به نام خدا وزارت مسکن و شهرسازی سازمان مسکن و شهرسازی استان خراسان شمالی
بازنگری در طرح توسعه و عمران (جامع) شهر بجنورد
شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
آبان 1389
1- مطالعات منطقه ای (خراسان شمالی) و حوزه نفوذ
مطالعات منطقه ای
موقعیت شهر و شهرستان بجنورد در استان خراسان شمالی
مطالعات منطقه ای
اندازه جمعیتی نقاط شهری استان
1385
حوزه نفوذ
موقعیت حوزه نفوذ در شهرستان بجنورد
مطالعات منطقه ای
مطالعات منطقه ای
نتایج مطالعات منطقه ای و حوزه نفوذ:
سلسله مراتب متوازن شبکه شهری استان
حوزه اکولوژیک فعال وسیع
امکان توسعه متوازن فضایی ـ اقتصادی
روند کاهش جمعیت در آبادی های دور از شهر بجنورد
توزیع مناسب خدمات رفاهی و زیرساختی بر اساس آستانه های جمعیتی
2- بررسی و شناخت شهر
طرح تجدید نظر در طرح توسعه و عمران (جامع) شهر بجنورد
بررسی و شناخت شهر
تاریخچه شهر
مراحل توسعه ادواری شهر بجنورد
بررسی و شناخت شهر
جمعیت و اجتماع
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
کاربری اراضی وضع موجود شهر بجنورد
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
وضعیت موجود بافت مرکزی شهر
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
کاربری اراضی وضع موجود غرب شهر بجنورد
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
کاربری اراضی وضع موجود شرق شهر بجنورد
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
توزیع خدمات وضع موجود بر حسب مقیاس عملکرد
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
محدودیت های طبیعی توسعه در شهر بجنورد
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
انواع بافت های مسکونی شهر
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
نظام مراکز و کانون های شهری
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
پهنه بندی عملکردی شهر بجنورد
بررسی و شناخت شهر
مهم ترین گرایشات حاکم و موثر بر تحولات شهر عبارتند از:
– روند مثبت بهسازی و نوسازی در بافت میانی و شکل گیری ابنیه با گرایش ارتفاعی
– تداوم توسعه و گسترش بافت های حاشیه ای با کیفیت نازل سکونت و با ساختاری بی هویت در اراضی زراعی و پیرامونی بجنورد
– تداوم روند و گسترش فعالیت های اقتصادی ـ خدماتی غیر انتفاعی در پیرامون و بدنه های کالبدی خیابان های شریانی در بافت میانی
– تمایل و روند گسترش شهرک های اقماری همچون گلستان، حمزانلو
– تداوم افت کیفیت محیط های شهری و عدم توجه به اصل شهرسازی شهروندگرا
خصوصیات کالبدی
بررسی و شناخت شهر
ویژگی های سازمان فضایی موجود:
– سازمان فضایی ناپایدار و معارض توسعه پایدار زیست محیطی به واسطه بهره وری نادرست از اراضی پیرامونی بافت های شهری.
– سازمان فضایی تقویت کننده جدایی گزینی اجتماعی فضا و نحوه ارائه خدمات و کیفیات محیط های شهر و تفاوت بارز و چشم گیر کیفیت سکونت.
– سازمان فضایی ناپایدار و معارض حمل ونقل سالم به دلیل زمینه سازی برای افزایش تقاضاهای سفرهای درون شهری.
– سازمان فضایی ناپایدار به دلیل ناکارآمدی و عدم بهره برداری از ظرفیت های هلال سبز گردشگری (بش قارداش، رودخانه های فیروزه و بازخانه، باباامان).
