آگاهی دینی و ازدواج جوان
برای یک زندگی مطلوب و منطبق بر اصول اخلاقی ، مسئله مهم میزان آگاهی و تقید کسانی است که آن زندگی ( خانواده ) را تشکیل داده اند و با تشکیل خانواده می خواهند یک بهره مناسب از گذران عمر بگیرند . به طور معمول برای دادن اطلاعات از باید ها استفاده می شود ، ولی در این مقاله بنابراین داریم که نباید ها شروع کنیم تا نتیجه گیری اصلی به عهده مطالعه کننده باشد.
1- ازدواج نباید بدون توجه به شرائط و موقعیت های زوج جوان صورت گیرد .
این پسر و دخترند که بایستی با تلفیق مجموعه توان ها و توانمندی های خود به یک زندگی سر و سامان دهند نه دیگران . یکی از مشکلات اساسی زوج های جوان در جامعه ما این است که جوان با یک فکر و اندیشه ارمانی در صدد رسیدن به مدینه فاضله است و این گونه تفکر به او اجازه نخواهد داد تا واقعیت های موجود در جامعه را احساس و لمس کند . از سوی دیگر واقعیت های موجود در جامعه ، خود را به گونه ای دیگر جلوه می دهند و اولین تضاد این گونه ایجاد می شود . از این رو بهترین زندگی را کسانی دارند که بتوانند از این جدال و تضاد به عافیت رهایی یابند .
از جمله شرائط و موقعیت ها ، شرائط اجتماعی و فرهنگی زوج جوان یعنی طبقه و پایگاه اجتماعی پسر و دختر است که بایستی این شرائط همخوان باشد . از شرائط دیگر تناسب جسمی و سنی زوج است که بر اساس دیدگاه های بزرگان دین و هم چنین روان شناسان بایستی به میزانی معین از رشد جسمی و سنی دیده رسیده باشند و دقیق تر از رسیدن به این رشد ، تناسب این دو با هم است . برای مثال پسری همسری بزرگ تر از خود برگزیند یا فاصله سنی 10 سال یا بیشتر باشد ، مشکلات عدیده ای در این مورد رخ می نماید که مجال طرح آن ها نیست .
2- انگیزه ازدواج نباید شهوت و خوش گذرانی باشد .
برای ازدواج انگیزه های عالی و ارزشمندی چون پاسخ به ندای فطرت ، تلاش در بقای نسل ، عمل به سنت رسول الله ، تکمیل و تکامل و از همه قوی تر اطاعت فرمان خداوند وجود دارد که چنان چه هر کدام از این ها به عنوان انگیزه ازدواج باشد ، لذت و شهوت و غریزه و …. را به همراه خواهد داشت تا جایی که برای این لذت و شهوت ثواب هم خواهد بود . اما اگر این ارزش های عالی ملاک قرار نگیرد چون آن خواست ها مادی و هدف هایی سهل الوصول اند مداومت بر آن ها انسان را خسته ، سرخورده و محدود خواهد کرد .
3- ازدواج نباید همراه با انگیزه های مادی و دنیوی باشد
ازدواج هایی که برای رسیدن به عشق ، جاذبه های ماید و قدرت و مال و موقعیت های اجتماعی یا دست یابی به امکانات و بهره های دنیوی انجام شود ، به علت مادی و نسبی بودن این اهداف و به ویژه در کوران حوادث و اتفاقات تحت تاثیر شدید قرار می گیرند و از بین می روند ، معمولا به نتیجه مطلوب نخواهند رسید .
4- ازدواج نباید برای برآورده شدن خواست های دیگران باشد .
به طور معمول ، آرزوهای پدران و مادران ، ایده آل های آنان ، خودسری ها و کج فکری های آن ها ای حتی انتقام جویی آنان از زندگی و محرومیت های قبلی شان فرزندان را به سوی ازدواج هایی سوق می دهد که در آن بایستی که یک طرف عمر مظلومیت و تحقیر را تحمل کند و گذشت و صبوری از خود نشان دهد و به قول معروف بسوزد و بسازد یا این که هر دو طرف ( زن و شوهر ) خود را محکوم به پذیرش این تحکم بدانند یا با دست آوردن اندک بهانه ای بخواهند خود را از این تحکم پذیری رها ساخته ، در نتیجه با طلاق یا جدایی یا …. زندگی را بر خود و خانواده ناگوار و تلخ کنند .
ناگوار تر از این ، خواست های افراد دیگری به غیر از پدر و مادر است . در بعضی جوامع دیده شده است که دختر خون بهای مقتول است یا دختر به همراه مادر در خانه ناپدری یا … زندگی کرده برای امرار معاش تن به سرنوشتی می دهد که خود در شکل گیری آن نقشی ندارد .
5- انگیزه ازدواج نباید چشم و هم چشمی ها و مقایسه های اجتماعی باشد .
چه بسا مشاهده شده است که پسر یا دختری تنها به خاطر این که مادر یا پدرش می خواهند فرزندشان از دیگر سن و سال ها و بستگان کم تر و …
جلوه نکند ناخواسته درگیر سرنوشتی می شود که نه به صلاح اوست و نه خود نقشی در شکل گیری آن داشته است .
6- ازدواج نباید بدون جلب نظر و راهنمایی و هدایت والدین باشد .
هرچند که در موارد بالا معمولا گناه متوجه پدران و مادران و جامعه است لیکن توجه به این نکته نیز ضروری است که والدین بایستی به طور حتم در زندگی و تشکیل خانواده فرزندشان نقش داشته باشند یعنی لازم است حد و مرز ها رعایت شود و فرزندان خودسرانه برای رسیدن به آن چه امروز می بینند اقدام به ازدواج نکنند . تناسب میان زوج جوان . چنان چه همراه با نظر و راهنمایی والدین باشد نتیجه بخش خواهد بود .
7- ازدواج نبایستی بدون مشورت و چاره اندیشی با بزرگان صورت گیرد.
تجربه ای که بزرگ تر ها از زندگی خود آموخته اند در موقعیت های بایستی مورد استفاده کوچک تر ها قرار گیرد . سخن به جایی است که گفته شده است انسان باید دوبار زندگی کند بار اول تجربه کسب کند و بار دوم با استفاده از آن تجربیات گذشته یک زندگی سالم داشته باشد . انسان اندیشمند با کمی تامل به این نتیجه می رسد که از آن جا که دوبار زندگی کردن ممکن نیست پس به جای زندگی اول می توان از تجربه دیرگان و پیشینیان بهره جست . البته این امر در مسئله ازدواج بسیار ضروری است چرا که آگاهی نسبت به مسائل اجتماعی از یک سو و شناخت اصل با توجه به تعلقی که به اصل و نژاد خود دارد از سوی دیگر در مسئله همسر گزینی و توافق زن و شوهر در زندگی بسیار مهم و حساس است .
8- ازدواج نباید بدون توجه به قوانین و دستور های الهی اسلام باشد .
غریزه جنسی در بسیاری از موجودات از جمله حیوانات وجود دارد و انسان نیز در این ویژگی با حیوانات مشترک است . لیکن آن چیزی که موجب تفاوت انسان از سایر حیوانات شده موقعیت و مقام و منزلت انسان در نظام هستی است به همان اندازه که انسان در نظام هستی متمایز از سایر حیوانات از برتری و شرافت برخوردار است مسئله براورده کردن غریزه جنسی نیز باید با شرافت ارزش و توجه همراه باشد .لذا مکتب حیات بخش اسلام برای رسیدن انسان به زمینه ای غریزه جنسی را ارضا نماید دستور ازدواج و زوجیت مرد و زن را مطرح کرده و بر مشروعیت آن تاکید دارد . دستور ها و آداب خاص که اسلام برای زن و شوهر قرار داده همه برای حفظ شرافت و جایگاه انسان است تا جایی که تمرد و سرپیچی زن از شوره را به نوعی مستوجب عقاب دانسته و افراط و تفریط در این موارد را بین زن و شوهر
مورد ملامت و سرزنش قرار داده است . بنابراین توجه به قوانین اسلام موجب سعادت و پیشرفت خواهد بود و در هیچ موردی تا کنون قانونی بهتر و متعالی تر از اسلام ارائه نشده است .
