موضوع اقدام پژوهی :
چگونه می توانم روابط بین دانش آموزان را که همچون مدرسه ای نامرئی است مدیریت و کنترل نمایم .
تقدیم به:
همه کسانی که برای ثمر بخشیدن به درخت علم و اندیشه فرزندان این مرز و بوم تلاش نموده و عاشقانه به میهن خود خدمت می کنند.
با تشکر از
همه ی آنهایی که مرا در تحقق وبه پایان رساندن این پژوهش یاری و کمک کردند .
فهرست مطالب
چکیده 5
مقدمه 6
توصیف وضعیت موجود 7
بیان مسئله 7
شــواهد 1 8
یافته های علمی 9
نیاز های نامرئی یک نوجوان 9
ب/هویت در حال شکل گیری نوجوان 10
ج/رشد تفکر انتزاعی 12
منشاء اطلاعات در مدرسه نامرئی 15
ویژگیهای اعضای مدرسه نامرئی 16
عوامل موثر در شکل گیری اطلاعات در مدرسه نامرئی 17
روشهای مداخله در مدرسه نامرئی 18
4.پیشینه 18
تجزیه و تحلیل وتفسیر داده ها 19
ویژگیهای اعضای مدرسه نامرئی 20
ارائه راه حل 21
الف / اصول کلی مداخله برمدرسه نامرئی 21
ب / ضرورت برقراری ارتباط با نوجوان 21
اصل توجه به کسب هویت نوجوان : 22
اصل توجه به نیازهای همه جانبه نوجوان : 22
اصل پرهیز از افراط و تفریط : 23
عوامل موثر در ایجاد مشکل در نوجوانی عبارتند از عوامل زیستی، محیطی و روانی. 23
انتخاب راه حل و اجرای راه حل : 25
گردآوری شـواهد 2 26
مشکلات 26
پیشنهادات 28
منابع 29
چکیده
آموزش و پرورش به عنوان نهادی با کارکرد های جامعه پذیری ، فرهنگ پذیری ، آموزش علوم و فنون با بهره گیری از مواریث دینی و فرهنگی درکنار یافته های علمی اندیشمندان و صاحب نظران بیشترین مسئولیت را در قبال ایجاد مهارتها و توانمندیها ،انتقال ارزشهای دینی و ملی بر عهده دارد . (قربانی , 1389) مدرسه همواره مهمترین وسیله انتقال ثروت از نسلی به نسل دیگر است . این معنا امروزه حتی بیشتر از زمان های گذشته مصداق دارد چون خانواده به مثابه حامل سنت و تربیت ُ بر اثر توسعه زندگی اقتصادی جامعه های امروزی بسیار تضعیف شده .بدین ترتیب تداوم و سلامت جامعه انسانی اینک بیشتر از گذشته به مدرسه وابسته است . (موفقیان , 1380)مدرسه برای بیشتر انسانهایی که در سنین تعلیم و بعد از آن قرار دارند شناخته شده است و همه از و جود چنین نهادی در سراسر جهان آگاه هستند . اما آنچه که ما در این جا قصد تجزیه و تحلیل آن را داریم ،مدرسه ای است درون مدارس رسمی ، که آن را مدرسه نامرئی نامیده ایم . در این مدارس ، تعلیم و تربیت جریان دارد و صورت می پذیرد ، اما دارای ویژگیهای آشکار و بارزی نیست که بتوان آن را به سادگی تشخیص داد . در حقیقت ، در مدارس نامرئی ، فرزندان یک کشور از طریق ارتباط با یکدیگر اطلاعات دریافت می کنند و در جریان تعلیم و تربیت خاصی که به طور معمول برنامه ریزی و از پیش تعیین نشده است ، قرار می گیرند . برای این که کارکرد این مدرسه را دقیق تر بررسی کنیم ُ آن را در قالب ارتباط اطلاعاتی بین عناصر موجود در مدرسه ُ یعنی دانش آموزان مورد بررسی قرار می دهیم . اما پیش از این اطلاعات ُ توصیفی کلی از این مدرسه به دست می دهیم : مدرسه نامرئی مدرسه ای درون مدارس رسمی ماست . (احمدی , 1379, ص. 5(
این مدرسه نقطه خاصی را برای تبادل اطلاعات در نظر نمی گیرد. این عمل گاهی در حیاط مدرسه ، گاهی در راهرو و زمانی در کلاس صورت می گیرد . مطالبی که در این مدرسه ردوبدل میشود، چندان مقید به مطلب یا برنامه خاصی نیست.هرچیزی که در این مدرسه ردوبدل میشود به تجارب و وقایع روزمره دانشآموزان بستگی دارد.ممکن است تماشای یک فیلم در شب قبل موضوع بحث"مدرسه نامرئی"باشد و ممکن است (احمدی , 1379, ص. 6( با این توصیف به این نکته می پردازیم که چرا این مدرسه وجود دارد ؟واینکه چگونه می توان مدرسه نامرئی را در حین تدریس جهت بهبود مدیریت کلاس بکار برد ؟ با تاکید بر اینکه در مدرسه نامرئی تبادل اطلاعات تنها صورت نمی گیرد بلکه هم تشویق می کند و هم تنبیه می کند و هم عواطف دانش آموز را شکل می دهد وهم به ایجاد تغییر در شخصیت دانش آموزان دست می زند . (احمدی , 1379, ص. 6(
مقدمه
نوجوانی همچون آذرخشی در بهار عمر است که ناگاه فرا میرسد و آسمان زندگی رانور باران می کند و یا همچون دشتهای پوشیده از شقایق است که باید از آن گذر کرد تا به قله های وسیع و مغرور جوانی رسید قله هایی که در خاک و سر در افلاک دارند . باید این فصل بی نظیر زندگی را ارج نهیم و تمامی تلاش خود را برای فهم آن بکار گیریم .این نکته مسلم است که صالح یا سالم یا فاسد و بیمار بار آمدن نوجوان به کیفیت تربیت و محیط اجتماعی او بستگی دارد مگر در موارد استثنایی که ممکن است عوامل سرشتی موجب پیدایش اختلالهای رفتاری در نوجوان شوند . بنابراین سرمایه گذاری برای تربیت سالم و راهنمایی نوجوانان یک جامعه در واقع سرمایه گذاری بنیادی ، اقتصادی ، اجتماعی ، اخلاقی و فرهنگی در جامعه است .و همین نسل است که حامل اصلی فرهنگ به شمار میرود و سلامت و سعادت همگانی و همه جانبه حال و به ویژه آینده کشور یا جامعه بیش از سایر عوامل به برخورداری از وجود نوجوانان و جوانان سالم بستگی دارد . بدیهی است ارزش دادن به نوجوان همانند سایر افراد به این نیست که مرتباً از او تعریف کنیم و او را به عرش برسانیم و یک نوع غرور دروغین در او ایجاد کنیم طوری که یک موجود مصرفی بار آید و هیچ گونه مسئولیتی را نپذیرد و همیشه طلبکار باشد بلکه باید نیاز های واقعی و طبیعی او را در یابیم و او را به سوی یک زندگی سالم و لذت بخش متکی به خویشتن و بهره مند از استقلال منطقی علمی و عملی راهنمایی کنیم . (شعاری نژاد)
توصیف وضعیت موجود
معرفی خود
اینجانب ……….. معاون دبستان می باشم . دارای مدرک لیسانس آموزش ابتدایی و …… سابقه کاردر مقطع ابتدایی می باشم .در حال حاضر نیز بعنوان معاون دبستان آموزشگاه ………. شهرستان ……….. مشغول به کار هستم .
