اقدام پژوهی چگونه توانستم بوسیله تفکر خلاقانه و مدیریت رفتار کنترل دانش آموز بیش فعال را به دست گیرم

باسمه تعالی
جمهوری اسلامی ایران
اداره کل آموزش و پرورش استان …..
اداره آموزش و پرورش شهرستان …

عنوان اقدام پژوهی :
چگونه توانستم بوسیله تفکر خلاقانه و مدیریت رفتار کنترل دانش آموز بیش فعالم کیانا را به دست بگیرم؟
نام و نام خانوادگی مولف اول/مجری اصلی :
پست سازمانی :
رشته تحصیلی :
آخرین مدرک تحصیلی :
دوره تحصیلی :
سمت فعلی :
شماره پرسنلی :

فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت موضوع
توصیف وضعیت موجود
گردآوری اطلاعات شواهد1
تجزیه وتحلیل وداده ها
بررسی راه حل های موجود وانتخاب راه حل جدید
اجرای طرح جدید و نظارت بر آن
گردآوری شواهد 2
ارزیابی تاثیراقدام جدید و اعتبارآن
تجدید نظر و ارائه نتایج
اختلال بیش فعالی کودکان
قابل توجه معلمین و دست اندرکاران بزرگ عرصه تعلیم و تربیت آموزگاران
استفاده از آزمون های گوناگون
پیشنهادات
مشکلات تحصیلی کودکان
چند پیشنهاد براى معلمان و مدرسه
منابع

چکیده
ناآرامی در کلاس درس با مسایلی چون جابه جا شدن روی نیمکت، صحبت با نفر کناری، پشت سری و…، ایجاد صدا مانند ضرب گرفتن روی میز یا جامیز، ساییدن کف پا به زمین، نقاشی کردن روی میز، دفتر، کتاب و… مشخص می شود. اغلب این دانش آموزان به آموزگار خیره می شوند، نکات درسی را یادداشت می کنند، اما در تمام این مدت، نمی دانند چه می نویسند و فقط به صورت غیرارادی چیزی را شنیده و یادداشت می کنند، اما در حقیقت در رویای خود غوطه ور هستند (نمونه ای از رویایی شدن).
بر اساس آمار روانشناسان آموزشی ۵ تا ۱۰ درصد دانش آموزان مبتلا به "ناتوانی در تمرکز و بیش فعالی" (ADD) هستند و به این ترتیب، در هر کلاس تقریباً ۲ نفر از دانش آموزان مبتلا به ADD هستند.
این عارضه بیماری نیست، بلکه به صورت ژنتیکی، کودک فعال تر از همسالان خود است. اگر چه اغلب این کودکان در زمره کودکان با ضریب هوشی بالا قرار می گیرند، اما از کودکی به دلیل وجود این مساله، کم حوصله و بی دقت بوده، زودتر از همسالان خود از تماشای تلویزیون، بازی و… خسته شده و دایما در حال تحرک هستند. با وجود همه این نکات، بسیار سریع الانتقال بوده و گیرایی بالایی دارند و شاید یکی از دلایل این بی حوصلگی و خستگی آنها همین مساله باشد.
در دوران مدرسه، این عارضه کماکان همراه کودک است. طبق اعلام مرکز روانشناسی _ آموزشی آمریکا نقش آموزگار و والدین تاثیر مهمی در درمان این کودکان دارد. توجه به این نکته ضروری است رفتارهای افراد مبتلا به "بیش فعالی" غیر ارادی است و از سر لج بازی، شیطنت نامطلوب و… نبوده و به عبارتی رفتارها "هدفمند" و به قصد "آزار" نیستند. اینجانب … آموزگار پایه … آموزشگاه … در کلاسم با دانش آموزی به نام کیانا برخورد کردم که از مشکل بیش فعالی و کمبود توجه رنج می برد بنابر این تصمیم گرفتم در رابطه با این موضوع به تحقیق و پژوهش بپردازم

مقدمه
در نظام آموزشی کشور با آغاز سال تحصیلی در بعضی از خانواده ها مشکلی به نام کودکان بیش فعال مطرح میشود. بیش فعالی اختلالی است که در 5 تا 8 درصد کودکان دیده می شود. این عارضه در پسرها سه برابر دخترها است. کودکان بیش فعال بسیار پرتحرک، بی قرار و ناآرام هستند و نمی توانند برای مدتی در یک جا آرام بگیرند. دایم در حال راه رفتن، حرکت و جنب و جوش هستند. بی مهابا اشیا را پرت می کنند، ظروف را می شکنند. بدون احساس خطر، کارهای پرمخاطره و خطرناک انجام می دهند.
کودک بیش فعال قبل از سن دبستان در منزل کنترل و یا تحمل می شود، ولی با ورود به مدرسه این مشکلات نمود بیشتری پیدا می کنند. این کودکان در مدرسه با رفتارهای خود موجب برهم خوردن نظم کلاس شده و در روند معمول کلاس ایجاد اختلال می کنند. معمولا حوصله انجام تکالیف شان را ندارند. از طرف دیگر برخورد اولیای دبستان با دانش آموز بی نظم باعث انزجار کودک بیش فعال از مدرسه می شود. به طوری که اغلب این کودکان تمایلی به رفتن به مدرسه را ندارند.
عارضه بیش فعالی اغلب با کم توجهی و نقص در تمرکز همراه است. این نقص باعث می شود که کودکان مبتلا، تمرکز و توجه کافی و لازم روی موضوعات نداشته باشند. نمی توانند وظایفی که به عهده شان است بطور کامل انجام دهند. فراموشکارند و اغلب در یافتن وسایل شخصی شان مشکل دارند.
با گام اول در رفتار مناسب با کودکان بیش فعال و کم توجه، شناخت ابعاد مختلف این عارضه توسط والدین و معلمان است. گام بعدی برخورد مناسب با این کودکان است که نیازمند زمان، پشتکار، سعی، همکاری و هماهنگی زیادی است. بنابراین والدین و معلمان در برخورد با کودکان باید همواره مدارا کنند و با نشاط، شوخ و مهربان باشند.
اینجانب تصمیم دارم روی یکی از دانش آموزان بیش فعالم به نام کیانا کار کنم و او را کنترل نمایم.

بیان مسئله
در بعضی از خانواده ها کودک بیش فعال مورد تنبیه و یا سرزنش قرار می گیرد. این امر می تواند موجب افسردگی و همچنین کاهش اعتماد به نفس کودک شود و مشکلات مضاعفی را در زندگی آینده کودک به وجود آورد. در صورتی که با پذیرش این اختلال از طرف والدین و در پیش گرفتن رفتاری اصولی می توان از عوارض آن کاست و کودک را برای ورود به مدرسه و پس از آن به جامعه آماده نمود.
