انسان از دیدگاه قرآن

انسان از دیدگاه قرآن

فَتَبَارَکَ اللهُ اَحْسَنُ اُلْخَالِقینَ ؛ [1]

پس آفرین بر قدرت کامل بهترین آفرینندگان

So blessed be Allah, the best of the creators. (The Believers/14)

همانطور که می دانیم، انسان یگانه موجودی است که دارای دو بعد مادی و غیرمادی می باشد. این موجود بی همتا، همانطور که قرآن کریم بارها به آن اشاره فرموده، رشد بدولی خود را از خاک شروع کرده و پس از پشت سرگذراندن تحولات منظم و هماهنگ پا به عرصه گیتی می گذارد و با پیمودن مراحل مختلف تکامل و شکوفا شدن روح خدایی در درونش، همراه با جسم به حرکت در می آید تا صفات و ویژگی های خود را به مرحله ظهور و شکوفایی برساند.

قرآن کریم به منظور دستیابی به خودشناسی و ارتقای نفس انسان به مدارج کمال، مناسب ترین و بهترین راه را به وی نشان داده است و می فرماید:

و ما از قرآن آنچه را که مایه شفا و رحمت افراد با ایمان است نازل می کنیم[2].
انسان با چیره شدن بر خویش و پیروی از فرمان پروردگار و پایداری در برابر هوس های بی جا می تواند به نمو و تکامل خود برسد . اسلام از آنجا که از دیدگاهی واقع بینانه تر به پدیده ها می نگرد در این زمینه هم نظر اصلی اش را متوجه صفات روحی و فضایل ارزنده انسانی کرده و ارزش فرد را به پاکدامنی، پرهیزگاری، دانش و طرفداری از مستضعفین می داند و داشتن ثروت، شوکت، جلال، مقام، لباس و … را ملاک شخصیت نمی داند. چنانچه خداوند می فرماید:

اِنَّ اَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللهِ اَتْقیکُمْ [3]

آری ! شخصیتی که از تقوی تهی بوده و مزه ایمان را نچشیده باشد ارزشمند نیست. چرا که پرهیزگاری باعث به وجود آمدن وجدانی آگاه و بیدار و شخصیتی راستین و استوار می گردد . آنکه به خدا توجه دارد و بهاو ایمان دارد، در کردار و برخوردها آنچه را که او و جامعه را به نیک بختی می رساند، رعایت می کند.

فرموده پیشوای کوتاه کننده دست ستمگران و زورمندان حضرت امیرالمومنین علیه السلام است که :

هر کس بر شهوتش پیروز شود ارزش و شخصیتش محفوظ می ماند. کسی که شهوت ها را وانهد و در اختیار آنها نباشد آزاد است.

این حقیقتی غیر قابل انکار است که بدون روحی آزاد و توانا و وارسته از زنجیرهای هوا و هوس، نمی توان مسیر ترقی و کمال را پیمود و این واقعیتی است که برخی جوامع از آن غافل مانده و تسلیم دیو نفس گشته اند.

