گزارش کارآموزی برق شرکت مخابرات مرکزی نیشابور


گزارش کارآموزی
برق، شرکت مخابرات مرکزی نیشابور

مقدمه و تاریخچه مخابرات
در شرکتی که من در آن در طول دوره یک ماه آموزش دیدم ، شرکت مخابرات مرکزی نیشابور بود . نیشابور دارای سه مرکز به نامهای مرکز خیام واقع در چهارراه انقلاب ، مرکز حافظ واقع در خیابان امام میدان حافظ و مرکز قدس واقع در شهرک قدس بلوار دانشگاه این شهر قرار دارد که شماره های 3 و 5 مربوط به مرکز حافظ شمارههای 2 و 4 مربوط به مرکز خیام و شماره 6 مربوط به مرکز قدس می باشد اما دوره آموزشی من در مخابرات مرکزی این شهر قرار داشت در این مرکز ما تعدادی کارآموز بودیم که در ابتدا به مدت 15 روز از لحاظ تئوری در مخابرات آشنا شدیم و 15 روز بعد را به طور مداوم عملاً شاهد کارهای عملی بودیم .
اما نگاهی گذرا از سیستم مخابراتی برای آشنایی شما استاد ارجمند :
ساختمانی سه طبقه واقع در خیابان فردوسی شمالی قرار دارد که این ساختمان همان ساختمان مرکزی مخابرات می باشد این ساختمان دارای محوطه های بزرگ می باشد که در آن طرف محوطه یک ساختمان چند طبقه قرار دارد که اس تی دی نام دارد که مربوط به مهندسین شرکت مخابراتی می باشد در این مجتمع کار مهم و عمده ای که مهندسین انجام می دهند تنظیم امواج رادیویی و تلویزیونی می باشد به طوری که با امواج مخابراتی تداخل نداشته باشد این امواج را از طریق ماهواره هایی که بر روی دکل های عظیم نصب شده است تنظیم می کنند بعد از معرفی این قسمت در بخش داخلی ساختمان که یک کادر اداری می باشد قرار دارد بعد از اتاق نگهبانی در طبقه اول اتاقهای مالی ، اتاق مسئول نرم افزارهای کامپیوتری و چند اتاق فنی دیگر قرار دارد همچنین اتاق رئیس کل مخابرات ، معاونین مخابرات و حسابداری قرار دارد ، مرکز حافظ در واقع بیشتر یک ساختمان فنی است در طبقه اول سالن MDF و سالن باتری ها وجود دارد در سالن MDF یک سالن بزرگ است که پر از سیم های ظریف می باشد که این سیم ها مربوط به تلفن های مشترکین می باشد یعنی تمام سیم ها به طور منظم دسته بندی شده است و در ردیف های منظمی قرار گرفته است به طوری که اگر تلفنی خراب شود و مامور بخواهد آن را درست کند برای مامور قبضی صادر می کنند که در آن قبض ردیف ، شماره و قطعه نوشته شده است و ماموران بدون سردرگمی می دانند خرابی مربوط به کدام پست می باشد در انتهای اتاق MDF سیستم های پی سی ام قرار دارد که سیستم های مکالمه که به صورت آنالوگ می باشد به دیجیتال تبدیل می کند .
کنار سالن MDF اتاق باتری وجود دارد این باتری ها به صورت سری قرار گرفته اند که برای زمانی که برق مورد نظر شهری قطع شود این باتری ها شارژ می شوند و کمبود برق را در زمان قطعی تهیه می کنند که غلظت آب و اسید داخل باتری ها به حالت معمولی 1240 می باشد در واقع این باتری ها باعث راه اندازی جریان می شود .
اما برای مدت طولانی کار بکنند حداکثر تا 24 ساعت بعد از آن در کنار اتاق باتری ها یک اتاق دیگر قرار دارد که اتاق دیزل نام دارد یعنی بعد از 24 ساعت از کار باتری ها دیزل به طور اتوماتیک شروع به کار می کند .
در طبقه پایین این ساختمان اتاق کابل موجود است در این اتاق کابل های عظیم مخابراتی به هم می رسند و وارد حوضچه های مخابراتی می شوند و از طبقه بالایی این مرکز قرار دارد . سالنی بزرگ که کار کارمندان این سالن مزاحم یابی در قدیم در سیستم های آنالوگ، قطع و وصل تلفن ها در هنگام پرداخت نکردن پول تلفن و دیگر کارهای مخابراتی می باشد در مخابرات مراکز دیگری از قبیل تاسیسات ، اتاق خرابی های ساختمان مرکزی ، اتاق کامپیوتر ، اتاق 118 برای اطلاع رسانی شماره ها ، اتاق 117 برای درست کردن خرابی های تلفن و … می باشد که کار من در این دوره بیشتر در سالنMDF می باشد .
شرح گزارش کارآموزی
در تمام تاسیسات الکتریکی زمین کردن یکی از مهمترین و اساسی ترین اقدامی است که برای جلوگیری از آسیب دیدن دستگاه های الکتریکی و تضمین سلامتی اشخاصی که به نحوی با این تجهیزات سر و کار دارند انجام می گیرد . بررسی آمارهای قطعی سیستم های مخابراتی در سالهای اخیر نشان می دهد که قسمتی از این قطعی ها مربوط به غیر استاندارد بودن سیستم گراندینگ در بعضی از ایستگاه ها بوده که این موضوع باعث خسارات فراوانی به سیستم های مخابراتی گردیده است . در شبکه های مخابراتی بویژه سیستم های ارتباطی مایکروویو ، سیستم گراندینگ از اهمیت خاصی برخوردار است از این رو طراحی دقیق ، نصب صحیح و نگهداری اصولی سیستم گراندینگ یا زمین کردن با در نظر گرفتن شرایط محیطی و جغرافیایی هر منطقه امری مهم و ضروری است .
هدف از ایجاد زمین کردن
هدف از ایجاد زمین کردن و به کارگیری این سیستم حفاظت ایستگاههای مخابراتی در مقابل جریان های ناگهانی ناشی از تخلیه بار الکتریکی یا القایی است و با اطمینان از اینکه جریان های تخلیه شده یا القایی در قسمت های هدایت کننده شبکه زمین به نحوی توزیع شود که جریان حاصله در هر شاخه به حداقل مقدار ممکن تنزل یابد یکی از عوامل مهم و مخربی که باعث خراب شدن ایستگاههای مخابراتی می شود صاعقه و رعد و برق است .

صدمات عمده ساعقه به چهار دسته تقسیم می شود :
1- برخورد مستقیم به شخص که باعث توقف قلب یا عوارض و بحران های دیگر می شود .
2- برخورد به ساختمان ها و دکل ها که مجهز به آتش سوزی و سوختن دستگاه های رادیویی و در نهایت تخریب می گردد .
3- ایجاد جرقه ، اگر در مسیر تخلیه بار الکتریکی به مقاومت بزرگی برخورد کند هنگام عبور در آن نقطه ایجاد جرقه می کند که آن را جرقه گوشه ای می گویند .
بعضی از عوامل ایجاد جرقه گوشه ای عبارتند از :
الف ) نقص در سیستم حفاظت صاعقه
ب ) مسیر غیر صحیح هادی ها
ج ) امپدانس زیاد سیستم حفاظت صاعقه
4- ایجاد ولتاژ گامی یا قدمی – اختلاف ولتاژ ایجاد شده در فاصله بین قدم انسان می تواند مرگ آور باشد جریان در بدن انسان از پاها عبور می کند .
ولتاژ تماسی – مشابه گامی یا قدمی است اما گرادیان ولتاژ بین عمل اتصال به الکترود و محل خروج جریان از بدن شخص وجود دارد .
اصولاً صاعقه از مسیری که امپدانس کمتری دارد به زمین می رسد که معمولاً سیم های الکتریکی یا لوله های آب می باشند بنابراین فلزاتی که کاملاً زمین شده باشند تخلیه الکتریکی صاعقه را با ضرر و زیان کمتری انتقال می دهند و بالعکس در مولد عایق یا نیمه عایق ها ضربه دریافتی در اثر تخلیه ایجاد انفجاری می کند که معمولاً درختان از این نوع هستند .
اجزاء اصلی و عمده ای که در سیتسم های حفاظتی جهت تخلیه بار الکتریکی باید در نظر گرفت :
1- شبکه ترمینال هوایی
2- شبکه ترمینال زمینی
3- هادی های میانی
4- خم برای جلوگیری از جرقه گوشه ای
دلایل زمین کردن یا گراندینگ و انواع آن
الف ) محافظت افراد و حیوانات ب ) محافظت وسایل و تجهیزات ج ) فراهم کردن شرایط کار صحیح
د ) اطمینان از قابلیت کار الکتریکی هـ ) جلوگیری از ولتاژ تماسی و ) حذف ولتاژ اضافی
ز ) جلوگیری از ولتاژ های ناخواسته و رعد و برق
انواع زمین کردن
زمین کردن ( گراندینگ ) در تاسیسات الکتریکی بر سه قسم می باشد :
1- زمین کردن حفاظتی 2- زمین کردن الکتریکی 3- زمین کردن مصنوعی
زمین کردن حفاظتی
زمین کردن حفاظتی عبارت است از زمین کردن کلیه قطعات فلزی تاسیسات الکتریکی که در تماس مستقیم ( فلز به فلز ) با مدار الکتریکی قرار ندارد این نوع زمین کردن به خصوص برای حفاظت اشتخاص در مقابل اختلاف سطح تماس زیاد به کار برده می شود بدین جهت ساختمان ها و دستگاههای مخابراتی را که امکان تماس عمدی یا سهوی با آن وجود دارد را به تاسیسات زمینی که برای این منظور احداث شده است مرتبط می شود مانند اتصال پوسته ژنراتورها به زمین .
اطلاعات و نکات ضروری برای داشتن یک سیستم حفاظتی مطمئن
1- داشتن اطلاعات لازم جهت ایجاد زمین در هر نقطه ایستگاه
2- رعایت تربیت کاربردی فیوزها در مدارات الکتریکی با توجه به آمپرهای مصرفی و رعایت نکات ایمنی
3- ایجاد پوشش های حفاظتی لازم برای هر قسمت
4- توان ایجاد زمین های مختلف به منظور های گوناگون
مشخصات یک زمین ایده آل
الف – داشتن مقاومت الکتریکی
ب – داشتن استقامت خوب در برابر اکسیده شدن سیتسم های زمین ( زمین آهکی نباشد )
ج – داشتن قابلیت انتقال جریان زیاد به طور مکرر
د ) داشتن قابلیت برای کار در مدت بیش از 20 سال
روش های مختلف زمین کردن حفاظتی
1- کوبیدن میله زمین 2- موازی کردن میله زمین 3 – دفن کردن هادی ها ،ورقه ها و صفحات
4- استفاده از سیستم فلزی در زمین 5- استفاده از میله و سیمهای فوندانسیون
شرایطی که برای اجرای یک زمین مناسب بایستی بکار رود
1- در نظر گرفتن رطوبت خاک
2- در نظر گرفتن مقاومت الکتریکی کم خاک
3- توان ایجاد زمین های مختلف احتمالی
4- عدم وجود مقاومت مکانیکی خاک
5- عدم وجود مقاومت مکانیکی خاک
وسایل برقی معمولاً با برق 220 ولت سه فاز کار می کند و بدن انسان مقاومتی بین 3000 ~ 1500 اهم دارد اگر مقاوت گسترده زمین را به بین 1000 ~ 500 اهم در نظر بگیریم و همچنین شرط مهم و اصلی برای حفاظت انسان و جانداران باید اختلاف ولتاژ سطح زمین از 125 ولت تجاوز نکند .
اهم 4000 = 1000 + 3000 R + R =
مقاومت زمین + مقاومت انسان = مقاومت کل
V = RI 125 = 400 I I = = 03/0 A
این جریانی است که می تواند از بدن انسان عبور کند و انسان صدمه نبیند همچنین اختلاف سطح تماس – در خارج از محدوده پست های فشار قوی نبایستی از 65 ولت تجاوز کند .
زمین کردن الکتریکی
زمین کردن الکتریکی یعنی زمین کردن نقطه ای از دستگاه های الکتریکی و ادوات برقی که جزئی از مدار الکتریکی می باشند . مثل زمین کردن مرکز ستاره ، سه فاز ترانسفورماتورها و یا ژنراتورها و یا زمین کردن سیم وسط یا سیم مشترک در ژنراتور جریان دائم سری شده باید دفت کرد که کلیه مصال مصرفی فلزی به یکدیگر کاملاً متصل و به سیستم زمین وصل گردند به طور کلی میله های برق گیر و قطعات فلزی ساختمان باید به صورت یکپارچه سیستم حفاظتی ایستگاه را بوجود آورند تا احتمال بروز خطر برای دستگاههای رادیو و مالتی پلکس و منابع تغذیه کاهش یابد همچنین اتصال و یوگایدها و بست های فلزی کابل کواکسیال و کابل های تغذیه نیرو به سیستم زمین احتمال خطر ناشی از صاعقه را کاهش می دهد .
نکات مورد توجه در زمین کردن الکتریکی
1- ماکزیمم جریانی که در موقع اتصال زمین شبکه از آن می گذرد و منبع قرار داده شود
2- در شبکه و تاسیساتی که دارای ولتاژ های مختلف می باشند معمولاً از یک زمین مشترک الکتریکی استفاده نمی شود ( ولی در ایستگاههای مایکروویو که عملاً تابلو برق دارای ولتاژهای ورودی متفاوت با ولتاژ مصرفی تاسیسات مخابراتی می باشند را طبق آئین نامه CCITT از سیستم یکپارچه استفاده می شود)
3- در صورتیکه در تاسیسات زمین الکتریکی در موقع اتصال زمین شدن شبکه ، ولتاژ زمین بزرگتر از 125 ولت شود باید سیم های رابط به زمین الکتریکی را عایق و در مقابل تماس سمومی و عمدی محافظت کرد .
نصب میله های الکتروشیمیایی راست
الف ) مناسب ترین محل را با در نظر گرفتن شرایط خاک ، راحتی نصب ، نگهداری و نزدیکی به دستگاهی که باید زمین شود انتخاب نمائید .
ب ) سوراخی به عمق حدود 3000 و قطر mm 75 تعبیه می کنیم .
ج ) میله را طوری که کلمپ آن بالا باشد داخل سوراخ قرار می دهیم چال کردن میله در عمقی که نوار قرمز کمی بالای سطح زمین قرار گیرد معرف نصب صحیح میله می باشد برای اینکه میله خوب عمل نماید باید مجاری تنفسی سر میله حداقل mm 30 بالای سطح زمین باشد .
هـ ) دو سطل آب و نمک با ترکیب یک کیلوگرم نمک نرم در هر سطل آماده نمایید .
و ) میله را در محل خود قرار داده و برای ایجاد رطوبت کافی و فعال کردن مواد شیمیایی داخل میله یک یا دو سطل آب در سوراخ اطراف میله می ریزیم .
ز ) باید مطمئن شویم که مجاری تنفسی مسدود نشده و بالای سطح زمین قرار گرفته باشد در این حال میله مستقر شده و آماده پر کردن می باشد لذا فضای اطراف میله را با خاک پر می کنیم .
د ) وقتی که یک میله مستقر شد سیم یا کابل زمین را به پیچ U شکل سر میله با کلمپ می بندیم بعد سیستم مانند یک الکترود زمین عمل می کند .
نصب میله های الکتروشیمایی L شکل
در محل هایی که شرایط طبیعی مانع از به کاربردن میله های الکتروشیمیایی راست باشد به جای آن میله های L شکل انتخاب می شوند . میله های L شکل باید حتی الامکان در عمق زمین طوری نصب شوند که انتهای آن حداقل mm 80 از زانو پایین تر باشد .
الف ) پس از انتخاب بهترین عمل برای نصب میله کانالی به عرض یک متر و طول 3 متر با شیب به سمت محل انتهای میله حفر نمائید .
ب ) مخلوطی از خاک نرم و دانه های نمک تهیه می کنیم .
ج ) حدود 3 سطل از مخلوط خاک و نمک را برای ساختن بستر لوله کف کانال پهن نموده برای مرطوب کردن روی آن به آرامی آب می ریزیم .
د ) میله روی مخلوط خاک و نمک طوری بخوابانید که انتهای میله حداقل mm 80 پایین تر از زانو بوده و مجاری تنفسی حداقل mm 30 بالای سطح زمین باشد .
هـ ) قسمت افقی میله را با باقیمانده خاک و نمک طوری می پوشانیم که به شکل یک تاج در طول نهایی میله باشد .
ز ) مخلوط را با آب مرطوب نموده و برای جلوگیری ازتبخیر آب روی آن را با ورق پلاستیک و یا کاغذ قیراندود می پوشانیم .
ط ) پس از اطمینان از اینکه مجاری تنفسی سر میله بالای سطح زمین باقیمانده است تمام کانال را با خاک پر کرده و محکم می کوبیم .
مشخصات فنی الکترود شیمیایی زمین
1- جنس دیواره خارجی میله از مس نوع K می باشد .
2- قطر خارجی میله mm 54 می باشد .
3- طول میله m 05/3 می باشد ( میله راست ).
4- مقاومت گسترده پس از شش ماه از تاریخ نصب در شرایط نرمال کمتر از 5 اهم می باشد .
5- ماده داخل میله از جنس الکترولیت شیمیایی فعال شوند ، با رطوبت می باشند .
6- سیم زمین مورد نیاز سیم مسی طنابی نمره 3 تا 8 واحد آمریکایی یا معادل آنها می باشند .
7- عمر مفید میله های موجود در شرایط نرمال بیش از 20 سال پیش بینی شده است .
روش های اندازه گیری مقدار مقاومت زمین
در شبکه های مخابراتی بویژه سیستمهای ارتباطی مایکروویو گراندینگ از اهمیت خاصی برخوردار است از این جهت طراحی دقیق ، نصب صحیح و نگهداری اصولی سیستم گراندینگ امری مهم و ضروری است . اگر نتایج اندازه گیری شده خارج از مقادیر استاندارد باشد می بایست در اسرع وقت نسبت به اصلاح آن اقدام شود .
مقادیر استاندارد مقاومت گراند
برای سیستمهای 30 کانالی و بالاتر زیر دو اهم باشد .
برای سیستمهای کمتر از 30 کانال در صورتیکه ایستگاه در قله کوه نباشد زیر پنج اهم باشد .
برای سیستمهای دیجیتالی 2 و بالاتر زیر دو اهم می باشد .
برای اندازه گیری مقدار مقاومت گراند باید استفاده صحیح از دستگاه اندازه گیری مربوطه و روش اجرای کار مقدار مقاومت گراند باید استفاده صحیح از دستگاه معرفی دستگاه و نحوه صحیح اندازه گیری تهیه و تنظیم گردد .