حتی می توان از این اختلال به عنوان یک فرصت استفاده نمود و آن را به ابزاری برای پیشرفت کودک تبدیل کرد. برای مثال از انرژی فوق العاده کودک در فعالیتهای مفید مانند ورزش استفاده نمایید. ورزشهایی که هم مورد علاقه کودک باشد و هم مانند دو، فوتبال و شنا، نیاز به انرژی زیاد داشته باشد. بدیهی است که تشویق والدین باعث پیشرفت کودک در رشته ورزشی مورد علاقه اش خواهد شد.
هر کودکی دارای توانایی های خاص خود است. برای موفقیت کودکتان سعی کنید توانایی ها و استعداد او را کشف کنید و سپس برای ظهور و شکوفایی استعدادهای او فضا ایجاد کنید. این استعدادها ممکن است در زمینه های مختلف اعم از فعالیتهای ورزشی، هنری، فنی و … باشد. با فراهم نمودن زمینه رشد کودک در این فعالیتها و تشویق او برای انجام آنها، به تدریج اعتماد به نفس کودک تقویت شده و اختلالات رفتاری او کم رنگ تر خواهد شد.
این کودکان اغلب باهوش، خلاق و مهربان هستند و ظهور و رشد هوش و خلاقیت آنها به رفتار درست اطرافیان بستگی دارد. بد نیست بدانید که برخی از افراد تاثیرگذار در جهان دارای اختلال بیش فعالی و کم توجهی بوده اند. حتی تعدادی از آنها به دلیل رفتارهای غیرمتعارف از مدرسه اخراج شده اند ولی به دلیل حمایت های خانواده و تربیت صحیح آنها به دانشمندان، هنرمندان، نویسندگان، و رهبران بزرگی تبدیل شده اند. از جمله این افراد می توان به آلبرت انیشتن، توماس ادیسون، بتهوون، لویی پاستور و آبراهام لینکلن اشاره نمود.

اهمیت موضوع
افت درسی و عدم پیشرفت تحصیلی، آینده شغلی این کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد، همیشه ممکن است کارهای زیادی را شروع کنند، اما نیمه تمام رها کنند، در نتیجه طرح های ناتمام در بین کارهای آنها زیاد دیده می شود، فراموشکار هستند و به قرارهای کاری خود دیر می رسند و از دید دیگران اینها افرادی بدقول هستند. امکان ابتلای به اضطراب، افسردگی، اختلال سلوک، اختلال ایذایی مقابله ای، ، پرخاشگری و سایر اختلالات رفتاری در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی ـ کم توجهی در صورت عدم مداخله مناسب زیاد است.رعایت نکردن نوبت، عدم رعایت قوانین بازی، عدم پیروی از دستورات، بر هم زدن نظم و رفتارهای تکانشی در این کودکان باعث می شود که ارتباط آنها با همسالان، والدین و بزرگ ترها تحت الشعاع قرار گیرد. آنها از جمع دوستان خود طرد می شوند و پیامهای منفی که مرتب از پیرامون خود دریافت می کنند، اعتماد به نفس این کودکان را لطمه می زند و آنها را مستعد افسردگی و اضطراب می کند. چه راه حلهایی را برای درمان کودکان بیش فعال پیشنهاد می کنید؟بنا به دلایل فوق و دلایل بی شمار دیگر، اختلال بیش فعالی ـ کم توجهی باید درمان شود هدف از درمان کاهش علایم این بیماری است تا حدی که کودک آشفتگی کمتری را در زندگی روزمره خود متحمل گردد و عملکرد تحصیلی و ارتباطی کودک بهبود یابد. درمان این وضعیت بیشتر بر اختلالات رفتاری همراه با بیش فعالی ـ کم توجهی موثرند و شامل درمان های شناختی، رفتاری و آموزش والدین می باشند. بدیهی آموزش والدین در مورد چگونگی بیماری فرزندشان، رفتارهای مثبت کودک، عدم بکارگیری شیوه های نا مناسب تنبیهی و … بسیار می تواند هم برای کودک و هم برای خانواده او موثر باشد.
توصیف وضعیت موجود
اینجانب … مدت …..سال است که در آموزش و پرورش مشغول خدمت هستم و هم اکنون در آموزشگاه … در حال خدمت هستم و در مقطع … در خدمت دانش آموزان هستم. در بین این دانش آموزان موردی به نام کیانا وجود داشت که دارای اختلالات رفتاری زیادی بود که این اختلالات رفتاری ناشی از بیش فعالی و کمبود توجه او بود بنا بر این درصدد بر آمدم تا این مشکل را در دانش آموز مذبور برطرف نمایم.
گردآوری اطلاعات(شواهد1)
اینجانب الهه مولوی پس ازتعیین مساله تحقیق(اقدام پژوهی)خودیعنی اینکه چگونه می توانم رفتارهای نامطلوب پرخاشگری وکمبودتوجه در دانش آموزمبهبودبخشم؟بمنظورشناسای علل وعوامل ایجادکننده این رفتار درکیس انتخابی اقدام به مطالعه وبررسی وجستجوی علل وعوامل مزبور وجمع آوری مدارک وشواهد متقن و محکم دراین زمینه نموده و کارخود با مشاهده رفتارهای کیس آغازکردم ودراین فکربودم که چگونه می توان وضع موجود راتغییر داد:
الف)مشاهده رفتارها وبررسی عملکرددانش آموزدرمدت معین:
درابتدای امر به مدت یک هفته به مطالعه وبررسی رفتاردانش آموزدریک وضعیت طبیعی مبادرت ورزیدم.مطالعه ومشاهده رفتاردانش آموزدرموقعیت های طبیعی مثل کلاس درس، ویاهنگام حضوردانش آموزدرحیاط مدرسه وزنگهای تفریح صورت گرفته واینجانب دراین مرحله بدون هیچگونه مداخله ای در رفتارکیس ،صرفابه مشاهده و ثبت و ضبط رفتارها و عملکرددانش آموز درتعامل با همکلاسی ها و دوستانش،درمحیط آموزشی اقدام نمودم و یا به عبارتی دیگرسیاهه رفتاراو را نوشتم.
ب)مطالعه پرونده تحصیلی دانش آموز: بامطالعه پرونده تحصیلی دانش آموز و مشاهده ومقایسه اطلاعات مندرج درپرونده ازجمله نمرات تست های هوشی دانش آموز متوجه می شوم که نامبرده ازنظربهره هوشی درحدآموزش ویژه مرزی تشخیص داده شده است .