بیان مسئله
از آنجایی که با اجرا شدن نظام جدید دانش آموزان مقطع ابتدایی در شش پایه در کنار یکدیگر به تحصیل مشغول می باشند و دارای دو مرحله سنی متفاوت کودکی و نوجوانی هستند تعارضاتی در برخورد با مسائل روزمره و تبادل اطلاعات را دچار می گردند در جریان این پژوهش درصدد حل مشکل ناشی از تبادل اطلاعات در زمان تدریس یا در زمان استراحت دانش آموزان و هم سو نمودن این تبادل در جهت یادگیری بهتر هستم . زیرا تبادل اطلاعات در حیات روانی انسان نقش بسیار اساسی ایفا می کند ما انسانها دایما در حال جذب و انتقال اطلاعات در محیط هستیم و جذب و انتقال اطلاعات،در حقیقت در حیات روانی انسان نقش بسیار اساسی بازی میکند.انسان در صورتی که مدّتی از دریافت اطلاعات و انتقال آن به دیگران محروم بماند،دچار رکود فکری میگردد،به مرور حیات روانی او از شکل طبیعی خارج میشود و حتی دچار مرگ روانی میشودو افرادی که در موقعیتهای خاصی قرار گرفته اند و نتوانسته اند اطلاعاتی دریافت کنند به مرور دچار عدم تعادل روانی می شوند وقتی که انسان به موضوعی میاندیشد،مایل است اطلاعاتی درخور توجه از آن موضوع در ذهن داشته باشد.اطلاعاتی که به نوعی موضع او را در مقابل آن موضوع مشخص کند.اگر این اطلاعات به شکل درست در اختیار او قرار بگیرد،آنها را خواهد پذیرفت،در غیر این صورت،ناگزیر است اطلاعاتی بسازد و از طریق حدس و گمان آنها را بپذیرد و به دیگران منتقل کند. نوجوانان هم دارای نیازهای خاصّی در زمینه کسب اطلاعات هستند و این نیاز طبیعی بشر در سنین نوجوانی به شکل خاصّی تجلی مییابد. به همین دلیل یک مدرسه ی نامرئی با یک زبان مخصوص بین نوجوانان رواج دارد (ایترنت , 1390
شــواهد 1
تعریف واژگان :
مدرسه نامرئی یعنی محلی که در آن فرد گاه در نقش معلم است و گاه در نقش دانش آموز (احمدی 1376)
ابزارهای اطلاعاتی: عاملی که سبب انتخاب موضوع من شد وجود مشکلات در نحوه برخورد با دانش آموزانی است که به تبادل اطلاعات درست یا نادرست پرداخته بودند و همچنین چگونگی جهت دهی اطلاعات تبادل شده که توسط کادر پیگیری می گردید و اینکه دانش آموزان در محیط کلاس درس و زنگ تفریح در حیاط مدرسه با هم به تبادل اطلاعات می پرداختند که عوامل فوق در ایجاد اختلال در نظم کلاس و مدرسه موثر می باشد . حال باید چه انجام داد تا این عوامل را به کنترل در آورد .بنا براین برای جهت دهی به مدرسه نامرئی باید به اهداف زیر توجه نمود.
1. منشاء اطلاعات در مدرسه نامرئی کجاست ؟
2. ویژگی اعضاء مدرسه نامرئی چیست؟
3.روشهای مداخله در مدرسه نامرئی چگونه است؟
طی مصاحبه با همکاران ومشاهده رفتار دانش آموزان به جمع آوری اطلاعات در دوره سنی کودکی و نوجوانی پرداختم . و برای رسیدن به پاسخ مناسب ابتدا از کتاب هاو مجلات مشاور و تکنولوژی آموزشی استفاده نمودم در کتابخانه دانشگاه فرهنگیان وکتابخانه عباس زادگان به دنبال کتاب مناسب گشتم ودر پایان نامه های مرتبط با روانشناسی تحقیق انجام داده سپس در سایت ها تحقیقاتم را ادامه دادم .ودر مرحله بعد به مشاهده رفتار دانش آموزان در حیاط مدرسه و نحوه ارتباط آنان باهم پرداخته و از آموزگاران پایه های مختلف کمک خواستم . تا مشکلات رفتاری دانش آموزان را با کمک یکدیگر پیدا نموده ودر گروه های آنان رسوخ کرده و به حل مشکلات و معضلات بپردازیم .
یافته های علمی
نیاز های نامرئی یک نوجوان
الف/ اولویت پیدا کردن ارتباط اجتماعی و کسب پایگاه فراخانوادگی نوجوان در مقایسه با فرد بزرگسال باید ارتباطات اجتماعی نوی را شکل دهد و یا آنها را بسازد و این ناشی از خروج او از دوره کودکی و رویکرد او به بزرگسالی است. کودک دبستانی و پیش دبستانی مهمترین پایگاه اجتماعی خود را خانواده میداند به همین سبب تنها تلاشی که ممکن است در زمینه موقعیت اجتماعی خود داشته باشد،داشتن یک موقعیت مطمئن و رضایتبخش در خانواده است.شاید برای کودک دبستانی،فراتر از خانواده تنها معلم به عنوان یک فرد اجتماعی اهمیت داشته باشد.او پس از خانواده تلاش میکند در نظر معلم موقعیت خوبی داشته باشد. ولی برای نوجوان،ترک موقعیت خانوادگی و کسب موقعیت اجتماعی،آن هم در میان دوستان و افراد همسن و سال،اهمیّت ویژهای دارد. نوجوان میخواهد پایگاهی فراتر از خانواده در میان همسن و سالهای خود بیابد.ازاینرو احتیاج دارد که اطلاعات لازم برای داشتن چنین موقعیتی را کسب کند مهمترین منبع اطلاعاتی برای نوجوان،دوستان همسن و سال خود او هستند و نوجوان ناگزیر است در مدرسهء آنان تعلیم ببیند. کسب اطلاعات در مدرسه رسمی،بیشتر نیاز فردای نوجوان را تامین میکند.در حالی که اطلاعاتی که در مدرسه نامرئی رد و بدل میشود. پاسخگوی نیاز امروز اوست.و باید اذعان کنیم که رفع نیاز امروزبرای انسانها مقدم بر رفع نیاز فردای آنهاست. اگر نوجوان در مورد دوستان و همسن و سالان خود اطلاعات کافی نداشته باشد و اگر ابزارهای لازم برای برقراری این ارتباط را که همان اطلاعات است نداشته باشد،نمیتواند به عنوان عضو موثر در گروه دوستان وارد شود. این نکته که تبادل اطلاعات در ارتباط اجتماعی ابزار بسیار اساسی است،باید پیوسته مورد توجه قرار گیرد، به عبارت دیگر،ارتباط اجتماعی ما با دیگران بهطور عمده از طریق تبادل اطلاعات صورت میگیرد و این پاسخی برای این سوال است که "چرا انسانها در کنار هم تا این حد اطلاعات مبتذل را مبادله میکنند"؟در اصل باید بگوئیم که هدف آنان در این تبادل،صرف انتقال اطلاعات نیست،بلکه هدف آنان برقراری ارتباط از طریق تبادل اطلاعات است و هرگونه اطلاعاتی که ارتباط آنان را تسهیل کند دارای اولویت و اهمیت است.این قاعده در مورد نوجوان نیز صدق میکند.نوجوان برای برقراری ارتباط با دوستان به اطلاعات نیاز دارد تا از آن به عنوان پل ارتباطی استفاده کند.او این اطلاعات را از مدرسه نامرئی میگیرد و در مدرسهء نامرئی به دیگران انتقال میدهد. مدارس نامرئی را نباید از بین ببریم.بلکه باید در آنها مداخله های خاصی داشته باشیم و به جای اطلاعات نادرست و دور از واقع و گاه مضر،اطلاعات سالم،رشددهنده و موثری به جریان بیندازیم