9- در ازدواج انتخاب همسر نباید بدون معیار و ملاک باشد .
مکتب انسان ساز اسلام و هم چنین روان شناسان بر انتخاب همسر و توجهی که در این بحث مورد نظر است تاکید فراوان دارند همه این تاکیدات برای به کار گیری ملاک و معیار انتخاب است . آن چه در اسلام به نام قانون کفویت مطرح سات تعبیر بسیار جامع و پر محتوایی است که بررسی آن در جایگاه خود نیاز به ارائه مقالات متعددی دارد که در این جا به اختصار از آن خواهیم گذشت .
در کفویت همسران مسئله کفایت و جامیعت مطرح شده است و هم در ارتباط بین زن و شوهر و در جنبه های جسمی ، جنسی ، عقلی ، فرهنگی ، علمی ، اخلاقی ، اجتماعی ، روحی ، روانی ، دینی ، خانوادگی و….. مورد نظر می باشد . آن دو باید همه این جنبه ها را به عنوان ملاک برای انتخاب همسر در نظر بگیرند .
10- ازدواج نباید فقط تحت تاثیر عوامل اجتماعی صورت گیرد .
انگیزه های اجتماعی مخصوصا آن دسته که در ارتباط با گروه همسالان ،
علت و انگیزه انجام فعالیتی می شوند در ازدواج بایستی بسیار کنترل شده و دقیق مورد تحلیل و توجه قرار گیرند . این انگیزه ها اغلب آنی و زود گذر است و بسیاری از اوقات هم فریبنده و کاذب . دوست یابی ها ، محبت ها و عشق های خیابانی و کوچه بازاری که معمولا از موارد منفی عوامل اجتماعی انمد و مقبولیت عام اجتماعی نیز ندارند باید در ازدواج کاملا کنترل شوند زیرا اگر ازدواجی با این انگیزه ها و عوامل انجام بشوند دارای عاقبت و پایان خوبی نخواهد بود.
11- ازدواج نباید مخالف امور و مقتضیات طبیعی باشد .
در نظام هستی که نظامی دارای ضابطه و حساب دقیق است مسئله زوجیت یکی از مسائل مهم است. زوجیت لازمه تکامل و تکمیل و ثمردهی
هستی موجودات است و برای این امر مهم شرائط طبیعی نیز در نظر گرفته شده است به عنوان مثال گرده افشانی گیاهان در زمانی معین به نتیجه خواهد رسید و ازدواج هم در کودکی یا میانسالی و پیری نتیجه خوبی نخواهد داشت و لذا در ازدواج باید به این گونه امور و موارد دقت کافی شود و بدون توجه به این مسایل نباید ازدواج انجام پذیرد .
ازدواج و ملل
سقراط : ازدواج کنید بهر وسیله که می توانید اگر زن گیرتان آمد بسیار خوشبخت خواهید شد و اگر گرفتار یک همسر بد شوید فیلسوف از آب در خواهید آمد و این برای هر مردی خوبست .
انگلیسی : اول زناشویی کن عشق خودش به وجود می آید .
براون : با زنی ازدواج کنید که اگر (( مرد )) میبود بهترین دوست شما می شد.
ژرژ هربرت : برای شوهر دانش لازم است و برای زن نجابت .
ایتالیایی : شرهای سه گانه عبارتند از : طوفان . آتش و زن .
انگلیسی : زن شری است مورد نیاز – زن و موسیقی تاریخ بردار نیست .
یغمایی
زن چو باشد هم غرور و دانا دل چو هوشیار و کاردان گردد
خرمی ها بود در آن خانه عشق وشور و هنر بودن از زن
چون بهشت برین شود دنیا خانه چون روضه جنان گردد
که در آن بانویی است فرزانه پیشرفت بشر بود از زن
هلندی ها : وقتی در خانه زن خوبی باشد خوشی از در و دیوار می بارد .
اسپانیولیها : خوشبختی و یا بدبختی مرد . زن اوست . به زن بی صدا و سگ اعتماد مکن – زن تحقیر می کند کسی را که او را دوست دارد و می ستاید و کسی را که از او بدش می آید .
ایرلندیها : سه طبقه از مردان از شناسایی زنان عاجزند : جوانان . میانسالان . پیران .
بلغاریها : زن فقط سنش و آنچه که نمی داند مخفی می کند .
ایرانیان : زن یکی – خدا یکی * زن بلاست ولی هیچ خانه ای بی بلا نباشد.
اسلام : زن امانت خداست نزد شوهر – جز با زنان عاقل و آزموده مشورت مکن .
ازد واج و تالاسمی
تالاسمی چیست و چگونه به ارث می رسد ؟
(( قبل از آغاز یک زندگی مشترک با یک آزمایش ساده خون و مشورت اطمینان یابید که حامل ژن تالاسمی نیستید .))
تالاسمی چیست ؟ تالاسمی نوعی اختلال خون است که به ارث می رسد در این بیماری مقدار هموگلوبین بدن کاهش یافته و کم خونی ایجاد می شود .
خون از چه ساخته شده است ؟ خون از مایع زرد رنگی به نام پلاسما و سه نوع سلول خونی ( گلبول قرمز . سفید و پلاکت ) تشکیل شده است .
گلبول های قرمز پر از گلوبین هستند هموگلوبین اکسیژن را از هوای داخل ششها می گیرد و آنرا به بافتها می رساند و دی اکسید کربن را از بافتها گرفته و از طریق ششها دفع می نماید .
کمخونی چیست ؟ اگر تعداد گلبولهای قرمز یا مقدار هموگلوبین موجود در آن کم باشد کمخونی ایجاد شده وچون بافتها به علت کمبود هموگلوبین اکسیژن کافی دریافت نمی کنند فرد بیمار می شود.
کمخونی چگونه اندازه گیری می شود ؟
کمخونی با اندازه گیری مقدار هموگلوبین و گلبولهیا قرمز موجود در خون اندازه گیری می شود .
چگونه تالاسمی از والدین به فرزندان منتقل می شود ؟
برای ساخت هموگلوبین در گلبول قرمز . فرزند از مادر و یک ژن از پدر به ارث می برد اگر پدر و مادر حامل ژن تالاسمی یا مبتلا به کمخونی خفیف باشند فرزند یک ژن تالاسمی از مادر و یک ژن تالاسمی از پدر به ارث می برد ودر نتیجه مبتلا به تالاسمی می شود که به آن تالاسمی ماژور گویند .
آیا تالاسمی ماژور درمان قطعی دارد ؟
خیر آن دسته از بیماران برای ادامه حیات ناچارند به طور مرتب از تزریق خون و آمپول دسفرال استفاده نمایند . ولی این اقدامات کافی نبوده و کمخونی ناشی از بیماری منجر به توقف رشد , بزرگ شدن طحال , بزرگ شدن استخوانها به ویژه پیشانی و گونه ها , تغییر شکل چهره کودک و آماده شده زمینه های برای ابتلا به بیماری های عفونی مختلف می گردد .
تزریق آمپول دسفرال چگونه و به چه منظوری انجام می شود ؟ در هر میلی لیتر گلبول قرمز تزریق شده یک میلیگرم آهن وجود دارد بر اثر تزریق مکرر خون آهن اندک اندک در اعضای خاص به ویژه کبد , قلب , غدد مترشحه داخلی , لوزالمعده . پاراتیروئید ذخیره شده و به آن آسیب می رساند تنها دارویی که می تواند آهن اضافی از جدا کرده و از طریق ادرار و مدفوع دفع نماید دسفرال است که موثر ترین شیوه مصرف آن این است که هر روز 12-8 ساعت توسط پمپ تزریق شود که این خود موجب هزینه زیاد صرف وقت و نگرانی والدین و کودکان معصوم خواهد شد .