ج)پرس وجو از همکاران: ازجمله منابع مهم اطلاعاتی درخصوص وضعیت مشکلات دانش آموز(کیانا)، معاون مدرسه بودچراکه قاعدتا بیشترین آمارمشکلات ومسایل رفتاری دانش آموزان راطی گزارشات مستقیم بصورت شفاهی ویامکتوب دریافت داشته ومی تواندخازن محرمانه ترین اطلاعات و اسراردانش آموزان تلقی گردد.وباتوجه به اینکه ارتباط نزدیک وتنگاتنگی بین معاون و آموزگاران وجوددارد و او درطول زنگهای تفریح دائما شاهدوناظرعملکرددانش آموزان درحیاط مدرسه،راهروهاوفضاهای آموزشی است. اومی توانداطلاعات بسیارباارزش رادر موردچگونگی رفتارها و عملکردهای دانش آموزان به ما ارائه دهد.
تجزیه وتحلیل وداده ها
برای اینکه مسئله ای که ذهنم را به خود مشغول کرده بود، برایم روشن تر شود و دلایل رفتارهای غیر­عادی او را مورد بررسی قرار دهم، درصدد جمع آوری اطلاعات از روشها ومنابع مختلف برآمدم.
روشهایی که در این پژوهش از آنها بهره گرفته شده، عبارتند از :
1 – مشاهده رفتار دانش آموزدر موقعیت های مختلف
2 – مصاحبه با خود دانش آموز و والدین او
3 – اجرای پرسشنامه ای که در اختیار آموزگاران مختلف دانش آموز قرار گرفت
4 – اجرای گروه سنجی در کلاس
منابع کسب اطلاعات مورد نیاز به قرار زیر می باشد:
الف : خود دانش آموز
ب : والدین دانش آموز
ج : همکلاسی های او
د : آموزگاران دیگر دانش آموز
ه : پرونده تحصیلی وی
در اولین مرحله به سراغ همکاران دیگر رفتم و نظرشان را در مورد رفتار وی جویا شدم. اغلب همکاران از او ناراضی بودند. گرچه درک ذهنی بالای او را به عنوان نکته مثبت عنوان می­کردند ولی وی را به غرور و خود خواهی و بی نظمی برای مطرح کردن خود، متهم می کردند همکلاسی های کیانا هم او را فردی می دانستند که بسیار شلوغ کار پر حرف و لوس است.به طوری که بچه ها را زیاد اذیت می کند.
برای بررسی دقیق از وضعیت کیانا و از آنجایی که یکی از منابع کسب اطلاعات در مورد دانش آموز، خود او می باشد، از سوالاتی در مورد خودش پرسیدم.لازم به ذکر است در جلسه اول به جهت اعتماد او، در مورد مشکلات او با همکلاسیها اشاره ای نکردم و تنها صحبت درباره علایق و خواسته هایش اکتفا نمودم. برای گردآوری اطلاعات دقیق تر پرسشنامه ای تهیه نمودم و در اختیار 3نفر از همکاران قرار دادم تا در مورد خصوصیات رفتاری او اظهار نظر نمایند که براساس نتایج استخراج شده از اجرای این پرسشنامه حالات و رفتارهای زیر بیشترین فراوانی را داشت.
1 – جر و بحث زیاد و بی مورد
2 – عدم توجه به خواسته ها و نظرات اطرافیان
3 – عدم توانایی در کنترل احساسات و عواطف
4 – مقاومت کردن در پذیرش سخنان اطرافیان
5 – مطرح کردن سئوالات زیاد و کنجکاو بودن
در جلسه دیگری از او دعوت کردم، در این جلسه برخی از نتایج بدست آمده از پرسشنامه و انتظارات همکلاسی ها از او مطرح شد. وی معتقد بود که به درس علاقه ندارد و بنابراین در کلاس حوصله گوش کردن ندارد و اینکه آموزگاربرخی مطالب را زیاد تکرار می کند که حوصله اش سر می­رود، همچنین انتقاداتی از رفتار برخی همکلاسی ها نسبت به خودش مطرح نمود.
در جلسه مصاحبه با دانش آموز مطرح کردم که شاید لازم باشد با والدین او صحبت کنم او مخالفتی نکرد، بنابراین برای کسب اطلاعات بیشتر با مادر کیانا تماس گرفتم وی ضمن تایید این مطالب معتقد بود که کیانا خیلی پر شلوغ کار است و ما را هم دچار درد سر کرده است، به همه چیز اشکال می گیرد، هیچکس را قبول ندارد و در خانه انتظار دارد همه دستورات او را اجرا کنند.
برای تکمیل اطلاعات بدست آمده به متون و کتب و مقالاتی که در ارتباط با بیش فعالی و ویژگیهای کودکان سر آمد ، در اختیار داشتم ، مراجعه نمودم که به خلاصه ای از موارد مطرح شده مرتبط با مشکل دانش آموز مورد بررسی، اشاره می شود.
بررسی راه حل های موجود وانتخاب راه حل جدید
باتوجه به بررسیهای بعمل آمده درخصوص اختلالات رفتاری دانش آموزنامبرده وباتکیه براطلاعات بدست آمده ازمنابع ذیل اقدام به تحلیل واستنتاج موضوع تحقیق و انتخاب راه حل جدیدخود نمودم :
1-مشاهده رفتارطبیعی دانش آموز(رقتاروعملکردواقعی او)
2-باهماهنگی مدیر مدرسه ارجاع دانش آموزبه کارشناس مشاوره وتست
3-مطالعه پرونده مشاوره ای دانش آموزهم نشانگراین نکته است که اختلال رفتاری دانش آموز احتیاج به یک برنامه اصلاح رفتار دارد.
4-نظم بخشیدن به رفتاردانش آموزومقید نمودن اوبه رعایت نظم ومقررات نیازمنداستفاده ازیک برنامه ریزی تربیتی مداوم ومنسجم وتغییردرعادات رفتاری روزانه دانش آموزبوسیله طرح تشویقی وروشهای تقویت مثبت و منفی رفتاروتنظیم قرارداد رفتاری میباشد.
اجرای طرح جدید و نظارت بر آن
همچنین دربرنامه اقدام پژوهی حاضرازچهاربرنامه تقویت استفاده کردم که عبارتند از:
1-تقویت نسبی ثابت*:تقویت پاسخ معینی ازدانش اموزدربرابر ارائه تعداد ثابتی پاسخ
2- تقویت نسبی متغیر*:دراین برنامه برای دانش آموزمعلوم نیست که بعد ازدادن چه تعدادپاسخ تقویت خواهد شد.
3-تقویت فاصله ای ثابت*:دانش آموزبعدازگذشت مدت زمان معینی ازپاسخ دهی تقویت میشود.
4-تقویت فاصله ای متغیر*:فاصله های زمانی بین تقویت هادراین روش متغیر است ودانش آموز نمی داند که چه وقت تقویت خواهدشد.