چه بسا برخی از این جوامع خود را برتر از دیگران دانسته و به جای مبارزه با شهوت پرستی که یک عامل ضد اخلاقی، ضد انسانی و پریشانگر روح است به همه آزادی دروغین داده اند، بویژه آزادی جنسی که بزرگترین مختل کننده نظم اجتماعی و عامل بسیاری از بیماری هاست و می بینیم که در همین جوامع آمار انواع بیماری های روانی، دیوانگی، خودکشی، قتل، کینه توزی و … به طور سرسام آوری از سایر جوامع سبقت گرفته است.
در حالی که قرآن کریم در آیات مختلف، خلقت همه ملت ها و نژادهای بشری را از گل و خاک می داند و هیچ یک را در زمینه آفرینش برتر از دیگری نمی داند و حدود و مرز غرایز را هم به بهترین وجه مشخص کرده است .
آری ! مقررات، قوانین و احکام این کتاب الهی با اصول و قوانین دنیای امروز تطبیق می کند و برای همیشه قابل پیروی و عمل کردن است .
منبع : کتاب شگفتی های پزشکی در قرآن کریم
نقش قرآن در زندگی بشری
نقش قرآن در زندگی بشری در ابعاد مختلف فردی، اجتماعی و حتی بین المللی، قابل دقت و بررسی است که به طور مختصر به بعضی از آنها اشاره می شود:
یکم. انسان نیازمند ارتباط مستقیم با آفریننده و هستی بخش خود است. این ارتباط اگر چه از طریق مناجات و رازگویی درونی و قلبی انجام می گیرد؛ اما دسترسی به کلمات خود خداوند، بسیار لذت بخش و اطمینان آور است. چنان که اقبال لاهوری گفته است: "اگر می خواهی خدا با تو سخن بگوید، قرآن بخوان".
این ویژگی به طور کامل، تنها برای قرآن مجید باقی مانده است و هیچ کتاب آسمانی دیگر، چنین جایگاهی ندارد.
دوم. انسان در تکاپو و جست و جوی آگاهی های صحیح و معارف بلند و پرمعنا است. البته با استفاده از تجربیات بشری و تلاش های علمی، به بسیاری از آگاهی ها می توان دست یافت؛ اما برای اطمینان به درستی یافته های خود و آگاهی به آنچه برای او دست نایافتنی است، نیاز به یک منبع اصیل و غنی بسیار محسوس است؛ چنان که از زبان امام راحل(ره) گفته شده است: "اگر قرآن نبود، درهای معرفت بر ما بسته بود".
قرآن مجید در این باره جایگاه ممتازی دارد. تعریفی که قرآن از انسان دارد "اِنِّی جاعِلٌ فِی الْاَرْضِ خَلِیفَهً"؛ بقره (2)، آیه 30. و تعریفی که قرآن از خداوند ارائه کرده است: "لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ"؛ شوری (43)، آیه 11.، همراه با بیان صفات جمال و جلال و تعریفی که از نظام هستی و حیات و شعور همگانی موجودات ارائه داده "وَ اِنْ مِنْ شَیْ ءٍ اِلاَّ یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ"؛ رعد (13)، آیه 13. و بیانی که از پیوستگی و هماهنگی منظم همه کرات و افلاک و زمین و آسمان دارد "وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها وَ الْقَمَرِ اِذا تَلاها وَ النَّهارِ اِذا جَلاَّها وَ اللَّیْلِ اِذا یَغْشاها…"؛ شمس (91)، آیه 4 – 1.
و… نیازمندی همه جامعه بشری و پویندگان راه حق و حقیقت را به این کتاب آسمانی ضروری و آشکار ساخته است؛ زیرا بعضی از دانش ها به جز از طریق قرآن، برای بشر دست یافتنی نیست: "وَ یُعَلِّمُکُمْ ما لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ"؛ بقره (2)، آیه 151.
؛ "و آنچه را نمی دانستید به شما یاد می دهد…".
از جمله آگاهی هایی که جز از طریق قرآن راهی برای دریافت آن نیست، آگاهی درباره جهان پس از مرگ و جزئیات جهان آخرت است؛ زیرا هیچ کدام از افراد بشر، تجربه تکرار و رفت و آمد آن را ندارند و درک بشری، هیچ گونه سابقه ذهنی از آن ندارد. در حالی که در سوره "واقعه"، "صافات"، "مرسلات" و… صحنه قیامت به تصویر کشیده شده است.