آیا راهی برای پیشگیری از ابتلای کودکان به این بیماری پر هزینه وجود دارد ؟ بلی , قبل از اینکه زوجین تصمیم به ازدواج بگیرند باید با یک آزمایش ساده خون و مشورت با پزشکان مشاوره اطمینان یابند که حامل ژن تالاسمی نیستند در صورت مثبت بودن فردی را برای همسری انتخاب نمایید که حامل ژن تالاسمی نباشد در غیر این صورت باید دقت نمایید با استفاده از روشهای مناسب پیشگیری از بارداری از بچه دار شدن صرفنظر نمایند .
شروع زندگی Married couple
(( از نشانه های خداوند این است که از جنس خودتان برای شما زنان و همسرانی آفرید تا در کنارتان به سکون و آرامش درآئید و بین شما رحمت و صمیمیت قرار داده که در این کار نشانه هایی است که از برای افرادی که اهل فکر و اندیشه هستند ))
کسی برگرفت از جهان کام دل که یکدل بود با وی آرام دل
سعدی
سخن از خانواده , اهداف , چگونگی تشکیل و ارزش و تقدس وشیوه حفظ و استحکام آن سخت از آرامش روحی تعالی و کمال انسان است . چه انسان خود و جامعه خود را در خانواده و از دریچه زندگی خانواده می شناسد و می یابد . جامعه شناسان آلمانی (( ساموئل کنیک )) در کتاب تحول ازدواج در دوران معاصر اظهار داشته است که سه عامل مهم افراد را به طرف ازدواج کشانیده است :
میل داشتن فرزند
نیاز اقتصادی
عشق
در جهان بینی اسلام اهداف ازدواج و تشکیل خانواده را متعدد می دانند از جمله :
پاسخ به ندای غریزه و فطرت
ایجاد کانون آرامش برای دو همسر
در قرآن کریم 21 سوره روم خداوند می فرماید :
(( از نشانه های او (خدا ) این است که از خود شما برایتان همسرانی آفرید تا در کنار آنها آرام بگیرید و میان شما دلسوزی ودوستی به وجود آورد براستی که برای مردمی بیندیشند نشانه هاست .
داشتن فرزند تربیت کودکان و نوجوانانی صالح و سالم و نیکوکار
حفظ عفت و پاکدامنی
دوستی و محبت و عشق
اجرای سنت رسول (ص)
تامین سلامت جسم و روان و برقراری تعادل در وجود ادمی
کمک به تکامل و رشد یکدیگر
وظایف و کارکردهای اساسی خانواده :
کارکرد زیستی , تولید مثل و بقای انسان
پرورش و آموزش کودکان و نوجوانان
ارضا و اقناع میل جنسی
تامین امنیت جسمی و روحی اعضای خانواده
معیار ها و عوامل مناسب در ازدواج و تشکیل خانواده متعادل :
بعد از اسلام که بالاترین نعمت هاست همسر خوب و شایسته بزرگترین نعمت زندگی است ( رسول اکرم ص )
معیارهای مناسب متعددند از جمله :
تناسب اقتصادی , مذهبی
تناسب فرهنگی
حسن خلق
تناسب ظاهری
تناسب سنی
تناسب هوشی
تناسب خانوادگی
سلامت جسمانی
سلامت روانی و عقلی
احادیث ازدواج
1_ کسی ازدواج کند نصف دینش را حفظ کرده است . پامبر ( ص )
2_ هر کس از ترس فقر ازدواج نکند نسبت به لطف خداوند بد گمان شده است چرا که خداوند می فرماید : اگر آنان فقیر باشند خداوند از فضل و کرم خود بی نیازشان می کند . امام صادق (ع)
3_ درهای رحمت آسمانی در چهار وقت گشوده می شود : موقع ریزش باران , زمانی که فرزند به چهره پدر و مادر می نگرد , هنگام گشوده شدن درهای کعبه , هنگام برپایی مراسم عقد و عروسی . پیامبر (ص)
4_ بیشترین اهل جهنم انسان های بی همسر هستند .
5_ کسی که مجردی را تزویج کند و امکان ازدواج او را فراهم نماید از کسانی که خداوند به آنان نظر لطف می کند . امام صادق (ع)
6_ هر چه محبت زن و مرد بیشتر گردد بر فضیلت و ایمانش افزوده می گردد . امام صادق (ع)
7_ چهار کس در قیامت مورد نظر پروردگارند : آن که چون طرف معامله پشیمان شود , معامله را برگرداند , کسی که غمی را از دل برگیرد , کسی که برده ای را آزاد کند , کسی که بی همسران به ازدواج درآورد . امام صادق(ع)
8_ از بهترین شفاعت ها شفاعت بین دو نفر در امر ازدواج است تا این که خداوند آنان را مجذوب یکدیگر گرداند . حضرت علی (ع)
9_ هر که با زنی به خاطر مالش ازدواج کند خداوند او را به مال وا گذار می کند هر که با او به خاطر جمال و زیبایی اش ازدواج نماید در او چیزی خوشایند نیست , خواهد دید , هر که با او به خاطر دینش ازدواج کند خداوند تمامی این مزایا را برای او جمع می کند. پیامبر (ص)
10_ مانعی ندارد که مرد قامت و صورت زنی را که قصد ازدواج با او را دارد ببیند . امام صادق (ع)
11_ هر زنی که به شوهرش قدری آب آشامیدنی بدهد پاداش آن از عبادت یک ساله بالاتر است . امام کاظم (ع)
12_ چون همسرت به خانه تو امد دست بر پیشانیش بگذار و رو به قبله برگردان و دعا کن و بگو : خداوندا , اگر از این همسر برای من فرزندی تقدیر نمایی , فرزند مبارک و سالم عنایت فرمای . امام صادق (ع)
13_ هنگامی که مردی از شما خواستگاری کرد و از دین و اخلاق او راضی بودید به ازدواج با او رضایت دهید و مبادا فقر تو را از این رضایت باز دارد . امام رضا (ع)
14_ وقتی که اشخاص هم شان به خواستگاری دختر شما امدند به انها دختر دهید و در کار انها منتظر حوادث نباشید . پیامبر (ص)
15_ بیش از اسلام هیچ نعمتی برای مرد بهتر از زن مسلمانی نیست که هر گاه به او بنگرد همسر درکش کند . پیامبر (ص )
16_ زن همانا گردنبندی است پس نیک بنگر که چه گردن بندی بر گردنت آویز می کنی . پیامبر (ص)
17_ بپرهیزید از سبزه هایی که در مزبله می روید . عرض شد یا رسول الله سبزه هایی که در مزبله می روید چیست ؟ حضرت فرمود : زن زیبایی که در خانواده پست و ناشایست به وجود امده باشد . پیامبر (ص)
18_شب بیداری روا نیست , مگر در سه مورد : تلاوت قران , تحصیل علم , عروس به خانه داماد . پیامبر (ص)
19_ سوال کردند که من می خواهم با زنی ازدواج کنم , امام (ع) فرمود : با زنی که خودت مایل هستی ازدواج کن وزنی را که پدر و مادرت ( بدون رضایت تو ) انتخاب کرده اند . رها کن . امام صادق (ع)
20_ از نشانه های برکت زن ان است که خواستگاری اش بی تکلف و اسان انجام گیرد . پیامبر (ص)
21_ هیچ یک از شما زنی را که دیگری خواستگاری کرده خواستگاری نکنید تا اینکه با اوازدواج کند و یا اینکه منصرف شود اگر منصرف شد خواستگاریش بلامانع است .
22_شرابخوار از تقاضای ازدواج کرد قبول نکنید . پیامبر (ص)
23_ مراسم ازدواج در شب سنت پیامبر اسلام (ص) است . چرا که خداوند شب را مایه اارمش قرار داده و زن هم ارامش خاطر است .