دراولین برنامه ای مشاهده ازتاریخ1/11/93تا6/11/93بمدت پنج جلسه ، رفتار طبیعی کیس را مشاهده نمودم پس از آن بمدت پانزده جلسه دیگر دربرنامه اصلاح رفتار اوراتحت نظرداشتم ورفتارهای پرخاشگرانه او را ثبت نموده ام .این برنامه درتاریخ 24/11/93باموفقیت به پایان رسید. دومین مشاهده وبررسی خود رابرروی رفتار کمبود توجه دانش آموز انجام دادم.درابتدا به مدت پنج جلسه مشاهده طبیعی ازرفتارآزمودنی بعمل آورم.وسپس طی پانزده جلسه او رادر برنامه اصلاح وتغییر رفتار خود تحت نظر داشتم ومورد مشاهده وارزیابی قرار دادم واین برنامه نیزتا تاریخ 27/12/93 بطول انجامید خوشبختانه درعمل موثر واقع گردید.
گردآوری شواهد(2)
بامشاهده نیمرخ رفتارهای دانش آموز،نمودارهای ستونی وجداول اندازه گیری رفتار وی متوجه تغییرات ذیل می شویم نیمرخ رفتار دانش آموز : در نمودار ستونی فوق میزان رفتار پرخاشگری در دانش آموز مورد تحقیق طی 20 جلسه مشاهده به نمایش گذاشته شده است . پس از ثبت اطلاعات رفتاری او در فرم اندازه گیری فراوانی رفتار نامبرده را در طرح آزمایش قرار دادم. ضمن ثبت رفتارهای پرخاشگرانه او ، از روشهای منفی کاهش رفتار : مثل محروم شدن از تغذیه رایگان و یا خاموش هم سود جستم. در پایان طرح باتوجه به مشاهدات بعمل آمده متوجه کاهش محسوس دردفعات رفتار پرخاشگرانه کیس خود شدم.
با استفاده از برنامه های تقویت فاصله ای ثابت و تقویت فاصله ای متغیر و با کمک تقویت کلامی روش تقویت رفتار ناهمساز ( تقویت رفتار مطلوب و مغایر با حالات بی اعتنایی و گوش ندادن به معلم و دیگران و سرپیچی کردن از دستورات معلم) و ارائه کارت های امتیازی و اهدای جایزه در سر صف مدرسه به ایشان اقدام نموده و نیز در مرحله سوم یاقدام به قطع برنامه اصلاح رفتار و فقط ثبت رفتارهای کیس نموده و بالاخره در مرحله چهارم یاقدامات اصلاح رفتار کیس را دوباره شروع نموده و با بهره گیری از روش شکل دهی رفتار سعی در تقویت و افزایش رفتار توجه کردن در کیس نمودم . در پایان پس از 20 روز از اجرای این طرح متوجه کاهش قاطع رفتار کم توجهی و بی اعتنایی و بالعکس افزایش رفتار توجه دادن به معلم در کیس خود شدم .
ارزیابی تاثیراقدام جدیدواعتبارآن
پس ازاینکه اطلاعات لازم درباره چگونگی اجرای طرح پژوهی ونتایج آن جمع آوری شد.باتوجه به جوانب کار ازدیدگاه شخصی خودوپذیرش نقطه نظرات و انتقادات اظهارشده دراین رابطه ازسوی دیگران،دست به ارزیابی اقدام جدید زدم.
الف)باتوجه اطلاعات وشواهد اولیه ازرفتارکیس میزان دفعات وقوع رفتار نامطلوب(بیش فعالی وکمبودتوجه)بسیاربالا بوده ودرمقایسه باشواهدوداده های ثانویه که نشانگر کاهش قابل ملاحظه ای دراینگونه رفتارها می باشد، می توان گفت طرح آزمایشی اقدام پژوهی ماتاثیری مطلوب بررفتارکیس داشته است.
ب)با توجه به نظرخواهی ازوالدین دانش آموزومقایسه شرایط رفتاری کیس موردتحقیق قبل وبعدازاجرای طرح متوجه کاهش محسوسی درمیزان رفتارهای نامطلوب دانش آموزچه درمدرسه وچه درخانه شده ایم.که این امرخود موجبات رضایت والدینش رافراهم ساخته است.
ج)وبالاخره با توجه به نظرسنجی های بعمل آورده ازگروه ارزیاب(شامل1نفر مدیرو4نفرازآموزگاران کارآزموده وباتجربه می باشد)که ازابتدای اجرای تاپایان آن باارائه نظرات وانتقادات سازنده ومفیدخودورهنمودهای توام با شفاف سازی به ارزیابی کارمااقدام نمودند،تغییرات مطلوب دررفتارکیس گزارش کرده اند.
بنابراین باتوجه به پیشرفت دانش آموزوافزایش عملکرد تحصیلی وتوان رفتاری نامبرده به این نکته پی می بریم که طرح جدیدمامی توانددررابطه باتغییرواصلاح رفتاردانش آموزان بویژه دانش آموزان باناتوانیهای ویژه هم موثروکارآمد باشد.
تجدید نظر و ارائه نتایج
درپایان پس ازبررسی میزان موفقیت طرح اقدام پژوهی بوسیله معیارهای اعتبارسنجی که درفوق اشاره گردید.معایب ومحددودیت های خاص اجرای این طرح آزمایش درمدارس نیزدرجلسه ای باحضورگروه ارزیاب موردتجزیه وتحلیل قرارگرفت که عمده ترین موانع اجرای آن رامی توان مواردذیل برشمرد:
1-کمبودوقت وزمان
2-کمبودامکانات اجرای طرح درمدارس با توجه به فضای خاص رفتاردرمانی
3-عدم استقبال همکاران جهت اجرای آن
به دلیل وقت گیربودن طرح علیرغم آن میتوان نتایج مثبت اجرای این طرح رابه صورت ذیل مطرح نمود.
1-اجرای این طرح می تواندنقش موثری درکنترل ونظم بخشیدن به کلاسهای دانش آموزان داشته باشد.
2-مشارکت وهمکاری درمیان دانش آموزان،آموزگاران وکادرمدرسه راافزایش خواهدداد.
3-امکان رسیدگی بهترومنسجم تربه مشکلات رفتاری وتحصیلی وتربیتی دانش آموزان فراهم می گردد.
4-ایجاد تحرک در آموزش ونشاط وپویایی در دانش آموزان،معلمان و سایر همکاران
5- هرچندپاداش وتقویت تنهاراه حل تغییررفتارمحسوب نمی شوند علیهذا می توانندموثرترین روش تغییرواصلاح رفتاردردانش آموزان محسوب گردند.
6-مجهزساختن وآموزش معلمان به مهارتهاوروشهای اجرای طرح که منجربه افزایش روحیه تحلیل گرانه واعتماد به نفس درآنها می شود.
7-کاستن فاصله علم وعمل وتحقیق علم ودانش معلمان درعرصه کاروفعالیت آموزشی.
