پرسشنامه باورهای معرفت شناختی شومر(EQ)1
این پرسشنامه ابتدا درسال 1990 به منظور بررسی باور های معرفت شناختی دانشجویان تعلیم شد وسپس در سال 1992 پس از تجدید نظرهایی که در آن به عمل آمد برای بررسی باور های معرفت شناختی دانش آموزان دبیرستانی نیز مورد استفاده قرار گرفت.
شومر (1990) پرسشنامه 63 سوالی خود را برای سنجش پنج مولفه معرفت شناختی پیشنهادی اش معرفی کرد. از این پنج مولفه معرفت شناختی، سه مولفه به خود دانش (ساختار، قطعیت و منبع) و دو مولفه دیگر (کنترل و سرعت) به اکتساب دانش مربوط می شود. شومر برای هر یک از این مولفه ها یک مجموعه سوال تهیه کرد که در 12 بعد گروه بندی می شوند. برخی از مولفه ها معرفت شناختی به یک بعد و برخی دیگر به دو یا سه بعد اشاره دارند. تمام گویه ها در یک مقیاس پنج درجه ای طیف لیکرت که از کاملاً مخالفم (یک) تا کاملا موافقم (5) رتبه بندی می شود.
این پرسشنامه شامل 5 مولفه و ابعادی به شرح زیر است:
– ساده بودن دانش شامل: به دنبال یک پاسخ بودن "11 گویه" و اجتناب از وحدت بخشیدن به اطلاعات "8 گویه".
– قطعیت دانش شامل: اجتناب از ابهام "5 گویه" و علم قطعی است "6 گویه".
– منبع دانش شامل: اتکا به مراجع علمی "4 گویه" و عدم انتقاد از مراجع علمی "6 گویه".
– توانایی ذاتی در یادگیری شامل: توانایی یادگیری ذاتی است "4 گویه"، روش یادگیری آموختنی نیست "5گویه" و موفقیت ربطی به کار زیاد ندارد "4 گویه".
– یادگیری سریع شامل: یادگیری در اولین تلاش اتفاق می افتد "3 گویه"، یادگیری سریع و آنی است "5 گویه" و تلاش مداوم اتلاف وقت است "2 گویه".
مولفه ها
ابعاد
گویه ها
ساده بودن دانش
به دنبال یک پاسخ بودن
2-11-16-17-19-22-23-33-56-58-59
اجتناب از وحدت بخشیدن به اطلاعات
3-14-18-35-37-38-54-63
قطعیت دانش
اجتناب از ابهام
9-27-41-42-44
علم قطعی است
12-21-30-34-48-61
منبع دانش
اتکا به مراجع علمی
1-5-36-40
عدم انتقاد از مراجع علمی
6-7-13-31-45-46
توانایی ذاتی در یادگیری
توانایی یادگیری ذاتی است
8-47-55-57
روش یادگیری آموختنی نیست
4-15-25-28-62
موفقیت ربطی به کار زیاد ندارد
26-32-43-49
یادگیری سریع
یادگیری در اولین تلاش اتفاق می افتند
20-24-52
یادگیری سریع و آنی است
10-29-39-50-60
تلاش مداوم اتلاف وقت است
51-53
جدول شماره 3-4 تناظر گویه ها به ابعاد و مولفه های باورهای معرفت شناختی
نمرات بالا در هر مولفه، حاکی از باورهای خام آزمودنی ها است.
3-4-1. پایایی و روایی پرسشنامه باورهای معرفت شناختی
پنگ2 و فیتز3 جرالد (2006) بیان کرده اند که روایی محتوایی پرسشنامه معرفت شناختی توسط صاحب نظران حوزه روانشناسی تربیتی و روایی پیش بین آن نیز در بافت های متعدد یادگیری به تایید رسیده است.
در پژوهش رضائی (1389)، پرسشنامه معرفت شناختی (شومر، 1990)، نخست به فارسی برگردانده شد. سپس از دو دانشجوی دکترای مترجمی زبان انگلیسی خواسته شد تا سوال های برگردانده شده فارسی را به انگلیسی ترجمه نمایند. آن گاه شکاف های موجود در تطابق دو ترجمه اصلاح گردید. سپس پرسشنامه بر روی چند آزمودنی به صورت آزمایشی اجرا شد و اشکالات پیش آمده برای کاربرد نهایی اصلاح گردید و نسخه نهایی جهت اجرا آماده شد. در نهایت، بعد از نمونه گیری، پرسشنامه معرفت شناختی براساس دستورالعمل های مربوطه بر دانشجویان گروه نمونه در شرایط یکسان اجرا شد و ضریب آلفای کرونباخ را 63/0 اعلام نموده است.