دستگاههای اندازه گیری مقاومت گسترده زمین :
دستگاه Megger : این دستگاه از دو قسمت دستگاه و متعلقات آن تشکیل شده که متعلقات آن جدا از دستگاه می باشند و حتماً بایستی آنها هنگام کار همراه دستگاه باشند .
متعلقات دستگاه اندازه گیری Megger عبارتند از :
الف ) چهار عدد میله تست ( Rod ).
ب ) یک جفت سیم رابط به طول های 25 و 50 متری به همراه قرقره های مخصوص آن .
ج ) یک جفت سیم رابط به طول 3 متر.
د ) چهار عدد فیش اتصال سیمهای رابط به دستگاه .
هـ ) یک عدد چکش.
شرح مدار Megger و روش کار آن
مدار داخلی دستگاه Megger تشکیل شده از دینام ، دسته دینام ، ترانسفورماتور (1:1) ، رئوستا ، کلید ساز، گالوانومتر ، کلید تبدیل .
با چرخاندن دسته اندوکتور یا دسته دینام جریان متناوبی توسط دینام در مدار ایجاد می شود که مدار از طریق سیم پیچی اولیه ترانسفورماتور و میل زمین E و زمین کمکی H بسته می شود . سیم پیچی ثانویه ترانسفورماتور به رئوستا متصل است و همیشه جریانی برابر جریان اولیه خواهد داشت (چون نسبت تبدیل 1:1 می باشد ) طرف ثانویه از طریق کلید تبدیل به میل زمین وصل است بین رئوستا S کلید کننده قرار دارد که همزمان با گرداندن دسته اندوکتور جریان کلید شده ای را به گالوانومتر می رساند .
با گرداندن دسته دینام رئوستا تغییر کرده چنانچه عقربه به گالوانومتر روی صفر ثابت باشد مقاومت رئوستا مقدار گسترده زمین خواهد بود .
روش عملی کار
حالت اول – کلید دو وضعیتی سمت چپ دستگاه را در حالت اتصال باز قرار می دهیم یکی از میله های تست را در فاصله بیست متری دکل در زمین می کوبیم و آنرا توسط رابط بیست و پنج متری و فیش مربوطه از طریق ترمینال (S ) به دستگاه وصل می کنیم . میله تست دیگری در فاصله چهل متری و در همان امتداد میله اول در زمین کوبیده و آن را توسط سیم رابط پنجاه متری و فیش مربوطه توسط ترمینال به دستگاه وصل می کنیم و توسط دو عدد سیم های رابط سه متری ، سیم گراند دکل را به ترمینال های C1, C2 دستگاه متصل می نمائیم .
حالت دوم – کلید دو وضعیتی سمت چپ دستگاه را در حالت اتصال کوتاه قرار می دهیم این حالت مانند روش اول می باشد با این تفاوت که فقط یکی از سیم های رابط سه متری به دستگاه متصل می گردد ( چون دو ترمینال C1, P1 از داخل بهم متصل شده است .) در این حالت سیم سه متری را فقط به ترمینال C اتصال می دهیم .
نکاتی مهم در رابطه با دستگاه Megger و اندازه گیری مقاومت گسترده زمین
1- اندازه گیری مقاومت گسترده زمین ایستگاه ها باید زمانی انجام شود که زمین بدترین حالت خود را داشته باشد و این زمان می تواند از اوائل خرداد تا اوائل مهرماه باشد .
2- به منظور دقت در اندازه گیری بهتر است که اندازه گیری چند نقطه مختلف انجام شود .
3- روش اندازه گیری برای مدل های مختلف دستگاه یکسان باشد .
4- ضمن مرطوب بودن زمین بهتر است هر سال اندازه گیری مقاومت گسترده زمین انجام شود .
5- میله های تست اول و دوم ( بیست متری و چهل متری ) پای دکل حتی الامکان باید در یک امتداد باشد .
6- باید دقت کرد که سیم های m 25 و m 50 رویهم نباشد .
7- باید دقت کرد که در زمان اتصال میله های تست ( Rod) توسط سیم های رابط به ترمینال ها دستگاه خاموش باشد ( سکتور در وضعیت OFF باشد )
8- در زمان انجام تست از قطع کردن اتصالات خودداری شود .
اما دستگاه دیگری به نام Digital Earth Taster وجود دارد که همانند دستگاه Megger است روش کارهمان روش قبلی می باشد .
مفاهیم و علائم روی دستگاه
الف ) هنگامیکه ولتاژ باطری دستگاه ضعیف گردد و پیکانی کنار علامت فوق روی صفحه نمایش ظاهر می شود در این حالت دستگاه فقط برای یک یا دو آزمایش قدرت کافی دارد بنابراین باطری باید شارژ گردد .
ب ) RC – هنگامیکه اتصال با میله تستی که در فاصله چهل متری دکل قرار دارد کامل نباشد خط تیره ای جلوی علامت فوق روی صفحه نمایش بطور اتوماتیک ظاهر می شود گاهی نیز بعلت زیاد بودن مقاومت زمین در اطراف میله تست فوق این علامت ظاهر می گردد .برای برطرف کردن آن می توان اطراف میله تست را مرطوب کرد و یا محل آن را تغییر داد .
ج ) RP – جهت چک کردن اتصال با میله تستی که در فاصله m20 دکل قرار دارد باید کلید Test RP را فشار داد و در صورت ناقص بودن اتصالات علائم خط تیره کنار RP روی صفحه نمایش ظاهر می شود باید اتصالات مربوطه دوباره چک شود .
د ) هنگامی که سطح ولتاژهای ناخواسته ( نویز ) بیش از مقدار باشد خط تیره ای کنار علامت فوق ظاهر می شود در این حالت تست مورد نظر جواب صحیحی نخواهد داشت و باید میله های تست را تغییر داد.
ح ) زمانیکه مقاومت مورد اندازه گیری بیش از رنجی که توسط سلکتور انتخاب گردید علامت 10 در سمت چپ صفحه ظاهر می شود لذا باید رنج بالاتری انتخاب شود .
نحوه شارژ باطری دستگاه Megger دیجیتالی
1- مطمئن باشیم که دستگاه به مدارات خارجی متصل نباشد .
2- اطمینان داشته باشیم که فیوز دستگاه در جای خود قرار داشته و سلکتور ولتاژ روی رنج مناسب 240V باشد .
3- کابل برق را به دستگاه متصل کرده سر دیگر آن را به برق شهر وصل نمائید . در این حالت چراغ به رنگ قرمز روشن خواهد شد .
4- دستگاه را حدوداً به مدت 10 ساعت در همان حال رها کنید تا باطری شارژ کامل گردد.
5- توجه داشته باشیم هنگام شارژ کردن باطری نباید سیم های رابط به ترمینال های چهارگانه متصل باشد .
6- هنگام شارژ باطری سلکتور انتخاب رنج روی دستگاه باید در حالت OFF باشد .
دستورالعمل آزمایش و تحویل سیستم زمین ایستگاههای جدید مایکروویو
بمنظور حفظ دستگاهها و نفرات در مقابل خطرات صاعقه و جلوگیری از خرابی و سوختن دستگاهها در تمام ایستگاههای مایکروویو لازمست سیستم زمین مطابق طرحهای مربوطه اجراء و بشرح زیر آزمایش و تحویل گردد .
1- سیستم زمین ایستگاه باید با میگر مخصوص اندازه گیری شود و مقدار مقاومت گسترده اندازه گیری شده حداکثر سه اهم باشد با اینهمه به عددی که وسیله سازندگان مختلف ارائه میشود توجه فرمائید . بهتر است اندازه گیری در اواخر تابستان یا اوایل پائیز انجام شود .
2- چنانچه تاسیساتی از صدا و سیما یا سایر ارگانها در ایستگاهها موجود باشد باید از نظر سیستم زمین اندازه گیری شده و مقدار آن با بند 1 تطبیق داشته باشد ضمناً فیدرهای منصوبه نیز قبل از ورود به اطاق رادیو و زیر دامنه ساختمان زمین شده باشند .
3- از شبکه زمین دو رشته سیم مسی باید به اطاق دیزل کشیده شود ، یکی بعنوان سیم زمین بوسیله پیچ ومهره و کابلشو به کلکتور وصل میشود دیگری بعنوان سیم صفر بین کنترل پانل یکی از نزدیکترین ملیه های زمین مطابق طرح مربوط کشیده شود .
4- کلکتور باید از جنس مس بوده و سطح مقطع آن بین 50 تا 120 میلیمتر مربع باشد و در 60 سانتمتری از کف اطاق ژنراتور نصب گردد .
5- از شبکه زمین یک رشته سیم مسی باید بداخل اطاق دستگاههای الکترونیک کشیده و تا آخرین ردیف دستگاهها ادامه یابد .کلیه دستگاههای منصوبه در اطاق دستگاه باید هریک بصورت مجزا به سیم مسی کشیده شده وصل شود از سری کردن اتصال بین دستگاهها بیکدیگر خودداری فرمایند .
6- در کلیه اتصالات و انشعابات از سیستم زمین برحسب نوع باید از جوش برنج و یا بست و یا کابلشو و پیچ و مهره مسی استفاده شود . هرگز از روش لحیم کاری برای اتصال کابلشو به کابل استفاده نکنید کابلشو باید وسیله ابزار مخصوص با فشار به سر کابل محکم شود .
7- ویوگایدها میبایست در خارج از اطاق رادیو و زیردامنه ساختمان بوسیله اتصال مخصوص به سیستم زمین وصل شود ، اتصال موج برها به لدر و دکر کافی نیست .
8- نظر به اینکه سیسم زمین ایستگاه مایکروویو باید یکپارچه و پیوسته باشد لذا قسمتهای شرح زیر باید حتماً مطابق طرح اجرائی مربوط با سیستمهای متعدد به یک سیستم زمین وصل شوند .
به راهنمای " سیستمهای زمین برای حفاظت ایستگاههای مایکروویو ( طرح و جزئیات ) " مراجعه فرمائید. میله برنگیرها ، دکلها ، تانک گازوئیل نصب شده روی زمین ، تانک آب هوایی ، اطاق نگهبانی، اسکلت فلزی ساختمان ، آرمانورهای ساختمان ، ترانسفورماتور برق ، پروژکتورها ، لوله گاز، لوله آب ، سیستم حرارت مرکزی ، ونیتلاتورها ، یکسوکننده ها ، توزیع کننده های AC و DC راکها و ساختمان فلزی مربوطه ، ترک بند کابل کواکسیال ؛ غلاف فلزی کابلها صوتی قبل از ورود به اطاق دستگاه ، فنس دورایستگاه و غیره .
9- نوک تیز برنگیر باید در دکلهای خود ایستگاه سه متر بالاتر از دکل قرار گیرد بطوریکه آنتنهای منصوبه در چهارچوب زیر مخروط برنگیر قرار گیرند .
10- در دلکهای مهاری برقگیر باید حداقل 2 متر بالاتر از سردکل نصب گردد وکلیه منصوبات زیر پوشش برقگیر قرار گیرد .
11- جنس برقگیر باید مس خالص بوده و قطر آن از 16 میلمتر کمتر نباشد .
12- اتصالات برقگیر باید مس خالص بوده و قطر آن از 16 میلیمتر کمتر نباشد .
اتصالات برقگیر با سیم مسی که حتماً میبایست تا پایین دکل بدون قطع ادامه یابد بهتر است بصورت جوش برنج باشد . در صورتیکه بستهای محکم نیز به این منظور بکار رود قابل قبول میباشد .
13- یک رشته سیم مسی حداقل به سطح مقطع 28 میلمتر مربع از بالای دکل بوسیله بست های مخصوص با تسمه بفاصله هر 3 متر تا پایین به یک پایه دکل وصل نموده تا سیم زمین پس از اجرای سیستم با کابلشو در همین نقطه محکم شود . بهرحال اتصال مستقیم این دو تکه سیم بوسیله بست بهتر است .
14- از چهار پایه دکل در دکلهای خود ایستا و در پائین ترین قسمت چهار رشته سیم مسی با بست کابلشو یا جوش به سیستم زمین دکل باید وصل شوند .
15- در دکلهای مهاری باید هر مهار مجزا و در نزدیکی زمین و از کوتاهترین مسیر به سیستم زمین وصل شوند که در این حالت جهت اتصالات از بست کرپی استفاده میشود ضمناً بدنه دکل نیز بوسیله کابلشو و پیچ و مهره به سیستم زمین وصل میگردد .
16- در دکلهای مهاری بر روی دکل باید حتماً در پوش مخروط برقگیر قرار گیرند و فیدرهای مربوطه به هر آنتن نیز قبل از ورود به اطاق رادیو بوسیله بستهای مخصوص زمین شوند .
17- پوشش مخروطی عبارتست از مخروطی است که ارتفاع آن حداکثر ارتفاع دکل با برقگیر بوده و قاعده مخروط نیز اندازه ارتفاع باشد .
18- چنانچه تاسیسات ایستگاه و در داخل مخروط و در تمام جهات قرار گیرند مشکلی نخواهد داشت در غیر اینصورت باید برقگیر مجزا روی تاسیساتی که خارج از مخروط قرار دارند نصب گردد .
19- سیم زمین بکار رفته در خارج ساختمان مسی لخت طنابی میباشد از بکار بردن سیم روپوشدار خودداری فرمائید .
کابل ها
کابل به عنوان بخشی از سیستم ارتباطی با وظیفه انتقال پیام ها و اطلاعات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بخش اعظم هزینه های مخابراتی به تامین کابل و نصب و تهیه ملزومات و نگهداری آن اختصاص دارد و بدیهی است شناخت کابل و استفاده صحیح از آن می تواند در کاهش هزینه های مخابراتی نقش عمده ای داشته باشد.
در این جزوه انواع کابل های مخابراتی (با تاکید بر کابل های مورد استفاده در شرکت مخابرات ایران) و چگونگی آرایش هادی ها و نحوه یافتن زوج ها در کابل مورد بحث و بررسی قرا رخواهد گرفت.
همزمان با به کارگیری تلفن به عنوان وسیله ای مطمئن برای انتقال پیام ها، مساله ارتباط مشترک با مرز تلفن مطرح شد. در ابتدا با توجه به محدودیت مشترکین و با توجه به محدود بودن مرز خدماتی مراکز تلفن از زوج سیم برای ارتباط مشترکین با مرکز استفاده می شد. این زوج ها بر روی پایه های چوبی نصب می شد. آسیب پذیری این سیم ها در مقابل عوامل جوی نظیر باد، طوفان و باران از یک سو و برهم زدن زیبایی شهرها از سوی دیگر موجب محدودیت استفاده از زوج سیم می شد. علاوه بر اینها با توسعه مراکز تلفنی و با گسترش شهرها و محدوده خدماتی مراکز تلفنی زوج سیم به عنوان وسیله ارتباطی مشترک با مرکز، دیگر نمی توانست پاسخگویی نیازها باشد و ضرورت استفاده از کابل تلفنی بیشتر احساس می شد.
اولین کابل تلفنی که ساخته شد، کابل خاکی بود که برای جلوگیری از نفوذ رطوبت، هادی های آن توسط ابریشم آغشته به روغن محافظت می شد. پس از مدتی کابل سربی ساخته شد که هادی های آن به وسیله نوارهای نازک کاغذ از یکدیگر جدا می شدند.
پس از جنگ جهانی دوم و با توجه به استفاده گسترده از سرب در صنایع نظامی و با پیشرفتی که در صنایع پتروشیمی نصیب بشر شد، مواد پلاستیکی به عنوان پوششی برای سیم ها و پوششی برای کابل مورد توجه و استفاده قرار گرفت. به طوری که امروزه بخش عمده کابل های مورد استفاده در شبکه های مخابراتی کابل های پلاستیکی است.
صنایع کابل سازی نیز همگام با پیشرفت تکنولوژی مخابراتی پیشرفت داشته و امروزه استفاده از کابل های کواکسیال و فیبر نوری، استفاده از سیستم های پرظرفیت مخابراتی را میسر ساخته است.
سیستم عمده کابل در هزینه های مخابراتی و نقش مهم آن در ارسال پیام ها و اطلاعات ضرورت توجه دقیق به طراحی و ساخت کامل را به خوبی توجیه می کند.
اولین مساله در به کار گیری کابل به عنوان وسیله انتقال، میزان افت رامده ولتاژ ارسالی است که به مقدار مقاومت زوج کابل بستگی دارد. برای جلوگیری از افت زیاد، دو عامل جنس سیم و سطح مقطع آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نقره با ضریب مقاومت مخصوص و پس از آن مس با ضریب مقاومت مخصوص می توانند به عنوان هادی داخل کابل مورد استفاده قرار گیرند که به علت گرانی نقره، از مس به عنوان هادی در کابل استفاده می شود. سطح مقطع یا قطر سیم مورد استفاده در کابل عاملی است که در طراحی شبکه کابل بیشتر مورد توجه قرار می گیرد و تا حدی که به کیفیت انتقال لطمه ای نزند به منظور کاهش هزینه ها کوچک انتخاب می شود. به عبارت دیگر، برای استفاده از کابل در فواصل نزدیک از قطرهای کمتر هادی و برای فواصل دور از سیم های قطور استفاده می شود.
در کابل های تلفنی معمولا از سیم های مس با قطرهای 32/0 – 40/0 – 50/0 – 60/0 – 7/0 – 8/0 و 9/0 میلیمتر استفاده می شود. در حال حاضر در شبکه های شهرهای ایران از قطرهای 4/0 – 6/0 – 8/0 و 9/0 میلیمتر بیشتر استفاده می شود. در شبکه هوایی نیز بیشتر از قطرهای 6/0 و 8/0 میلیمتر استفاده می شود.
در کابل های فرکانس بالا، کاریر (هوت فرکانس) معمولا سیم های مس با قطر 2/1 میلیمتر مورد استفاده قرار می گیرد. در خطوط بین شهری سیم های مسی مغز فولادی تا قطر 3 میلیمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
در کارخانجات کابل سازی، مفتول های مسی با قطر یا اینچ به صورت مرحله ای از ماشین های کشش عبور کرده و در هر مرحله تحت تاثیر نیروی کششی وارد بر آن قطر سیم کوچک شده تا به قطر مورد استفاده در کابل برسد. در این مرحله سیم کاملا سخت می شود که برای استفاده در کابل مناسب نیست. برای نرم کردن سیم، آن را حرارت داده و کاملا نرم می کنند.
همان طور که ذکر شد در کابل های تلفنی از سیم مسی با قطرهای مشخص استفاده می شود که علاوه بر واحد میلیمتر برای مشخص کردن قطر سیم، واحد AWG نیز در سیستم آمریکایی مورد استفاده قرار می گیرد. جدول زیر مقادیر متداول این واحد و مقادیر معادل آن را بر حسب میلیمتر نشان می دهد.
قطر سیم بر حسب میلیمتر قطر سیم AWG
91/0 19
64/0 22
51/0 24
41/0 26
32/0 28
عوامل دیگری نظیر همشنوایی (تداخل یا کراستاک) و نویز نقش مهمی در طراحی و ساخت کابل دارد. منظور از تداخل، انتقال انرژی از یک زوج به زوج دیگر می باشد. به منظور کاهش تداخل مکالمه، هادی های کابل با روش های مخصوص به هم تابیده می شوند و هر یک از هادی ها به وسیله ماده عایقی با مقاومت الکتریکی بسیار زیاد از دیگر هادی ها جدا می شود.
پوشش فلزی (آلومینیومی، سربی، فولادی یا مسی) که مجموعه هادی های یک کابل را دربرمی گیرد علاوه بر محافظت مکانیکی هادی ها، از انتقال نویز به کابل جلوگیری می کند.
پوشش خارجی کابل نیز باید با توجه به محل استفاده از کابل، به خوبی از عوامل مزاحمی که تاثیر نامطلوبی بر کیفیت انتقال و عمر مفید کابل می گذارد محافظت نماید. اغلب کابل ها در زیرزمین قرار می گیرند و پوشش خارجی کابل می بایست در مقابل نفوذ رطوبت به داخل کابل و تاثیر املاح موجود در زمین بر آن و در مقابل خورندگی مقاوم باشد.
تقسیم بندی کابل ها
به طور کلی کابل را از جنبه های گوناگون می توان به گروه های مختلفی تقسیم بندی کرد. مثلا از نظر روکش عایقی سیم ها که به سه دسته تقسیم می شوند:
1- کابل با روکش عایقی از نوع کاغذ
2- کابل با روکش عایقی از نوع خمیر کاغذ
3- کابل با روکش عایقی از نوع پلی اتیلن جامد یا متخلخل
علاوه بر آن ممکن است کابل را با توجه به محل استفاده آن تقسیم بندی کرد مانند:
1- کابل کانالی
2- کابل خاکی
3- کابل هوایی
4- کابل ام . دی . اف و سالن دستگاه
یا ممکن است از نظر نوع هادی های آن تقسیم بندی کرد:
1- کابل متقارن
2- کابل کواکسیال
3- کابل نوری
4- کابل های کاریر (هوت فرکانس)
همچنین ممکن است کابل را از نظر نحوه آرایش هادی های آن طبقه بندی کرد مانند کابل های لایه ای یا طبقه ای و کابل های واحدی یا دسته ای.
کابل با روکش عایقی کاغذ
در این نوع کابل ها از نوارهای کاغذ به عنوان عایق هادی ها استفاده می شود که به یکی از شکل های زیر مورد استفاده قرار می گیرد.
الف) کاغذ یک لا
در این روش یک لا، نوار کاغذی به صورت مارپیچ هادی را در بر می گیرد. در این روش که قدیمی ترین شکل عایق کاغذی است معمولا در هر 30 سانتیمتر طول سیم، نوار کاغذی حدود 14 تا 20 بار به دور سیم می پیچد و لبه های نوار کاغذی بر روی هم قرار می گیرند. ضخامت و پهنای نوارهای کاغذی طوری انتخاب می شود تا ظرفیت خازنی مورد نظر به دست آید.
اشکال این نوع عایق بندی سیم ها، کنار رفتن نوارهای کاغذی است که این امر هنگام مفصل بندی مشکلات بسیاری را به وجود می آورد.
ب) نوار کاغذی دولا
در این روش دو لایه نوار کاغذی به صورت مارپیچ و عکس جهت یکدیگر به دور هر یک از هادی ها پیچیده می شود. استفاده از دو لایه نوار کاغذی موجب افزایش ضخامت میان هادی ها شده و در نتیجه ظرفیت خازنی متقابل را کاهش می دهد. کنار رفتن عایق سیم ها، رفتن عایق ها هنگام سیم بندی نیز کمتر از یک لایه کاغذ مارپیچ است.
ج) یک لایه کاغذ به صورت طولی
در این روش عایق کاری هادی ها، یک لایه نوار کاغذی به صورت طولی هر یک از هادی ها را دربرمی گیرد که مشکل کنار رفتن ایزوله ها هنگام سیم بندی نیز تقریبا برطرف می گردد. اغلب هادی های کابل های سربی انگلیس با این روش عایق بندی شده اند.
به منظور افزایش فاصله هادی ها و در نتیجه کاهش ظرفیت خازنی متقابل دو راه حل به صورت زیر مورد استفاده قرار می گیرد.
1- استفاده از لایه نخ در حد فاصل بین سیم و ایزوله کاغذی. به این ترتیب با افزایش فاصله میان هادی ها، میزان ظرفیت خازنی متقابل کاهش یافته و تاخیر خوبی در کیفیت انتقال بجا می گذارد. به عبارت دیگر باعث کاهش تداخل در مکالمه می شود.
2- استفاده از کاغذ چروک. در این روش ایزوله کاغذی به صورت چروک شده هادی را دربرمی گیرد .
و به این ترتیل با مصرف مقدار بیشتری کاغذ، عملا فاصله میان هادی ها زیاد شده و ظرفیت خازنی متقابل کاهش پیدا می کند. اشکال این روش جمع شدن ایزوله هنگام مفصل بندی است که این امر به ویژه هنگام استفاده از کنتورهای مفصل بندی مشکلات زیادی ایجاد می کند. علاوه بر این ها، روش دیگری که برای افزایش فاصله هادی ها به کار می رود استفاده از لوله های کاغذی که این روش بیشتر برای کابل های فرکانس بالا (گازیر یا هوت فرکانس) به کار برده می شود. در این نوع کابل ها که عموما کم زوج هستند با قرار دادن تیوپ های کاغذی خالی در فضاهای مناسب داخل کابل، سطح مقطع کابل نیز به صورت دایره درمی آید.
تقسیم بندی کابل های از نظر محل مصرف آنها
کابل های خاکی
کابل های خاکی اصطلاحا به کابل هایی گفته می شود که مستقیما زیر خاک دفن می شوند و با توجه به طور عمر کابل خاکی و با توجه به هزینه زیاد کابل کشی، این کابل باید دارای لایه های محافظت کننده در مقابل نفوذ رطوبت در کابل که تاثیر نامطلوبی بر کیفیت انتقال می گذراند باشد. علاوه بر آن پوشش خارجی کابل نیز در مقابل املاح موجود در زمین باید مقاوم باشد. برای این منظور کابل های خاکی قدیمی شامل لایه های مختلف کنف قیراندود، سرب و فولاد و کابل های پلاستیکی علاوه بر ماده ژله ای ضد رطوبت دارای دو یا سه لایه پلی اتیلن و یک لایه فولاد می باشد. با توجه به این که کابل خاکی بیشتر از کابل های کانالی در معرض آسیب های مکانیکی خارجی مانند کلنگ خوردگی ناشی از عملیات ساختمانی می باشد ضرورت ایجاد لایه های محافظت بیشتر به خوبی احساس می گردد.
کابل های کانالی
این نوع کابل ها چون در داخل کانال قرار می گیرند کمتر از کابل های خاکی در معرض ضربات مکانیکی خارجی یا نفوذ رطوبت و آبرفتگی می باشند به همین علت هادی های این کابل ها در مقایسه با کابل های خاکی به لایه های محافظ کمتری نیاز دارند. به عنوان مثال در کابل سربی کانالی، هادی ها به وسیله دو لایه کاغذ احاطه شده و سپس غلاف سربی روی آن قرار گرفته است. در کابل پلاستیکی کانالی نیز به ترتیب یک لایه پلی اتیلن، آلومینوم و بالاخره لایه خارجی پلی اتیلن هادی های کابل را دربرمی گیرند. در کابل های پلاستیکی کانالی نیز ممکن است از مواد ژله ای برای جلوگیری از نفوذ رطوبت در کابل استفاده شود. در این صورت از سیستم گاز کنترل برای این کابل ها استفاده نمی شود و چنانچه فضای بین هادی های کابل کانالی خالی از مواد ژله ای باشد با استفاده از سیستم گاز کنترل و هواگذاری روی کابل می توان از نفوذ رطوبت در کابل جلوگیری به عمل آورد.
کابل های هوایی
این نوع کابل ها امروزه عمدتا با پوشش پلاستیکی پی وی سی یا پلی اتیلن مورد استفاده قرار می گیرند و ایزوله هادی ها نیز از جنس پلی اتیلن می باشد. از نظر لایه های محافظ هادی ها، این کابل ها چون معمولا روی دیوار نصب می شوند یا در حد فاصل بین تیرهای هوایی کشیده می شوند دارای لایه های محافظ کمتری نسبت به کابل های خاکی می باشند. کابل های هوایی بیشتر به صورت زره دار یا مهار سرخود یا بدون زره می باشند که در کابل های نوع اول زره در طول کابل و در حد فاصل بین دسته زوج ها و غلاف خارجی کابل می باشد.
در کابل های Self Supporting
یک سیم بکسل که ضخامت آن بستگی به ضخامت خود کابل دارد به صورت طولی همراه با پوشش کابل قرار می گیرد و ماده پلاستیکی سیم بکسل و هادی ها را دربرمی گیرد و در نتیجه مقطع کابل دیگر یک دایره کامل نخواهد بود.
کابل های ام . دی . اف و سالن دستگاه
این کابل ها چون در فضای بسته مورد استفاده قرار می گیرند نیازی به لایه های محافظت کننده ندارند و هادی ها را یک لایه مواد پلاستیکی دربرمی گیرد و با توجه به این که این کابل ها باید دارای قابلیت انعطاف زیادی باشند و در دستگاه یا سالن ام . دی . اف از مسیرهای مشخص عبور نماید، شیلد آن به صورت یک فویل درمی آید. در این کابل ها پس از لایه پلی اتیلن خارجی، یک نوار نازک آلومینیومی و یک لایه زرورق و سپس دسته سیم ها قرار می گیرند.
کابل های متقارن
منظور از کابل های متقارن کابل هایی است که سیم های تشکیل دهنده کلیه زوج های آن دارای خواص فیزیکی و مکانیکی مشابه باشند. عموما کابل های مورد استفاده در شبکه های شهر و ارتباطی از نوع کابل های متقارن می باشد که ممکن است به آنها کابل های زوجی نیز اطلاق گردد.
کابل های کواکسیال
در این نوع کابل که بیشتر برای ارتباط در فواصل دور و فرکانس های بالا مورد استفاده قرار می گیرند به علت افزایش پدیده پوستی ناشی از استفاده از فرکانس های زیاد دو سیم تشکیل دهنده یک زوج از حالت متقارن خارج می شوند و هر زوج از یک سیم در مغز و یک لایه مس بافته شده در اطراف آن تشکیل شده است. در نوع دیگر کابل کواکسیال به جای لایه مسی بافته شده از تیوپ مسی استوانه ای شکل استفاده می شود.
ماده پلاستیکی این دو هادی را از هم جدا می کند. ماده پلاستیکی ممکن است به صورت دیسک های پلاستیکی یا شیشه ای در فواصل مختلف مانع از تماس دو هادی با یکدیگر شوند یا ممکن است دو هادی در تمام طول کابل به وسیله مواد پلاستیکی از یکدیگر جدا شده باشند. در کابل های کواکسیال معمولا زوج های متقارن برای ارسال آلازم ها و سایر مقاصد وجود دارد.
کابل های نوری
در کابل نوری یا فیبر نوری برای انتقال پیام ها و اطلاعات به جای مس از تسارهای بسیار ظریف شیشه ای استفاده می شود.
این تارهای شیشه ای پالس های نوری را انتقال می دهند. برای استفاده از این تارها در انتقال پیام ها و اطلاعات، ابتدا امواج الکتریکی به پالس های نوری تبدیل شده و پس از انتقال به محل مورد نظر مجددا به صورت پالس های الکتریکی تبدیل شده و به این ترتیب امکان ارتباط فراهم می گردد. تارهای شیشه ای را لایه های پلاستیکی ظریف در بر گرفته و مجموعه چند تار را با توجه به زوج کابل و محل استفاده از آن لایه های مختلف پلاستیکی و فلزی دربرمی گیرد. استفاده از این تکنیک به صورت تجربی در تهران مورد آزمایش قرار گرفت و قرار است پروژه ارتباط تهران – کرج از طریق فیبر نوری به زودی اجرا گردد.
کابل اسکرین
کابل اسکرین بیشتر در فاصله ماکس اس . تی . دی مورد استفاده قرار می گیرد. کاملا شبیه کابل های معمولی است با این تفاوت که زوج های داخل به چند دسته تقسیم شده و هر دسته توسط نوار یا صفحات آلومینومی از دسته های دیگر جدا شده اند.
کابل های هوت فرکانس یا کاریر
در این کابل ها که عمولا کم زوج هستند (4 و 6 و 8 زوج) از هادی های با قطر 2/1 یا بیشتر استفاده می شود و معمولا در حد فاصل مرکز کاریر تا ابتدای هر شهر مورد استفاده قرار می گیرد.
آرایش هادی ها در کابل ها
همان گونه که قبلا اشاره شد، استفاده گسترده از سیستم مخابراتی بدون استفاده از کابل به عنوان وسیله انتقال، با توجه به جنبه های فنی و اقتصادی، امری غیر ممکن بود. در ساختمان اولین کابل ها سیم ها به صورت موازی و مستقیم در کابل قرار داشت که این امر موجب ایجاد همشنوایی و تداخل مکالمات می شد. برای رفع این مشکل هادی های کابل می بایست با طول های مشخص به هم تابیده می شدند. طول تاب در زوج های خارجی بیشتر از زوجرهای مغز کابل است.
پیچش سیم های یک کابل به یکی از شکل های زیر می باشد.
پیچش دوتایی
در این نوع پیچش هر دو سیم تشکیل دهنده یک زوج در طول کابل به هم پیچیده می شوند. این نوع پیچش در کابل های 4/0 سیستم انگلیس و پلاستیکی که امروزه به صورت استاندارد در شرکت مخابرات ایران مورد استفاده قرار می گیرد به کار می رود. همچنین در کابل های شبکه هوایی نیز از این نوع پیچش استفاده می شود.
پیچش چهارتایی
در این نوع پیچش چهار سیم به یکی از دو صورت چهارتایی ستاره ای و دیزل هورست مارتین به هم تابیده می شوند. این نوع پیچش بیشتر در کابل های سربی و قدیمی مورد استفاده قرار می گرفت.
پیچش چهارتایی ستاره ای
در این نوع پیچش هر چهار سیم تشکیل دهنده دو زوج یا کواد در سرتاسر طول کابل به صورت یکنواخت و منظم به هم پیچیده می شوند. هر دو سیم روبروی هم در این پیچش تشکیل یک زوج می دهند. حالت القایی در این نوع پیچش کم است و همان طور که اشاره شد این نوع پیچش بیشتر در کابل های با عایق کاغذ و کابل های سربی مورد استفاده قرار می گیرد. مزیت دیگر این نوع پیچش حجم کم کابل است.
پیچش دیزل هوست مارتین
ابتدا هر دو سیم تشکیل دهنده یک زوج به هم تابیده شده و سپس دو زوج مجددا به هم پیچیده می شوند.
در این نوع پیچش با استفاده از یک سیم از هر یک از زوج ها و با استفاده از مبدل های ویژه مدار سومی موسوم به مدار فانتوم می توان تشکیل داد و به این ترتیب با استفاده از چهار تک سیم سه مدار ارتباطی داشت. در این نوع پیچش علاوه بر زیاد شدن حجم کابل، القایی نیز در مقایسه با پیچش قبلی بیشتر است.
آرایش زوج ها در کابل
مجموعه زوج های داخل کابل به یکی از دو شکل زیر درد اخل کابل قرار می گیرند.
الف) طبقه ای یا لایه ای
ب) دسته ای یا واحدی
آرایش طبقه ای یا لایه ای
در آرایش طبقه ای که عموما در کابل های با عیاق کاغذی مورد استفاده قرار می گیرد زوج های کابل با طول تاب مختلف در دوایر متحدالمرکزی تقسیم بندی می شوند. برای ثابت ماندن مقاومت زوج های مختلف، طول تاب از مرکز کابل به خارج به ترتیب زیاد می شود. در مغز کابل، بسته به تعداد زوج کابل، یک یا چند دو زوجی (کواد) قرار می گیرند سپس در طبقه بعدی، تعداد بیشتری که به صورت یک دایره، طبقه مغز کابل را احاطه می کند و به همین ترتیب طبقات مختلف کابل تشکیل می گردد.
در شکل زیر نمای یک کابل با آرایش طبقه ای نشان داده شده است.
6 زوج یا سه کواد تشکیل مغز کابل را می دهند. در طبقه دوم 18 زوج یا 9 کواد قرار گرفته است و به همین ترتیب در طبقه بعدی 30 زوج یا 10 کواد قرار گرفته است.
در این نوع آرایش هر طبقه از کابل به وسیله نخی که به دور سیم های آن پیچیده شده از طبقات دیگر جدا شده است.
آرایش دسته ای یا واحدی
در این نوع آرایش که در کابل های پلاستیکی و کابل های پر زوج کاغذی مورد استفاده قرار می گیرد بسته به تعداد زوج کابل کلیه زوج های کابل در یک یا چند دسته، با تعداد زوج زیادتری نسبت به حالت قبل قرار می گیرند.
معمولا در هر یک از دسته ها یا گروه ها 25 زوج قرار می گیرند.
در آرایش واحدی عملا زوج های کابل تشکیل چند دسته می دهند و آرایش زوج ها در داخل گروه های کابل های کاغذی به صورت طبقه ای می باشد. به عبارت دیگر اگر یک گروه 25 زوجی را در نظر بگیریم این زوج ها مطابق شکل زیر آرایش یافته اند. هر یک از دسته ها به وسیله نوارهای رنگی از سایر دسته ها جدا می شوند.