8-کاهش مشکلات رفتاری وتربیتی دانش آموزان.
9-بهبودشرایط آموزش
10-ایجادنگرش مثبت درمن وهمکارانم نسبت به شرایط حرفه وشغل مان ازطریق اجرای این تحقیق.
اختلال بیش فعالی کودکان
شیطنت و سر به هوایی از خصوصیات دوران کودکی است. کودکان اغلب پرتحرک اند و به سختی به نظم تن در می دهند. تصور کنید فرزندتان چنان بازیگوش باشد که قادر به کنترل وی نباشید و هر چه به او بیشتر آموزش می دهید کمتر یاد می گیرد. این کابوس را تحت عنوان "اختلال بیش فعالی – کم توجهی" نامگذاری کرده اند.
دکتر "هریش هافمن" نخستین کسی بود که این اختلال را توصیف کرد. در سال 1845 زمانی که پسرش 3 سال داشت برای او کتاب مصوری تالیف کرد که درباره کودکان و رفتار آنان بود.
در این کتاب داستانی بود به نام (فیلیپ ناآرام)، که در واقع اولین توصیف واقعی از پسربچه ای مبتلا به اختلال بیش فعالی و کم توجهی است.
این اختلال از اختلالات رایج و شناخته شده در دوران کودکی است که تا سنین بالا ادامه دارد. تعاریف تقریبا نزدیکی از اینگونه کودکان ارائه شده از جمله اینکه؛
الف – اختلال بیش فعالی همراه با کمبود توجه به یک مجموعه پیچیده از واکنش های رفتاری ناسازگارانه اطلاق می شود که به دنبال یکسری از مشکلات متمرکز می باشد.
ب- فعالیت های عضلانی فزونی یافته است که با علائمی نظیر بی قراری دائمی، فعالیت زیاد، حواس پرتی و اشکال در یادگیری مشخص می گردد. به این مشکل سندروم پرتحرکی نیز گفته می شود که یک اختلال جزئی دفاعی است.
ج- مجموعه ای از علائم است که با محدودیت میدان توجه که به ضعف در تمرکز حواس، تکانش یا عمل غیرارادی تکانه، نظیر فعالیت های بدون تفکر مثل فریاد زدن در کلاس یا قطع کردن صحبت دیگران، پرجنبشی و فعالیت بیش از حد نامناسب به نسبت سن منجر می شود، مشخص می گردد.
کم توجهی، حواس پرتی، فعالیت بیش از حد و اعمال بدون کنترل، علائم اصلی اختلال بیش فعالی و کم توجهی اند. البته در افراد مختلف شدت و ضعف و تنوع علائم یکسان نیست به همین دلیل براساس بارز بودن هر یک از علامت ها، بیماری را به سه دسته بیش فعال، کم توجه و دسته مختلط تقسیم می کنند.
فعالیت بیش از حد؛ این بچه ها دائم در حال حرکت هستند، به اشیای اطراف دست می زنند و مرتب صحبت می کنند. کارهایی که نیاز به آرام ماندن دارند نظیر نشستن سر سفره یا کلاس درس کار دشواری برای آنها محسوب می شود.
با بزرگتر شدن این بچه ها، در سنین نوجوانی و بزرگسالی آنها به تدریج قادر خواهند بود بر اعمال خود مسلط شوند اما در درون خود احساس بی قراری می کنند این افراد اغلب خود را مشغول ساخته و چند کار را با هم انجام می دهند.
اعمال بدون کنترل (بی اختیاری): به نظر می رسد بچه قادر نیست قبل از عمل فکر کند و جلوی واکنش هایش را بگیرد. این بچه ها اغلب مطالب نامربوطی به زبان می آورند و کنترلی بر بروز احساساتشان ندارند. گاهی کنترل غذا خوردنشان را از دست می دهند و پرخور می شوند.
کم توجهی؛ شایع ترین علامت اختلال بیش فعالی، کم توجهی است. این بچه ها در تمرکز بر روی موضوع مشکل دارند و ممکن است پس از چند دقیقه کار را ناتمام رها کرده و کار دیگری را شروع کنند. البته در صورتی که از کار لذت ببرند مشکلی در تمرکز نخواهند داشت.
این افراد با کوچک ترین نور یا صدا حواسشان پرت می شود. در توجه به جزئیات مشکل دارند و در اثر کم توجهی مرتبا دچار اشتباه می شوند. خیلی وقت ها به یاد نمی آورند وسایلشان را کجا گذاشته اند.
وجود علائمی از قبیل فعالیت بیش از حد، رفتارهای بی اختیار یا کم توجهی الزاما به معنی بیماری نیست اما باید ثابت شود که رفتار کودک متناسب با سنش نیست. علائم نیز باید در سنین پایین و پیش از 7 سالگی شروع شده و حداقل 6 ماه ادامه داشته باشد. مهمتر از همه اینکه این علائم باید زندگی کودک را حداقل در دو مکان جداگانه مثل خانه، مدرسه، زمین بازی، اجتماع و… مختل کرده باشد.
در مورد کودکانی که این علائم را بروز می دهند، اما در انجام تکالیف مدرسه و ارتباط با دیگران مشکل ندارند، مشکل بیش فعالی – کم توجهی مطرح نیست. بسیار مهم است که رفتار کودک با کودکان هم سن خودش مقایسه شود و معلوم شود که آیا این علائم در پاسخ به شرایط خاص ایجاد می شوند یا همیشه وجود دارند. خیلی از مواقع کودکی که مبتلا به بیماری دیگری مثلا عفونت مغز استخوان است ممکن است این علائم را بروز دهد که مسلما به معنی وجود اختلال بیش فعالی نیست.
در واقع یکی از علائم گفته شده را ممکن است هر کسی در کودکش ببیند. ممکن است کودک علاقه اش را به بازی از دست دادن و یا رغبتی به تماشای تلویزیون از خودش نشان ندهد و یا حتی به طور غیرقابل کنترلی شیطنت کند. از آنجا که کودکان از نظر شیطنت، میزان انرژی و… بسیار متفاوت هستند در وهله اول باید مشخص شود که آیا رفتار کودک متناسب با سنش است یا نه.
کودکان کمتر از 6 سال ممکن است به دلیل عدم رشد کافی این علائم را نشان دهند که جزئی از سیر طبیعی رشد آنهاست. اختلال بیش فعالی بیشترین سنین 6-12 سال توسط کسانی که تماس بیشتری با کودک دارند مثل معلم و والدین و… تشخیص داده می شود. البته پس از آن مراجعه به پزشک جهت تایید آن الزامی است.