در پژوهش خالقی نژاد و همکاران (1390) تحلیل عاملی تاییدی مرتبه اول وجود 9 مولفه و تحلیل عاملی تاییدی مرتبه دوم قرار گرفتن مولفه های مذکور را در زیرسازه باورهای معرفت شناختی، تایید کرد. تحلیل عاملی اکتشافی بر روی 9 ولفه به کشف سه خرده مقیاس قضاوت شخصی درباره دانستن، باور فرد به سرعت و توانائی یادگیری و قطعیت دانش می باشد. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان دهنده مطلوبیت روایی مقیاس تجدید نظر شده باورهای معرفت شناختی در نمونه ایرانی است و نتایج حاصل از ضریب آلفای کرونباخ 75/0 می باشد.
کریمی (1387) در پژوهشی با عنوان باورهای معرفت شناختی مدیران مدارس ابتدایی و متوسطه و رابطه آن با سبک رهبری آنان در شهرستان ضریب آلفای کرونباخ این پرسشنامه را 95/0 بدست آورد.
در پژوهش حاضر ضریب آلفای کرونباخ باورهای معرفت شناختی 84/0می باشد.
پرسشنامه باورهای معرفت شناختی شومر( 1990)
دانش آموز عزیز :
پرسشنامه ای که در اختیار دارید، جهت انجام پژوهشی تحت عنوان …………………………………………… تدوین شده است. نقطه نظرهای شما درباره هر یک از سوالات، برای انجام این پژوهش بسیار حائز اهمیت است. معذلک، یادآور می شود که در این پرسشنامه پاسخ درست یا اشتباه وجود ندارد. بنابراین، خواهشمند است بر مبنای باور و عقیده شخصی خویش و صرف نظر از آنچه تصور می کنید که دیگران انتظار دارند، به سوالات پاسخ دهید، اطمینان داده می شود که پاسخ های شما کاملاً محرمانه مورد استفاده خواهد بود.
با تشکر
محقق
گویه
کاملاً موافق
تا حدی موافق
نظری ندارم
تا حدی مخالف
کاملاً مخالف
1. شما می توانید به محض شنیدن هر پیامی آن را بفهمید.
2. تنها چیزی که قطعی است، عدم قطعیت است.
3. برای موفقیت در کارم بهترین راه حل این است که سوالات زیادی نپرسم.
4. گذراندن دوره آموزشی درباره مهارت های مطالعه احتمالاً با ارزش است.
5. میزان یادگیری در دانشگاه غالباً به کیفیت تدریس استاد بستگی دارد.
6. تقریباً هر چه را می خوانید، می توانید باور کنید.
7. من اغلب نسبت به میزان واقعی معلومات اساتید دانشگاه تردید دارم.
8. توانایی یادگیری ما بعد از تولد تغییر نمی کند.
9. گوش دادن به سخنرانی فردی که در آخر نمی تواند موضع اعتقادی خود را مشخص کند، خستگی آور است.
10. دانشجوی موفق کسی است که مطالب را سریع می فهمد.
11. وظیفه یک استاد خوب آن است که نگذارد دانشجویان از مسیر مستقیم منحرف شوند.
12. اگر دانشمندان به اندازه کافی تلاش کنند، تقریباً می توانند حقیقت همه چیز را کشف نمایند.
13. دانشجویی که با استاد مجادله می کند، بیش از اندازه به خود اطمینان دارد.
14. دانشجو باید بیشترین تلاش خود را صرف ترکیب مطالب فصول کتاب درسی یا حتی مطالب کلیه درس ها بنماید.
15. موفق ترین افراد کسانی هستند که دریافته اند، چگونه یادگیری خود را بهبود بخشند.
16. موضوعات درسی، آسان تر از آنند که اغلب اساتید وانمود می کنند.
17.مهم ترین جنبه کار علمی، اندازه گیری دقیق و کار با دقت است.
18. از نظر من هدف اصلی مطالعه، شناخت ایده های اصلی کتابهاست نه شناخت جزئیات.
19. اساتید تا کنون باید فهمیده باشند که کدامیک از روش های تدریس "بحث در گروه های کوچک یا روش سخنرانی" بهتر است.
20. مطالعه مکرر یک فصل مشکل کتاب، معمولاً به شما در فهم آن کمک نمی کند.
21. نهایتاً، دانشمندان به کشف حقیقت مسائل می رسند.
22. هرگز نمی توانید بفهمید یک کتاب چه منظوری دارد، مگر اینکه نیت نویسنده کتاب را بدانید.
23. مهم ترین جنبه کار علمی، تفکر خلاق است.
24. اگر وقت داشته باشم تا فصل کتابی را مجدداً مطالعه کنم، در وهله دوم چیزهای بیشتری از آن خواهم آموخت.
25. میزان یادگیری شاگرد از کتاب درسی به خود او بستگی دارد.