ب/هویت در حال شکل گیری نوجوان
در جریان جدایی از تعلقات کودکانه قبلی ، نوجوان هویت جسمی و فکری و روحی خودرا باور می کند وبا کمک قدرت تفکر انتزاعی که در این سالها کسب کرده است به ایفای نقش های مستقل خویش در ارتباط با خانوادهو همسالان و جامعه می پردازد . (لطف آبادی , 1378, ص. 129)
هویت باید در کنار عامل اول مورد بررسی و توجه قرار گیرد.از آنجا که هویت نوجوان در این سنین در حال شکلگیری است،میخواهد برای آینده خود خط مشی مشخصی را رسم کند و برای آنکه بتواند هویت مطلوب و رضایتبخشی برای خود فراهم آورد.از طریق ارتباط با افراد همسن و سال،خود را با یک محک تجربه و شکلگیری هویت میسنجد. به طور معمول پدران و مادران ، داشتن چهره و موی متفاوت را تقبیح می کنند و مورد سرزنش قرار می دهند ،در حالی که این دگر گونی ها در میان همسالان و به ویژه کسانی که تحت تاثیر مدرسه نامرئی قرار دارند ، به عنوان هنجار و قاعده پذیرفته شده و به راحتی قابل قبول است . به این ترتیب ، نوجوان برای هویت یابی خویش به طرف مجموعه هایی کشیده می شود که سعی و خطا ی اورا بپذیرند واین سعی وخطا را مورد سرزنش و تخطئه قرار ندهند . با توجه به این نکات وقتی که نوجوان در مسیر هویت یابی خویش ، ناگزیر از روی آوردن به افراد همسن و سال است باید زبان خاص آنان را نیز بفهمد و به آن تکلم کند . و این زبانی است که در مدرسه نامرئی به کار گرفته می شود.بسیاری از پدران و مادران به این نکته اشاره می کنند که" ما زبان فرزند خود را نمی فهمیم".
از جمله عواملی که در شکل گیری شخصیت نوجوان موثر است می توان به موارد زیر اشاره نمود:
1.شخصیت روش انعطاف پذیر وخالی ازتعصب برای دست وپنجه نرم کردن با عقاید وارزشهای متضاد، هویت پخته راپرورش می دهد.
2.ترتیب تولد وفاصله سنی فرزندان در خانواده ترتیب تولد بررشد هویت موثراست.فاصله سنی کودکان نیز موجب می شود که نه تنها برخورد والدین باآنها متفاوت باشد، بلکه این امر رابطه فرزندان بایکدیگر را نیزتحت تاثیر قرارمی دهد.
3.عوامل اجتماعی و فرهنگی عوامل فرهنگی، اجتماعی تاریخی نیز بر چگونگی شکل گیری هویت نوجوانان تاثیر زیادی دارند. نوجوانان متعلق به فرهنگ های قدیمی،ونقاط دورافتاده، تحت تاثیر زمینه اجتماعی وفرهنگی هویت متناسب با شرایط محیط زندگی خودرا کسب می کنند.
4. نقش والدین در هویت یابی فرزندان والدین نیز درچگونگی شکل گیری هویت نوجوانان تاثیر زیادی دارند.کودکانی که ازخود درک سالمی دارند، از والدینی برخوردارند که حمایت عاطفی وآزادی کاوش کردن برای آنها تامین می کنند.
5. مدرسه نیز یکی از عوامل موثر برنحوه شکل گیری هویت است.موفقیت تحصیلی درطول سالهای مدرسه وقبول شدن بعدی نوجوانان دردانشگاه، راههای زندگی آینده او راهموارتر می سازد وازنظرهویت حرفه ای نیز اطمینان بیشتری برای او ایجاد می کند. (لطف آبادی , 1378, ص. 131)
ج/رشد تفکر انتزاعی
یکی دیگر از عواملی که سبب میشود نوجوان به اطلاعات نو و تازه نیازمند باشد و آن را در"مدرسه نامرئی"از دیگران کسب کند و همانجا نیز انتقال دهد.نوجوان با رسیدن به تفکر انتزاعی،ظرفیت بالایی برای درک مطالب به دست میآورد.بخشی از این ظرفیت در مدارس رسمی و بخشی دیگر در مدارس نامرئی پر میشود. نوجوانی که اینک می تواند مطالب زیادی بفهمد به دنبال تغذیه مناسب فکری خویش است . این تغذیه تا حدی بر اساس اطلاعات منتقل شده و از طرف بزرگسالان و بخشی دیگر از طرق اطلاعات مدرسه نامرئی صورت می گیرد. به عبارت دیگر آنچه در این مدارس منتقل می شود ، مطالب جانبی است . بنابر این ما باید با شناخت اطلاعاتی که در مدارس نارئی بین نوجوانان ردوبدل می شود ، در برنامه های معمول مدرسه تجدید نظر کنیم . برنامههای آموزشی باید در جهت پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی روزمره و معمول نوجوانان دارای انعطاف باشد.برنامهای که از پیش طراحی شده و هیچگونه انعطافی در آن پیشبینی نشده است پاسخگوی نیازهای حقیقی نوجوانان نیست وحتی به مرور زمان،آنان خود را نسبت به آن بیگانه مییابند. این نکته،هم در برنامهریزیهای درسی و آموزشی باید مورد توجه قرار گیرد و هم در برنامهریزیهایی که باید در زمینه شناخت فرآیند مدرسه نامرئی،برای مداخلههای بهنگام مسئولان انجام پذیرد. مدارس نامرئی را نباید از بین ببریم.بلکه باید در آنها مداخله های خاصی داشته باشیم و به جای اطلاعات نادرست و دور از واقع و گاه مضر،اطلاعات سالم،رشددهنده و موثری به جریان بیندازیم.با این کار میتوانیم بدون آنکه آن را از ماهیت اصلی خود جدا کرده باشیم،در فرآیند مدرسه نامرئی مداخله کنیم. (کهن دل, 1392)
ویژگیهای اطلاعاتی که در مدارس نامرئی منتقل میشود اطلاعاتی که در مدارس نامرئی منتقل میشود،دارای چه ویژگیهایی است؟این ویژگیها عبارتاند از
1.این اطلاعات معمولا کوتاه هستند اطلاعاتی که در مدارس نامرئی بین بچهها منتقل میشود.در مقایسه با مطالب درسی که در کلاس گفته میشود،معمولا بسیار کوتاه است.معمولا مدتها،بدون آنکه توضیح زیادی راجع به آنها داده شود،در قالب چند جمله بین بچهها ردوبدل میشود.در این شرایط،کسی که اطلاعات بیشتری دارد و یا خیالپرداز خوبی است.در مقام معلم، قرار میگیرد و سایرین در نقش دانشآموز ظاهر میشوند. (احمدی, تالیف, 1376, ص. 12)