قابل توجه معلمین و دست اندرکاران بزرگ عرصه تعلیم و تربیت آموزگاران
نیمکت یا صندلی اورا کنار پنجره یا جایی که ممکن است باعث حواسپرتی او شود، قرار ندهید. بهتر است محل نیمکت اورا کنار میز خود یا در ردیف اول تعیین کنید. اگر راست دست است، او را جلوی کلاس در سمت راست بنشانید. اینکار کمک می کند تا او کمتر حواسش پرت شود.
این قبیل دانش آموزان با روش های عملی بهتر یاد می گیرند تا با روش سخنرانی معلم.
هر چه نکته های جدید تر در تدریس به کار برید برای این دانش آموزان بهتر است.
به آنها یاد بدهید مرتب این خودگویی را تمرین کنند صبر کن! کمی بیشتر دقت کن! حالا انجام بده!" این روش رفتارهای تکانشی او را کاهش می دهد. منظور از رفتار تکانشی رفتارهای آنی و بدون فکر است که در این کودکان زیاد دیده می شود.
او را در یک گروه کلاسی عضو کنید تا کارهایش را به صورت گروهی انجام دهد.
تکلیف های طولانی و بزرگ را برای او به قسمتهای کوتاه و کوچکتر تقسیم کنید.
او را زود به زود تشویق کنید. او به پاداشهای پیاپی در زمانهای کوتاه نیاز دارد.
تماس چشمی خود را با او به طور مستمر حفظ کنید و او را زود به زود نگاه کنید.
در جاهای مهم با حالت ها و حرکت های خود به او بفهمانید که کدام قسمت درس مورد تاکید است.
بهتر است نیمکت او انفرادی باشد. اگر ممکن نیست، به صندلی انفرادی بدهید یا دست کم تعداد نفرات را در نیمکت او کمتر کنید.
سعی کنید از رنگ ها و بخصوص مواد دیداری ( مثل نقاشی، مجسمه، عکس و فیلم) و مواد لمسی (مثل گچ، کاغذ خمیر و مانند اینها) بیشتر استفاده کنید.
تنها تعداد کمی از این دانش آموزان کند ذهن هستند، ولی برای استفاده از تواناییهای هوش خود، به محیطی سازمان دهی شده نیاز دارند.این موضوع را به والدین آنها نیز بگویید.
تکالیف جلسه بعد را بیش از یکبار یادآور شوید و بخصوص تاکید کنید که منظورتان چیست.همچنین از او بخواهید آنها را در دفتر یادداشت خود بنویسد.
به او یاد بدهید که چگونه از حرف های معلم یادداشت برداری کند.در برخی موارد که مشکل دانش آموز شدید است، می توانید جاهای مهم هر مبحث را خودتان به او نشان دهید یا زیر آنها خط بکشید.
هنگامی که دانش آموزان مشغول انجام تمرین یا تکلیف هستند، به کارهای او بیشتر سر بزنید و کار او را وارسی کنید.
این دانش آموزان به جنب و جوش بیشتری نیاز دارند. گاهی به او اجازه بدهید که به حیاط برود و دوباره به کلاس برگردد.
به او یاد بدهیدکه چگونه می تواند با رنگ های مختلف کار هایش را سازمان دهی کند.
او را سرزنش نکنید.
عبارت های : توجه کن! حواست کجاست؟ اگر حواست را جمع کنی….. اگر زیاد تکرار شوند، ممکن است اضطراب او را بیشتر کنند. برخی روش های تقویت حافظه را به او یاد بدهید. مانند: تصویر سازی ذهنی، ربط دادن موضوع ها با یکدیگر، داستان سازی،کشیدن شکل برای مطالبی که خوانده، نوشتن کارها در تقویم یا برنامه زمانی و چیزهایی از این دست.
این اختلال را به هوش کودک نسبت ندهید.
روشهای خشن، تنبیهی و اضطراب زا ممکن است رفتار های مشکل دار را بیشتر کند.
این دانش آموزان به طور کلی در درک و احساس زمان مشکل دارند. به همین علت نمی توانند رفتار های خود را تنظیم کنند و سازمان دهی کنند و صبور و شکیبا باشند.
به کودکان بیش فعال والدین آنها آموزش دهید تا کار هایشان را طبقه بندی کنند و از پوشه های مختلف برای این منظور استفاده کنند. برای مثال کار های انجام شده را در یک پوشه و کارهای انجام نشده را در پوشه دیگر قرار دهند.
به آنها بگویید فصل ها و قسمت های بزرگ درس را جزء به جزء و به تدریج بخوانند و مرور کنند.
گاهی بهتر است درس شان را با یک نفر دیگر بخوانند.
به او یاد بدهید که چگونه باید تکالیفش را مرور کند.
به او یاد بدهید که کارهایش را با سرعت تنظیم کند.
از والدین کودک بخواهید یک تقویم دیواری تهیه کنند تا کارهای روزانه اش را روی آن بنویسد.
مراقب دارو خوردن او در مدرسه یا کلاس درس باشید تا مبادا فراموش کند. با هماهنگی والدین او می تواند در مدرسه نیز تحت نظارت معلم دارویش را مصرف کند.
برنامه ریزی آموزشی : بعضی مدارس ممکن است برنامه یا کلاسهای آموزشی خاصی برای کودکان بیش فعال داشته باشند.
تشویق رفتارهای خوب کودک: البته بیشتر به روش تشویق های کلامی و در مواردی با تهیه جایزه .
نسبت به رفتارهای نامناسب کودک تذکر دهید : این کار را همیشه و بطور شفاف انجام دهید ، اجازه دهید کودک چند دقیقه ای در یک محل آرام با خودش تنها باشد . سپس راجع به رفتار مشکل ساز و روشهای تغییر آن با وی صحبت کنید.
کودک را از رفتارش جدا بدانید : با وجود اینکه کودک را می پذیرید و دوستش دارید مشخص کنید که بعضی رفتارها برایتان قابل قبول نیست.
ثبات داشته باشید : برای کودک مقررات رفتاری ثابتی وضع کنید و در انتظاراتتان از وی ثبات داشته باشید.
* "جای" دانش آموز را تغییر دهید، اما توجه کنید تا او به دلیل کار شما پی نبرد. او را قانع کنید که دوست دارید به او نزدیک تر باشید و او را در نزدیک ترین فاصله نسبت به خود بنشانید.
* سعی کنید دانش آموزی آرام و ترجیحا زرنگ را در کنار او بنشانید (کودک بیش فعال، باهوش و سریع است). نگذارید دانش آموزان بیش فعال در کنار یا نزدیک هم بنشینند.
* این گونه دانش آموزان، نباید نزدیک درب ورودی کلاس، پنجره، انتهای کلاس و حتی در کنار کلید برق بنشینند. هر عامل کوچکی، وسیله ای برای حواس پرتی آنها است. حواس آنها حتی با عبور یک پرنده پرت می شود!
* هنگامی که مبحث درسی جدیدی را آغاز می کنید، طوری بایستید که کمترین فاصله با او را داشته باشید. این نکته او را وامی دارد تا به درس گوش کند.