24_ سور و لیمه در پنج مورد است : عروسی , تولد اولاد , ختنه کردن نوزاد, خرید خانه , بازگشت از سفر مکه . پیامبر (ص)
25_ مراسم عروسی را در شب و مهمانی را در روز انجام دهید . امام صادق (ع)
26_ سور دادن از احکام در ازدواج و از سنت پیامبران است . پیامبر (ص)
27_ اگر تمام چیزهایی که در روی زمین از طلا و نقره وجود دارد و زن آنها را به خانه شوهرش بیاورد آنگاه یک روز از روز ها بر سر شوهرش منت بگذارد . اجر و عمل زن از بین می رود . پیامبر (ص)
28_ امام باقر (ع) مهریه همان چیزی است که طرفین ان توافق می کنند کم یا زیاد .
29_ کسی که مهریه ای برای زن قرار دهد و قصدش این باشد به او ندهد همانند دزد است .
30_ خداوند خانه ای را که در آن عروسی انجام گرفته دوست می دارد . امام صادق (ع)
شروع زندگی یا ازدواج در واقع تشکیل خانواده جدید ( قبل از تولید مثل) وحرکت به سوی همبستگی با خانواده جدید است .
طول دوره : دوسال
وضعیت خانواده : زن و شوهر
مشخصه دوره : حرکت به سوی همبستگی نزدیک با خانواده جدید قبل از تولید مثل
وظایف تکاملی خانواده : ایجاد محیط رضایت بخش دوجانبه , تنظیم خانواده ( تعیین زمان آن ) و ارتباط با مسئولین
فعالیتهای اصلی : آماده شدن برای داشتن یک زندگی جدید با یکدیگر
ارتباط با اقوام و خویشان : عضویت در سه خانواده ,همسر , ارتباطات زناشویی , خانواده شوهر.
نقش ها : منابع و استعداد ها دو زوج با هم امیخته نقش های انان تغییر می کند و نقش های جدید کسب می کنند .
وظیفه اصلی ( فردی ) :
یادگیری زندگی با یکدیگر در حالی که نیاز های شخصی هر یک را دیگری بر آورده می سازد .
وضع قوانین و توافق دو جانبه ( خوردن , خوابیدن , ساعت بیداری , نظافت منزل , گردش و تفریحات)
تعیین اختلاف نیازهای فرد چه باعث تقویت ارتباطات می شود .
کسب ارتباطی رضایتبخش بستگی به راهنمای مقابله صحیح با اختلافات و تعارضات دارد .
شیوه حل مشکلات : توانایی و همدردی , حمایت دو جانبه , توانایی برقراری ارتباط باز و واقع بیبانه و کشمکش , احساسات و احترام دو جانبه بستگی دارد .
اطلاعات در مورد دانستن نقش جنسی صحیح از اهمیت برخوردار است.
دانشجویان رشته مدیریت و برنامه ریزی دانشگاه الزهرا (1372) در یک بررسی عنوان (( دوست دارم همسرم این گونه باشد ))
معیار های مناسب ازدواج را بر شمرند .
با تقوا و ایمان بودن دوطرف
خوش اخلاق بودن و رئوف بودن نسبت به همسر
صدیق بودن در زندگی زناشویی
برخوردار بودن از نجابت و اصالت خانوادگی
همفکربودن از نظر مذهبی و اعتقادی , ضریب هوشی وپایگاه اجتماعی .
با سواد بودن و علاقمند به مطالعه
تناسب سنی داشتن ( بهتر است مرد بزرگتر از زن باشد )
عدم اعتیاد
احساس امینت در برابر همسر و زندگی زناشویی
ظاهری مناسب و مرتب داشتن
اعتماد به نفس داشتن
اهمیت دادن به امور معنوی بیش از امور مادی
در امور زندگی تفاهم داشتن و منطقی بودن
شخصیتی سالم , متواضع , اجتماعی و با روحیه بودن .
موانع ازدواج یا دیر رسی در ایران :
ادامه تحصیل
نداشتن مسکن
نداشتن شغل مناسب
کمی درآمد
بالا بودن انتظاارت و خواسته ها و سختگیری در انتخاب همسر
وجود مادر ویا بستگانی که سرپرستی آنها بر عهده مرد است .
سختگیری خانواده شوهر در انتخاب همسر
مهر زیاد
نداشتن معیار های منطقی در انتخاب همسر
ترس از شکست در ازدواج
وضع جسمانی و ظاهری
ترس از محدود شدن آزادی
سربازی
محل اشتغال اولیه
موانع ازدواج برای دختران
ادامه تحصیل
سختگیری والدین در امز موافقت با ازدواج
ترس از شکست در ازدواج
نداشتن معیارهای منطقی در انتخاب همسر
وجود دختران قبلی در خانواده
وضع ظاهری و جسمانی
فقر خانواده
آداب و رسوم سنگین
بالا رفتن توقعات و انتظارات دختران
موقعیت و منزلت خانواده در جامعه
تعهد زنان به اشتغال در مناطق خاص نظیر : تعهد دانشجویان و مراکز تربیت معلم و اجبار آنان به خدمت روستا ها .
پیشنهاد مشکل گشایی و رفع موانع ازدواج توسط دانشجویان
1- تشکیل مراکز و کلینیک مشاوره ای ازدواج
2- کمک های مالی و اقتصادی با وام های دراز مدت
3- مساعدت دولت در واگذاری مسکن ارزان قیمت
4- پایین آوردن سطح توقعات طرفین و خانواده آنها
5- کاهش هزینه های مربوط به ازدواج و مراسم آنها
6- آموزش جوانان در آستانه ازدواج
7- ایجاد تسهیلات جهت اشتغال جوانان
8- تبلیغ و گسترش فرهنگ ازدواج در جامعه از طریق رسانه ها
بنایی که در اسلام بنا نهاده نشده است که از تزویج نزد خدا محبوبتر باشد . پیامبر اکرم (ص)
به طور کلی وظیفه ارتباطات زناشویی توجه به خانواده همسر شوهر, حمایت های دو طرفه و رضایت و استقلال زن و شوهری است و انها ار از تعدی عوامل خارجی حفظ می کند .
ملاحظات بهداشتی :
1_ بعلت نداشتن اطلاعات زندگی زناشویی موجب مشکلات جنسی و عاطفی و ترس و احساس گناه از بارداری ناخواسته و بالاخره بیماریهای مقاربتی پس از ازدواج است .
2_ اطلاعات خانواده بر تصمیم گیری در مورد موقعیت و زمان ازدواج اولین حاملگی فاصله گذاری بین فرزندان و تعداد افراد خانواده دخالت دارد . ( ترس تحصیل یکی از نتایج ازدواج در سنین پایین و حاملگی است )
3_ حاملگی زودتر از 1 تا2سال پس از ازدواج کاهش تطابق زناشویی و مشکلات روانی برای والدین و کودک به همراه دارد خطرات رشد جمعیت , گرسنگی , آلودگی , جنایات , نداشتن آسایش و مشکلات شهری , پذیرش تنظیم خانواده اثر بر کاهش رشد جمعیت دارد .
آموزش
1_ آموزش و مشاوره در مورد تنظیم خانواده تطابق با نقش والدین و نقش جنسی , آموزش ومشاوره قبل از زایمان و بر قراری ارتباط
2_ مشاوره خانواده شامل توجه به نیاز های کودک اثرات بالقوه بیماری ناشی از ازدیاد جمعیت آنها باشد .
بهبودی ، 1380، ص 22 ، 23، 24 ، 25 و 26
فلسفه ازدواج
شاید بعضى افراد هنگام ازدواج این سوال در ذهنشان نقش ببندد که چرا انسان ازدواج مى کند و به عبارت دیگر, فلسفه ازدواج چیست؟
خداوند سبحان در قرآن مجید فلسفه ازدواج را آرامش روح و روان و ایجاد پیوند دوستى و محبت بیان مى کند و این را از نشانه هاى خود مى خواند: (ومن آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجاً لتسکنوا الیها وجعل بینکم موده ورحمه;3 از نشانه هاى او این است که براى شما همسر آفرید تا با او آرام بگیرید و میان شما مهر و محبت قرار داد.)