2.یادگیری این اطلاعات به تمرین و تکرار نیاز ندارند در مقایسه با مطالب کلاسی،که آموختن آنها به تمرین و تکرار نیاز دارد و باید تکالیفی را در زمینه آنها در خانه انجام داد،اطلاعات مدرسه نامرئی به این تمرین و تکرار احتیاج ندارد.همینکه سخنی گفته میشود،آموزش نیز صورت میگیرد.و حتی اگر فرد بخشی از آن را ناقص بفهمد یا خود چیزهایی به آن بیفزاید و یا از آن کم کند،به هیچوجه مورد بازخواست قرار نمیگیرد،در حالی که اگر مطالب کلاسی را نیاموخته باشد یا تغییر دهد،از طریق کسر نمره و توبیخهای مدرسی مورد مواخذه قرار خواهد گرفت.این ویژگی خود گواه این نکته است که مطالب مدرسه نامرئی در مقایسه با مطالب مدرسه مرئی جذابتر و شیرینتر است.بعلاوه مطالب درسی اضطراب و توبیخ به همراه دارد؛درحالیکه مدرسه نامرئی از این نکته منفی مبرا است (احمدی, تالیف, 1376, ص. 13)
3.اصراری بر یادگیری مطالب مدرسهء نامرئی وجود ندارد در مدارس رسمی و در کلاسهای درس،معلم و تمام عوامل اجتماعی اصرار دارد که دانشآموزان مطالب را به خوبی بیاموزند. این اصرار و اجبار در عین حالی که نوعی صرف انرژی دربردارد و سبب خستگی و فرسودگی معلم و والدین میشود،کمندی است که نوجوان را دربند خود اسیر میکند.اصرار ما برای اینکه فردی به گونهء خاصی رفتار کند یا مطالب خاصی را بیاموزد او را به طور ناخودآگاه در موقعیت مقاومت و گریز قرار میدهد.اما وقتی که افراد بدون اصرار خاصی با یکدیگر طرح دوستی میریزند، معمولا بدون مقاومت هم به دوستی خود ادامه میدهند.اگر یکی از آنان اصرار و اجبار زیادی برای حفظ دوست دیگر از خود نشان دهد،در او نوعی مقاومت و فرار و گریز ایجاد میکند.مطالب درسی در مدارس رسمی نیز چنین مقاومتی را در دانشآموزان به وجود میآورد.مقاومتی که برای خود دانشآموز چندان خودآگاه نیست و اولیای مدرسه و خانه نیز آن را درست نشناختهاند. (احمدی, تالیف, 1376, ص. 13) وقتی که دانشآموزی در مدرسه نامرئی مطلبی را به دوست خود منتقل میکند،هیچ اصراری برای یادگیری آن ندارد؛در اینجا این اصرار از طرف مستمع است که میخواهد مطالب فرد مقابل را بشنود و در مدرسه رسمی،معمولا معلم مطلبی را با ولع بیان میکند و دانشآموز با اکراه مستمع آن است.درحالیکه در مدرسه نامرئی ولع شنونده،گویند را به بیان مطالب وادار میکند. این نیز یکی از تفاوتهای مهم اطلاعات انتقالی در مدرسه نامرئی و مدرسه رسمی است.
4. مطالب مدرسه نامرئی،بدون تکرارهای خستهکننده است مطالبی که در مدارس رسمی منتقل میشود،معمولا به شکل کسالتآوری تکرار میشود.ممکن است یک نصیحت در یک مدرسه بارها و بارها تکرار شود.این تکرار احساسی در دانشآموزان ایجاد میکند که اگر گوش هم ندهد.آنقدر گفته خواهد شد تا بیاموزند وقتی که دانشآموز در مقابل تکرارهای مکرر قرار میگیرد،تلاشی برای دقّت و توجه از خود نشان نمیدهد.درحالیکه در مدارس نامرئی این تکرار صورت نمیگیرد.زیرا در اصل ضرورتی برای تکرار احساس نمیشود. همین امر سبب فعال شدن متعلم میشود.دانشآموز در مدرسه نامرئی فعال میشود و در مدارس رسمی به طرف انفعال کشیده میشود.بخصوص زمانی که نقش خود دانشآموز در برنامههای درسی نادیده گرفته میشود،این انفعال بیشتر به چشم میخورد. ما برای رسیدن به اهداف پرورشی،باید قانونمندیهای مدرسه نامرئی را به رعنوان یک سیستم بپذیریم و راههای ورود به آن را،بدون به هم ریختن این سیستم،بیابیم (احمدی, تالیف, 1376, ص. 14)
5.در مدرسه نامرئی ارتباط آشکاری بین مطالب قبلی و مطالب بعدی وجود ندارد در مدارس رسمی اطلاعاتی که در هر جلسه درس منتقل میشود،از یک سو به جلسات قبل مربوط است و از سوی دیگر پایهای برای مطالب بعدی به شمار میرود.درحالی که مطالب مدرسهء نامرئی چنین نیست.هر مطلب،مطلبی مستقل است و همین امر سبب میشود که یادگیری آن خالی از فشار و اضطراب باشد این عوامل باعث میشود که مطالب مدرسهء نامرئی جاذبتر،سریع الوصولتر و موثرتر باشد،شخصیت نوجوان براساس همین مطالب شکل بگیرد و تلاشهای بسیاری که در مدرسه رسمی انجام میشود،بیثمر و یا کمثمر بماند. ما برای رسیدن به اهداف پرورشی،باید قانونمندیهای مدرسه نامرئی را به عنوان یک سیستم بپذیریم و راههای ورود به آن را،بدون به هم ریختن این سیستم،بیابیم.اگر در مدرسهء نامرئی به گونهای مداخله کنیم که آن را به مدرسه رسمی خود نزدیک کنیم،مدرسه نامرئی در کنار این مدرسه رسمی شکل میگیرد و با اطلاعات خاص خود شروع به فعالیت میکند. (احمدی, تالیف, 1376, ص. 15)
منشاء اطلاعات در مدرسه نامرئی
1.زنجیره نسل زنجیره نسل که عنوانی گویا تر از گروه همسالان است ، سبب انتقال برخی اطلاعات از افراد مسن تر به افراد کم سن تر وگاهی از افراد کم سن به افراد مسن می شود .این اطلاعات برای نوجوان ، بااهمیت است ، زیرا دریافت اطلاعات از افراد بزرگتر ، این فکر را در نوجوان ایجاد می کند که دانستن چنین مطالبی ،ویژگی افراد بزرگ است . از این رو ،آن را به عنوان نشانه ای از بزرگی به افراد کم سن تر از خود منتقل می کند . وجود زنجیره سبب می شود که دو دسته اطلاعات بین افراد این زنجیره استمرار یابد ، اول : اطلاعاتی که بنا به شرایط وموقعیت اجتماعی رایج شده است و بعد از مدتی از بین می رود مانند مسائل سیاسی ، اجتماعی یا ورزشی دوم: اطلاعاتی که جنبه فرهنگی می یابد و به طور عمده در زنجیره نسل منتقل می شود و مسیر انتقالر از افراد بزرگ تر به افراد کوچکتر است .مانند مسائل جنسی (احمدی , 1379, ص. 16)
2.منابع خصوصی این منابع ،مجلات خاصی و نیز ابزارهایی مانند ماهواره و اینترنت و امثال اینها را شامل می شود که اطلاعات رابه مدرسه نامرئی تزریق می کنند نوجوان با آنکه کشش زیادی به دوستان دارد ، برای داشتن جایگاه مناسب در صدد ویژگی خاص از خود است . تا از این طریق خود را در عین وابستگی به جمع ، فردی ممتاز نشان دهد . یکی از راههای تامین این امتیاز ارائه مسائلی است که او آنها را در اختیار دارد و به صورت مطلبی نو و دست اول به سایرین ارائه می دهد . برای مثال شنیدن لطیفه ای نو و انتقال به گروه هم سال برای نشان دادن جنبه ی متمایز خود یکی از این منابع است . (احمدی , 1379, ص. 18)
