره گیاهی از الیاف خارج میشود و سپس با تزریق گودرون و یا مواد شیمیایی دیگر که جایگزین شیره گیاهی میشود آن را اشباع می کنند .
بدون فشار : مانند برس زدن ، فرو بردن ، افشاندن ، خیساندن ، در این روش فقط سطح چوب اشباع می شود وگرانتر از روش اول است .
سوزاندن سطح چوب : در این روش سطح نازکی از چوب را می سوزانند که موجب حفاظت آن می شود.البته نسبت به سایر روش ها بسیار ابتدایی و ضعیف است .
موارد استفاده چوب در ساختمان
چوب در سازه و اسکلت ساختمان :
چوب به عنوان یکی از مصالح ساختمان در اسکلت و اعضای باربر ساختمان ، تیر و شمع و غیره به کار می رود .
چوب به عنوان مصالح کمکی :
از جمله کاربردهای چوب در کارهای کمکی مانند قالب بندی و چوب بست است . برای این کار از چهار تراش ، تیرگرد و تخته سود می جویند . بهترین نوع برای قالب بندی نوع نراد است که چوبی نرم و قابل انعطاف از نوعی کاجمی باشد.
برای سطح بتن نمایان ، چوب قالب باید کاملاً تمیز و پرداخت شده است . می توان از چوب های مصنوعی و از انواع تخته های با روکش پلی مری که برای همین منظور تولید می شوند ، استفاده کرد .
چوب به عنوان مصالح
برای معماری داخلی :
چوب یکی از بهترین مصالح برای ساخت پوشش ها ، درها وپنجره ها و تزئیناتی که در داخل ساختمان به کار می روند ، می باشد که در زیر به انواع آن اشاره می شود :
پوشش های چوبی
از گذشته های دور در مناطقی که چوب مرغوب و فراوان در دسترس بوده است قسمتهای مختلف ساختمان ها از جمله کف ، بدنه و سقف آنها را با چوب می پوشانده اند . امروزه نیز پوشش های چوبی ، به اشکال و شیوه های گوناگون متداول است . در پوشش های چوبی از نرم چوب ها و سخت چوب ها در نقش ها و رنگ هایی متفاوت استفاده می شود . پوشش های چوب یدارای انواعی همچون کف پوشهای الواری ، نواری ، پارکت و بلوک چوبی هستند .
درها و پنجره های چوبی
چوبی که در ساخت در ، پنجره ، نرده و نظایر اینها به کار می رود باید از انواعی نظیر کاج و صنوبر ، خشک و فاقد شیر گیاهی و ترجیحاً عمل آمده باشد .
اتصالات پنجره های چوبی باید از نوع کام و زبانه باشد . قاب پنجره باید به دیوار محکم شده باشد ، پنجره های چوبی خارجی باید در محلی قرار گیرند که از بارش برف و باران در امان باشند .
درهای چوبی با پوشش های فیبری ، تخته چند لایی یا نئوپان باید با استفاده از شبکه های چوبی یا دیگر مصالح و چسب مناسب ساخته شوند .
تیغه های جدا کننده چوبی :
تیغه های جدا کننده چوبی که برای تقسیم فضاهای داخلی ساختمان اجرا می شوند باید به نحوی مطمئن به کف ، سقف و دیوارهای اطراف مرتبط گردند تا از استحکام کافی برخوردار باشند .
کارهای چوبی تزئینی :
اجرای کارهای چوبی تزئینی نظیر نرده ها و دست اندازها ، پله های چوبی و کمدهای دیواری به دست افرادمجرب و بادقت بالایی انجام میشود . در ساخت کارهای تزئینی چوبی باید از بهترین مصالح استفاده شود . چوب درختان گردو، بلوط ، زبانگنجشک ، راش ، کاج ، صنوبر ، برای اینگونه کارها بسیار مناسب می باشد( تصویر شماره 27 ) .
اتصالات چوب
اتصالات چوبی :
انواع مختلفی دارد که شامل اتصال به طریه دم چلچه ای ، کام و زبانه نیم و نیم و کلیدی می باشد ( تصویر شماره 28 ) .
میخ ، میخ و سایر وسائل اتصال :
مصالح فلزی نظیر ، میخ ، پیچ و وسائل اتصال قطعات برای اتصالات چوب باید از نوع زندگ نزن یا روی اندود باشند ، وجود موادی که در عمل آوردن ، اشباع و یا حفاظت چوب به مصرف می رسند به ویژه موادی که برای ضد آتش کردن چوب به کار برده می شوند در نقاط مرطوب سبب خوردگی فلزات می شوند از این رو در اینگونه موارد باید برای به حداقل رساندن فساد پیش بیننی های لازم صورت گیرد .
میخ ها و پیچ ها انواع و اندازه های گوناگون درند که بسته به شرایط ، اندازه قطعات و محل اتصال ( برای سقف ، کف ، در و دیوار پنجره ، اسکلت فلزی ، نازک کاری و … ) مورد مصرف قرار می گیرند . همچنین برای محافظت میخ و پیچ و جلوگیری از تاثیر متقابل آن بر چوب میخ هایی با روکش مس ، روی آلومینیوم ، استیل ، کادیوم ساخته شده است .
چسب ها :
مشخصات چسب خوب :
ـ سطح چوب را مرطوب کند .
ـ پس از خشک شدن باید قدرت چسبندگی بین ذرات آن زیاد شود تا در مقابل نیروهای وارده مقاومت کند .
– پس از خشک شدن به اندازهه کافی خاصیت ارتجاعی داشته باشد تا در مقابل هم کشیدگی چوب در اثر تغییرات رطوبت پایداری کند .
ـ خاصیت چسبندگی خود را تا مدت طولانی حفظ کند .
انواع چسب های چوب :
شامل چسب آلبومن خون ، چسب پروتئین گیاهی و چسب نشاسته گیاهی ، چسب ماهی ، چسب های معدنی ، چسب های مصنوعی ، چسب های حیانی ( این چسب ها ضد رطوبت نیستند و به سرعت خشک می شوند ) و چسب کازوئین می باشد .
حمل و نقل و نگهداری
بارگیری ، حمل و بار اندازی انواع مصالح چوبی بابد با دقت انجام شود تا ضایعات به حداقل ممکن برسد. مصالح چوبی باید در محل تمیز و سرپوشیده جدا از هم دسته بندی شوند و از تماس آنها با خاک ، مواد مضر ، رطوبت ، یخ و برف جلوگیری می شود . انبار مصالح باید دور از آتش و مواد قابل اشتعال بوده و برای اعلام و اطفای حریق احتمالی در آن تدابیر لازم اتخاذ شده باشد . باید برای جلوگیری از حمله ور شدن موجودات زنده به مصالح چوبی به ویژه چوب های خام و عمل نیامده ، محل انبار از تهویه کافری برخوردار باشد . باید در صورت نیاز هر چند گاه یکبار با مواد ضد عفونی کننده و حشره کش انبار را سم پاشی کرد .
1
21