خصوصیات کالبدی
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
سازمان فضایی ـ کالبدی شهر بجنورد
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
تراکم ساختمانی کاربری ها
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
سلسله مراتب معابر اصلی شهر بجنورد
بررسی و شناخت شهر
خصوصیات کالبدی
سطوح سرویس معابر اصلی شهر بجنورد
3- تجزیه و تحلیل
طرح تجدید نظر در طرح توسعه و عمران (جامع) شهر بجنورد
تجزیه و تحلیل
مراحل مختلف تاثیرپذیری سکونتگاه های پیرامون شهر بجنورد در سال های آتی
حوزه نفوذ
تجزیه و تحلیل
پیش بینی جمعیت
تجزیه و تحلیل
امکانات توسعه کالبدی درونی:
الف) اراضی خالی و بایر: در وضعیت موجود، 23/9 درصد از اراضی شهر را اراضی خالی و متروکه اشغال نموده اند که پتانسیل مناسبی برای توسعه درونی شهر به شمار می آیند.
ب) بهره گیری از بافت های فرسوده و کهن در مرکز شهر: این محلات شامل محلات قدیم، میانی دوره اول و دوم، سکونتگاه های نابسامان شهری و بافت های روستایی می باشند.
پ) اراضی قابل بازیافت: مجموعه ای از فعالیت های متروکه و غیرقابل تثبیت در داخل بافت شهری که شامل مجموعه ای از کاروانسراها و گاراژهای قدیمی در طول محورهای اصلی مواصلات و همچنین پادگان ها و …. در بر می گیرد.
ت) افزایش تراکم ارتفاعی: در وضعیت موجود میانگین طبقات شهر 1/35 است که این میزان تراکم، پتانسیل مناسبی برای توسعه ارتفاعی شهر محسوب می شود.
تحلیل کالبدی
تجزیه و تحلیل
تحلیل کالبدی
تجزیه و تحلیل
تحلیل کالبدی
محورهای راهبردی در توسعه شهر بجنورد
فعال در عرصه تعامل های ملی و فرامنطقه ای (زیارتی و اکوتوریستی)
توسعه یافته در بخش های صنعت، گردشگری و کشاورزی مکانیزه
ارائه کننده خدمات برتر و پشتیبان تولید
دارای سازمان فضایی متناسب با استقرار جمعیت و فعالیت
برخوردار از امنیت همه جانبه و محیط زیست مطلوب و منابع طبیعی پایدار
مهاجرپذیر و سرمایه پذیر
تاثیر نقش آتی استان خراسان شمالی در تقسیم کار ملی و فرامنطقه ای بر شهر بجنورد چیست؟
محورهای راهبردی در توسعه شهر بجنورد
استقرار عملکردها، فعالیت ها و کاربری های جدید و متناسب
افزایش و تنوع فضاهای عملکردی جدید
ارتقاء کمی، کیفی و مقیاس عملکردها، فعالیت ها و کاربری های موجود
افزایش سطح و کیفیت عملکردها و کاربری های شهری
تحمیل بار مضاعف بر زیرساخت های شهری موجود
فرسودگی و ناکارآمدی بافت های قدیمی و مرکزی
ضرورت احداث و توسعه زیرساخت های متناسب با نقش پذیرفته شده شهر
ایجاد زیرساخت های جدید و پیشرفته در شهر و حومه
تغییر و تحول عملکرد مرکز اصلی شهر
پتانسیل ارتقا یا نزول مرکز شهر
تغییر و تشدید تعاملات فضایی و عملکردی شهر و حومه