انتخاب همسر
اسلام انتخاب همسر را به عهده هریک از پسر و دختر گذاشته تا با واقع بینى, مآل اندیشى,تفکر و مشورت با والدین و افراد مطمئن, همسر خود را انتخاب کنند. جوانى که هنوز فراز و نشیب هاى زندگى و سختى ها و مشکلات فرا روى آن را به طور کامل تجربه نکرده, نباید خود را بى نیاز از مشورت با خانواده و بزرگ ترها بداند. ضمن این که بزرگان خانواده نیز نباید به حقوق فرزندان خود بى اعتنا و بى تفاوت باشند. البته پدر و مادر و بزرگان باید راهنماى آنان باشند, اما تصمیم گیرى نهایى را باید خود پسر و یا دختر بگیرند.عن ابن ابى یعفور عن ابى عبدالله(ع) قال: (قلت له: انى ارید ان اتزوج امراهً و اِنّ ابویّ ارادا غیرها قال تزوّج التى هویت ودع التى یهوی ابواک;4 ابن ابى یعفور مى گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: من مى خواهم با زنى ازدواج کنم, ولى پدرم و مادرم زن دیگرى را مى خواهند به همسرى من درآورند. امام(ع) فرمود: زن دل خواه خود را بگیر و آن زنى را که پدر و مادرت مى خواهند, ترک کن.)
آثار ازدواج
ازدواج آثار فردى, اجتماعى و اقتصادى فراوانى دارد. از نظر فردى, انسان متاهل, احساس مسئولیت مى کند و چشمش از نگاه به نامحرم پاک مى شود و قلب سلیم پیدا مى کند. پیامبر(ص) فرمود: (هرکدام از شما توانایى دارید همسر اختیار کنید, زیرا ازدواج, چشم را از نامحرم بهتر مى پوشاند و پاک دامنى نیکوترى مى بخشده .
از نظر اجتماعى نیز ازدواج پیامدهاى مثبتى دارد. کاهش فسادهاى اخلاقى و جنسى, تضمین سلامت روانى افراد, ایجاد محیطى امن و آرام براى یکایک اشخاص و… از جمله آثار و فواید مثبت ازدواج است.
معیارهاى گزینش همسر
یکى از معیارهاى مهم در گزینش همسر, مسئله هم شان بودن دختر و پسر است. اسلام به هم شان بودن دختر و پسر در امر ازدواج تاکید کرده و با واژه (هم کفو) از آن یاد کرده است; یعنى دختر و پسر باید از نظر دین, اخلاق, فرهنگ و اصالت خانوادگى هم سنگ و همانند هم باشند. متاسفانه بعضى خانواده ها به معیارهاى غیر صحیح و ساختگى از جمله: ثروت, مقام و شغل, ماشین, خانه و غیره اهمیت بیشترى مى دهند و معیارهاى صحیح و اصولى را فرع بر آن ها مى دانند. طبیعى است که با چنین نگرشى, زندگى استحکام و دوام طولانى نخواهد داشت. دین, اصول زندگى و اخلاق, رکن بهزیستى است. دختر و پسر دین دار و با اخلاق, شایسته یک دیگرند و در صورت ازدواج, سعادت مند خواهند شد. ازدواج خوب و شایسته هماره مایه آرامش روح و روان و آسایش جسم و جان است و اساس خوش بختى و سعادت دختران و پسران را بنیان مى نهد و زندگى آنان را پایدار مى سازد. اگر دختر و پسر هم شان نباشند و تن به ازدواج دهند, نگرانى ها و ناراحتى هاى فراوانى را به وجود مى آورند. مگر این که یکى هم رنگ دیگرى شود و با بى اعتنایى به معیارهاى اصولى, بنیان خانواده را بنا کنند, که البته چنین زندگى اى همانند ساختمانى است که پایه آن را کج بنا نهاده اند و هر لحظه احتمال ریزش دارد.
ازدواج در اسلام
اسلام با در نظر گرفتن نیازهاى واقعى و طبیعى انسان از یک سو و با عنایت به مصالح فرد و اجتماع از دیگرسو, ازدواج را به عنوان بهترین راه و مناسب ترین شیوه برگزید. اسلام, آدمى را از تنهایى و تجرد نهى مى کند و براى تامین و ارضاى غریزه جنسى او, ازدواج را راه کار عملى مى داند و حتى در مواردى که خطر انحراف و فساد وجود دارد, ازدواج را بر او واجب و ضرورى مى داند.
در اهمیت ازدواج که پیامبر اسلام(ص) فرمود: (من تزوّج احرز نصف دینه; کسى که ازدواج کند نیمى از دین خود را حفظ کرده است).1 و نیز فرمود: (النکاح سنتى فمن رغب عن سنتى فلیس منى;2 ازدواج سنت من است, پس هرکس از سنت من روى گردان شود از من نیست.)
وقتى که غریزه جنسى از راه صحیح و شرعى ارضا شود و روح پر اضطراب انسان اعتدال و آرامش یابد, حقایق زندگى را بهتر درک مى کند و به سوى دین و سعادت خود, گام هاى بزرگ ترى برمى دارد.
اهداف والاى ازدواج در اسلام
خانه پاک
پاک و پاکیزه ماندن یک جوان چه پسر و چه دختر، چه مرد و چه زن، در صورتى که ازدواج نکنند، از فساد و افساد، امر غیر ممکن به نظر مى رسد.
در چند ملیون مرد و زن، یافتن جوانى پاک، و انسانى باعفت و خوددار از گناه، بشرطى که ازدواج نکرده باشند، مسئله اى مشکل به نظر مى آید.
اگر جوانى را در پاکى و پاکیزگى ظاهر و باطن یافتیم، در حالى که ازدواج نکرده باشد، باید بگوئیم او از اولیاء الهى است.
خوددارى از گناه، و مصون ماندن از آلودگى، و در امان رفتن از عصیان و طغیان، در صورت عدم ازدواج کارى است یوسفى.
خانه اى که مرد و زن آن بدون صورت گرفتن ازدواج در آن زندگى مى کنند، خالى از فساد نیست.
مرد بدون همسر، و زن بدون شوهر، در صورتى که غرائز و شهوات آنان زنده است، و فشار غریزه و شهوت بر آنان سنگین است، جداى از فساد هر چند اندک، و بریده از مشکلات گوناگون روحى و خانوادگى و اجتماعى نیستند.
ازدواج، این حقیقت الهى و طبیعى، آسان کننده پاره اى از مشکلات و عاملى براى تداوم پاکى جوانان، و حفظ عفت و تقواى آنان است.
بناى یک خانه در جامعه در صورتى با سلامت و آرامش قرین مى شود، که مرد و زنى با تحقق دادن ازدواج و رعایت حقوق یکدیگر در آن زندگى کنند.
خانه مسلمان در هر سرزمینى که هست باید پرتوى از وحى، و جلوه اى از یاد خدا، و محصولى از رفعت و بلندى و عظمت، و میوه اى از تسبیح حق در شب و روز باشد.
فى بُیُوت اَذِنَ الله اَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فیهَا اسْمُهُ، یُسَبِّحُ لَهُ فیها بِالْغُدُوِّ وَ الاْصالِ.[24]
در خانه هائى که خداوند اذن داده، که بزرگ داشته شوند، و نام او در آنها یاد شود، و او را در آن خانه ها بامدادان و شبانگاهان به پاکى ستایند.
چنین خانه اى با چنان اوصافى خانه مومنى است، که طاعت و عبادت حق در آن رونق دارد، و به امر الهى مسئله ازدواج در آن صورت گرفته، و مرد و زن آن خانه به تمام حقوق الهى و انسانى پاى بند هستند.
آرى قرآن مجید به ازدواج امر مى کند، تا مشکلات مرد و زن با تحقّق این سنت تخفیف یابد، و دامن هر دو که دامن رحمت و تربیت است از آسودگى و فساد سالم بماند، و مرد و زن با تشکیل زندگى، و همسوئى با یکدیگر خانه را محل ذکر خدا، و تسبیح حضرت حق کنند.