3.منابع عمومی منابعی که در دسترس تمام یا بیشتر افراد جامعه قرار می گیرد ،مانند رادیو تلویزیون ، کتابهای درسی ،اطلاعاتی که در اختیار می گذارد جنبه اختصاصی ندارد ولی به شکل و نوعی خاص در مدرسه نامرئی حضور می یابند .مثل تکیه کلام معلمان یا تصاویر درون کتابهای درسی که با تغییراتی بین بچه ها رد وبدل می شود و ابزاری برای ارتباط درمدرسه نامرئی است . (احمدی , 1379, ص. 21)
4.مشاهدات اتفاقی قسمتهای زیادی از رفتار های نوجوان، به اعمال و رفتار های تصادفی اختصاص دارد . ما برای آنکه بتوانیم شناخت صحیح را از رفتار کودک خود داشته باشیم باید به کارکرد اعمال اتفاقی آنها توجه داشته باشیم .نوجوان با سرک کشیدن به نقاط گوناگون خانه ، ورق زدن برخ یکتب و مجله ها و دیدن اتفاقی صحنه ها ، بخشی از منابع مربوط به مدرسه نامرئی را تامین می کند . برای مثال ، بعضی خانواده ها چیز هایی را در خانه به عنوان مطالب محرمانه نگهداری می کنند . که نوجوان در اثر همین رفتار های تصادفی آنها را کشف می کند . (احمدی , 1379, ص. 23)
ویژگیهای اعضای مدرسه نامرئی
1.از نظر هوشی در حد متوسط وبالاتر باشد :تا بتواند با سایر نوجوانان تعامل داشته باشد .
2.عضو باید دارای سازگاری متوسطی باشد :داشتن سازگاری اجتماعی و توانایی واکنش مناسب در مقابل دیگران
3.احساس نیاز به تعلق داشتن : یعنی باید به عده ای وابسته باشند که در محیط مدرسه با دوستان ارتباط دارتد این ویژگی پیوند های اجتماعی را بوجود می آورد و منفی به شمار نمی رود .
4.تعلق به قشر متوسط جامعه : دانش آموزانی که به دلیل فقر شدید یا پایین بودن جایگاه اجتماعی فاصله چشمگیر با سایر دانش اموزان دارند نمی توانند به سادگی یه عضویت مدرسه نامرئی در آیند ..
عوامل موثر در شکل گیری اطلاعات در مدرسه نامرئی
1.جذابیت : معنای جذابیت از گروهی تا گروه دیگر ، در میان قشر های گوناگون سنی ،دارای تفاوت آشکاری است . ممکن است آنچه برای کودک یا نوجوان جذاب است برای فردیا افراد دیگر جذابیت زیادی نداشته باشد . مانند تماشای سریال های تلویزیونی که عده ای را جذب کرده به سوی خود می کشاند و تا هفته بعد در بین نوجوانان به شدت صحبت است و دیگر افراد نسبت به این سریال واکنش منفی نشان می دهند . این تفاوت در نشان دادن جاذبه و دافعه به طور دقیق به صفات شخصیتی افراد بر می گردد . (احمدی , 1379, ص. 28)
2. بر طرف کردن یک نیاز : وقتی که اطلاعات نیازی رارفع می کند یا به نیاز های زود هنگام وعملی افراداشاره می کند ، بین افراد منتقل می شود.نوجوانان ، به دلیل ویژ گیهای سنی خود ، گاهی دچار خطاها و لغزشهایی در اعمال ، حرکات و گفتار ها می شوند که با سرزنش بزرگترها مواجه می گردند .این سرزنش ها عزت نفس مورد نیاز آنان را از بین می برد . از این رو هر رفتاری که به نوعی این خطا ها را امری مجاز و مورد قبول نشان دهد ، برطرف کننده ی نیاز آنان به مقبولیت در نزد دیگران است . وقتی نوجوان خطایی را از دیگران می بیند که به نوعی مشابه خطا ها و ناپختگی های اوست ، از طریق همرنگی با آن ، احساس آرامش بیشتری می کند .رفتار هایی که در تلویزیون لغزشهای بزرگترها را نشان می دهد نیاز روحی نوجوان را به این موضوع که تنها من نیستم که اشتباه می کنم ، بر طرف می کند . (احمدی , 1379, ص. 30)
3. داشتن جنبه انحصاری : تا وقتی اطلاعات جنبه عمومی دارد در مدرسه نامرئی منتقل نمی شود بنابر این جنبه هاییاز اطلاعات که عمومی است و همه به نوعی از آن آگاه هستند ، نیروی لازم برای انتقال در مدرسه ی نامرئی را ندارد . ولی بخشی از اطلاعات که جنبه انحصاری دارد ، نیروی لازم برای شایع شدن را در درون خود داراست . وقتی که این ویژگی از بین می رود ،یعنی یک واحد اطلاعاتی شیوع زیادی می یابد . دیگر نیروی لازم برای انتقال در مدرسه نامرئی را ندارد . وقتی که یک لطیفه جنبه انحصاری دارد ،مطلبی است که قابلیت و نیروی لازم برای انتقال را در درون خود دارد .ولی وقتی که همه آن را شنیدند ،دیگر جذابیت خود را از دست می دهد . (احمدی , 1379, ص. 31)
4.اختفاء : اگر بخواهیم مطلبی را به شکل محرمانه به دیگری منتقل کنیم ، طرف مقابل با دقت بیشتری به آن مطلب توجه می کند. همین که مطلبی جنبه ی محرمانه پیدا می کند ، نیروی خوبی برای انتقال به دیگران به دست می آورد . طوری که وقتی مطلبی را به کسی می گوییم واز او می خواهیم که به هیچ کس نگوید ، اغلب مطلب سریع تر از مطالب معمولی شیوع می یابد . شاید به همین دلیل است که نوجوانان تلاش می کنند حتی مطالب بسیار پیش پا افتاده را نیز به صورت در گوشی با دوستان خود در میان گذارند . (احمدی , 1379, ص. 32)
روشهای مداخله در مدرسه نامرئی
ساخت و نگرش در مدرسه نامرئی: ما برای مداخله موثر باید ابتدا مشخص کنیم که کدام بخش از مدرسه نامرئی را تغییر می دهیم؟مقصود از ساخت ، نحوه ی ترکیب اعضاء آنهاست . که از دویا چند دانش آموز تشکیل شده است واین دانش آموزان با هم درتعامل هستند . بنابراین منظور از ساخت ، ترکیب این گروه ها ، تعداد اعضاء و نحوه ی ارتباط اعضاء با یکدیگر است . نگرش از سه عنصر شناخت ،عاطفه و رفتار متشکل شده است وقتی افراد کنار هم قرار می گیرند ، بر اساس نگرش حاکم بر خود وگروه به تعامل متقابل می پردازند ، از یک طرف اطلاعات را پایه رفتار خود قرار می دهندو از طرف دیگر ، این اطلاعات را با نیروی روانی در هم می آمیزند و سرانجام این دو را در قالب کلمات یا حرکات نشان می دهند . (احمدی , 1379, ص. 43)
4.پیشینه
با بررسی های انجام شده درباره موضوع مورد نظر که در موتورهای جستجو گر و کتابخانه دانشگاه و عباس زادگان صورت گرفت موضوعی که کاملاً مشابه به موضوع مورد نظر باشد برخورد نکردم
تجزیه و تحلیل وتفسیر داده ها
پس از بررسی و تحقیق و مطالعه منابع موجود و یافته های علمی میتوان الگوی شش پرسش را این گونه مطرح نمود .
