پرسشنامه عاطفه خود آگاه (تانگنی و همکاران ، 1992)
واکنش به رویدادهای زندگی
در زیر شرایطی آمده است که احتمال دارد هر انسانی در طول زندگی روزمره خود با آن روبرو شود. لطفا هر یک از شرایط را مطالعه کنید و خود را در همان وضعیت قرار دهید، سپس مشخص کنید که احتمال واکنش به یا پاسخ شما به هر یک از این شرایط چیست. لطفا پاسخ خود را با استفاده از نمرات زیر و با کشیدن دایره دور عدد مناسب مشخص کنید. لطفا به تمام عبارات پاسخ دهید.
1= احتمال ندارد که شما این کار را بکنید.
2= با احتمال ضعیف این کار را می کنید.
3= 50% احتمال دارد این کار را بکنید.
4= احتمال زیادی هست که این کار را بکنید.
5= قویا احتمال دارد این کار را بکنید.
1) با یک دوست خود قرار ملاقات داشتید، در ساعت ملاقات متوجه میشوید که ملاقات با او را فراموش کرده اید.
الف) پیش خود فکر میکنید که بیتوجه و بیملاحظه هستید.
1
2
3
4
5
ب) فکر میکنید که باید در اولین فرصت جبران کنم.
1
2
3
4
5
2) در محل کار خود چیزی را میشکنید و سپس آن را پنهان میکنید.
الف) با خود فکر میکنید " این موضوع مرا مضزرب می کند"، لذا باید خودم آن را درست کنم یا بدهم آن را درست کنند.
1
2
3
4
5
ب) به استعفا دادن از آن کار فکر میکنید.
1
2
3
4
5
3) یک روز که با دوستتان و همسرش بیرون میروید، احساس میکنید به طور بارزی شیرین زبان و بذله گو شدهاید، طوری که همسر بهترین دوستتان از همراهی با شما لذت زیادی میبرد.
الف) پیش خود فکر میکنید " بهتر است به احساس بهترین دوستم توجه بیشتری داشته باشم.
1
2
3
4
5
ب) احتمالا تا مدت زیادی از نگاه کردن در چشم دوستتان اجتناب میورزید.
1
2
3
4
5
4) هنگام کار، برنامهریزی را تا آخرین لحظه عقب میاندازید طوری که برنامه بد از آب در میآید.
الف) احساس میکنید آدم شایستهای نیستید.
1
2
3
4
5
ب) فکر میکنید حق این است که برای سوء مدیریت پروژه سرزنش شوید.
1
2
3
4
5
5) در محل کار خود مرتکب اشتباهی میشوید، ولی متوجه میشوید تقصیر آن به گردن همکارتان افتاده است.
الف) سکوت میکنید و از روبرو شدن با همکارتان اجتناب میکنید.
1
2
3
4
5
ب) احساس ناخرسندی میکنید و مایلید وضعیت تصحیح شود.
1
2
3
4
5
6) یک تماس تلفنی سخت را چند روز به تاخیر میاندازید. در آخرین لحظه تماس میگیرید و میتوانید مکالمه را طوری برگزار کنید که همه چیز به خوبی تمام شود.
الف) از به تعویق افتادن تماس متاسف هستید.
1
2
3
4
5
ب) احساس یک آدم مطیع را پیدا میکند.
1
2
3
4
5
7) در حال بازی و بدون قصد، توپی را پرتاب میکنید و توپ به صورت دوستتان میخورد.
الف) از این که نمیتوانید یک توپ را درست پرتاب کنید، احساس ضعف میکنید.
1
2
3
4
5
ب) عذرخواهی میکنید تا به دوستتان احساس بهتری بدهید.
1
2
3
4
5
8) به تازگی با کمک اعضای خانواده از خانواده جدا شدهاید. چند بار نیاز پیدا کردهاید از آن ها پول قرض کنید، ولی آن پول را زود پس دادید.
الف) احساس ناپختگی و عدم بلوغ میکنید.
1
2
3
4
5
ب) در اسرع وقت این لطف آنها را جبران میکنید.
1
2
3
4
5
9) در حال رانندگی به یک حیوان کوچک میزنید.
الف) پیش خود فکر میکنید " من آدم خیلی بدی هستم".
1
2
3
4
5
ب) از این که هنگام رانندگی هشیارتر نبودید، احساس بدی میکنید.
1
2
3
4
5
10) از جلسه امتحان با این فکر بیرون میآیید که امتحان را عالی دادهاید. بعدا متوجه میشوید که امتحان را خراب کردهاید.
الف) پیش خود فکر میکنید، "باید بیشتر درس میخواندم".
1
2
3
4
5
ب) احساس حماقت میکنید.
1
2
3
4
5
11) با گروهی از همکارانتان روی طرحی به سختی کار کردهاید، چون طرح خیلی موفقیت آمیز بوده است، رئیس شخص شما را برای دریافت پاداش انتخاب میکند.