اهداف والاى ازدواج در اسلام
در جوّ چنین خانه اى مرد و زن بنده واقعى حق، و فرزندانشان میوه و ثمره فضیلت، و اعمال و رفتار و اخلاق و کردارشان جلوه اى از آداب الهى و سنن و روش انبیاء گرام حق است.
زن مومنه هنگامى که با مرد مومن ازدواج مى کند، و هر دوى آنها خود را موظّف به رعایت مسائل الهى مى دانند، به عنوان دو یار مددکار، دو رفیق شفیق، دو دوست همدم، دو همراه و همراز و دو منبع ایمان، و دو استوانه عشق و محبت، فضاى زندگى را از ورود مشکلات حفظ مى کنند، و چون مشکلى پیش آید، به آسانى و سادگى آن را حلّ و فصل مى نمایند، و با اسلحه صبر و حلم، و بردبارى و حوصله به علاج درد برمى خیزند
بدترین مردم
تنهائى و تنها زیستن، عزلت و کناره گیرى از یار گرفتن موجب بسیارى از مشکلات، و باعث افسردگى و دل مردگى، و علت هیجانات روحى و عصبى، و مورث انواع بیماریهاى روانى و بدنى است.
تنهائى انسان را در دریائى از خیالات، اوهام، افکار غیرمنطقى، و بیماریهاى اخلاقى و روانى فرو مى برد، و امواجى از مشکلات گوناگون را براى انسان به ارمغان مى آورد.
قالَ النَّبِىُّ(صلى الله علیه وآله وسلم): اَکْثَرُ اَهْلِ النّارِ الْعُزّابُ.[25]
رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود: اکثر اهل آتش در قیامت آنانى هستند که از ازدواج و تشکیل خانواده امتناع کردند.
و نیز آن حضرت فرمود:
شِرارُ مَوْتاکُمُ الْعُزّابُ.[26]
بدترین اموات شما عزبها هستند.
و در روایتى فرمود:
رُذالُ مَوْتاکُمُ الْعُزّابُ.[27]
فرومایه ترین مردگان شما عزب ها هستند.
و در سخنى حکیمانه بیان فرمود:
شِرارُکُمْ عُزّابُکُمْ وَ الْعُزّابُ اِخْوانُ الشَّیاطینِ.[28]
شریرترین شما عزبهایند، و عزبها برادران شیطانند.
و در کلامى عرشى و بیانى ملکوتى فرمود:
خِیارُ اُمَّتِىَ الْمُتَاَهِّلُونَ وَ شِرارُ اُمَّتِىَ الْعُزّابُ.[29]
بهترین امّت من زن داران و بدترین آنان عزبها هستند.
و نیز آن حضرت فرمود:
لَوْ خَرَجَ الْعُزّابُ مِنْ مَوْتاکُمْ اِلِى الدُّنْیا لَتَزَوَّجُوا.[30]
اگر آنان که عزب مردند به دنیا برگردند، حتماً ازدواج خواهند کرد.
و در حدیثى فرمود: خداوند مردى که از زن گرفتن خوددارى کند لعنت نموده.[31]
تعبیر رسول باکرامت اسلام از آنان که از ازدواج امتناع مى کنند به اهل آتش، فرومایگان، برادران شیطان، اشرار، و لعنت شدگان، به خاطر این است که روى گردانان از ازدواج به ناچار در فساد و افساد، و شیطنت، و گناه و معصیت، خواهند افتاد، و براى جامعه و خانواده ایجاد مزاحمت نموده، و باعث مشکلات فراوانى در تمام زوایاى زندگى خواهند شد.
با توجه به آیات و روایات، و تجربه حیات، ازدواج انسان را کرامت و شرافت مى دهد، از علل استحقاق عذاب الهى مى رهاند، از پستى و فرومایگى حفظ مى کند، از افتادن در بند شیطان مصون مى دارد، و از اینکه آدمى منبع شرّ و فساد شود، و مورد لعنت حق قرار گیرد در امان مى دارد، و این همه موجب راحتى و استراحت، آرامش و امنیت، پاکى و تقوا، و آسان شدن موارد زندگى و سبک شدن بار حیات مى گردد، به همین خاطر در قرآن مجید بدینگونه به علّت تشریع ازدواج اشاره فرمود:
یُریدُ الله اَنْ یُخَفِّفَ عَنْکُمْ.[32]
خداوند اراده فرموده برنامه زندگى را براى شما سهل و آسان نماید.
شکوفائى استعداد
دختر و پسر هنگامى که بر اساس فطرت و طبیعت، و به پیروى از دستور حق و روش انبیاء الهى ازدواج کردند، و از پرتگاه عذاب الهى، و شرارت باطن، و بند خطرناک شیطان، و دچار شدن به لعنت خدا، که همه و همه از اوصاف مرد و زن عزب است نجات پیدا کردند، و در سایه ازدواج به آرامش فکرى، و امنیت باطنى دست یافتند، و بر مشکلات ناشى از عزب بودن فائق آمدند، و از درد سر تنها زیستن شفا گرفتند، و به محیطى الهى و ملکوتى رسـیدند، و زمینه تفکر صـحیح و آینده نگرى براى آنان فراهم شد، و طغیان شهوات و غرائز فرو نشست، بدون تردید راه براى شکوفائى استعدادهاى نهفته در باطن باز مى شود، و بر درخت زندگى محصولات و ثمرات و نتائج عالى مى نشیند.
بسیارى از رجال دانش، و مردان بزرگ، و دانشـمندان و علماى اسلامى را، صفحات تاریخ نشان مى دهد که پس از ازدواج راه صد ساله را یک شبه طى کردند، و در سایه ازدواج که موجب آرامش و امنیّت خاطر آنان گردید به مقامات بلند و بزرگى از علم و دانش رسیدند، و در علم و تقوا، وپاکى و کرامت و خدمت و عبادت زبانزد خاص و عام شدند.
در کتاب زندگانى آیت اللّه بروجردى در صفحه 95 مى خوانیم: در سال 1314 که بیست و دو بهار عمر را پشت سر مى گذاشت، پدرش نامه اى به وى نوشت، و او را به بروجرد احضار کرد، او گمان مى کرد پدرش مى خواهد او را براى ادامه تحصیل به نجف اشرف که بزرگترین حوزه علمیه شیعه بود بفرستد، ولى پس از ورود و دیدار پدر و بستگان، مشاهده مى کند که به عکس انتظار وى، مقدمات ازدواج و تاهلش را فراهم کرده اند.
از این پیش آمد اندوهگین مى شود، و چون پدرش متوجه مى گردد و علت اندوه و تاثّر او را مى پرسد مى گوید: من با خاطر آسوده و جدیت بسیار سرگرم کسب علم بودم، ولى اکنون بیم آن دارم که تاهل میان من و مقصودم حائل گردد، و مرا از تعقیب مقصود و نیل به هدف باز دارد.
پدر به وى مى گوید: فرزند این را بدان که اگر به دستور پدرت رفتار کنى امید است که خداوند به تو توفیق دهد تا بتوانى به ترقّیات مهمّى که در نظر دارى نائل شوى، احتمال این را هم بده که اگر ترتیب اثر به این آرزوى پدر ندهى، با همه جدیّتى که در تحصیل دارى بجائى نرسى!!
گفته پدر تاثیر بسزائى در وى مى بخشد و او را از هر گونه تردید بیرون مى آورد و سرانجام پس از ازدواج و اندکى توقف مجدداً به اصفهان برگشته پنج سال دیگر به تحصیل و تدریس علوم فنون مختلفه اهتمام مىورزد.