1.چرا مدرسه نامرئی تشکیل می شود ؟ به دلیل دریافت اطلاعات و تجارب ووقایع روزمره ای که برای نوجوان جذاب است و حتی عواطف نوجوان را تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد تغییر در شخصیت و هویت او شده در این مدارس شرکت می کند که این موضوع برای افراد بزرگسال زشت و نازیبا جلوه نموده و به طور جدی مانع و از تبادل این گونه اطلاعات می گردند . لذا نوجوان به صورت مخفیانه در جمع گروه های هم سن به تبادل اطلاعات می پردازد .
2.چگونه مدرسه نامرئی شکل می گیرد ؟ نوجوان میخواهد پایگاهی فراتر از خانواده در میان همسن و سالهای خود بیابد.ازاینرو احتیاج دارد که اطلاعات لازم برای داشتن چنین موقعیتی را کسب کند مهمترین منبع اطلاعاتی برای نوجوان،دوستان همسن و سال خود او هستند و نوجوان ناگزیر است در مدرسهء آنان تعلیم ببیند. کسب اطلاعات در مدرسه رسمی،بیشتر نیاز فردای نوجوان را تامین میکند.در حالی که اطلاعاتی که در مدرسه نامرئی رد و بدل میشود. پاسخگوی نیاز امروز اوست.و باید اذعان کنیم که رفع نیاز امروزبرای انسانها مقدم بر رفع نیاز فردای آنهاست.
3.چه کسانی این مدرسه را شکل می دهند ؟ معمولاً دوستان و همسالان جهت برقراری ارتباط با هم به تبادل اطلاعات پرداخته و گروه هایی را تشکیل می دهند که اگر نوجوان بخواهد وارد این گروه شود و اطلاعات کافی نداشته باشد نمی تواند عضوموثری برای گروه شود بنابراین اطلاعاتی که باعث تسهیل ارتباط گردد دارای اهمیت و اولویت است پس نوجوان برای برقراری ارتباط با دوستان به اطلاعات نیاز دارد تا از آن به عنوان پل ارتباطی استفاده کند.
ویژگیهای اعضای مدرسه نامرئی
1.از نظر هوشی در حد متوسط وبالاتر باشد :تا بتواند با سایر نوجوانان تعامل داشته باشد .
2.عضو باید دارای سازگاری متوسطی باشد :داشتن سازگاری اجتماعی و توانایی واکنش مناسب در مقابل دیگران
3.احساس نیاز به تعلق داشتن : یعنی باید به عده ای وابسته باشند که در محیط مدرسه با دوستان ارتباط دارتد این ویژگی پیوند های اجتماعی را بوجود می آورد و منفی به شمار نمی رود .
4.تعلق به قشر متوسط جامعه : دانش آموزانی که به دلیل فقر شدید یا پایین بودن جایگاه اجتماعی فاصله چشمگیر با سایر دانش اموزان دارند نمی توانند به سادگی یه عضویت مدرسه نامرئی در آیند
5.چه عواملی باعث تشکیل این مدارس می شود؟ عوامل متعددی در تشکیل این مدارس دخالت دارند از جمله : الف/ ارتباط اجتماعی نوجوان با گروه همسالان ب/ هویت در حال شکل گیری نوجوان ج/ رشد تفکر انتزاعی نوجوان
6. چه موقع مدرسه نامرئی تشکیل می شود؟ معمولاً زمانی این مدرسه شکل می گیرد که : الف/ جذابیت اطلاعاتی را در بین نوجوانان داشته باشد ب/ زمانی که نیاز نوجوان رابر طرف نماید و اشتباهات اورا عادی نشان داده و لغزش او را امری مجاز و مورد قبول نشان دهد ج/زمانی که اطلاعات نوجوان جنبه انحصاری می یابد . د/ زمانی که اطلاعات نوجوان جنبه محرمانه پیدا می کند .
7.کجا مدرسه نامرئی شکل می گیرد ؟ این مدرسه معمولاً در هر کجا که اطلاعات رد وبدل شود شکل می گیرد می تواند در حیاط مدرسه یا در کلاس و در راهرو و حتی در راه مدرسه و.. باشد.
ارائه راه حل
الف / اصول کلی مداخله برمدرسه نامرئی
1.مداخله باید غیر مستقیم باشد : بهتر است روشهایی را در پیش گیریم که مدرسه نامرئی و جریانهای درون آن ، به طور مستقیم مورد هدف قرار نگیرد . (احمدی , 1379, ص. 45)
2.مداخله در مدرسه نامرئی باید نا آشکار باشد : مداخله ما در مدرسه باید به گونه ای باشد که گویی از روابط درونی دانش آموزان چیزی نمی دانیم یا مطلب کمی می دانیم و نیز در پی هیچ اقدامی در مورد این روابط نیستیم . زیرا اگر رفتار در ابتدا به گونه ای قدرتمندانه باشد ونشان دهنده ی اطلاعات گسترده در مورد مسائل دانش اموز ، اوخودرا بی دفاع می بیند و از گفتن مطالب باز می ماند و به او القاء می شود که قابل اعتماد نیستید ودر نهایت بترسد و از ما فاصله بگیرد . حال شکل دیگری از برخورد را در نظر بگیرید ، اگر همین دانش آموز مطالبی راکه می دانید به زبان آورد و ما به گونه ای واکنش نشاندهیم که چیزی از گفته های او نمی دانیم و با سر او را تشویق کنیم تا به صحبت خود ادامه دهد ،نوجوان تمایل می یابد که بار دیگر به نزد مربی آمده ومطالب خود را بیان نماید . بنابر این دانش آموز نباید احساس کند که وقتی مطلبی می گوید، شما واکنش آنی از خود نشان می دهید و در عمل دست به اقدام می زنید.زمانی که می خواهید به اقدامی فوری دست بزنید ، رفتارتان بایدبه گونه ای باشد که گویی کار خاصی انجام نمی دهید و از سوی دیگر باید طرحها و نقشه هایی برای اصلاح روابط بین دانش آموزان در سر داشته باشید . (احمدی , 1379, ص. 46)
ب / ضرورت برقراری ارتباط با نوجوان
در تعلیم و تربیت و رشد یکی از اثر بخش ترین روش های برقرای ارتباط با نوجوان و حفظ و تامین عزت نفس و احساس خود ارزشمندی نوجوان است . بنابراین اگر نوجوان را باور می کنیم و می پذیریم که داشتن یک رابطه خوب و انسانی ، مقدماتی ترین و ضروری ترین مرحله کار با نوجوان است .رعایت اصولی کمک می کند تا بتوان میان خود و دانش آموز رابطه مطلوبی را برقرار کنیم . اصل پذیرش و محترم شمردن نوجوان : با دقت گوش دادن به حرف های نوجوان ،پذیرفتن و تشویق رفتارهای مطلوب او ، عدم تمسخر او یک رابطه انسانی سالم با نوجوان است .نوجوانی که مورد پذیرش قرار می گیرد احساس خود ارزشمندی و اعتماد به نفس میکند و از زندگی خود احساس شادمانی می کند . مشورت کردن با نوجوان توجه به نیاز های او نشانگر احترام به نوجوان است .