26. ده درصد نبوغ، توانایی و نود درصد آن، سخت کوشی است.
27. فکر کردن روی مسائلی که دانشمندان روی آن توافق ندارند، برایم جالب است.
28. هر کس نیاز دارد که چگونه آموختن را بیاموزد.
29. وقتی برای اولین بار در کتاب درسی، با مفهوم مشکلی مواجه می شوید، بهتر است سعی کنید تا خودتان آن را بفهمید.
30. جمله مفهومی ندارد، مگر اینکه موقعیت آن در متن برای شما مشخص باشد.
31.دانشجوی خوب بودن، معمولاً به حفظ کردن اطلاعات مربوط به واقعیت ها بستگی دارد.
32. هوشمندی به معنای دانستن جواب نیست، بلکه به معنای دانستن روش پیدا کردن جواب است.
33. اغلب کلمات یک معنای واضح دارند.
34. حقیقت تغییر ناپذیر است.
35. اگر فردی جزئیات را فراموش کند ولی قادر باشد ایده های جدیدی را از کتاب درسی به دست آورد، فکر می کنم تیز هوش است.
36. هر موقع در زندگی با مشکل مواجه می شوم، با اساتید مشورت می کنم.
37. یادگیری کلمه به کلمه تعاریف برای موفقیت در امتحان ضروری است.
38. وقتی مطالعه می کنم به دنبال مدارک و شواهد مشخصی میگردم.
39. اگر فردی نتواند در مدت کوتاهی چیزی را بفهمد باید به کوشش خود ادامه دهد.
40. گاهی اوقات بی آنکه بفهمم به ناچار پاسخ های اساتید را قبول می کنم.
41. اگر اساتید راجع به واقعیت ها بحث کنند و از نظریه ها صرف نظر کنند، دانشجویان می توانند چیزهای بیشتری را از دانشگاه بیاموزند.
42. فیلم بدون پایان مشخص را دوست ندارم.
43. پیشرفت، به مقدار زیادی فعالیت نیاز دارد.
44. کار کردن روی مسائلی که امکان یافتن یک پاسخ روش و ساده برای آنها وجود ندارد، اتلاف وقت است.
45. اگر با عنوان یک کتاب درسی معینی آشنایی دارید، بایستی صحت مطالب آن را ارزیابی کنید.
46. بیشتر اوقات حتی نظرات متخصصین نیز بایستی مورد سوال و بررسی قرار گیرد.
47. بعضی ها از هنگام تولد یادگیرنده های خوبی هستند، در حالیکه، بعضی دیگر با توانایی محدودی متولد شده اند.
48. هیچ چیز جز مرگ، قطعی نیست.
49. دانشجویانی که واقعاً تیز هوشند، برای موفقیت نیاز ب
ه فعالیت زیادی ندارند.
50. کار زیاد در مدت زمان طولانی، روی یک مسئله دشوار تنها برای دانشجویان واقعاً زرنگ مفید است.
51. اگر فردی برای فهم یک مسئله کوشش زیادی کند، احتمالاً در پایان فقط دچار سردرگمی ذهنی می شود.
52. شما می توانید تقریباً تمام اطلاعات موجود در یک کتاب درسی با یک بار مطالعه فرا بگیرید.
53. چنانچه، بتوانید عوامل حواس پرتی را از خود دور کرده و حواستان را واقعاً روی مفاهیم مورد یادگیری متمرکز کنید، به رغم دشواری، آنها را درک می کنید.
54. یک شیوه خوب برای درک محتوای کتاب این است که مطالب آن را براساس چارچوب ذهنی خودتان مجدداً سازمان دهی کنید.
55. دانشجویان متوسط، در تمامی زندگیشان متوسط باقی می مانند.
56. یک ذهن آراسته، نشانه ذهنی تهی و خالی است.
57. متخصص فردی است که در بعضی زمینه ها با استعداد است.
58. من از اساتیدی که سخنرانی شان را تنظیم نموده و طبق آن تدریس می کنند، واقعاً تقدیر می کنم.
59. بهترین مطلب درباره مسائل علمی این است که اغلب آنها تنها یک پاسخ صحیح دارند.
60. یادگیری فرآیند تدریجی شکل گیری دانش است.
61. واقعیت های امروز ممکن است فردا موهوم باشند.
62. کتاب های راهنمای درسی، نظیر راهنمای زبان انگلیسی کمک زیادی به یادگیری نمی کنند.
63. اگر سعی کنید تا ایده های جدید یک کتاب را با معلوماتی درباره آن موضوع ربط دهید، دچار سردرگمی ذهنی می شوید.
1-epistemology questionnaire (EQ)
2 Peng
3 Fitzgerald
—————
————————————————————
—————
————————————————————