همسر وفادار و هم کفو او در اصفهان آنچنان وسائل راحت و آرامش و امنیت آن مرد بزرگ را فراهم مى آورد، و به عنوان یارى مهربان، معاونى شفیق، خدمتگزارى متین، دلسوزى مهربان، زمینه انواع ترقیات شوهر گرانمایه اش را تحقق مى دهد، که در آن پنج سالى که در اصفهان با آن زن باکرامت مى زیست از علوم و فنون متداول بهره ها گرفت، و چنان با نشاط و پشتکار مشغول تحصیل بوده که بعضى شبها تا سپیده دم سرگرم مطالعه بوده است، بطورى که خود آن بزرگ مرد بارها مى فرمود، در مواقع بیکارى به حفظ قرآن مجید همت مى گماشت و در نتیجه توانست در عرض مدتى که در اصفهان بود از اوّل تا آخر سوره برائت راحفظ کند، و تا آخر عمر نیز آن را از حفظ داشت و پیوسته به حفظ و قرائت و مداومت آن اهتمام مىورزید!
مرحوم علامه طباطبائى صاحب تفسیر قّیم المیزان، قسمتى از کمالات و ترقیات علمى و معنوى خود را مرهون همسر باکرامت خویش مى دانستند.
آرى ازدواج علت آرامش و امنیت، و زمینه تحقّق کمالات، و شکوفائى استعدادهاست.
کوشش براى خانه و خانواده عبادت است
ازدواج و همسردارى و توجه به امور فرزندان علاوه بر آثار مثبت دنیائى، ثمرات عجیب معنوى براى انسان دارد.
کار و کوشش مادى در جهت تامین زن و فرزند، در فرهنگ پاک اسلام عبادتى بزرگ و مساوى با جهاد در راه خدا شمرده شده، تا جائى که از معصوم روایت شده:
وَالْکادُّ عَلى عِیالِهِ مِنْ حِلّ کَالْمُجاهِدِ فى سَبیلِ اللّهِ.[33]
آنکه براى تامین خانواده اش زحمت مى کشد، تا از حلال خدا نفقه آنان را فراهم کند، مانند مجاهد در راه خداست.
از آنجا که رعایت حق زن و فرزند، و توجه به امور معنوى آنان و رعایت حق شوهر از جانب زن، و حق فرزند از طرف مادر کارى دشوار و سنگین است، و در حقیقت اجراى دستور حضرت حق است، همانند کوشش براى تامین امور مادى آنان عبادت، و موجب اجر و ثواب اخروى است.
پرورش نسل صالح، و تحویل دادن فرزندان شایسته و نیکوکار، امرى مهم و باعث جلب رضایت حضرت حق است.
خانه و اهل خانه را از فساد و افساد دور داشتن، و فراهم کردن زمینه رشد و تربیت و تکامل زن و فرزند از اهمّ امور، و از بهترین نوع عبادت و بندگى خداست.
امام چهارم(علیه السلام) در گفتار حکیمانه اى فرموده اند، هر کس نسبت به زن و فرزند سفره مادى و معنوى را کامل و تمام بیندازد، به خوشنودى حق از دیگران نزدیکتر است.[34]
در هر صورت جامعه میوه و ثمره خانه است، و وکیل و وزیر و رئیس جمهور و کارگزاران یک ملت ریشه در خانه و خانواده دارند، و منبع اصلى تربیت و شکل گیرى آنان خانه و کارگردانان خانه هستند، خانه به مَثَل به مانند یک زمین است، اگر زمین جداى از حق و حقیقت باشد کویرى نمک زار است که سنبل و گل نخواهد داد، و اگر زمین متصل به حق و حقیقت باشد، توقع سنبل و گل از آن توقعى معقول و منطقى است.
سعادت و شقاوت انسان در درجه اول از پدر و مادر به انسان منتقل مى شود، اگر پدر و مادر در تحقق سعادت فرزند بکوشند دست به عبادتى بزرگ زده و از منافع ابدى ازدواج بهره گرفته اند، و اگر عامل شقاوت شوند از شجره طیّبه ازدواج منفعت نبرده بلکه با دست خود سفره خسارت خویش را پهن کرده اند.
به همین خاطر در روایات عالى اسلامى از رسول حق نقل شده:
الشَّقِىُّ مَنْ شَقِىَ فى بَطْنِ اُمِّهِ، وَالسَّعیدُ مَنْ سَعِدَ فى بَطْنِ اُمِّهِ.[35]
ریشه شقاوت هرکس شقى است در سرزمین وجود مادر، و سعادت سعید از باطن مادر است.
و به قول شاعر بزرگ کلیم کاشانى:
از کوزه همان برون تراود که در اوست
تا در کوزه وجود فرزند، پدر و مادر چه ریخته باشند و مغز و اعصاب و مشاعر و قلب فرزند را با چه مسائلى شکل داده، و به سوى چه برنامه هائى سوق داده باشند.
در مسئله ازدواج والاترین هدف را منظور داشته باشید
هدف انسان از ازدواج باید هدفى معنوى و مقدس و پاک باشد، ازدواج باید براى اطاعت از دستور حق، و پیروى از روش انبیاء، و براى تامین سعادت همسر، و تربیت الهى و ملکوتى فرزندان صورت بگیرد.
زن و مرد در مسئله ازدواج باید خود را آماده ورود در یک عبادت بزرگ کنند.
زن و مرد باید در ازدواج خوشنودى حق را منظور نظر بدارند، و بدانند که هر دوى آنان از طریق صلب و رحم امانتدار حضرت حقند.
باید بدانند که فرزند آنان که امانت حق است در مّدتى کوتاه مهمان صلب پدر، و بین شش تا نه ماه مهمان رحم مادر است، و در این دو مدت با گیرندگى دقیقى که حضرت حق به وى عنایت فرموده از تمام وجود پدر و مادر تمام حالات و مشخصات را بدون اختیار به خود منتقل مى نماید.
نقل مى کنند رسول حق به زنان باردار اجازه مى دادند گاهى به تماشاى جبهه حق علیه باطل بیایند، تا مناظر زیباى جهاد و شمشیر زدن در راه حق ر اببینند، و به شعارهاى الهى و ملکوتى رزمندگان گوش جان بسپارند، تا از طریق دیده و شنیده خود فرزند در رحم را تغذیه کنند، براى اینکه طفل، در رحم مادر موجودى ورزیده شود، و شجاع و باهمت و همراه با آواى ملکوتى رشد کند.
مگر نشنیده اید قبل از تکّون وجود فاطمه در صلب رسول حق، از جانب خداوند به پیامبر دستور چهل روز روزه داده شد، و افطار شب آخر از غذاى بهشتى تناول فرمود، آنگاه نطفه آن دختر والا به رحم مادر منتقل شد!!
واسطه بین شما و ازدواج چشم نباشد، دلال ازدواج شهوت نباشد، هدف از ازدواج رسیدن به مال و ثروت و مقام و جاه از جانب خانواده طرف مقابل نباشد، رسیدن به چهره زیبا و ظاهر فریبنده هدف این برنامه نباشد، که این امور تاکنون نشان داده عاقبت خوشى نداشته، و ثمره و میوه آن اندک بوده است.
بیائید خدا و معنویت و عبادت، و کوشش براى رعایت حق همسر، و تربیت اولاد صالح و خلاصه جلب رضاى حق را در مسئله ازدواج هدف قرار بدهید، تا ثمره این ازدواج منافع ابدى و دائمى باشد.
لذت و تمتع و شهوت حلال را تابع این اهداف والا و آسمانى قرار دهید، تا لذت و تمتع کامل گردد و از همان لذت و شهوت هم اجر اخروى نصیب خود کنید.
ازدواج اگر الهى باشد راه به طلاق پیدا نمى کند، پیوند الهى و ملکوتى دائمى و همیشگى است.
آنکه براى خدا ازدواج مى کند، حق همسر را با تمام وجود رعایت مى نماید، و کمترین آزارى از ناحیه او به همسر وارد نمى شود.
حفظ آبروى همسر در برابر فرزندان و بستگان واجب شرعى است، و تحقیر زن از جانب شوهر و شوهر از جانب زن حرام الهى است.