در یک کابل 10 زوجی، کلیه 10 زوج تشکیل یک دسته را می دهند که زوج ها به ترتیب یکی پس از دیگری قرار گرفته اند.
در یک کابل 50 زوجی، دو دسته 25 زوجی قرار گرفته است که هر یک از این دسته های 25 زوجی عملا به دو دسته یا گروه کوچک تر 12 و 13 زوجی تقسیم شده است و عملا کابل شامل چهار گروه 14 و 12 و 13 و 12 زوجی است. این نوع آرایش در این کابل موجب می شود تا سطح مقطع کابل به صورت دایره درآید.
به همین ترتیب در یک کابل 400 زوجی، یک دسته 25 زوجی تشکیل طبقه مرکزی کابل را می دهد و در طبقه بندی 5 دسته 25 زوجی اطراف دسته مغز را احاطه می کند. 10 دسته 25 زوجی نیز لایه بعدی را تشکیل می دهد که به این ترتیب موجب داشتن سطح مقطع دایره در کابل نیز می شود. همان گونه که اشاره شد هر یک از دسته ها با نوار رنگی از سایر دسته ها قابل تشخیص می باشد کهدر بخش زوج یابی کدهای رنگی مورد استفاده و نحوه تشخیص هر یک از دسته ها مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
در اینجا لازم به توضیح است که در آرایش زوج های کابل به صورت دسته ای معمولا زوج هایی که در یک دسته قرار می گیرند خود دارای آرایش لایه ای می باشند.
این امر در کابل های کاغذی بیشتر نمایان است. برای روشن شدن این مطلب به تشریح آرایش زوج های یک کابل 600 زوجی سربی می پردازیم.
زوج های این کابل در 12 دسته 50 زوجی تقسیم شده اند (مطابق شکل زیر).