* پیش از آغاز درس جدید، بهتر است از او بخواهید تا درس جلسه قبل را توضیح دهد. از او درس نپرسید بلکه بخواهید درس را مانند شما توضیح بدهد. آنها از نظر شخصیتی در زمره افراد "راهبر" و "مدیر" قرار داشته و "کم رو" و "خجالتی" نیستند.
* پس از پایان درس جدید، از او بخواهید آنچه را که متوجه شده توضیح بدهد، از دیگران نیز بخواهید درس جدید را توضیح بدهند این مساله راهی برای تکرار درس و آموزش غیرمستقیم به دانش آموز بیش فعال و کم دقت و بازیگوش است.
* این قبیل دانش آموزان علاقه شدیدی به "مطرح شدن" و "مرکز توجه بودن" دارند. از این رو اگر این نیاز آنها برآورده نشود، سرخورده شده و شیطنت را آغاز می کنند. بنابراین به نحوی این نیاز او را پاسخ بگویید (دقت کنید تا بین دانش آموزان تبعیض قایل نشوید).
* قبل از طرح هر پرسشی، همه دانش آموزان را از نظر بگذرانید. این حرکت آنها را به سمت شما متمرکز می کند.
* در میان تدریس، لحن کلام، وضعیت ایستادن و… خود را تغییر دهید. این تغییر وضعیت دانش آموز مورد نظر را به سوی شما متمرکز می کند.
* از وسایل کمک آموزشی استفاده کنید. فیلم، نوارهای آموزشی، کارت های بازی و خلاقیت، فعالیت های گروهی و… را فراموش نکنید. این مساله همه دانش آموزان مخصوصا دانش آموز بیش فعال را مشتاق می کند.
* از "نام کوچک" دانش آموزان در زمان "پرسیدن درس" ، توجه دادن آنها به صحبت ها و تدریس خود استفاده کنید. صدا کردن اسم هر شخصی شوک آور و بیدار کننده است.
* در اطراف نیمکت دانش آموز فعال حرکت کنید و سعی کنید از کتاب دانش آموزان و مخصوصا دانش آموز مورد نظر استفاده کنید. کتاب را بر ندارید، بلکه با انگشت یا خودکار نکات مهم را نشان دهید (از خط کش استفاده نکنید چرا که وحشت آور است.) این مساله او را روی درس متمرکز می کند.
استفاده از آزمون های گوناگون
آزمون از مهم ترین شیوه های ایجاد جذابیت در کلاس درس است. آزمون های هوش، سنجش دقت و سرعت و… حتی اگر در حد یک سوال باشد بسیار مفید است.
نکته مهم این که در بسیاری مواقع دانش آموزان بیش فعال (ADD) به آزمون های آسان پاسخ نادرست و به تست های سخت پاسخ درست می دهند! برای جلب توجه بهتر است اگر سوال یا سوال های آزمون را روی تخته می نویسید، از حروف بزرگ و رنگی استفاده کنید تا همه دانش آموزان مخصوصا دانش آموزان مورد نظر متوجه شود.
هیچ گاه درباره شیطنت ها، ناآرامی ها، اشتباه ها و… او با کسی صحبت نکنید و یا حداقل نزد خود آنها مساله را بازگو نکنید.
این مساله آنها را ناآرام تر، پرخاشجو، عصبی و… می کند و از آن پس رفتارشان را هدفمند کرده و به قصد آزار، شیطنت خواهند کرد.
* تا جایی که می توانید عزت نفس و اعتماد به نفس آنها را افزایش داده و به آنها شخصیت بدهید.
* اگر در کلاس یا منزل خطایی از آنها سر زد، آنها را تنبیه نکنید؛ بلکه غیرمستقیم خطای آنها را با نقل حکایت و… گوشزد کنید.
* به هر میزان با آنها با ملایمت، مهربانی، صبر و حوصله و منطق برخورد کنید، نتیجه بهتری خواهید گرفت.
پیشنهادات
پیشنهادات لازم برای اجرای طرح عبارتنداز:
1-اجرای این طرح دانش آموزان بانیازهای ویژه که اغلب دارای مشکلات رفتاری واختلالات ارتباطی هستندتوصیه می شودهرچندتنوع درمشکلات واختلالات بسیار چشمگیراست وهردانش آموزنیازمنداقدام منحصربه فردی است.
2-اجرای این طرح ارائه برنامه ای منظم وهمکاری داوطلبانه وفعال معلمان و والدین را نیز طلب می کند لذا پیشنهادمی شودکه والدین دانش آموزان هم ارتباط نزدیک ومستمری بامدرسه داشته باشندتااجرای این طرح امکان پذیر گردد.
بیش فعالی درمان نشده چه خطراتی به همراه دارد ؟
35% ترک تحصیل می کنند
تنها 5-20% تحصیلات دانشگاهی خود را تکمیل می کنند .
40-50 % درگیر فعالیت های ضد اجتماعی می شوند
50-70% از آنها دوستان بسیار کمی دارند یا اصلا دوستی ندارند.
70-80% در شغل خود عملکرد پایینی نسبت به همکاران خود دارند .
قبل از مدرسه: مشکلات رفتاری.
مدرسه: مشکلات رفتاری، مشکلات تحصیلی ، مشکلات در روابط اجتماعی ،کاهش عزت نفس .
نوجوانی : مشکلات تحصیلی ،مشکلات در روابط اجتماعی،کاهش عزت نفس ،مشکلات قانونی،مصرف سیگار .
دانشگاه :شکست تحصیلی ،مشکلات کاری ، کاهش عزت نفس، مصرف مواد، آسیب/تصادفات.
بزرگسالی: شکست در شغل، کاهش عزت نفس، مشکلات ارتباطی ،آسیب/تصادفات ، مصرف مواد .
مشکلات تحصیلی کودکان
همانطوری که می دانید موفقیت تحصیلی نیازمند عوامل گوناگونی است که از جمله آن ها توانایی هایی شناختی سالم است اما این کودکان دچار نواقص شناختی هستند و از طرف دیگر سه مشکل اصلی این کودکان نیز آن ها را از پیشرفت تحصیلی باز می دارد و نتیجتاً شکست تحصیلی عاید کودک می شود. علاوه بر توانایی های شناختی سالم، عزت نفس و درک درست از توانایی های خود نیز برای موفقیت تحصیلی لازم هستند که این کودکان در نتیجه شکست های تحصیلی و طرد شدن از طرف همسالان و اطرافیان عزت نفس خود را از دست داده و بدین ترتیب دوباره یک چرخه معیوب و باطلی به وجود می آید که کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی/ کمبود توجه اسیر آن شده و در انتظار شکست های پی درپی می نشیند. بدین معنا که از یک طرف شکست تحصیلی باعث کاهش عزت نفس و احساس کارآمدی این افراد می شود و این نیز به نوبه خود رفتارهای اجتنابی و شکست تحصیلی را به بار می آورد. رفتارهای اجتنابی بدین معناست که وقتی کودک به این انتظار در خود می رسد که نمی تواند در کارهای تحصیلی موفقیت کسب کند، هنگام رویارویی با تکالیف درسی و امتحانات، دچار اضطراب شده و از آن ها دوری می کند
دراینجا به نکاتی اشاره می شود که می توانند درپرورش فرزند پر انرژی و پر شور و شرتان به شما کمک کنند.