افزایش فعالیت های حومه ای و لزوم حفاظت و پایش حومه
پیامدهای کالبدی تبدیل بجنورد به مرکز استان خراسان شمالی چیست؟
محورهای راهبردی در توسعه شهر بجنورد
تحمیل بار مضاعف بر پیکره طبیعی شهر
آسیب پذیری امکانات و جاذبه های طبیعی و محیطی
استفاده مضاعف از ظرفیت های زیست محیطی و اکوتوریستی شهر و محیط پیرامون آن
بهره گیری در حد ظرفیت های حامل زیست محیطی از امکانات و جاذبه های طبیعی موجود
پیامدهای زیست محیطی تبدیل بجنورد به مرکز استان خراسان شمالی چیست؟
محورهای راهبردی در توسعه شهر بجنورد
تشدید تمرکزگرایی به نفع شهر بجنورد
افزایش بار خدماتی بجنورد در سطح استان
تمرکزتوان و قدرت اقتصادی منطقه در شهر بجنورد
افزایش جاذبه های سرمایه گذاری در بجنورد
ایجاد عدم تعادل در بازار نیروی کار (عرضه و تقاضا نیروی کار)
تشدید مهاجرپذیری شهر
ایجاد دگرگونی در ساختار و نظام بخش های مختلف اقتصادی به نفع بخش خدمات
افزایش تقاضا برای فعالیت های خدماتی
تشدید شکاف دو قطب مرکز- پیرامون و اسکان غیررسمی
تضعیف سکونتگاه های پیرامون
پیامدهای اقتصادی تبدیل بجنورد به مرکز استان خراسان شمالی چیست؟
محورهای راهبردی در توسعه شهر بجنورد
تحرکات عمده جمعیتی با روند رو به گسترش
افزایش نرخ رشد کل و مهاجرپذیری
تشدید اختلاط فرهنگ ها و قومیت های مختلف
امکان تشدید جدایی گزینی اجتماعی و قومی و گسست انسجام وهویت اجتماعی شهر
پیامدهای اجتماعی و جمعیتی تبدیل بجنورد به مرکز استان خراسان شمالی چیست؟
محورهای راهبردی در توسعه شهر بجنورد
توسعه درون گرا
بهره گیری از قابلیت ها و ظرفیت های موجود (اراضی بایر)
بهره گیری از اراضی قابل بازیافت (بافت های فرسوده و کاربری های نامتجانس)
توسعه برون گرا
بهره گیری از ظرفیت های برنامه ریزی شده مصوب در محدوده های منفصل شهر(شهرک گلستان و تخته ارکان)
موارد فوق ظرفیت های مناسب توسعه را در زمینه کاربری های مختلف در اختیار شهر قرار داده و شکل توسعه تابعی از عملکردهای مرکزی است.
آیا تحولات کنونی رخ داده در شهر بجنورد گسترش کالبدی شهر را ایجاب می کند یا خیر؟ این توسعه از چه نوعی است؟
محورهای راهبردی در توسعه شهر بجنورد
مرحله اول:
رشد و توسعه سریع شهر بجنورد؛ حاصل تخلیه روستاها و سکونتگاه های اطراف.
مرحله دوم:
رشد و تورم روستاهای برتر حوزه نفوذ(به لحاظ جمعیت و خدمات) در محدوده های مجاور شهر در اثر پذیرش سرریز جمعیت شهر بجنورد
در صورت تشدید روند تمرکزگرایی ناشی از تحولات سیاسی-اداری شهر بجنورد، نحوه توسعه نواحی پیرامونی به چه شکل خواهد بود؟
تجزیه و تحلیل
بجنورد، شهری شهروندگرا و با ترکیب قومی متنوع و چند فرهنگی است.