در هر یک از دسته ها، زوج ها به صورت لایه ی آرایش یافته اند. شکل زیر نحوه آرایش زوج ها را در هر یک از دسته های 50 زوجی کابل مورد بحث نشان می دهد.

در این شکل هر یک از دوایر کوچک نشان هنده یک کواد است. دوایر بزرگ نقطه چین نشان دهنده نخ های هر لایه است که زوج ای لایه های مختلف را از یکدیگر جدا می سازد.
همان گونه که در شکل نشان داده شده، در لایه مغز این دسته 2 کواد یا 4 زوج قرار گرفته است که به وسیله نخی که به دور آنها تابیده شده از بقیه زوج ها جدا گردیده است.
در لایه دوم 5 کواد قرار گرفته است که این 10 زوج نیز به وسیله نخ از لایه های داخلی و خارجی جدا شده است و در لایه سوم 8 کواد و در آخرین لایه 10 کواد قرار گرفته است. علاوه بر آن یک زوج رزرو نیز در این لایه قرار دارد.
روش شناسایی زوج های مختلف در هر یک از لایه ها در بخش زوج یابی مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
زوج یابی در کابل
در کابل های تلفنی معمولا از زوج سیم برای ارتباط مشترک با مرکز استفاده می شود که این دو سیم را A و B یا TIP و RING نامگذاری کرده اند.
کابل های مورد استفاده در سالن دستگاه به صورت دو سیمه یا سه سیمه است.
در این قسمت روش کدگذاری هادی ها و چگونگی شماره گذاری هادی ها مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
همان طور که در قبل اشاره شد در حال حاضر کابل های پلاستیکی به صورت استاندارد در شبکه مخابراتی ایران مورد استفاده قرار می گیرد. در گذشته از کابل های با ایزوله کاغذی استفاده می شده است که به تدریج با پایان یافتن عمر آنها، این کابل ها با کابل های پلاستیکی جایگزین می گردد. به همین علت ضمن ارائه روش زوج یابی در کابل های کاغذی، شناسایی زوج ها در کابل های پلاستیکی با تاکید بیشتری مورد بحث قرار می گیرد.
کد کابل های پلاستیکی PIC
به منظور شناسایی زوج ها در کابل های پلاستیکی از پنج رنگ برای شناسایی سیم های A و پنج رنگ برای مشخص کردن سیم های B استفاده می شود که به ترتیب به رنگ های اصلی و فرعی مرسوم می باشند.
رنگ های اصلی برای سیم A رنگ های فرعی برای سیم B
سفید آبی
قرمز نارنجی
مشکی سبز
زرد قهوه ای
بنفش خاکستری
به این ترتیب با استفاده از دو رنگ اشاره شده رنگ آمیزی و کدگذاری 25 زوج در کابل عملی می گردد.
بنابراین اگر یک کابل حداکثر دارای 25 زوج باشد تنها با رنگ آمیزی ایزوله ها و با استفاده از رنگ های ذکر شده می توان هر یک از زوج ها را به آسانی مشخص کرد.
حال اگر یک کابل 10 زوجی را در نظر بگیریم به صورت زیر زوج های این کابل را می توان مشخص کرد.