مردان و زنان مسلمان باید ازدواج امیرالمومنین و حضرت زهرا(علیهما السلام) را اسوه و سرمشق خود قرار دهند، آن ازدواج والائى که براى خدا صورت گرفت، و اهداف الهى و عرشى در آن منظور شد، و ثمره آن فرزندانى پاک، الهى، و ملکوتى شد.
روایات شیعه آیات زیر را به این ازدواج پاک تاویل کرده اند:
مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ بَیْنَهُما بَرْزَخٌ لا یَبْغِیانِ، یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُوْلُوُ وَ الْمَرْجانُ.
دو دریا را به هم درآمیخت و میان آن دو دریا فاصله اى است که تجاوز به حدود یکدیگر نمى کنند، از آن دو دریا لولو و مرجان بیرون مى آید.
منظور از دو دریا، وجود امیرالمومنین و فاطمه زهرا است، که دو دریاى معرفت، بینش، حلم، صبر، ایمان و بصیرت اند، و مقصود از برزخ و فاصله رسول باکرامت اسلام، و معناى لولو و مرجان حضرت حسن و حسین(علیهما السلام) است.[36]
نظام خانواده باید یک نظام صد در صد اسلامى و الهى باشد، تا رحمت و لطف حضرت حق را به سوى خود جلب و جذب کند.
اگر در ازدواج از سنن ناپسند، و عادات غیرالهى، و شرایط شیطانى و خلاصه از فرهنگ جاهلى فرهنگى که میراندن آن را رسول خدا در یک فرمان قاطع دستور داده:
اَمِتْ اَمْرَ الْجاهِلِیِّهِ اِلاّ ما سَنَّهُ الاِْسْلامُ.[37]
پرهیز نشود، زشتى ها چهره نشان مى دهند، ومیوه این درخت آلوده تلخ خواهدشد.
نظام خانواده در مغرب زمین
نظام خانواده در اروپا و آمریکا نظامى غلط است، بى پایه و بدون محتواست.
تقلید از نظام خانوادگى مغرب زمین تقلیدى نابجا، و هموار کردن راه حیات براى افتادن در چاه بدبختى است.
آنان از ازدواج هدفـى مقدس و پاک ندارند، واسطه ازدواج زن و مرد آنجـا فقـط و فقط شهوت و ارضاء غریزه است، آنجا زن و مرد شایسته و صالح بسیار کم است، به همین خاطر فساد و افساد از سر و روى اروپا و آمریکا مانند باران بهاران مى ریزد.
مردان در مغرب زمین به طور اکثر، و زنان بطور اغلب پس از گذراندن دوران فساد، و رفاقت هاى نامشروع با یکدیگر ازدواج مى کنند، و ثمره خود را پس از ولادت به شیرخوارگاه سپرده، و سپس بدون اینکه مهر پدرى و محبت مادرى را چشیده باشد، و منبعى از عواطف و احساسات پاک گشته او را تحویل مى گیرند، و سر هر سفره فسادى مى نشانند، آنگاه وى را به مدرسه مى سپارند تا آهنگى از تربیت ظاهر را طى کند، و به اصطلاحاتى چند آشنا گردد، آنگاه در سن هیجده سالگى وى را از خود مى رانند و به امید محیط و جامعه رهایش مى نمایند!
آنان اگر اخلاق به فرزندان خانه و مدرسه بیاموزند، اخلاق ژنتلمنى است، اخلاق اقتصادى و جلب مادّیت است، به ریشه هاى باطن و حقایق درون توجه ندارند، و از تربیت انسان قابل قبول عاجزند.
مگر نمى بینید وقتى تشکیل جامعه و دولت مى دهند، جامعه منبع فساد و دولت منبع استعمار و استثمار مستضعفان روى زمین است.
جنایاتى که فارغ التحصیلان خانه و مدرسه و دانشگاه هاى مغرب زمین کرده اند تا قیامت قابل جبران نیست.
اگر اوقاتى باوقار و آرام و متین باشند، و خود را مودب و آراسته نشان دهند، به خاطر این است که طعمه نیافته، و لقمه چرب و لذیذ ندیده اند، داستان آنان شبیه به این داستان است که مردى به دوستش گفت گربه اى را به مبادى آداب آراسته ام، و آن حیوان را تربیت کرده تا جائى که بر سر سفره اى که انواع غذاها قرار دارد شمعى به دست او مى دهم تا مهمانان در پرتو آن شمع از آن سفره بهره مند شوند، رفیقش گفت به این ویژگى و به این آراستگى گربه نمى توان اطمینان کرد، مرا دعوت کن تا بر سر آن سفره این مسئله را به تو ثابت کنم، از وى دعوت کرد، گربه را بر سر سفره دید که چشم طمع و پاى حمله از غذاهاى سفره بریده، و شمعى براى روشنائى اطاق و دید مهمانان به سفره بدست دارد، در گرمى اوضاع موشى را از جیب خود درآورد و به وسط سفره گذاشت، موش مى خواست فرار کند، گربه شمع رابه یک طرف انداخت و همچون شیر ژیان به وسط سفره پرید، نظام سفره را براى گرفتن موش به هم زد، و اوقات خوش صاحبخانه و مهمانان را تلخ نمود!
آرى تربیت اروپا و مغرب زمین تربیت گربه اى است، تا غذاى خاص خود را به خیال خود نبیند، آرام و مودب هستند، چون چشمشان به طلا و نفت و سایر معادن ملل ضعیف بیفتد، براى بلعیدن حق دیگران، چراغ تربیت را به زمین انداخته و همچون حیوان درنده اى، به تمام حیثیات مادى و معنوى ملل ضعیف حمله مى کنند، و براى امور مادى از میان جوى خون بى گناهان عبور مى کنند.
کثرت فساد و افساد، غلبه شهوات حرام، اخلاق زشت، قتل و غارت، فحشا و منکرات، در ملل مغرب زمین محصول خرابى نظام خانه و خانواده است.
اگر بیوت اروپا و آمریکا بیوت بارفعت، و بیوت غرق ذکر حق، و بیوت تسبیح حضرت معبود بود، محصولات آن بیوت انسانهائى والا و باکرامت و رشید و باعاطفه و متخلّق به اخلاق حق بود، ولى چون بیوت مغرب زمین از حق و حقیقت دور است، ثمرات آن تلخ و بدبو و بدمزه است، و چنین نظام از هم پاشیده اى قابل سرمشق قرار دادن نیست، کسانى که از آنان پیروى مى کنند بدتر از آنان خواهند شد.
( قـال الصـادق (علیه السلام) : اکثـر الخیـر فـى النّسـاءِ )
" وسائل الشیعه ، ج 14 ، ص 11 "
منــابع
_ بهنودی ، زهرا/ بهداشت و مدیریت خانواده / تهران: نشر وتبلیغ بشری، 1380
_ وزارت آموزش و پرورش، نشریه پیوند، آگارهای دینی و ازدواج جوان فروردین و اردیبهشت 1382 ص 282 و 283
– – –
1. اخلاق جنسى در اسلام و جهان غرب, استاد شهید آیهاللّه مطهرى.
2. نظام حقوق زن در اسلام, استاد شهید آیهاللّه مطهرى.
3. جوان از نظر عقل و احساسات, مرحوم محمدتقى فلسفى.
4. بزرگسال و جوان از نظر افکار و تمایلات, مرحوم محمدتقى فلسفى.
5. ازدواج در اسلام, آیهاللّه مشکینى.
6. آیین همسردارى, آیهاللّه امینى.
پاورقیها:
1ـ اصول کافى, ج5, ص328, حدیث2.
2ـ بحارالانوار, ج103, ص220.
3ـ روم(30) آیه 21.
4ـ اصول کافى, همان, ص401, حدیث1.
5 ـ مستدرک الوسائل, ج2, ص531, حدیث21.
http://www.erfan.ir/farsi/book/nezam/1/2.htm#link19
http://www.al-shia.com/html/far/books/maqalat/javan-ezdevaj.htm
1