بجنورد شهری است دانش محور و ارایه کننده خدمات برتر و پشتیبان تولید در مقیاس منطقه ای
بجنورد شهری است مستقر بر پهنه مستعد طبیعی با توان فزاینده توسعه ظرفیت ها و جاذبه های گردشگری زیارتی اکوتوریستی ویژه خود (زیارتی و اکوتوریستی)
بجنورد شهری است مستقر در مفصل طبیعی کوهستانی ـ معتدل خزری و در میانه راه مشهد به شمال و غرب کشور با نقش منزل گاه میانی برای زوار بارگاه امام رضا (ع)
چشم انداز
تجزیه و تحلیل
معیارهای برنامه ریزی و طراحی:
1- افزایش 113 هزار نفری جمعیت شهر طی دوره 15 ساله (1400-1385)
1-1- عدم تخریب اراضی زراعی و باغات پیرامونی شهر و دست یابی به توسعه پایدار زیست محیطی
2-1- پیشگیری از توسعه سکونتگاه های غیررسمی و همچنین بافت های روستایی الحاقی به شهر
2- تمرکز اسکان و سکونت در محدوده فعلی شهرو شهرک گلستان (به صورت منفصل)
3- توجه ویژه به مبحث جلب گردشگر در عرصه ملی و فرامنطقه ای
4- استقرار عملکردها و فعالیت های درشت دانه در دو کانون اقماری مجاور شهر (تخته ارکان و حمزانلو)
5- تسهیل دسترسی های برون شهری و درون شهری به ویژه هسته مرکزی تجاری شهر
تجزیه و تحلیل
پهنه بندی:
1- سکونت: در دو کانون شهری بجنورد و شهرک گلستان
2- کار و فعالیت: هسته مرکزی شهر و پیرامون محورهای دسترسی و پهنه های صنعتی ـ خدماتی
3- مختلط سکونت ـ فعالیت: استقرار در مجاورت دسترسی های اصلی
4- خدمات رفاهی ـ عمومی: به صورت لکه های منفرد در سطح شهر بر اساس سلسله مراتب عملکردی
5- فضاهای سبز و باز: به دو صورت درون و برون شهری
سازمان فضایی و الگوی توسعه کالبدی
تجزیه و تحلیل
کاربری اراضی پیشنهادی
تجزیه و تحلیل
سازمان فضایی پیشنهادی حریم بجنورد
بجنورد
گلستان
تخته ارکان
حمزانلو
بش قارداش
شهرک صنعتی
باباامان
پتروشیمی
تجزیه و تحلیل
الگوی توسعه پیشنهادی شهر
SWOT (راهبردهای تهاجمی)
SWOT (راهبردهای انطباقی)
SWOT (راهبردهای اقتضایی)
SWOT (راهبردهای دفاعی)
اهداف، راهبردها و سیاست های توسعه شهر بجنورد
اهداف، راهبردها و سیاست های توسعه شهر بجنورد
اهداف، راهبردها و سیاست های توسعه شهر بجنورد
پیشنهادها 4-
بررسی محدوده های شهر بجنورد
حریم مصوب شهر
محدوده مطالعاتی
محدوده طرح مصوب قبلی(طرح تفصیلی)
محدوده پیشنهادی بازنگری طرح جامع بجنورد
23943 هکتار
2854هکتار
2606.5 هکتار
3305.6 هکتار
بررسی محدوده های شهر بجنورد
حریم مصوب شهر
محدوده مطالعاتی
محدوده طرح مصوب قبلی(طرح تفصیلی)
محدوده پیشنهادی بازنگری طرح جامع بجنورد
کاربری های پیشنهادی طرح جامع سال 1378 در حوزه فراگیر شهر
کاربری های پیشنهادی طرح جامع سال 1378 شهر
مقایسه طرح جامع مصوب سال 1378 با وضعیت موجود ـ واقعی در سال های مورد بررسی
نظام تقسیمات شهری پیشنهادی
کاربری زمین پیشنهادی
1- لزوم توجه به شبکه ارتباطات پیشنهادی و نقش پذیری آن ها در آینده شهر
2- کاربری های موجود تثبیت شده
3- کاربری های اجرا نشده، مورد تایید و قابل اجرای طرح جامع و تفصیلی قبلی
4- کاربری های پیشنهادی جدید شامل:
4-1- کاربری های منفرد درشت دانه 4-2- کاربری های منفرد ریزدانه 4-3- مراکز شهری، منطقه ای، ناحیه ای و محله ای
اصول حاکم بر تعیین کاربری زمین پیشنهادی
کاربری اراضی پیشنهادی
سطوح و سرانه های پیشنهادی کاربری اراضی شهر بجنورد و مقایسه آن با وضع موجود
کاربری های پیشنهادی در حریم شهر بجنورد