1- در خانه قوانین مشخص و روشنی داشته باشید.
کودکان بیش فعال در محیط ها و موقعیت هایی که انتظارات روشن و ثابتی وجود دارد، عملکرد خوبی دارند. در مورد قوانین خانه خود با فرزندتان صحبت کنید. عواقب و پیامدهای هر رفتار را مشخص سازید.
رفتارهای مثبت را تشویق کنید و در مورد تنبیه های مناسب در صورت بروز رفتارهای ناهنجار و مشکل ساز باهم به توافق برسید.
2- خانه منظم داشته باشید.
سر و سامان دادن به خانه، مرتب کردن اسباب ووسایل و مشخص کردن مکان مناسب هر وسیله مفیدو یاری رسان می باشد. اسباب و وسایل اضافی را جمع و جور کنید، آن ها را در انباری خانه قرار دهید، کمدها و کشوها را تمیز و منظم سازید و برای وسایل مختلف مکان های اختصاصی در نظر بگیرید. دقیقاً مشخص کنید که هر وسیله بعد از استفاده باید به جای مناسب فرد برگردد.

3- برنامه روزانه تهیه کنید.
تمامی کودکان به داشتن برنامه روزانه بخوبی پاسخ می دهند و در مورد کودکان بیش فعال این مسئله حیاتی می باشد. داشتن برنامه روزانه به کودک کمک می کند بداند قرار است در طول روز چه بکند و چه برنامه هایى پیش رو دارد.
4- تلاش های کودک خود را تشویق کنید.
گاهی اوقات انجام تکالیفی که در نظر ما بسیار بسیار سخت و بیش فعال آسان هستند، برای کودکان خسته کننده می باشند. تلاش و کوشش کودکان را بدون توجه به نتیجه آن ها پاداش دهید. مثلاً ممکن است فرزند شما برای امتحان ریاضی تلاش زیادی کند و خوب درس بخواند اما نمره خوبی نیاورد. مهم این است که او را به خاطر تلاش و پیشرفت های جزئی که دارد تشویق کنید.
5- نکات مثبت فرزندتان را فراموش نکنید.
گاهی اوقات ما چنان درگیر تغییر و حذف عادات و رفتارهای ناپسند می شویم که فراموش می کنیم رفتارهای مثبت آن ها را تحسین و تشویق کنیم. اگر کودک شما بلافاصله بعد از بازگشت از مدرسه، لباس و لوازم خود را مرتب در جای مناسب می گذارد، به او بگویید که من این رفتار تو را دوست دارم و تو کار خوبی انجام می دهی.
6- توانایی های فرزند خود را تقویت کنید.
همه فرزندان استعدادهای بی نظیری دارند. گاهی اوقات پیدا کردن آن ها از میان خیل عظیم رفتارهای نامناسب کار سختی به نظر می رسد، اما بدانید که این استعدادها بالاخره وجود دارند. این توانایی ها و استعدادهای ویژه را بشناسید و موقعیت هایی فراهم کنید که کودک شما در انجام آن ها موفق و پیروز شود. این کار باعث تقویت اعتمادبه نفس کودک شما می شود.

7- از سایرین کمک بگیرید.
شما تنها پدر و مادری نستید که کودکبیش فعال دارید. با سایر والدین درگیر ارتباط برقرار کنید یا از کمک های آموزشی یا حمایتی مراکزی که در این زمینه فعالیت می کنند، بهره بگیرید.
8- به خودتان استراحت دهید.
از خودتان مراقبت کنید. زمانی از روز را فقط به خودتان اختصاص دهید. سروکله زدن با کودک بیش فعال خسته کننده و طاقت فرسا است. توجه به خودتان را فراموش نکنید.
چند پیشنهاد براى معلمان و مدرسه
• از پر کردن تمام دیوارها با پوستر، عکس و … پرهیز کنید (باعث حواس پرتى این کودکان مى شود).
• بهتر است این کودکان در جلوى کلاس و دور از در بنشینند.
• مراقب عزت نفس آنها باشید و اجازه ندهید به موضوع شوخى و تفریح بچه هاى دیگر تبدیل شوند.
• درس را به شکلى مهیج و جالب توجه ارائه دهید و از روش هاى آموزش چندحسى (دیدارى، شنیدارى و جنبشى) استفاده کنید.
• درس هاى مشکل تر را اول روز آموزش دهید. کودکان بیش فعال زودتر و آسان تر از بقیه خسته مى شوند.
• مهارت هاى مطالعه و سازماندهى را آموزش دهید.

منابع
1-قشلاقی،محمد_1371_مبانی تحقیقات تجربی_چاپ اول____انتشارات المپیک ورزش.
2-قاسمی پویا،اقبال_1383_عملی پژهش درعمل_چاپ ششم__انتشارات پژوهشکده تعلیم وتربیت
3-میلانی فر،بهروز_1384_روان شناسی کودکان ونوجوانان استثنایی_چاپ هشتم نشرقومس
4-تبریزی،مصطفی_1380_درمان اختلالهای خواندن،تهران،انتشارات خلاق
5-سیف نراقی_مریم ونادری_1379_نارسایهای ویژهدریادگیری،تهران،انتشارات مکیال
6-احدی،حسن_1387_اختلالهای یادگیری(ازنظریه تاعمل)_تهران-نشرارسباران
7-کاکاوند،کیانا_1385_روان شناسی وآموزش کودکان استثنای_تهران_نشرروان
8-سیف-علی اکبر_1387_رون شناسی پرورش نوین چاپ دوم_نشردوران
9-کاپلدن،هارولد،ای،سادوک،بنجکیانا،جی(1377)،اختلالهای رفتاری وروانی دوران کودکی ونوجوانی_ترجمه کیانا الله قاضل_شیراز_انتشارات راهگشا
10-امیرحسینی،خسرو_1384_مهارت پژوهشگری درآموزش(اقدام پژوهی)
1-kaplan.b.j.grawford.s.g, and geoff,c.f(2000).the IQS of children with بیش فعال are normally distributed. Journal of learning disabilities.
2-weberw , newmark s (2007).complementary and alternative medical the rapies for attention_ deficit/ hy peractivity disorder and autism

21