الف) احساس میکنید از همکارانتان جدا افتادهاید.
1
2
3
4
5
ب) احساس میکنید درست نیست پاداش را قبول کنید.
1
2
3
4
5
12) هنگامی با گروهی از دوستانتان بیرون رفتهاید، یکی از دوستان را که در جمع حضور ندارد مسخره میکنید.
الف) از این کار خود احساس حقیر بودن میکنید.
1
2
3
4
5
ب) عذر خواهی میکنید و درباره نکات مثبت آن شخص صحبت میکنید.
1
2
3
4
5
13) در پروژه کاری خود مرتکب اشتباه بزرگی میشوید، افرادی که روی شما حساب میکردند و رئیس تان از شما انتقاد میکنند.
الف) از این کار خود احساس حقیر بودن میکنید.
1
2
3
4
5
ب) فکر میکنید، حق شماست که بازخواست شوید.
1
2
3
4
5
14) برای کمک به مسابقات المپیک کودکان معلول داوطلب میشوید. این کار برایتان وقتگیر و کسالتآور از آب در می آید. به طور جدی به فکر انصراف میافتید، اما متوجه میشوید که کودکان از کار شما خیلی خوشحالند.
الف) احساس غرور و تنبلی میکنید.
1
2
3
4
5
الف) پیش خود فکر میکنید، باید به کودکان معلول بیشتر توجه کنید.
1
2
3
4
5
15) هنگامی که دوستتان به مسافرت رفته است از پرنده مورد علاقه او مراقبت میکنید، اما پرنده فرار میکند.
الف) احساس میکنید آدم غیر مسئول و ناتوانی هستید.
1
2
3
4
5
ب) عهد میکنید که دفعه بعد بیشتر مراقب باشید.
1
2
3
4
5
16) به صورت میهمان به خانه جدید همکارتان میروید و روی فرش نو و کرم رنگ او شربت آلبالو میریزید، اما احساس میکنید کسی متوجه آن نشده است.
الف) بعد از میهمانی تا دیر وقت میمانید تا برای تمیز کردن فرش کمک کنید.
1
2
3
4
5
ب) آرزو میکنید کاش به جای میهمانی به جای دیگری رفته بودید.
1
2
3
4
5
روش نمره دهی و تفسیر:
آزمون عاطفه خودآگاه یک ابزار خودسنجی و مدادکاغذی است که 16 موقعیت (سناریو) شرایط زندگی روزمره را به آزمودنی ارائه میکند و پاسخ دهندگان پاسخهای، هیجانی و رفتاری خویش و احتمال پاسخ خود به آنها را رتبه می دهند. تمام سناریوهای این آزمون دارای آیتم های شرم و گناه و اشتغال ذهنی با احساس گناه هستند، در حالی که بعضی از آیتم ها شامل دفاع های شخصی جداسازی، بی تفاوتی و برونی کردن است.
این پرسشنامه خودسنجی 16 وضعیت زندگی روزمره را به آزمودنی ارائه می کند که 11 وضعیت آن از نظر اجتماعی دارای ارزش مثبت و 5 وضعیت آن دارای ارزش منفی است. تمام سوالات به صورت مستقیم نمرهگذاری می شوند. آزمودنی پاسخهای خود را به صورت لیکرت 5 درجهای رتبه میدهد دامنه آنها از 1 به معنی "احتمال ندارد" تا 5 به معنی "به احتمال زیاد" است.
اعتبار (پایایی) و روایی:
در پژوهش فرگوسن و همکاران (2001) که بر روی 132 دانشجوی مقطع کارشناسی صورت گرفت، ضریب آلفای کرونباخ برای مقیاس شرم 81/0 و برای احساس گناه 78/0 گزارش شده است.
تانگنی و همکاران (1992) روایی سازه دو مقیاس شرم و گناه را در حد مناسب گزارش کردند؛ آنها در یک پژوهش2003 خود نیز، روایی این آزمون را برای سنجش سازههای تئوریک شرم و گناه تایید میکنند. بنا به گزارش لوتین و همکاران (2002، 2004) علی رغم اختلاف نظرها، این آزمون مفاهیم زیربنایی مورد نظر سازندگان آن را میسنجد. در ایران، روایی صوری این آزمون ها مورد تایید اساتید رشتههای مشاوره و روانشناسی قرار گرفته است.
************************************************
منابع:
ثنایی، باقر و همکاران(1387). مقیاسهای سنجش خانواده و ازدواج. انتشارات بعثت.
Ferguson, T. J., & Eyre, H. L. (2001). Reconciling interpersonal versus appraisal views of guilt: Roles of inductive strategies and projected responsibility in prolonging guilty feelings. Manuscript under review.
*************************************************