اصل توجه به کسب هویت نوجوان :
نوجوان همه چیز را می خواهد اما دقیقاً نمی داند که چه چیز هایی باید بخواهد . نوجوان می خواهد مشهور شود و در جستوجوی نام است از این رو کوچک ترین بی توجهی به نوجوان آغاز یک انحراف است . اریک اریکسون (وهال, 1974)بر این باور است که در دوره نوجوانی فرد خود را یک انسان منحصر به فرد تجربه میکند . او ویژگی های خاص خود را دارد نوجوان نیاز دارد هویت خود را به دست آورد تا بتوان به عنوان فردی یکتا به زندگی خود جهت دهد ، احساس ارزشمندی کند ، از وابستگی ها رهایی یابد و بالاخره برای استقلال مالی ،تحصیلی و آینده خود برنامه ریزی کند .کسب هویت نوجوان را با فشارهای گوناگون روبرو می سازد و این وضعیت گاهی او را از خانواده جدا ساخته به سوی دوستان می کشاند . در این زمان او بیشتر از هر زمان دیگر تائید شدن در گروه را دارد . بنابراین توصیه می شود که با نوجوان باصبر و شکیبایی رابطه برقرار ساخت و بااو مدارا کرد تا نوجوان بتواند به سلامت این دوره را پشت سر بگذارد .
اصل توجه به نیازهای همه جانبه نوجوان :
نوجوان نیازهایش را به طور مستقیم ابراز نمی کند از روی رفتار او به نیازهایش پی می بریم . یکی از نیازها ی روانی هر انسان نیاز به محبت است چون انسان موجودی محبت جو است و برای ارضای این نیاز به شخص یا مکانی پناه می برد . اصل حفظ عزت به نفس نوجوان : نوجوانی که از عزت نفس بالایی برخوردار است بهتر می تواند زندگی کند و با دیگران رابطه برقرار کند و به فردی خلاق و وپویا تبدیل شود او در رویارویی با مسائل و مشکلات مقاومت بالایی برخوردار است و کمتر آسیب می بیند و احساس لیاقت می کند . اصل پرهیز از مقایسه کردن : مقایسه دانش آموزان با دوستان درست نیست . نوجوان غرور خاصی دارد و نزد دیگران دارای احترام وآبروی ویژه ای می باشد لذا هنگامی که او را با دیگری مقایسه میکنند در واقع غرور او را شکسته و توانایی های او را نا دیده می گیرند . اغلب اوقات هدف از مقایسه کردن طرح ناتوانایی های فرد و سرزنش کردن اوست . حتی نوجوان اجازه ندارد خود را با فرد دیگری مقایسه کند و در صورت لزوم توصیه می شود هر فردی را با خودش و وضعیت او در گذشته و حال مقایسه کنید .
اصل پرهیز از افراط و تفریط :
نوجوان در این دوره گاهی می خواهد به طور افراطی خود را با خود و با محیط سازگار کند و گاهی در اندیشه این است که به طور تفریطی محیط را با خود سازگار نماید . نوجوان گاهی گوشه گیر می شود و کنج عزلت انتخاب می کند و گاهی به رفاقت و دوستی با دیگرنوجوانان رومی آورد ، در آنان ذوب شده و دوستی آنها به شیفتگی و وابستگی تبدیل می شود . و با ید نوجوان را با اصول ، ارزشها ، هنجارها ، قواعد و واقعیت ها آشنا کرد و دست او را گرفت و به سوی حقایق هدایت نمود . (به پژوه, 91, ص. 6)
عوامل موثر در ایجاد مشکل در نوجوانی عبارتند از عوامل زیستی، محیطی و روانی.
عوامل زیستی
عوامل زیستی موثر در ایجاد مشکلات نوجوانان و جوانان به دو دسته تقسیم می شود : 1
-بلوغ جسمی و جنسی که در اثر ترشح هورمون های مختلف در نوجوانان صورت می گیرد.
2.بیماری ها.
عوامل محیطی
عوامل محیطی موثر در ایجاد مشکلات در نوجوانان و جوانان به 3 دسته تقسیم می شود :
1.محل زندگی یا خانه و مدرسه
2.مسائل فرهنگی- اجتماعی- اخلاقی و دینی.
3.دوستان :رفتار دوستان، روابط با دوستان
عوامل روانی
عوامل روانی موثر در ایجاد مشکلات شامل درونی و بیرونی فرد می باشد. عوامل روانی شامل: 1. اختلاف ذهنی (ممکن است نوجوان از نظر هوشی، توانایی درک مسائل را نداشته و یا مسائل را در نظر خود بزرگ جلوه دهد و یا توانایی تفکیک مسائل را از یکدیگر نداشته باشد و یا فاقد تجربه و مهارت های لازم برای رفع مشکلات خویش باشد. 2. عدم دسترسی به اطلاعات کافی در زمینه های مختلف فرهنگی- اجتماعی- اقتصادی- سیاسی و اخلاقی، که موجب می گردد که فرد قادر به حل مسائل خود به طریقه مناسب نباشد. 3. نداشتن آگاهی لازم جهت تشخیص مشکلات.
4.عدم شناخت شخصیت خود: گاهی اوقات نوجوان شناخت کافی از خود ندارد.
5.عدم شناخت راه های برخورد با مشکلات و ارائه راه حل ها: نوجوان باید بداند که در برخورد با مشکلات، چگونه آنها را درجه بندی کرده و برای هر کدام راه حل مناسب پیدا کند.
اختلالات شخصیت نوجوانی از قبیل رفتارهای هیجانی و ضد اجتماعی. بنابراین در دوران نوجوانی، والدین و مربیان می بایستی تلاش نمایند تا اطلاعات و دانستنی های کافی و منابع مناسبی را در اختیار نوجوانان قرار دهند و با افزایش سطح دانش و آگاهی نوجوان قدرت و تجزیه و تحلیل مسائل در وی افزوده خواهد داشت و بالا رفتن توانمندی های آنها سبب خواهد شد که آنها کمتر دچار مشکلات گردند. (اینترنت, 1392)
انتخاب راه حل و اجرای راه حل :
برای راه یابی به مدرسه نامرئی و اثر گذاری روی نوجوان و تغییر نگرش وی از روشهای زیر استفاده نمودم . 1. شناخت قابلیت ها و توانمندی ها و نیز علایق و تمایلات نوجوانان برای ایجاد و امکان بروز و ظهور وجود نوجوان در زمینه همان توانمندی ها و علایق
2.ایجاد و تقویت روحیات معنوی و ارزش های مذهبی در نوجوان به گونه ای که قادر باشد تعادل شخصیت نوجوان را در فراز و نشیب های زندگی حفظ کند.