سوم. نقش برجسته دیگر قرآن این است که از سابقه تاریخ بشر، خبرهای درست و مطابق واقع را نقل کرده و سرگذشت پیامبران و محتوای پیام آنان را – بدون هرگونه تحریف و دسیسه بشری به انسان ها رسانده است. ازاین رو قرآن حتی بر پیروان تورات و انجیل، منّت شایان توجهی دارد که چهره پیامبران بنی اسرائیل را به درستی معرفی کرده و حضرت موسی، عیسی، زکریا و… را آن گونه که بوده اند – به دور از هر گونه تهمت و توهینی شناسانده و دست تحریف گران و دسیسه گران را نقش بر آب ساخته است. قرآن مجید در این باره می فرماید: "وَ اِذْ قالَ اللَّهُ یا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ اَ اَنْتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونِی وَ اُمِّی اِلهَیْنِ مِنْ دُونِ اللَّهِ قالَ سُبْحانَکَ ما یَکُونُ لِی اَنْ اَقُولَ ما لَیْسَ لِی بِحَقٍّ"؛ مائده (5)، آیه 116.؛ "ای عیسی پسر مریم! آیا تو گفتی به مردم که من و مادرم را همچون دو خدا به جای خداوند بپرستید؟! گفت: منزهی تو! مرا نشاید که چیزی را که حق نیست بگویم".
چهارم. نقش برجسته دیگر قرآن برای جامعه بشری، این است که ظرفیت جهان شمولی دارد و پیام های آن برای تمام مصلحان جهان و حافظان حقوق بشر، قابل اعتنا و کاربردی است. تکیه بر نقاط مشترک پیروان ادیان آسمانی و پایبندی به اصول انسانی (مانند عدالت گستری، امانت داری و…)، تلاش برای ریشه کنی هرگونه ناهنجاری، ناپاکی و اختلاف و مخالفت با حق و درستی و… همگی شاخص هایی است که ظرفیت جهان شمولی قرآن را به نمایش گذاشته است. آیات نورانی قرآن، تمامی اصلاحگران و حق گرایان را به سوی محور وحدت و پاکی، به دور از هر گونه تعصب و خودخواهی، دعوت کرده است: "قُلْ یا اَهْلَ الْکِتابِ تَعالَوْا اِلی کَلِمَهٍ سَواءٍ بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمْ اَلاَّ نَعْبُدَ اِلاَّ اللَّهَ وَ لا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئاً وَ لا یَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً اَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ"؛ آل عمران (3)، آیه 64.؛ "بگو: ای اهل کتاب! بیایید بر سر سخنی که میان ما و شما یکسان است، بایستیم که: جز خدا را نپرستیم و چیزی را شریک او نگردانیم و برخی از ما بعضی دیگر را به جای خدا به پروردگاری نگیرد"
بی تردید گستردگی دانش بشر، تحولات شایان توجهی داشته و شکوفا سازی طبیعت و سلطه بر آن، به دست قدرت علمی و اطلاعاتی انسان و تجربه های بشری، تا حدود زیادی تامین شده است. قرآن خود این تحول آفرینی را در گستره ظرفیت های انسان دانسته است: "هُوَ اَنْشَاَکُمْ مِنَ الْاَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَکُمْ فِیها"؛ هود (11)، آیه 61.؛ "خداوند شما را در زمین ایجاب کرد و وظیفه شکوفایی و آبادانی و استخراج ظرفیت های زمین را به شما واگذار کرد".
رسالت دین و قرآن، "شکوفایی متوازن، متعادل و هماهنگ انسان" است. بر این اساس باید انسان را شناخت و آغاز و انجام او را دانست. باید جایگاه انسان را در کل هستی به درستی تعریف کرد و رابطه او با خدا، خود، جامعه و طبیعت را تنظیم نمود.
رسالت علم ساخت جهان و رسالت قرآن، رشد ایمان و جهت دهی به حرکت انسان است و با توجه به اسارت علم در دست برخی از انسان های آلوده به قدرت و ثروت و فزون خواه، ضرورت پایبندی به کتاب آسمانی به دور از تحریف و یک مکتب الهی آشکار شده است.
نویسنده:‏صالح قنادی
منبع:‏پرسمان
http://www.livequran.blogfa.com/post-

7