در این شکل اعداد کنار رنگ ها مشخص کننده شماره زوج است.
در مورد کابل های بیش از 25 زوج که معمولا از آرایش دسته ای استفاده شده، زوج های کابل در چند دسته قرار گرفته اند و دور هر یک از دسته ها نوارهای رنگی، شماره دسته ها را مشخص می سازد. باید توجه داشت که رنگ آمیزی و کدبندی نوارهای رنگی دور دسته ها عینا مشابه به رنگ آمیزی مورد استفاده برای شناسایی سیم ها می باشد. به عنوان مثال اگر به آرایش زوج ها در یک کابل 100 زوجی توجه کنیم مشاهده خواهیم کرد که این کابل از 4 دسته 25 زوجی تشکیل شده است و اولین سدته با نوار رنگی سفید – آبی مشخص شده است. دسته های دوم و سوم و چهارم به ترتیب با نوارهای رنگی سفید – نارنجی، سبز و سفید – قهوه ای از یکدیگر تفکیک شده اند.
به این ترتیب و با تفکیک دسته های داخل کابل از یکدیگر، می توان 20 دسته را با استفاده از رنگ های ذکر شده مشخص و شماره گذاری کرد. در اینجا لازم به تذکر است که در شماره گذاری دسته ها فقط از 24 ترکیب استفاده می شود و آخرین ترکیب (بنفش – خاکستری) مورد استفاده قرار نمی گیرد.
با توجه به این که هر یک از دسته ها شامل 25 زوج است با داشتن 24 دسته جمعا 600 زوج مختلف را می توان شماره گذاری کرد.
برای روشن شدن مطلب، به ذکر چند مثال می پردازیم.
مثال 1
رنگ سیم ها و نوارها دور هر یک از زوج های زیر را در کابل 100 زوجی پلاستیکی مشخص کنید.
الف) زوج 16 ب) زوج 37 ج) زوج 72 د) زوج 95
الف) زوج شانزدهم این کابل در اولین دسته 25 زوجی قرار می گیرد (دسته اول: نوار دور دسته سفید – آبی). این زوج با رنگ زرد – آبی مشخص شده است. بنابراین زوج 16 این کابل در دسته سفید – آبی است و رنگ سیم های آن زرد – آبی می باشد.
ب) زوج 37 ک چون 0>37 >25 است پس زوج 37 این کابل در دومین دسته 25 زوجی قرار می گیرد. به عبارت دیگر این زوج در دسته سفید – نارنجی است. همچنین با کنار گذاشتن 25 زوج دسته اول متوجه می شویم در دوازدهمین زوج دسته دوم است (12=25-37). زوج 37 : دسته سفید – نارنجی زوج مشکی – نارنجی.
ج) زوج 72 : بنابر آنچه در مورد قبلی اشاره شد این زوج بیست و دومین زوج از دسته سوم است (22=50-72) و با استفاده از جدول، رنگ سیم های آن را می توان مشخص کرد. زوج 72: دسته سفید – سبز زوج بنفش – نارنجی.
د) زوج 95 : با همان توضیح زوج 95 این کابل بیستمین زوج از دسته چهارم است (20=75-95). زوج 95 : دسته سفید – قهوه ای زوج زرد – خاکستری
مثال 2
زوج مشکی – سبز در دسته قرمز – نارنجی چندمین زوج از یک کابل 200 زوجی می باشد؟
زوج مشکی – سبز سیزدهمین زوج در هر دسته است. دسته قرمز – نارنجی نیز هفتمین دسته می باشد. بنابراین زوج مورد نظر پس از کامل شدن 6 دسته 25 زوجی (150 زوج)، سیزدهمین زوج می باشد و به این ترتیب زوج مشکی – سبز از دسته قرمز – نارنجی زوج شماره 163 از این کابل می باشد. 163=13+150
با این شیوه، شناسایی زوج ها و دسته های یک کابل تا 600 زوج به سهولت امکان پذیر است. با مروری بر جدول تعداد دسته ها و رنگ بندی آنها را مورد بررسی قرار می دهیم. بر اساس این جدول یک کابل 50 زوجی از 4 دسته 12 و 13 و 12 و 13 زوجی تشکیل شده است و همان طور که قبلا ذکر شد این تقسیم بندی صرفا به خاطر داشتن سطح مقطع دایره در کابل است. در این کابل فقط از دو رنگ سفید – آبی برای 25 زوج اول و سفید – نارنجی برای 25 زوج دوم استفاده شده است که هر یک از این دسته ها به دو دسته کوچک تر 12 و 13 زوجی تقسیم شده و نوار رنگی دور هر یک از آنها پیچیده شده است.
به همین ترتیب در یک کابل 300 زوجی، سه دسته 25 زوجی اول در مغز کابل قرار گرفته است (دسته های سفید – آبی، سفید – نارنجی و سفید و سبز) و 9 دسته 25 زوجی نیز این سه دسته را احاطه کرده است که آخرین دسته این کابل با رنگ مشکی – نارنجی مشخص شده است.
در یک کابل 400 زوجی یک دسته 25 زوجی (سفید – آبی) در مغز کابل قرار گرفته است. در لایه بعدی 5 دسته 25 زوجی با رنگ های سفید – نارنجی، سفید – سبز، سفید – قهوه ای، سفید – خاکستری و قرمز – آبی به ترتیب قرار گرفته اند. آخرین لایه این کابل شامل 10 دسته 25 زوجی می باشد که در به دور آخرین دسته آن نوار زرد – آبی پیچیده شده است.
حال به روشی ساده تر برای پیدا کردن رنگ زوج و دسته در یک کابل می پردازیم.
مثال 3
رنگ دسته و زوج شماره 382 را در یک کابل 400 زوجی مشخص کنید.
ابتدا شماره دسته را باید پیدا کرد. برای این منظور معلوم می کنیم زوج مورد نظر در چندمین دسته قرار گرفته است. برای این منظور شماره زوج را بر 25 تقسیم می کنیم. خارج قسمت 15 و باقیمانده این تقسیم 7 می شود. بنابراین زوج مورد نظر در این مثال هفتمین زوج پس از کامل شدن 15 دسته می باشد. به عبارت دیگر زوج مورد نظر در دسته شانزدهم و هفتمین زوج می باشد. زوج 382: دسته زرد – آبی زوج قرمز – نارنجی.
مثال 4
رنگ دسته و زوج 235 را در یک کابل 400 زوجی مشخص کنید.
ابتدا شماره زوج مورد نظر را بر 25 تقسیم می کنیم تا شماره دسته آن مشخص شود. خارج قسمت این تقسیم 9 و باقیمانده آن 10 می شود. پس زوج مورد نظر دهمین زوج پس از کامل شدن 9 دسته می باشد. پس زوج مورد نظر دهمین زوج پس از کامل شدن 9 دسته می باشد. یعنی دهمین زوج از دسته دهم. زوج 235 :دسته قرمز – خاکستری زوج قرمز – خاکستری.
مثال 5
رنگ دسته و سیم های زوج 275 را در یک کابل 300 زوجی مشخص کنید.
از تقسیم 275 بر 25 خارج قسمت 11 و باقیمانده صفر به دست می آید. بنابراین زوج مورد نظر آخرین زوج دسته یازدهم می باشد. به عبارت دیگر زوج مورد نظر، زوج بنفش خاکستری در دسته مشکی – آبی می باشد.
مثال 6
زوج زرد – سبز در دسته مشکی – خاکستری چندمین زوج کابل است
زوج زرد – سبز هیجدهیمن زوج در هر دسته است.
دسته مشکی و خاکستری پانزدهمین دسته می باشد، پس زوج مورد نظر هجدهمین زوج پس از کامل شدن 14 دسته 25 زوجی (350 زوج) می باشد یعنی:
368 = 18 + 350 = شماره زوج مورد نظر
با توجه به مثال های فوق برای پیدا کردن رنگ گروه و زوج در یک کابل پلاستیکی تا 600 زوج شماره زوج را بر 25 تقسیم می کنیم. چنانچه باقیمانده تقسیم صفر شد، خارج قسمت تقسیم، شماره دسته 25 زوجی را مشخص می کند و زوج مورد نظر آخرین زوج در این دسته می باشد (مثال 5). همان طور که قبلا نیز ذکر شد، رنگ بندی دسته ها عیناً مانند رنگ بندی زوج ها می باشد.
چنانچه باقیمانده تقسیم صفر نشد، این باقیمانده شماره زوج را در دسته مربوطه مشخص می کند. برای پیدا کردن شماره دسته، یک واحد به خارج قسمت اضافه می کنیم. عدد به دست امده شماره دسته را مشخص می کند که با استفاده از جدول رنگ نوار دور دسته را می توان تشخیص داد.
چنانچه با داشتن رنگ سیم های یک زوج و رنگ دسته آن بخواهیم شماره زوج را در یک کابل مشخص کنیم ا بتدا شماره مربوط به رنگ زوج و دسته را با استفاده از جدول پیدا کرده و سپس با استفاده از رابطه ساده زیر می توانیم شماره زوج را مشخص نماییم.
25 × ( 1 – شماره مربوط به رنگ دسته ) + شماره مربوط به رنگ زوج = شماره زوج
مثال
سیم های قرمز – خاکستری در دسته زرد – آبی چندمین زوج کابل است؟
با استفاده از جدول، شماره مربوط به رنگ قرمز – خاکستری و زرد – آبی را مشخص می کنیم که به ترتیب اعداد 10 و 16 می باشند. با استفاده از رابطه فوق شماره این زوج مشخص می شود:
385 = 25 × ( 1 – 16 ) + 10 = شماره زوج
در اینجا لازم به تذکر است که کابل های تا 600 زوج ممکن است همیشه در گروه های 25 زوجی آرایش پیدا نکرده باشند. البته این احتمال برای کابل های 500 و 600 زوجی بیشتر وجود دارد. در این کابل ها ممکن است دسته های بزرگ 50 یا 100 زوجی تشکیل شده باشد. به عبارت دیگر هر دو یا چهار دسته 25 زوجی تشکیل یک دسته بزرگ داده باشند که با توجه به مختصری به نوارهای دور دسته ها این امر مشخص می شود. در چنین حالتی هر یک از دسته های بزرگ 500 یا 100 زوجی نیز با نوارهای رنگی از یکدیگر جدا شده اند و در داخل هر یک از این دسته ها، گروه های 25 زوجی نیز دارای نوارهای رنگی می باشند.
برای مشخص کردن زوج های این نوع کابل ها از روشی که برای کابل های با بیش از 600 زوج و در قسمت بعدی آمده است استفاده می شود.
تشخیص سیم ها در کابل های پر زوج (بیش از 600 زوج)
در مورد کابل های پر زوج (بیش از 600 زوج) از دو روش استفاده می شود.
روش اول: تشکیل گروه های بزرگ 600 زوجی
در این روش دور هر 24 دسته 25 زوجی (600 زوج سیم)، یک نوار با استفاده از ترکیب رنگ های اصلی پیچیده می شود. به عبارت دیگر، به دور 600 زوج اول کابل یک نوار سفید، دور 600 زوج دوم (زوج های 601 تا 1200) یک نوار قرمز، دور 600 زوج سوم (زوج های 1201 تا 1800) نوار مشکی و دور 600 زوج چهارم (زوج های 1801 تا 2400) یک نوار زرد پیچیده می شود. بدیهی است در هر یک از دسته های بزرگ 600 زوجی، 24 دسته 25 زوجی، به ترتیبی که قبلا ذکر شد قرار گرفته است. این تقسیم بندی بیشتر برای کابل هایی استفاده می شود که تعداد زوج های آن مضرب صحیحی از 600 باشد. برای درک بهتر مطلب به ذکر دو مثال می پردازیم.
مثال 1
رنگ زوج، دسته و گروه اصلی زوج شماره 1583 را در یک کابل 1800 زوجی مشخص کنید.
این زوج در سومین گروه اصلی این کابل قرار گرفته است و با توجه به مطالب بالا سه گروه اصلی تشکیل دهنده این کابل به ترتیب دارای نوارهای سفید، قرمز و مشکی است که زوج مورد نظر ما در گروه اصلی مشکی قرار گرفته است. با توجه به این که 1200 زوج در دو گروه اصلی اول و دوم قرار گرفته اند پس زوج مورد نظر سیصد و هشتاد و سومین زوج از گروه اصلی مشکی می باشد.
383 = 1200 – 1583
حال با استفاده از روشی که قبلا در مورد کابل های 600 زوج و کمتر ذکر شد برای پیدا کردن رنگ سیم ها و دسته زوج مورد نظر شماره زوج (383) را بر عدد 25 تقسیم کرده که خارج قسمت آن 15 و باقیمانده این تقسیم عدد 8 می شود. پس این زوج، هشتمین زوج در دسته شانزدهم است (زوج قرمز – سبز در دسته زرد – آبی). بنابراین زوج قرمز – سبز در دسته زرد – آبی در گروه اصلی مشکی زوج شماره 1583 در این کابل می باشد.
مثال 2
زوج سفید – نارنجی در دسته بنفش – سبز در گروه اصلی قرمز چندمین زوج کابل است؟
زوج سفید – نارنجی با توجه به جدول دومین زوج هر دسته است. با توجه به همین جدول می دانیم دسته بنفش – سبز نیز بیست و سومین دسته است. پس زوج مورد نظر دومین زوج پس از کامل شدن 22 دسته 25 زوجی (550 زوج) است. همچنین می دانیم گروه اصلی قرمز پس از کامل شدن گروه اصلی سفید تشکیل می شود. به عبارت دیگر قبل از این گروه اصلی 600 زوج قرار گرفته اند. بنابراین زوج مورد نظر زوج شماره 1152 می باشد.
1152 = 2 + 550 + 600
روش دوم کدگذاری کابل های پرزوج : تشکیل دسته های بزرگ 50 یا 100 زوجی
در این روش هر یک از دسته های اصلی با استفاده از دو رنگ (رنگ های اصلی و فرعی) مشخص شده اند. در داخل این دسته ها دو یا چهار گروه 25 زوجی نیز با نوارهای رنگی (با استفاده از رنگ های اصلی و فرعی) قابل تشخیص می باشند. استفاده از دسته های 50 زوجی معمولا برای کابل های 500 زوجی صورت می گیرد. کابل های 600 زوجی و بیشتر معمولا دارای دسته های 100 زوجی هستند. بنابراین اگر به آرایش یک کابل 1200 زوجی توجه کنیم درمی یابیم این کابل از 12 دسته اصلی 100 زوجی تشکیل شده است. هر یک از این دسته ها با استفاده از نوارهای رنگی از دیگر دسته ها جدا شده است. دسته ها به ترتیب با رنگ های سفید – آبی، سفید – نارنجی، سفید – سبز، … و بالاخره مشکی – نارنجی از یکدیگر تفکیک شده اند. در اولین دسته اصلی (سفید – آبی)، چهار گروه 25 زوجی با رنگ های سفید – آبی، سفید – نارنجی، سفید – سبز و سفید – قهوه ای قرار گرفته است. در دومین دسته اصلی (سفید – نارنجی) نیز چهار گروه 25 زوجی قرار گرفته است. این گروه ها نیز با نوارهای سفید – خاکستری، قرمز – آبی، قرمز – نارنجی و قرمز – سبز مشخص شده اند. به این ترتیب رنگ گروه های 25 زوجی هر دسته اصلی دنباله آخرین گروه در دسته قبلی می باشد. پس از 6 دسته اصلی (600 زوج)، گروه های 25 زوجی مجددا با نوارهای سفید – آبی شروع و این دور مجدداً تکرار می شود.
شناسایی زوج های کابل های هوت فرکانس (کاریر)
کابل های هوت فرکانس مورد استفاده از نوع چهار گروهی یا دو گروهی می باشند که در نوع اول 8 زوج و در نوع دوم 4 زوج قرار گرفته اند. گروه ها با نوارهای رنگی که به دور هر یک از کوادها به ترتیب زیر پیچیده شده مشخص می شود:
گروه یک با نوار قرمز
گروه دو با نوار سبز
گروه سه با نوار سفید
گروه چهار با نوار زرد.
هر یک از سیم های داخل گروه ها نیز با نوارهای رنگی مشخص شده اند.
زوج 1 سیم های زرد و قرمز
زوج 2 سیم های آبی و سبز.
حال که با روش شناسایی کوادها و هادی های کابل هوت فرکانس آشنا شدیم به تشریح لایه های یک کابل 8 زوج ایرکور که برای سیستم های 12 و 24 کاناله کاریر مورد استفاده قرار می گیرد می پردازیم.
هادی های این کابل را سیم مسی با قطر 2/1 میلیمتر تشکیل می دهد. هر یک از این هادی ها را یک لایه نخ کاغذی و دو لایه نوار کاغذی در بر می گیرد. نوارهای کاغذی به صورت مارپیچ و خلاف جهت یکدیگر به دور سیم ها پیچیده شده اند و بر روی آنها خال های رنگین چاپ شده است که هادی های هر زوج را مشخص می کند.
مقاومت یک کیلومتر هر یک از زوج ها در دمای 20 درجه سانتیگراد حداکثر 8/31 اهم است. با توجه به فرکانس کاریر که توسط این زوج ها انتقال می یابد ظرفیت خازنی متقابل در این کابل حداکثر 29 نانوفاراد در کیلومتر است (ظرفیت خازنی متقابل کابل های پلاستیکی 52 نانوفاراد در کیلومتر و کابل های کاغذی قدیمی اغلب 40 نانوفاراد در کیلومتر می باشد).
امپدانس مشخصه این کابل ها در فرکانس 60 و 120 کیلوهرتز به ترتیب (14 j – 173) و (19j – 5/170) اهم می باشد.
پوشش خارجی این کابل به ترتیب از داخل به خارج عبارتند از:
* سرب با ضخامت 5/1 میلیمتر
* آرمه (شامل نوار فولادی با ضخامت 2/1 میلیمتر)
* پلی اتیلن با ضخامت 2/1 میلیمتر
* نوارهای کاغذی قیراندود در حد فاصل سبر و نوارهای فولادی
کابل کواکسیال
یک زوج کواکسیال از یک هادی مسی در مغز و هادی خارجی که ممکن است به صورت شبکه به هم بافته مسی یا لوله مسی تو خالی باشد تشکیل شده است. این دو هادی را ایزوله ای از هم جدا می کند. این ایزوله ممکن است به صورت صفحات پلاستیکی یا شیشه ای باشد یا ممکن است به صورت طولی، در تمام طول کابل هادی داخلی را در بر گیرد.
یک کابل کواکسیال از چند زوج کواکسیال و چندین کواد تشکیل شده است که مجموع تعداد زوج های کواکسیال و زوج های قرینه بیانگر تعداد زوج کابل می باشد. به عبارت دیگر یک کابل کواکسیال که دارای 4 زوج کواکسیال و 16 کواد است یک کابل 36 زوجی محسوب می گردد.
معمولا در مشخصات یک کابل کواکسیال عددی به صورت کسری به چشم می خورد که این کسر نشان دهنده قطر هادی داخلی و قطر داخلی هادی خارجی می باشد. مثلا در زوج کواکسیال عدد 2/1 نشان دهنده قطر هادی داخلی و 4/4 بیانگر قطر داخلی هادی خارجی این زوج بر حسب میلیمتر می باشد.
در حال حاضر در پروژه کابل کواکسیال تهران – قم (پروژه مشترک شرکت مخابرات ایران و راه آهن دولتی ایران) از زوج های کواکسیال استفاده می شود که در این بخش، اطلاعاتی در زمینه کابل مورد استفاده در این پروژه ارائه می گردد.
این کابل شامل 4 زوج کواکسیال میلیمتر، 6 کواد ستاره ای مسی با قطر 2/1 میلیمتر و 10 کواد ستاره ای 9/0 میلیمتر و 2 خط پیلوت و 2/1 میلیمتر مس می باشد. زوج های کواکسیال برای فرکانس کاریر مورد استفاده قرار می گیرد. چنانچه از سیستم کاریر استفاده شود امکان انتقال 36000 کانال تلفنی وجود دارد. از این سیستم برای انتقال دو کانال تلویزیونی یا یک کانال تلویزیونی و 1800 کانال تلفنی نیز می توان استفاده کرد.
کوادهای ستاره ای با قطر 2/1 میلیمتر برای انتقال فرکانس های کاریر یا صوتی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. کوادهای 9/0 میلیمتر در صورت پویینه شدن می توانند برای مکالمات راه دور مورد استفاده واقع شود. دو سیم 2/1 با ایزوله کاغذی به دور مغز کابل پیچیده شده است که برای انجام آزمایشات مقاومت و عیب یابی ضروری می باشند.
کمیته بین المللی مشورتی در زمینه مخابرات و تلگراف در توصیه G622 ابعاد زیر را برای زوج های کواکسیال مورد استفاده برای انتقال فرکانس های کاریر ارائه می دهد:
* قطر هادی داخلی زوج کواکسیال 2/1 میلیمتر
* قطر درونی هادی خارجی زوج کواکسیال 4/4 میلیمتر
هادی استوانه ای شکل خارجی با استفاده از نوارهای مس با ضخامت 18/0 میلیمتر به دست می آید. ماده عایقی میان هادی های داخلی و خارجی را صفحات (دیسک های) پلی اتیلن تشکیل می دهد.
دو لایه نوار فولادی هادی خارجی را در بر می گیرند. این لایه ها علاوه بر بالا بردن مقاومت مکانیکی زوج، موجب کاهش تداخل مکالمه در فرکانس های کم نیز می شوند.
یک لایه فویل پلاستیکی با اورلپ زیاد بر روی نوارهای فولادی پیچیده شده است. قطر خارجی یک زوج کواکسیال به این ترتیب برابر 6 میلیمتر است.
کوادهای ستاره ای 9/0 میلیمتر
هر یک از کوادها شامل 4 سیم مس با قطر 9/0 میلیمتر است که این سیم ها دارای عایق فوم – اسکین پلی اتیلن می باشد. قطر هر یک از هادی ها با این پوشش 6/1 میلیمتر و هر یک از کوادها 6/3 میلیمتر قطر دارد. به دور هر یک از کوادها نوار پلاستیکی رنگی پیچیده شده است.
کواد شروع با نوار قرمز و کواد خاتمه با نوار سبز رنگ مشخص شدهاست. رنگ بندی سیم های هر یک از این کوادها به صورت زیر می باشد:
زوج اول: سیم a زرد
سیم b قرمز
زوج دوم: سیم a سبز
سیم b آبی
کوادهای ستاره ای 2/1 میلیمتر
این کوادها نیز شامل 4 سیم مسی با قطر 2/1 میلیمتر و با عایق فرم – اسکین پلی اتیلن می باشد. قطر هر یک از سیم ها و هر یک از کوادها به ترتیب 2 میلیمتر و 6/4 میلیمتر می باشد. به دور این کوادها نیز نوارهای رنگی پیچیده شده است. رنگ آمیزی کوادها و سیم ها مشابه رنگ آمیزی کوادهای 9/0 میلیمتر می باشد.
مغز کابل
مغز کابل شامل کلیه کوادها، زوج های کواکسیال، فیلرها و نوار دور آن می باشد. کابل های ارتباط اغلب دارای آرایش لایه ای می باشند که لایه ها حول محور کابل تشکیل دوایر متحدالمرکزی را داده اند. تعداد سیم ها و طول تاب در هر لایه با لایه های مجاور تفاوت دارد.
پیچش هر یک از لایه ها به منظور جلوگیری از القاء میان لایه های مختلف ضروری است. علاوه بر این پیچش لایه ها موجب انعطاف پذیری کابل می شود. در غیر این صورت کابل به صورت یک استوانه جامد و سخت درمی آید.
نواری که به دور هر یک از لایه ها پیچیده می شود از تداخل سیم های لایه های مختلف جلوگیری کرده و در مرحله کشیدن غلاف کابل (در کارخانه) به عنوان یک سپر حرارتی نیز محسوب می گردد. علاوه بر این موجب افزایش قدرت دی الکتریک هادی نیز می شود. جنس نوار به نوع کابل بستگی دارد. به عنوان مثال، کابل های با ایزوله پلی اتیلن دارای نوارهایی از جنس پلی اتیلن می باشند. کابل های با شیلد آلومینیومی دارای نوارهای نسبتاً ضخیم می باشند (لایه های ایزوله حرارتی).
ساختمان مغز کابل
ساختمان کابل های اصلی 36 زوجی به صورت زیر می باشد:
لایه اول : 2 کواد ستاره ای 9/0 میلیمتر ، 2 فیلر پلی اتیلن به اضافه یک نوار پلاستیکی.
لایه دوم : 8 کواد ستاره ای 9/0 میلیمتر و یک نوار پلاستیکی به دور آن.
لایه سوم : 4 زوج کواکسیال ، 6 کواد ستاره ای 2/1 میلیمتر ، 2 فیلر پلی اتیلن و 2 سیم پیلوت.
یک نوار کاغذی که بر روی آن نام کارخانه سازنده، سال ساخت، تعداد زوج کابل و متراژ کابل چاپ شده است به دور لایه آخر پیچیده شده است.
غلاف کابل
غلاف کابل از انتقال فشارهای مکانیکی وارد بر کابل به هادی ها جلوگیری کرده و کابل را از نفوذ رطوبت و جریان های الکتریکی محافظت می کند.
ضریب کاهش شیلد آلومینیومی بسیار خوب است. با نوار فولادی استفاده شده ضریب کاهش در فرکانس 50 هرتز به 1/0 می رسد.
هنگامی که آلومینیوم بر روی غلاف کابل پرس می شود دمای آن به 350 درجه سانتیگراد می رسد. استفاده از نوارهای دور مغز کابل به عنوان سپر حرارتی به این ترتیب بسیار ضروری است. در کابل های اصلی این پروژه ضخامت شیلد آلومینیومی به 2 میلیمتر می رسد.
کابل های آرمه دار غالبا دارای لایه محافظ داخلی – خارجی می باشند. لایه داخلی به عنوان یک تکیه گاه هنگام آرمه پیچی کابل از آسیب رسیدن به قسمت داخلی کابل جلوگیری می کند.
لایه خارجی آرمه از تاثیر شیمیایی مواد موجود در حک بر آرمه جلوگیری می کند. در این کابل این لایه ها به ترتیب ترکیب قیر معدنی با ضخامت 3/0 میلیمتر و پوشش پلی اتیلن با ضخامت 2/1 میلیمتر می باشد.
آرمه
آرمه کابل، سیم ها را از فشارهای مکانیکی محافظت کرده و موجب کاهش القاء الکتریکی نیز می شود. در این فصل آرمه شامل دو نوع فولادی با ضخامت 8/0 میلیمتر می باشد. لبه های لایه خارجی نوار فولادی کاملا بر روی هم قرار گرفته است.
شناسایی زوج ها در کابل های ام . دی . اف
کابل های ام دی اف که در حد فاصل بین ام دی اف تا اطاق کابل مورد استفاده قرار می گیرند عموما 100 ، 150 و 200 زوجی و با قطر 6/0 می باشند. برای شناسایی هادی ها از یکی از روش های زیر استفاده می شود:
الف) استفاده از کدهای رنگی متداول برای کابل های پلاستیکی.
ب) استفاده از رنگ برای تشخیص کوادها و استفاده از خال های مشکی برای تشخیص هادی های هر یک از کوادها
با توجه به این که کدهای کابل های پلاستیکی به تفضیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در اینجا به بحث در مورد روش دوم می پردازیم.
در این روش زوج ها به صورت لایه ای در کابل قرار گرفته اند. هر لایه متناسب با زوج کابل از چند دسته تشکیل شده است. هر یک از دسته ها به وسیله نوار سفیدی که به دور آن پیچیده شده از دیگر دسته ها جدا شده است. به دور اولین دسته هر لایه (دسته شروع شمارش) نوار قرمز پیچیده شده است.
هر دسته شامل 10 زوج سیم یا 5 کواد می باشد. برای تشخیص کوادها از 5 رنگ به صورت زیر استفاده شده است:
کواد 1 شامل زوج های 1 و 2 با رنگ زمینه قرمز
کواد 2 شامل زوج های 3 و 4 رنگ زمینه سبز
کواد 3 شامل زوج های 5 و 6 با رنگ زمینه خاکستری
کواد 4 شامل زوج های 7 و 8 با رنگ زمینه زرد
کواد 5 شامل زوج های 9 و 10 با رنگ زمینه سفید
برای تشخیص سیم های هر کواد از خال های مشکی که بر روی زمینه رنگی سیم چاپ شده مطابق شکل زیر استفاده شده است.
سیم زوج اول بدون خال
سیم زوج اول با یک خال مشکی بر روی زمینه اصلی و با فاصله زیاد از یکدیگر
(دو خال فاصله)
سیم زوج دوم با دو خال مشکی بر روی زمینه اصلی و با فاصله کم از یکدیگر
(دو خال فاصله نزدیک تر)
به این ترتیب زوج های مختلف این نوع کابل را با استفاده از علائم ذکر شده به سهولت می توان شناسایی و شماره گذاری نمود. این نوع کابل ها به کابل های آلمانی ام دی اف موسوم است.
در حال حاضر از کابل های 100 و 200 زوج ام دی اف بیشتر استفاده می شود.
کابل های مورد استفاده در سالن دستگاه
این کابل ها را می توان به دو گروه زیر تقسیم کرد:
الف) کابل های مورد استفاده در مراکز تلفن شهری
ب) کابل های مورد استفاده در مراکز تلفن داخلی
الف) کابل های مورد استفاده در مراکز تلفن شهری
این کابل ها به صورت دو سیمه یا سه سیمه مورد استفاده قرار می گیرند و آرایش زوج ها در کابل به صورت لایه ای است. شمارش زوج ها بر خلاف کابل های مورد استفاده در شبکه که از مغز کابل شروع می شود در این کابل ها از لایه خارجی شروع می شود. این کابل ها حداقل پنج زوج (یا 3×5) و حداکثر 50 زوج (یا 3×50) می باشند و معمولا تعداد زوج ها مضربی از 5 می باشد. هر زوج (سیم های a و b) دارای پیچش با طول تاب کم است و اگر کابل سه سیمه باشد سیم سوم (c) با رنگ ثابت قرمز همراه با سیم های a و b زوج خود دارای پیچش است. هر 5 زوج این کابل به وسیله نخی که به دور آنها پیچیده شده از دسته های دیگر جدا شده است و این 5 زوج به دور یکدیگر پیچیده شده اند. در این کابل ها سیم های 25 زوج اول دارای رنگ زمینه سفید و 25 زوج دوم دارای رنگ زمینه خاکستری می باشد. همان طور که در بالا اشاره شد چنانچه کابل سه سیمه باشد سیم سوم (c) دارای رنگ ثابت قرمز می باشد.