3.دادن آزادی و استقلال متناسب با سن از قبیل حق انتخاب، حق رای و مشاوره
4.ایجاد و ترویج فرهنگی مشاوره و همدلی به منظور حل مشکلات و تنگناهای زندگی
5.تقویت را بطه عاطفی والدین و نوجوان
6.عدم استفاده از شیوه های منفی و تحریک کننده نظیر اهانت ، سرزنش، تبعیض مقایسه با دیگران ، انتقاد مکرر و تلقین های سوء و مخرب
7.تکریم شخصیت نوجوانان، به وسیله ارزش قائل شدن برای نظارت وی
8.تقویت جنبه گناه ستیزی نوجوان به منظور کاستن حس گناه و در نهایت تعالی و رشد شخصیت او
تقویت جنبه های عقلانی و منطقی و آموزشی شیوه های صحیح برخورد و تفسیر حوادث-
با مشاهده رفتار دانش آموز وبا توجه به هریک از موارد بالا می توان به این موضوع پی برد که تشکیل این گروهها ومدارس نامرئی در صورتی که به نوجوان توجه و اهمیت داده شود و به مشکلات او رسیدگی شود ،در جهتی رشد می یابد که باعث تغییر رفتار دانش آموز به سمت خود شکوفایی و استقلال در عمل وی گردد . برای مثال دادن مسئولیت به هریک از دانش آموزان مورد نظر و یا صحبت کردن و حل مشکل آنان وتکریم آنها سبب تغییر رفتار آنها شد . البته لازم به ذکر است که هم سو بودن اولیاء مدرسه با والدین دانش آموزان .یکی از عوامل مهم در جهت دهی نوجوان به سمت زندگی سالم است .
گردآوری شـواهد 2
در مرحله اول باید احساسات کودکان را شناخت برای این کارابتدا به مشاهده رفتار دانش آموزان پرداختم یعنی رفتار را آنگونه که هست دیدم نه آن طور که می خواهم رفتار کودک باشد زیرا در این صورت رفتار کودک را با احساسات خود در آمیخته و از مشاهده درست دور می شوم و شناخت درستی از رفتار پیدا نمی کنم . در رفتار دانش آموز نشانه های نگرش و احساسات او دیده می شدکه با قرار گرفتن در موقعیت های جدید تفاوت می یافت . حتی این احساسات در شیوه راه رفتن دویدن وصحبت کردن و…. قابل مشاهده بود . البته به مراحل مختلف رشد از لحاظ بدنی -ذهنی -عاطفی -اجتماعی و بخصوص مشکلات و نیاز های او توجه داشتم . نیاز ها و مشکلات دانش آموزان شامل :
نیازها 1. نیاز به محبت (از طرف اطرافیان). 2- نیاز به تعلق خاطر (به گروه ها). 3- نیاز به موفقیت (در زندگی و تحصیل). 4- نیاز به پذیرفته شدن (احساس ارزشمندی(
مشکلات
اول مشکلات بدنی شامل: احساس خستگی، عدم تناسب اندام، محرومیت از خواب،
دوم مشکلات شخصیتی شامل: احساس حقارت و کمرویی، عصابنیت فوری، نگرانی از عدم پذیرفتگی، هیجان افراطی.
سوم مشکلات خانوادگی شامل: احساس تنهایی، مشاجره با اعضای خانواده، محدودیت آزادی، احساس فاصله زیاد با والدین و فقدان افراد صمیمی برای بازگو کردن مشکلات.
چهارم مشکلات اجتماعی شامل: ترس از قبول مسئولیت، ترس از همانند سازی، احساس نگرانی از عدم موفقیت، ناشی گری در برقراری روابط اجتماعی.
نجم مشکلات دینی و اخلاقی شامل: ترس از مرگ، تردید در اعتقادات دینی، علاقه مندی به کسب اطلاعات دینی، نداشتن معیار صحیح برای الگوبرداری.
ششم مشکلات مدرسه ای شامل: ترس از سرزنش و تنبیه معلمان، ناتوانی در تمرکز حواس، ترس از امتحان، تنفر از بعضی از معلمان و دروس.
برای حل این مسائل ابتدا با مصاحبه و همفکری با همکاران مدرسه به این نتیجه رسیدیم که باید با شناخت توانمندی و علایق هریک از دانش آموزان به آنها نزدیک شده و در گروه آنان رسوخ نمایم .سپس با ایجاد روحیه دینی و مذهبی ومعنوی آنان را به تعادل رشد شخصیتی برسانیم این کار را با شرکت در نماز جماعت مدرسه و معرفی کتاب مناسب با علایق دانش آموزان و معرفی برنامه های تلویزیونی مناسب مانند برنامه روز های چهارشنبه آقای قرائتی انجام دادم . و به آنان استقلال داده و با مشاوره نمودن و ارجاء آنان با مراکز مشاوره راه درست حل مسائل را در اختیار آنان قرار دادم ایجاد رابطه عاطفی و عدم توهین و سرزنش و انتقاد از دانش آموز باعث رشد روحیه روانی دانش آموز میگردد. همین طور تکریم و تشویق دانش آموز در نز دیک شدن به آنان و اثر گزاری در رفتار و تغییر عمل آنان موثر است . در مرحله بعد به مشاهده تغییررفتار دانش آموزان گروه پرداخته و به نحوه عمل گروه توجه نمودم که متوجه شدم در گروه تغییراتی از قبیل رعایت انضباط و تا حدودی تعادل رفتاری و شخصیتی ایجاد شده است.
پیشنهادات
با توجه به تحقیق انجام گرفته مشخص می شود که :
1-مشکلات دانش آموزان همه شبیه به هم نیستند و به یک صورت حل نمی شود بلکه هر مشکل راه حل مخصوص به خود را دارد و برای ورود به گروه های مدرسه نامرئی باید به روش های مختلف عمل نمود .
۲-برای راه یابی به این مدارس باید ابتدا در دانش آموز احساس امنیت و آرامش ایجاد نمود سپس به آنان از لحاظ روانی نزدیک شد تا در رفتار آنان تغییر ایجاد شود.
۳-برای حل مشکلات ناشی از این مدارس تعامل بین خانواده و مدرسه می تواند راه گشا بوده و از بیراهه رفتن دانش آموزان جلو گیری نماید ۴-ایجاد روابط عاطفی مناسب و تکریم از دانش آموز و دادن اعتماد به نفس و اینکه می تواند فرد موثری برای مدرسه باشد در تغییر رفتاری مدارس نامرئی موثر است .
۵-استفاده از مشاورین متخصص برای نشان دادن راه درست زندگی و کمک به تصمیم گیری در مسائل دانش آموزان اهمیت بسیاری دارد.
6- محیط های خشک و مستبدانه از جمله عواملی است که سبب رفتار های نابهنجار در دانش آموزان می گردد.بنا براین ایجاد محیط شاد تا حدود زیادی در تغییر رفتار موثر است .
منابع
کتاب مدرسه نامرئی نوشته دکتر علی اصغر احمدی
رفتار های بهنجار و نابهنجار نوشته دکتر شکوه نوابی نژاد
کتاب روانشناسی رشد نوشته دکتر لطف آبادی
مجله رشد تکنولوژی – مقاله ویژگی ها و خصایص ذاتی تربیت نوشته دکتر علی اکبر شعاری نژاد
مجله پیوند – اصول برقراری ارتباط با نوجوان نوشته دکتر احمد به پژوه
مجله پیوند -تائیر متقابل رفتار کودکان گروه همسن
سایتهای اینترنت -نوری مکس وآستان قدس و…
29