برای تشیخص سیم های a و b از یکدیگر بر روی روپوش سیم ها از خال های رنگین با فاصله کم و زیاد استفاده می شود. به عبارت دیگر خال های رنگین روی سیم a با فاصل زیاد و خط b دارای خال های رنگی با فاصله کم می باشد.
رنگ های مورد استفاده در این رنگ بندی به ترتیب عبارتند از آبی، زرد، سبز، قهوه ای و مشکی که این رنگ ها برای هر دو سیم a و b به ترتیبی که ذکر شد مورد استفاده قرار می گیرد.
به این ترتیب بر روی سیم a زوج اول خال های آبی رنگ با فاصله زیاد بر روی زمینه سفید نقش بسته و سیم b دارای خال های آبی رنگ با فاصله کم بر روی زمینه سفید می باشد.
به همین ترتیب در زوج دوم سیم a مانند a زوج اول دارای خال های آبی رنگ با فاصله زیاد می باشد و رنگ سیم b زوج دوم زرد است.
جدول زیر نحوه رنگ بندی 10 زوج اول از یک کابل سالن دستگاه را نشان می دهد.
شماره زوج
رنگ سیم a
رنگ سیم b
1
آبی
آبی
2
آبی
زرد
3
آبی
سبز
4
آبی
قهوه ای
5
آبی
مشکی
6
زرد
آبی
7
زرد
زرد
8
زرد
سبز
9
زرد
قهوه ای
10
زرد
مشکی
در صورت وجود سیم c ، این سیم دارای رنگ قرمز خواهد بود.
به این ترتیب سیم a در زوج های 11 تا 15 دارای خال سبز رنگ و در زوج های 16 تا 20 دارای خال قهوه ای رنگ و در زوج های 21 تا 25 دارای خال مشکی خواهد بود. سیم b نیز به ترتیب در هر 5 زوج با رنگ آبی شروع و به رنگ مشکی ختم می شود.
در کابل های پر زوج که در آنها زوج ها در چند لایه قرار گرفته اند زوج شروع هر لایه نیز مشخص شده است. به این ترتیب که در زوج شروع هر لایه سیم a دارای رنگ سفید می باشد. ضمنا در هر لایه ترتیب رنگ ها جهت چرخش را مشخص می سازد.
ب) کابل های مورد استفاده در مراکز تلفن داخلی
این کابل ها که فقط به صورت زوجی (دو سیمه) می باشند حداقل 2 زوجی و حداکثر 50 زوجی هستند. برای مشخص کردن خط b به ترتیب از همان 5 رنگ آبی، زرد، سبز، قهوه ای و مشکی استفاده شده است و سیم a دارای رنگ ثابت سفید می باشد. در این کابل ها که زوج ها به صورت لایه ای آرایش یافته اند، شمارش از لایه خارجی آغاز می شود و سیم a اولین زوج در هر لایه با رنگ قرمز از بقیه سیم ها قابل تشخیص می باشد.
شروع شمارش در هر لایه با سیم a که رنگ قرمز دارد و سیم b که دنباله شمارش لای قبلی را دارا می باشد مشخص می گردد. به این ترتیب آخرین زوج این نوع کابل ها که در مغز قرار می گیرد با رنگ قرمز و مشکی از بقیه زوج ها قابل تمیز می باشد.
مشخصات فنی کابل جلی فیلد خاکی
برای آگاهی بیشتر از مشخصات ارائه شده جهت انتخاب نوع کابل و آگاهی از عواملی که در خرید کابل مورد توجه قرار می گیرد در این بخش به قسمتی از مشخصات فنی که در انتخاب کابل خاکی جلی فیلد مورد توجه قرار می گیرد اشاره می کنیم.
هادی های کابل از جنس مس و ایزوله آن از جنس پلاستیک جامد می باشد، هر دو هادی تشکیل دهنده یک زوج دارای پیچش می باشند و زوج ها تشکیل گروه یا زیرگروه ها را می دهند که مجموعا گروه ها مغز کابل را تشکیل می دهند.
مواد ژله ای مقاوم در مقابل رطوبت اطراف هادی ها را گرفته و تمام فضای خالی میان زوج ها و گروه ها را پر می کند. مجموعه هادی های این کابل راه لایه محافظ (پلی اتیلن، آلومینیوم، پلی اتیلن، آرمه فولادی و پلی اتیلن دربرمی گیرد.
به منظور تشخیص زوج های مختلف کابل، کلیه زوج ها در تمام طول کابل دارای پوشش پلاستیکی رنگی می باشد. به این ترتیب در یک گروه (25 زوجی) کلیه زوج ها قابل تشخیص و تفکیک از یکدیگر می باشند. برای تشخیص گروه ها نیز به دور هر یک از گروه ها نوارهای رنگی پیچیده شده است.
کابل ها باید در محدوده دمائی 40- تا 70+ درجه سانتیگراد به نحو مطلوب قابل استفاده باشد. مواد خورنده ای که به طور طبیعی در زمین یافت می شوند نباید تاثیر سوئی بر این کابل ها بگذارد.
هادی ها
هر یک از هادی ها از جنس مس نرم شده با سطح مقطع دایره و با کیفیت یکنواخت و عاری از هر گونه عیب و نقص.
مقاومت یک کیلومتر هر یک از هادی ها با سطح مقطع میلیمتر مربع در دمای 20 درجه سانتیگراد حداکثر 25/17 اهم باید باشد.
قطر سیم ها 4/0 ، 6/0 ، 7/0 و 9/0 میلیمتر است.
هنگام ساخت کابل در موارد لزوم، اتصال سیم ها به یکدیگر از طریق جوش سرد یا گرم و با استفاده از آلیاژ نقره انجام می شود. پس از جوش خوردن نیز محل مزبور نباید دارای برآمدگی باشد. هر یک از هادی ها باید به طور یکنواخت به وسیله پلی اتیلن جامد در بر گرفته شود. این ماده عایقی بر مس اثر شیمایی نباید داشته باشد.
ماده عایقی باید یکنواخت، هموار و خالی از خلل و فرج باشد. مقدار ضخامت ماده عایقی باید به گونه ای باشد تا مشخصات الکتریکی مورد نظر به دست آید.
اختلاف میان کمترین و بیشترین ضخامت در هر مقطعی باید کمتر از 12/0 میلیمتر باشد. محل اتصال سیم ای روپوش دار باید به وسیله تیوپ های حرارتی مجددا روکش شود.
چنانچه هر یک از هادی ها دارای اتصالی یا پارگی باشد باید به عنوان سیم خراب مشخص شود. در هر طولی از یک کابل کمتر از 100 زوج هیچ نوع خرابی قابل قبول نمی باشد. در کابل های 100 زوج و بیشتر به ازاء هر زوج خراب، یک زوج رزرو باید در نظر گرفته شود و به این ترتیب تعداد زوج نامی در کابل وجود داشته باشد. تعداد زوج های خراب نباید بیش از یک درصد زوج های نامی باشد. مشخصات فیزیکی و الکتریکی زوج های رزرو می بایست مانند زوج های نامی کابل باشد.
شماره زوج، رنگ و شماره گروه و دسته اصلی زوج خراب باید بر روی برجستگی که به قرقره متصل می شود مشخص شود. علاوه بر این 300 میلیمتر انتهای کابل نیز با رنگ زرد باید رنگ آمیزی شود. بر روی بدنه قرقره نیز عبارت "زوج معیوب دارد" به فارسی باید چاپ شود.
مواد ژله ای باید هموژن برده و برای سهولت در تشخیص زوج ها باید بی رنگ باشد. این مواد باید عاری از ذرات فلزی و سایر مواد ناخالص بوده و می بایست غیر سمی بوده و نباید بر روی پوست اثر سوء بگذارد.
مواد ژله ای فضای میان هادی های هر زوج، داخل گروه ها و زیرگروه ها و دسته های اصلی را باید کاملا بپوشاند و بر روی مجموعه هادی ها نیز قرار بگیرد.
به دور مجموعه هادی ها یک نوار پلاستیکی به صورت مارپیچ با اورلپ پیچیده می شود. این نوار باید به صورت یک سپر حرارتی در مرحله تزریق اولین لایه پلی اتیلن داخلی عمل کرده و از انتقال حرارت به ایزوله سیم ها و تغییر شکل آنها جلوگیری کند.
مجموعه هادی ها و نوار پلاستیکی در آن به وسیله اولین لایه پلی اتیلن در بر گرفته می شود ضخامت این لایه باید 4/1 میلیمتر باشد.
میانگین ضخامت هر سطح مقطع از این لایه نباید کمتر از 90% مقدار فوق باشد.
حداقل ضخامت در هر نقطه از این پوشش نیز نباید کمتر از 70% مقدار فوق باشد. این ژاکت باید یکنواخت، عاری از حفره و هر عیب دیگر باشد و سطح آن هموار باشد.
بر روی ژاکت پلی اتیلن داخلی یک نوار آلومینیومی تخت به صورت طولی با اورلپ قرار می گیرد. برای کابل هایی که قطر مغز آن (مجموعه هادی ها) 59/1 سانتیمتر یا کمتر است میزان اورلپ آلومینوم حداقل 18/3 میلیمتر و برای سایر کابل ها حداقل اورلپ 30/6 میلیمتر باید باشد. شیلد نباید در طول کابل قطع باشد. ضخامت شیلد 2/0 میلیمتر باید باشد و بر روی دو طرف این شیلد لایه نازکی (با ضخامت 381/0 میلیمتر) از پولیمر و پلی اتیلن باید پوشانده شود.
پلی اتیلن میانی نیز باید عاری از حفره بوده و سطح آن صاف باشد و لایه های داخلی در مرکز آن قرار گیرد. مقدار ضخامت این لایه پلی اتیلن با توجه به قطر مغز کابل بین 4/1 تا 1/3 میلیمتر می باشد. این لایه باید در مقابل نور خورشید دما و نیروهای متعادی در مرحله نصب مقاوم باشد.
آرمه کابل شامل نوارهای فولادی یا مفتول های فولادی به صورت زیر می باشد:
الف) دو لایه نوار فولادی ضد زنگ بر روی پوشش پلی اتیلن میانی که به صورت مارپیچ و هم جهت پیچیده می شوند.
لایه فولاد خارجی فاصله خالی لایه داخلی را باید پر کند.
ب) تعدادی مفتول فولادی گالوانیزه که به صورت مارپیچ لایه پلی اتیلن داخلی را در بر می گیرد.
برای کابل هایی که قطر آنها با ژاکت میانی 15 میلیمتر یا کمتر است باید از مفتول های فولادی ضدزنگ استفاده شود و برای کابل های قطورتر باید از نوارهای فولادی استفاده شود.
قطر مفتول های فولادی باید 2/1 میلیمتر باشد. کابل هایی که قطر آنها با لایه پلی اتیلن داخلی کمتر از 5 میلیمتر است باید دارای نوار فولادی با ضخامت 5/0 میلیمتر باشد. برای کابل های قطورتر ضخامت نوار فولادی 8/0 میلیمتر می باشد.
در حد فاصل پلی اتیلن میانی و آرمه یک لایه کاغذ قیراندود قرار گرفته است و آرمه کابل با ترکیب مواد ترموپلاستیک پوشانده می شود.
آخرین پوشش کابل را لایه پلی اتیلن تشکیل می دهد که این لایه نیز مانند لایه های قبلی باید دارای سطحی هموار بوده و فاقد هر گونه حفره و خرابی باشد. ضخامت این لایه با توجه به قطر کابل با ژاکت میانی بین 6/1 تا 3 میلیمتر باید باشد.
بر روی پوشش خارجی کابل متراژ مکابل در فواصل یک متری با رنگ سفید باید مشخص شود.
مقاومت DC هادی ها در دمای 20 درجه سانتیگراد باید مطابق جدول زیر باشد:
حداکثر مقاومت سیم
حداکثر مقدار میانگین
قطر سیم ها (میلیمتر)
146
142
4/0
66
63
6/0
48
46
7/0
29
28
9/0
لازم به تذکر است که موارد فوق تنها بخشی از مشخصات فنی کابل است که در حوصله این جزوه می باشد. سایر موارد در جزوات آزمایش و تحویل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
متراژ کابل ها
با توجه به این که در حال حاضر حداکثر فاصله دو حوضچه 250 متر می باشد طول کابل مورد استفاده باید طوری باشد تا با توجه به محدودیت های فنی مضرب صحیحی از 250 متر باشد. در سال 1360 اداره کل نظارت و بررسی های فنی شبکه کابل متراژ انواع کابل ها را به صورت استاندارد مشخص و اعلام نمود.
کابل کشی خاکی
کابل کشی خاکی به منظور ارتباط مشترکین به نزدیک ترین کافر به طرف مرکز می باشد. بنابراین قسمتی از شبکه را که بین پست و کافو می باشد به خود اختصاص می دهد.
در کابل کشی خاکی به علت انشعابات متعدد و پراکندگی مشترکین معمولا از کابل های کم زوج استفاده می شود. کابل هایی که در این قسمت از شبکه قرار می گیرند مستقیما در خاک دفن می شوند. بنابراین لایه های تشکیل دهنده این نوع کابل ها می بایست دارای مقاومت مکانیکی خوبی در برابر فشار باشند.
متداول ترین نوع کابل خاکی در حال حاضر کابل پسپاپ می باشد. کابل پسپاپ دارای لایه های متعدد پلی اتیل و نوار فولادی بوده و جهت جلوگیری از نفوذ رطوبت در بین عایق هادی ها نوعی روغن تزریق شده است.
کابل خاکی ممکن است در شبکه مرکزی نیز مورد استفاده قرار گیرد. در موارد خاصی که کابل کشی در قسمت مرکزی مایه صرفه نمی باشد می توان از کابل خاکی مرزوج جهت این کار استفاده نمود.
انواع کابل کشی:
1- مکانیزه
2- دستی
کابل کشی مکانیزه
چنانچه مسیر حفاری طوری باشد که بتوان از ماشین آلات مکانیزه جهت این منظور استفاده کرد حفر کانال و خوابانیدن کابل و غلطک روی خاک کانال توسط ماشین آلات انجام شود.
کابل کشی دستی
به علت نوع بافت شهری و کم عرض بودن اکثر کوچه ها معمولا از این روش استفاده می شود.
لوازم و تجهیزات کابل کشی خاکی
الف) لوازم ایمنی
در صورت استفاده از این لوازم می توان از بسیاری از حوادث ناگوار جلوگیری به عمل آورد. این لوازم شامل دستکش کار، عینک، نرده، چراغ چشمک زن، مخروطی ورقه پل، تابلوی اخطار و غیره می باشند.
ب) لوازم مورد نیاز جهت کابل کشی
کمپرسور، دژبر، جک و میل، بیل و کلنگ، دیلم، تیشه، فرغون، قرقره کابل، لوله گالوانیزه، پست، سرکابل، جعبه ابزار، گچ، نوار اخطار، دریل و مته، گیوتین، پمپ آب، کمپکتور.
قبل از شروع حفاری سرپرست منطقه با دقت طرح مورد نظر را مطالعه نموده، مشکلات و مسائلی که در طرح عنوان نشده است را به اطلاع مسئولین امر گذاشته تا بر رفع آن بوشند. نقشه باید عاری از هر گونه ابهام باشد طوری که سرپرست اکیپ به راحتی قادر به انجام عملیات گردد. بنابراین مطالعه و در نظر گرفتن موقعیت مکانی محل اجرای طرح می تواند کمک موثری در اجرای کار باشد، زیرا بر اساس همنی مطالعات و بررسی ها، وسایل و ابزار آلات مورد نیاز مشخص می شوند.
دومین مساله هماهنگ کردن عملایت حفاری با سایر ارگان ها از قبیل سازمان برق، سازمان آب، شرکت گاز، شهرداری و غیره می باشد. این امر به منظور آگاهی از تاسیسات زیرزمینی و جلوگیری از وارد آمدن خسارت به این تاسیسات می باشد.
اجرای عملیات
1- تهیه لوازم و تجهیزات مورد نیاز گروه
بر اساس مسافت حفاری و موقعیت جغرافیایی توسط سرپرست اکیپ معین می شود.
2- تهیه و بردین کابل بر اساس نیاز مطابق نقشه
کابل هایی که از پست به طرف مفصل هدایت می شوند بعد از تعیین دقیق محل در انبار بریده می شوند.
نکته مهم: صحیح باز کردن کابل از قرقره و بعد از بریدن حتما باید سر کابل بر روی قسمت بریده شده زده شود.
3- حمل به محل اجرا
در صورت استفاده از نصف طول یک قرقره، قرقره کابل باید به محل آورده شود.
4- خط کشی و تعیین فاصله
محل مورد نظر باید به طور صحیح بر مبنای طرح خط کشی شده و فواصل کنده کاری برای هر فرد معین گردد. قبل از شروع عملیات حفاری توجیه کارگران برای جلوگیری از صدمه به تاسیسات خدماتی دیگر ضروری می باشد.
5- عمق و عرض حفاری خاکی در پیاده رو
عمق حفاری در پیاده رو از سطح زمین 80 سانتیمتر می باشد. این عمق بر مبنای سطحی از زمین که در آینده مورد خاک برداری یا خاک ریزی مجدد نباشد تعیین می شود.
عرض حفاری خاکی هر چه کمتر باشد فشار وارد بر کابل و هزینه خاک برداری کمتر می شود. با توجه به این دو مسئله عرض حفاری 30 سانتیمتر در نظر گرفته می شود.
6- عمق و عرض حفاری خاکی در سواره رو
عمق حفاری از سطح زمین در سواره رو 120 سانتیمتر و عرض آن 30 سانتیمتر می باشد.
چنانچه در طول مسیر حفاری نتوان به عمق استاندارد رسید، می توان از وسایلی که اصطلاحا به آن حفاظ مکانیکی می گویند استفاده کرد. این حفاظ ها می توانند بر حسب موقعیت جغرافیایی کابل انتخاب شوند. از متداول ترین این حفاظ ها می توان آجر، بلوک سیمانی، لوله پی.وی.سی و لوله گالوانیزه را نام برد.
7- فاصله کانال خاکی از دیوار و جدول
فاصله کانال خاکی در پیاده رو از دیوار 60 سانتیمتر و در سواره رو از جدول 50 سانتیمتر تعیین شده است.
8- زیرسازی – روسازی
بعد از حفر کانال و رسیدن به عمق مطلوب 50 سانتیمتر ماسه بادی یا خاک سرند شده در کف کانال ریخته و به وسیله کوبنده دستی کاملا فشرده می شود، سپس کابل بر روی این قشر قرار گرفته و 15 سانتیمتر ماسه یا خاک سرند شده بر روی کابل ریخته می شود. در حین اجرای عملیات ممکن است قطعات درشت سنگ از کناره کانال به داخل بریزد که حتما باید از این امر جلوگیری به عمل آید.
هنگام خوابانیدن کابل بر اثر اصطکاک شدید پوسته خارجی کابل با سطح زمین، کابل زخمی می شود و از عمر مفید آن کاسته می گردد. در این مرحله می توان با باز کردن صحیح کابل از روی قرقره و استفاده از قرقره های کوچک و رولر در داخل کانال از زخمی شدن پوسته کابل جلوگیری به عمل آورد.
در صورتی که مسیر حفاری طولانی باشد باید از وسایلی مانند وینچ و یونیماک استفاده نمود. در مسیرهای کوتاه باید از اصطکاک کابل با زمین جلوگیری به عمل آید. به این ترتیب کمه اکیپ در طول کابر مستقر شد و کابل به آهستگی در کانال قرار می گیرد. بعد از نصب کابل حتما باید سره های کابل به دو انتهای کابل زده شود و نیز محل مفصل ها نیز مشخص گردند. زدن سره کابل حائز اهمیت است چرا که ممکن است در فاصله زمانی بین نصب و مفصل بندی، کابل رطوبت گرفته و مقاومت عایقی آن پایین آید که تاثیر نامطلوبی در کیفیت مکالمه می گذارد.
9- خوابانیدن کابل
در این مرحله با استفاده از قرقره های لب کانال و کف کانال، کابل بدون صدمه در کانال قرار می گیرد.
هنگامی که از جک و میل استفاده می شود، قرقره کابل باید طوری در کنار مسیر حفاری قرار گیرد که چرخش کابل در جهت خوابانیدن کابل باشد تا به سهولت کابل در مسیر حفر شده هدایت شود. شعاع خمش کابل های خاکی نباید کمتر از 10 برابر قطر کابل باشد.
با توجه به مطالب پیش گفته شده، بعد از نصب کابل 15 سانتیمتر ماسه بادی یا خاک سرند شده بهص ورت فشرده باید بر روی کابل ریخته شود.
10- نوار اخطار
نوار اخطار به منظور اخطار و جلوگیری از صدمه و زخمی شدن کابل، در حفاری های مجدد، مورد استفاده قرار می گیرد. این نوار به رنگ زرد می باشد و بر روی آن جمله اخطار کابل شرکت مخابرات ایران نوشته شده است. این نوار در تمام طول کابل بر روی 15 سانتیمتر خاک نرم قرار داده می شود.
استفاده از آجرهای مربع شکل بر روی 15 سانتیمتر ماسه بادی در تمام طول کابل، عمر کابل را افزایش می دهد.
11-خاک ریزی و پر کردن کانال
بعد از قرار دادن نوار اخطار، خاک های حاصل از حفاری به صورت لایه به لایه در کانال ریخته می شود. باید توجه داشت که نخاله های درشت تر از 10 سانتیمتر در کانال ریخته نشود. ضمنا بعد از ریختن یک لایه خاک به عمق تقریبی 15 سانتیمتر توسط کمپکتور فشرده خواهد شد تا از نشست بعدی کانال جلوگیری به عمل آید.
12- حمل و پاک سازی محل کار
بعد از اتمام کار در پایان همان روز، مواد زائد حاصل از حفاری باید پاک سازی شود.
موانع زیرزمینی
در مسیر حفاری، بیشتر اوقات با موانعی از قبیل تاسیسات خدماتی زیرزمینی مثل کابل برق، لوله های آب، لوله های گاز، کانال های فاضلاب مواجه می شویم. در صورت رعایت فاصله معین از موانع می توان کیفیت و عمر مفید کابل را افزایش داد. چنانچه کابل برق در کنار کابل تلفن قرار گیرد و فاصله معین رعایت نشود، پدیده های مضر از قبیل نویز و کوران بر روی کابل تلفن به وجود خواهد آمد.
در صورتی که کابل تلفن به صورت موازی در کنار کابل برق فشار ضعیف قرار بگیرد، فاصله بین دو کابل حتما باید 25 الی 30 سانتیمتر باشد. چنانچه نتوان فاصله مزبور را رعایت نمود، با استفاده از بلوک های بتونی به ضخامت 10 سانتیمتر فاصله گفته شده در بالا را می توان به 10 الی 15 سانتیمتر کاهش داد.
چنانچه کابل تلفن در کنار کابل برق فشار قوی به صورت موازی قرار گیرد، فواصل کابل برق و تلفن باید رعایت شود.
فاصله کابل برق فشار قوی 20 کیلو ولت به بالا و تلفن در حالت تقاطع 5/0 متر بدون حفاظ مکانیکی و 30 سانتیمتر با حفاظ مکانیکی می باشد.
گاهی اوقات کابل خاکی از عرض خیابان عبور می نماید. در چنین مواقعی حتما باید با حفظ عمق 100 الی 120 سانتیمتر از لوله پی.وی.سی استفاده شود.
در صورت تقاطع کابل خاکی با رودخانه یا پل می توان به وسیله یکی از روش های زیر که بستگی به شرایط جغرافیایی محل دارد مشکل را حل نمود.
اگر رودخانه کم عمق باشد و نتوان عمق کانال خاکی را به حد استاندارد رساند، کابل خاکی در کف رودخانه نصب می شود. چنانچه نتوان به عمق مورد نظررسید از حفاظ های مکانیکی (لوله پی.وی.سی فشار قوی یا لوله گالوانیزه) استفاده می شود.
در مورد عبور کابل خاکی از دره های عمیق می توان از کابل هوایی مهار سرخود استفاده کرد. عبور کابل خاکی از پل ها بستگی به ساختمان پل می توان با استفاده از بست یا لوله های گالوانیزه انجام شود.
با توجه به این که کابل خاکی باید وارد حوضچه شده و از آنجا به شبکه مرکزی مربوط گردد، در چنین حوضچه هایی چهار داکت برای کابل خاکی در نظر گرفته می شود. پیش بینی و تعبیه این داکت ها از کنده کاری های مجدد در مرحله تقویت جلوگیری به عمل می آورد. جهت جلوگیری از مسدود شدن طرف دیگر این لوله ها در پیاده رو از سرپوش های مخصوص استفاده می شود.
هنگامی که کابل خاکی وارد حوضچه می شود باید تا دیوار مقابل داکت ورودی امتداد داده شود. محل ورود کابل به وسیله سرپوش های مخصوص یا هر ماده ایزوله کننده مسدود می گردد. این عمل از ورود آب به داخل حوضچه جلوگیری می کند.
محل مفصل ها باید در مسیر کابل کشی خاکی بر روی نقشه و محل اجرا علامت گذاری شود. ضمنا مقدار اضافی کابل جهت مفصل بندی در نظر گرفته شود.
پست گذاری
پست جعبه تقسیم کوچکی است که کابل های آبونه در آن تقسیم شده و به وسیله سیم های هوایی به مشترکین ارتباط داده می شود.
نصب پست و پایه پست نیز از وظایف اکیپ کابل کشی خاکی می باشد. ابتدا محل دقیق پست از روی نقشه مشخص شده و در روی دیوار علامت گذاری می شود. سرپرست اکیپ می تواند در صورت لزوم تغییراتی در محل نصب پست ها انجام دهد. در هر صورت هر گونه تغییر باید در نقشه علامت گذاری شده و الحاقیه ضمیمه نقشه شود.
نکات زیر جهت انتخاب مکان مناسب برای پست در نظر گرفته می شود:
الف) مرکز ثقل مشترکین
ب) استحکام محل نصب پست
ج) در دسترس نباشد
د) رعایت کردن زیبایی
هـ) رعایت فاصله مناسب با پست برق
و) در کوچه های کم عرض شرقی، غربی در قسمت جنوب کوچه نصب شود.
شماره گذاری پست ها با توجه به ظرفیت کافو معمولا از 80 تجاوز نمی نماید. بنابراین شماره پسترها دو رقمی در نظر گرفته می شود. شمارش به ترتیب از دورترین پست شاخه پرزوج تر شروع می شود.
برای محافظت بهتر کابل آبونه را درون لوله های گالوانیزه قرار می دهند. طول این لوله 3 متر و قطر آن 4 سانتیمتر می باشد. در صورت استفاده از ناودانی طول آن باید حدود 5/2 متر و به اندازه 30 سانتیمتر آن در خاک قرار بگیرد.
نصب لوله های گالوانیزه بدین ترتیب است: 50 سانتیمتر درون خاک قرار داده شده و به وسیله دو بست به فاصله یک متر از همدیگر به دیوار محکم می شود. فاصله اولین بست از سطح زمین یک متر می باشد.
پست ها معمولا 10 زوجی، 20 زوجی، 30 زوجی، 40 زوجی، 50 زوجی، 70 زوجی و 100 زوجی می باشند.
متداول ترین پست هایی که در شبکه مخابرات ایران استفاده می شوند پست های قورباغه ای و پست های کتابی 10 زوجی می باشد.
این پست ها توسط رول پلاک به محل مورد نظر وصل می شوند. همان طور که قبلا نیز اشاره شد محل نصب پست باید دارای استحکام بوده و در دسترس عموم نباشد.
چنانچه محل پست مطابق نقشه مکان مناسبی جهت نصب آن نباشد، سرپرست اکیپ با اطلاع اداره طراحی و مهندسی شبکه کابل می تواند آن را تغییر دهد.
حال اگر در مجاورت محل پست نیز مکان مناسبی یافت نشود، می توان پست را بر روی تیرهای آهنی یا چوبی نصب نمود. فاصله مجاز پست از پست های فشار قوی حدود یک متر و فاصله آن با پست های فشار ضعیف 25 الی 30 سانتیمتر می باشد. ارتفاع پست از سطح زمین باید حدود 55/2 الی 75/2 در نظر گرفته شود.
ساختمان پست
از دو قسمت بدنه و ترمینال تشکیل می شوند. پست ها به ترتیبی نصب می شوند که سوراخ ورودی کابل آبونه به طرف پایین قرار بگیرد.
انواع پست
الف) پست قورباقه ای
در گذشته بیشتر از این نوع پست ها استفاده می شده است. جهت جلوگیری از نفوذ رطوبت (در صورتی که کابل جلی فیلد نباشد) احتیاج به زفت ریزی دارد. این پست ها به صورت رانژه شده آماده در اختیار اکیپ کابل کشی قرار می گرفت. پس از نصب، این پست ها به کابل آبونه مفصل می شدند.
با توجه به این که مفصل علاوه بر امکان ایجاد خرابی از نظر اقتصادی نیز مایه به صرفه نمی باشد، هم اکنون کابل آبونه را پس از عبور از لوله گالوانیزه حدود سانتیمتر اضافه گرفته شده و بریده می شود. پس از خاتمه کابل کشی مفصل بند وظیفه رانژه نمودن کابل آبونه را به عهده دارد.
ب) پست کتابی
این پست ها به شکل مکعب مستطیل بوده و کابل از قسمت زیر پست وارد مخروطی پلاستیکی شده به ترتیب بر روی زوج ها بسته می شوند. لاستیک مخروطی شکل را می توان با کوتاه کردن، مناسب با قطر خارجی کابل آبونه نمود. پس از ورود کابل به داخل جعبه پست، اتصال زمین کابل بسته شده و هادی ها با آرایش به ترتیب از بالا به زوج ها بسته می شوند.
خروجی زوج ها در زیر جعبه بوده و به وسیله یک تکه ابزار ورود گرد و غبار جلوگیری به عمل می آید. درب این پست ها با باز کردن پیچ و حرکت رو به بالا باز می شوند. کابل آبونه پس از ورود از مخروطی سمت چپ تا سقف جعبه پست بدون درآوردن پوسته های بیرونی هدایت شده و از آنجا لخت می شود و به ترتیب بر روی زوج های یک تاد، به ترتیب رنگ بندی زوج ها بسته می شوند. ترتیب رنگ بندی زوج ها از بالا به قرار ذیل می باشد:
1- سفید آبی 2- سفید نارنجی
3- سفید سبز 4- سفید قهوه ای
5- سفید خاکستری 6- قرمز آبی
7- قرمز نارنجی 8- قرمز سبز
9- قرمز قهوه ای 10- قرمز خاکستری

شبکه هوایی :
تعریف شبکه
برقراری ارتباط از بست تا محل ورودی ساختمان و مجموعه های مسکونی ، تجاری و اداری مشترکین طبق اصول فنی و برابر با آخرین دستورالعمل اجرایی .
چگونگی انجام کابل کشی و سیم کشی هوایی
1- قبل از اقدام به سوراخ کاری بایستی مسیر سیم کشی را بررسی و علامت گذاری نمود تا مسیر نسبت به سطح افقی یکنواخت باشد . وجود حتی یک بست یا قلاب بالا یا پایین و همچنین یکسان نبودن فاصله یک بست زیبایی کل مسیر را از بین خواهد برد .
2- هنگام آماده کردن بستر کابلکشی (سیمکشی ) ضمن رعایت جنبه های ایمنی توجه کنیم که محل طوری مسیر سازی شود که در نگاه اول بستر آماده شده به چشم نیاید و حتی الامکان به زیبایی ساختمان لطمه وارد نشود و بستری توام با نگهداری حداقل ، و عدم امکان سواستفاده های احتمالی ایجاد گردد .
3- ارتفاع بستر سیم کشی از سطح زمین حدود 2 متر می باشد و با توجه به مسیر و مکان سیم کشی با نظر ناظر ارتفاع یاد شده می تواند افزایش و یا کاهش یابد .
4- مسیر کابلکشی را باید طوری انتخاب نمود که کمترین مقدار کابل استفاده شود و از انتخاب مسیرهای مورب نیز باید خودداری کرد .
5- طول خمش کابل به منظور جلوگیری از کشیدگی هادی ها و عایق آنها در زوایا و خمش ها بایستی حداقل ده برابر قطر کابل بوده و در کابل های کم قطر از 90 درجه کمتر نباشد .
6- کلیه کابل ها و سیم ها قبل از ورود به پست و جعبه تقسیم بایستی حالت یو (U ) شکل معکوس باشد .
7- در کلیه فرورفتگی ها و برآمدگی ها بایستی مسیر را خارج یا داخل برد و نبایستی کابل یا سیم آویزان باشد و باید حتی المقدور داخل تمام فرورفتگی ها سیمکشی را انجام داد .
8- در منازل جنوبی که ساختمان داری فضای خالی (حیاط خلوط) باشد . حتی الامکان بایستی سیم کشی از خارج اینگونه فضاها و در صورت نیاز با استفاده از سر تیر انجام شود.
9- هنگام کابل کشی بایستی با توجه به تعداد واحدهای محل حتی الامکان از کابل با زوج بیشتر استفاده گردد تا هنگام توسعه بعدی و تغییر مکان نیاز کمتری به کابل کشی مجدد باشد ، یعنی برای محل یک واحد کابل دو زوجی و محل های دو سه واحدی کابل چهار زوج و سه واحدی به کابل شش زوجی استفاده گردد .
10- در مکانهایی که استفاده از پست و قلاب مقدور نباشد ولی نرده موجود است ، می توان از کلیه این گونه حفاظ ها جهت کابل کشی و سیم کشی استفاده نمود و در هر یک و نیم متر توسط سیم اصلی مهار شود و توجه شود کابل به صورت زیگزاگ کشیده نشود و حتی الامکان از نمای بیرونی اقدام به سیم کشی گردد .
11- می توان با توجه به موقعیت مسیر سیم کشی بطور توام از بست ، قلاب و پنجه استفاده کرد . یعنی اگر نمای مسیر یکنواخت نباشد برای هر قسمت از آن از منصوبه خاص خود استفاده نمود.
12- در صورتیکه پستی دوقلو شود جهت نوسازی و یا سیم کشی ودایع می بایست از رینگ نمودن کابلهای هوایی در داخل پست قدیم امتناع نمود و کابل های موجود با هماهنگی با واگذاری و نظارت حتی الامکان به طور مساوی از طرفین تقسیم گردد .
استفاده از بست زیر و رو
در هرگونه نمای ساختمان هایی که امکان نصب بست های کاچوئی زیر و رو که از این به بعد بست نامیده میشود باشد ، مانند نمای سنگ ، آجر سه سانت ، سیمان شسته و نظایر آن حتماً بایستی بستر کابل کشی و سیم کشی را با استفاده از آن آماده نمود .
1- فواصل بستها برای کلیه کابل ها 2 الی 10 زوجی بدون مهار و سیم دوبل فاصله بست ها از یکدیگر 40 سانتی متر می باشد .
2- عرض مجاز برای عبور تورفتگی ها هنگامی که امکان مسیر سازی با استفاده از بست از داخل نباشد ، حداکثر 5/1 متر میباشد که بایستی در هر ظرف دو عدد بست نصب نمود تا کابل یا سیم شل نشود .
3- استفاده از بست زیر و رو در آجر سفالهای سوراخ دار در آجرهای عرض 5 سانت بصورت شکل زیر اجرا می گردد .
استفاده از قلاب
چنانچه در نمای ساختمان تکمیل نباشد ، از قلاب رزوه ای استفاده خواهد شد . فاصله بین قلاب ها برای کابل های 2 الی 10 زوجی بدون مهار و سیم دوبل حداقل 5/1 متر و حداکثر 2 متر می باشد که بایستی در طول مسیرهای مستقیم فاصله بین قلاب ها یکنواخت باشد .
1- عمق سوراخ بایستی بنحوی باشد که تا محل انحنای قلاب ، قلاب به دیوار بچسبد .
2- از نصب دو قلاب در مجاورت هم بایستی خودداری نمود ، به جز در مواردی که فضای خالی حدود 4 الی 7 متر در مسیر باشد که در این صورت می توان در طرفین دو قلاب نصب نمود و سیم کشی را انجام داد . برای فضاهای خالی بیشتر از آن بایستی از پنجه استفاده نمود .
3- طول سیم اصلی مورد نیاز به صورت افقی در قلاب ها برای عبور یک کابل هوایی 30 سانتی متری ، دوکابل 40 سانتی متر و سه کابل به بالا 50 سانتی متر است .
توجه :
* سر فلز بالا باشد .
* جهت دیوارهای گلی از چوب ذوزنقه ، یا میخ چوبی استفاده کرد .
* سیم اصلی به صورت فلزی بسته شود .
استفاده از پنجه
پنجه تسمه ای است به طول حداقل 30 سانتی متر و عرض 4 سانتی متر و ضخامت 4 یا 5 میلی متر و گالوانیزه که به صورت صاف و گونیا موجود می باشد .
در حال حاضر حتی الامکان از پنجه استفاده نمی شود که دلایل متعددی مانند لطمه زدن به زیبایی شهرها و عدم امکان کابل کشی کابل های بدون مهار و … دارد .
فقط در محل هایی که نمی توان از بست یا قلاب استفاده نمود ، مانند بعضی از دیوارهای گلی و مشابه آن و نیز در عبور از عرض مجار خیابان های فرعی و کوچه ها و هم چنین وجود فضاهای خالی بیش از 7 متر در مسیر سیم کشی ( کابل کشی ) مطابق استاندارد استفاده کرد .
حداقل فاصله بین دو پنجه 5 متر و حداکثر فاصله آنها 25 الی 30 متر می باشد . چنانچه در نظر است بین دو پنجه کابل بدون مهار کشیده شود بایستی قبلاً اقدام به نصب مهار (سیم دوبل بلا استفاده ) بین پنجره ها نمود و هم زمان کابل بدون مهار را در فواصل دو متری به آن اصلی کرد .
توضیح : استقامت کابل هوایی بدون مهار 12 متر می باشد .
نصب جعبه تقسیم
در مناطق فشرده شهری نصب جعبه تقسیم اجتناب ناپذیر خواهد بود ، زیرا از یک طرف قابلیت انعطاف شبکه را بالا می برد و از سوی دیگر از دوباره کاری جلوگیری می شود .
1- فاصله نصب اولین تقسیم از پست بستگی به موقعیت محل از نظر تراکم واحدهای مسکونی و تجاری دارد و می بایست از نصب جعبه تقسیم اضافی خودداری گردد .
2- برای ورود یا خروج سیم دوبل یا کابل به جعبه تقسیم ها فقط باید از محل های ورودی زیر جعبه تقسیم استفاده کرد ، در غیر این صورت رطوبت و آب براحتی بداخل جعبه تقسیم نفوذ می کند .
3- پس از نصب جعبه تقسیم بایستی واشر لاستیکی تشتک مربوطه را در محل قرار داده و کلیه کابل ها و سیم ها را از داخل واشر بدرون برد .
4- پس از ورود کابل یا سیم بداخل واشر لاستیکی حدود یک سانتی متر بالاتر از لبه داخلی تقسیم روکش کابل به طول 15 سانتی متر برداشته و زوج ها به یکدیگر تابیده شود .( در مورد سیم دوبل یک سانتی متر بالاتر از لبه داخلی تقسیم سیم مهار قطع گردد یک اصلی در داخل جعبه تقسیم به کابل ها برای جلوگیری از خروج کابل استفاده نمود )
5- با توجه به کابل های ورودی و خروجی ، از جعبه تقسیم با اندازه مناسب استفاده شود .
6- برای اتصال کابلهای ورودی و خروجی داخل جعبه تقسیم بایستی حتماً از ترمینال 12 خانه پلاستیکی کابل استفاده شود .
7- زیر درب جعبه تقسیم بایستی لاستیک مربوطه را قرار داده و سپس مبادرت به بستن درب جعبه تقسیم کرد .
8- هنگام عبور مستقیم کابل از تقسیم ، می بایست از درون جعبه تقسیم عبور داده شود .
9- چنانچه مسیر سیم کشی از روی حفاظ ها و نرده های فلزی انجام می شود ، در صورت وجود دیوار مناسب می توان جعبه تقسیم را روی دیوار نصب کرده در غیر این صورت میتوان جعبه تقسیم را روی نرده یا حفاظ و مشابه آن در نقطه ای مناسب نصب نمود .
برگردان پستی
برای اینکه سیم کشی جدید ، انجام نوسازی ، رفع تداخل خطوط شبکه هوایی و تقویت شبکه کابل نیاز به برگردان پستی داشته باشد این عمل با هماهنگی واگذاری خطوط و براساس فرم مربوطه انجام می گیرد .
منظور از برگردان این است که خطوط یک یا چند مشترک یک پست پر بر روی پستهای مجاور که دارای اتصالی خالی می باشند سیم کشی گردد که این کار باعث پست پر دارای اتصالی خالی گردد .
اگر برگردان در داخل یک کافو و بین دو پست همان کافو باشد بنام برگردان پستی نامیده می شود . و اگر پستی از کافویی با پستی دیگر از کافوی دیگر برگردان شود بنام برگردان کافو به کافو نامیده می شود و کلیه برگردان ها با هماهنگی واگذاری خطوط مرکز انجام می گردد .
جهت برگردان پستی نیاز است فرم مربوطه پر شده و به واگذاری خطوط گزارش شود ، که شماره تلفن برگردان شده ، مشخصات فنی قدیم و جدید و علت برگردان در آن قید گردد .
رانژه بندی کافو
هنگام اختصاص بوخت بایستی مناسب ترین مرکزی توسط واگذاری خطوط انتخاب گردد ، بطوری که کوتاه ترین مسیر رانژه انتخاب شده و از عبور رانژه در عرض ترمینال کافو خودداری گردد .
هنگام نوسازی رانژه کافو ضمن رعایت اصول گرفته شده و هماهنگی با واحد واگذاری خطوط مبادرت به رانژه بندی گردیده و هرگونه تغییر احتمالی و تصحیح مسیر رانژه کتباً به واگذاری خطوط ارسال شود.
1- عبور سیم در کافو بایستی از داخل قلابهای طرفین انجام گرفته و رانژه طوری کشیده شود که خیلی سفت یا شل نباشد .
2- برای یک نواختی در کافو سیم های رانژه دارای دو رنگ سفید و مشکی می باشند که سفید سیم A و مشکی سیم B بسته می شود .
3- پیچ های ترمینال دارای دو واشر می باشد که سیم رانژه حتماً بایستی بین دو واشر قرار گرفته به علاوه روی هم نیز قرار نگیرد تا باعث قطعی سیم رانژه نشود .
در مورد رانژه کافوهای جدید 2700 زوجی که دارای 6 ردیف ترمینال 25 زوجی بوده و بر روی دو درب و هر درب سه ردیف ترمینال نصب شده به جهت جلوگیری از ازدحام رانژه در قلاب ها و آسیب رسیدن به آنها مطابق نمونه ذیل بهتر است رانژه شود ، رانژه ترمینال های 1 و 2 از سمت آنها وارد شوند و رانژه های ترمینال های ردیف 5 و 6 از سمت راست و ترمینالهای 3 و 4 از وسط تغذیه شوند .
4- کلیه رانژه های عبور عرضی (از ترمینالهای سمت چپ به سمت راست ) و غیره استاندارد کوتاه (سفت) دو تکه – خارج از مسیر قلاب ها – بلندتر از مقدار معمولی (شل) را جمع و از مسیر اصلی رانژه می نماییم و چنانچه نیاز به تعویض بوخت داشت با ذکر علت و هماهنگی خطوط مورد اشتباه را رفع می نماییم و مرکزیهای خالی در لیست واگذاری چنانچه در کافو دارای سیم رانژه باشد جمع آوری گردد .
ترمینه کردن پست
در پست ها بایستی کابل طوری روکش برداری شود که حداقل 15 – 10 سانتی متر سیم داخل پست در دسترس باشد ، البته پست های قدیمی (قورباغه ای ) از حدود 2 سانتی متر داخل پست روکش برداری شود و در پست های کتابی جدید حدود 15 سانتی متر از داخل پست روکش کابل برداشته شود .
1- جهت جلوگیری از بهم ریختگی داخل پست حتی المقدور با آرایش مناسب ، کابلها و سیم ها طوری باشد که فضای داخل پست بهم ریخته نباشد .
2- در پیچ ترمینال داخل پست دو واشر قرار دارد که سیم بایستی بین دو واشر قرار گیرد و کافیست یک دور پیچانده شود به طوری که سیم ها روی هم قرار نگیرند در غیر این صورت باعث قطعی سیم می شود .
3- جهت جلوگیری از القاء جریانات ناخواسته بر روی مشترکین ، می بایست سیم زمین کابل ها و مهار سیم های هوایی از ورودی مشترک تا پست تداوم داشته و در پست در محل اتصال زمین محکم بسته شود .
4- پس از هر بار مراجعه به پست و انجام کار بایستی درب پست را کاملاً محکم نموده و ضایعات کابل ریخته شده پای پست را جمع آوری نمود .
نحوه اجرای آلارم های دستگاه
1- EM.LIGHT : در صورت قطع برق شهر رله به حالت وصل قرار خواهد گرفت . در این حالت ولتاژ باتری در دو سر ترمینال E.LIGHT قرار گیرد ( در پلانت 2000A ) . در رکهای 500A در دو سر ترمینال EM.LIGHT یک کنتاکت دو سر آزاد قرار داده می شود .
2- COM.POINT RLS : اتصال مشترک رله های آلارم ها .
3- REC.OFF : در صورت قطع خروجی هر کدام از رکتی ها فایرها ، رله REC.OFF وصل می شود.
4- REC.FALL ک در صورت خرابی دستگاه آلارم مربوطه ارسال می گردد . این عمل توسط اجرای O.V در خروجی با یک دقیقه تاخیر اعلام می شود که به صورت نمایش ERR.12 در LCD ، روشن شدن LED و فرستادن آلارم می باشد .
5- FAN FALL : خرابی فن بصورت ارسال آلارم ،روشن شدن LED و نمایش ERR.6 در LCD مشخص می گردد . برای تست عملکرد FAN FALL بعد از روشن شدن فن ، فیوز فن را قطع کنید، بعد از 40 ثانیه آلارم ارسال گردیده و در صورت وصل مجدد فیوز فن بعد از 30 ثانیه آلارم قطع می گردد .
6- O.V : اگر ولتاژ خروجی یک دستگاه بیشتر از 58 V باشد ،دستگاه مربوطه اعلام O.V خواهد نمود. برای تست عملکرد O.V سلکتور برد RS11A را در وضعیت INITIAL قرار داده و کلید INITIAL بالای رک را در حالت ON قرار دهید . در اینصورت اگر کلیدهای بار وصل باشد دستگاه اعلام O.V خواهد نمود .
7- LOW BATT : مابین خروجی مثبت رک و خروجی کلید MCCB باتری ، ولتاژ کمتر از 46V و بیشتر از 43V اعمال کنید . آلارم LOW BATT عمل کرده و در صورتیکه ولتاژ فوق به بالاتر از 47V برسد این آلارم قطع میشود . جهت تنظیم محدوده عملکرد LOW BATT از پتانسیومتر P2 روی کارت RS11A استفاده نمائید .
8- LOW BATT.TRIP : مطابق بند 7 عمل نموده ، ولتاژ را به کمتر از 43V برسانید تا LOW BATT.TRIP عمل کند . در صورتیکه ولتاژ فوق به بالاتر از 45V برسد ، این آلارم قطع می شود . جهت تنظیم محدوده عملکرد LOW BATT.TRIP از پتانسیومتر P1 روی کارت RS11A استفاده نمائید .
9- AC FALL : در صورت قطع یا کاهش AC ورودی یکی از دستگاهها AC FALL بصورت ارسال آلارم و خاموش شدن LED زرد مشخص می گردد ، چنانچه خروجی دستگاه مربوطه به باتری وصل باشد AC FALL بصورت نمایش ERR.10 در LCD خواهد بود .
10- REC.ON : در صورت روشن بودن هر کدام از دستگاه ها این آلارم ارسال می گردد .
11- G.F>2 : این آلارم در PLANT 1000A,PLANT 2000A وجود دارد و در صورتی که دو دستگاه یا بیشتر دچار اشکال شوند این آلارم ارسال می گردد .
12- BATT. FUSE FALL : در سیستم درصورت سوختن فیوزهای باتری در داخل تابلو باتری این آلارم بر روی ترمینال راه دور ارسال می شود .
ERROR های دستگاه :
ERROR 1 : میکرو کنترل در حال SELF TEST .
ERROR 2 : دستگاه در حال عملیات .
ERROR 3 : WATCH DOG RESET .
ERROR 4 :اشکال در ارتباط بین میکروکنترل دستگاهها که توسط خود دستگاه اصلاح می شود .
ERROR 5 :تایمر دستگاه MASTER ( با آدرس AUS 01 ) از کار افتاده است .
ERROR 6 : فن هوا دهی ندارد .
ERROR 7 :دستورات غیر مجاز به برنامه میکروکنترل داده شده است .
ERROR 8 :نشاندهنده SLAVE بودن دستگاه .
ERROR 9 :سنسور نشان دهنده دمای باتری ( در این دستگاه ها وجود ندارد ) .
ERROR 10 : قطع و یا خارج از رنج بودن AC ورودی .
ERROR 11 :از طرف دستگاه MASTER برای دیگر دستگاهها فرمان قطع صادر شده است .
ERROR 12 : یکسو کننده دستگاه خراب است .

عیب یابی دستگاه :
عیب
رفع عیب
1- کلید AC ورودی وصل باشد اما دستگاه روشن نشود.

2- اگر پس از وصل کلید AC ورودی در حالیکه کلید ON/OFF جلوی دستگاه به حالت OFF است ، در خروجی دستگاه ولتاژ ظاهر می شود.

3- دستگاه پس از روشن شدن اعلام OV نموده و خاموش می شود .

4- ولتاژ خروجی رک خارج از محدوده 53.5V است در حالیکه سلکتور تغییر حالتهای شارژ در وضعیت AUTO قرار دارد .

5- جریان خروجی دستگاه قبل از رسیدن به 125V محدود ( Limit ) می شود .

6- تغییر حالت در عنوانهای نمایش داده شده توسط LCD و مقادیر این عنوانها صورت نمی گیرد .

باید سه فاز ورودی و مسیر اتصالات ورودی تا دستگاه را چک کنید .

کلید ON/OFF خراب است .

ابتدا دستگاه را توسط کلید AC ورودی خاموش کنید سپس کلید initial داخل رک را به حالت OFF قرار داده مجدداً دستگاه را توسط کلید AC ورودی روشن کنید . در صورتیکه عیب رفع نشد ، کارت PS430 تعویض گردد .

وارد برنامه دستگاه شده و کنترل کنید که در قسمت B-Art وضعیت FLOAT انتخاب شده است چنانچه وضعیت دیگری در برنامه باشد آن را به FLOAT تغییر دهید .

وارد برنامه شده و در قسمت MA,Einst 1. را به مقدار 100 pr قرار دهید .

کلیدهای A , B را از یکی از گوشه ها کاملاً فشار دهید تا اتصال کلید برقرار گردد .

عیب
رفع عیب

7- برنهای خروجی – و + گرم می شوند .

8- یکی از LED های روی پانل روشن نمی شود .

9- برنامه دچار اخلال شده با فشار دادن دکمه B مقادیر عنوانها ظاهر نمی شود و به اشتباه قسمتی از برنامه توسط LCD نشان داده می شود .

10- تسهیم جریان دستگاه با دستگاههای دیگر انجام نمی گیرد .

11- دستگاه در حالت initial داخل رک قرار گرفته و با وصل کلید بار عمل OV را انجام نمی دهد .

12- فن عمل نمی کند و در LCD عبارت ERROR 6 نمایش داده شده و آلارم Fan Fial توسط رله مربوطه اعلام می شود .

پیچ های مربوطه را به اندازه کافی ( تا تخت شدن واشر فنری ) محکم کنید .

وارد برنامه شده و در قسمت Test ، Self Test را انجام دهید . درصورت روشن نشدن LED مربوطه ، کارت PS440 باید تعویض شود .

به صفحه 59 کاتالوگ قسمت ( توجه ) مراجعه نمائید .

اتصال بین 11 ا زکانکتور پانل جلو دستگاه را با پین های مشابه در دستگاههای دیگر چک کنید .

کارت RPS11A تعویض شود .

فن ، فیوز مربوطه ، اتصالات کانکتور فن را چک کنید .

(1)