به نام خدا
فهرست
یاخته های بافت عصبی
انواع (نورون ها)یاخته های عصبی
پتانسیل آرامش
پتانسیل عمل
نقش گره های رانویه
انتقال پیام عصبی
گفتار 1فصل اول(تنظیم عصبی) زیست شناسی یازدهم
یاخته های بافت عصبی
1) یاخته های پشتیبان (نوروگلیاها):
انواع گوناگون نوروگلیاها: بر حسب نوع آن دارایی نقش هایی هستند، از جمله؛ دفاعی، تغذیه ای و …
سازنده غلاف میلین
دفاع از یاخته های عصبی
حفظ هم ایستایی مایع اطراف آنها
ایجاد داربست هایی برای استقرار نورون ها
یاخته های بافت عصبی
2) یاخته های عصبی(نورون ها):
بخش های اصلی یک نورون:
1. دارینه (دندریت): رشته ای است که پیام ها را دریافت و به جسم یاخته عصبی وارد میکند.
2. جسم یاخته ای: جسم یاخته ای محل قرار گرفتن هسته و انجام سوخت و ساز یاخته های عصبی است و می تواند پیام نیز دریافت کند.
3. آسه (آکسون): رشته ای است که پیام عصبی را از جسم یاخته عصبی تا انتهای خود که پایانه آسه نام دارد، هدایت می کند.
4. پایانه آسه: پیام عصبی از محل پایانه آسه یک یاخته عصبی به یاخته دیگر منتقل می شود.
غلاف میلین: توسط نوروگلیا ها ساخته شده و روی بسیاری از دندریت های بلند و آکسون ها، تشکیل می شود.
گره رانویه: غلاف میلین پیوسته نیست و دربخشهایی از رشته قطع می شود. این بخش ها را گره رانویه می نامند.
انواع یاخته های عصبی(نورون ها)
یاخته های عصبی حسی: پیام ها را به سوی بخش مرکزی دستگاه عصبی )مغز و نخاع( می آورند.
یاخته های عصبی حرکتی: پیام ها را از بخش مرکزی دستگاه عصبی به سوی اندام ها )مانند ماهیچه ها( می برند.
یاخته های عصبی رابط: در مغز و نخاع قرار دارند. این یاخته ها ارتباط لازم بین یاخته های عصبی را فراهم می کنند.
نکته: هر سه نوع یاخته عصبی می توانند میلین دار یا بدون میلین باشند.
پتانسیل آرامش
پتانسیل آرامش برای زمانی است که نورون فعالیت عصبی ندارد.
در دو سوی غشا اختلاف پتانسیلی در حدود70- میلی ولت برقرار است.
میزان Na+در خارج نورون بیشتر از میزان k+ در داخل نورون است در نتیجه داخل نورون نسبت به خارج آن منفی تر است.
عوامل پتانسیل آرامش:
1. کانال های نشتی: تعداد یون های پتاسیم خروجی بیشتر از یون های سدیم ورودی است؛ زیراغشا به این یون، نفوذپذیری بیشتری دارد.
نکته: یون ها به روش انتشار تسهیل شده از کانال های نشتی عبور می کنند.
2. پمپ سدیم و پتاسیم: با صرف ATP سه یون سدیم از یاخته خارج و دو یون پتاسیم وارد نورون می کند.
پتانسیل عمل
پتانسیل عمل دارای مراحل زیر می باشد:
1. بسته بودن تمام کانال های دریچه دار
2. باز شدن کانال های دریچه دار سدیمی
3. بسته شدن کانال های دریچه دار سدیمی و باز شدن کانالهای دریچه دار پتاسیمی
4. بسته شدن هر دو کانال دریچه دار سدیمی و پتاسیمی
فعالیت بیشتر پمپ سدیم پتاسیم موجب می شود غلظت یون های سدیم و پتاسیم در دو سوی غشا دوباره به حالت آرامش باز گردد.
پتانسیل عمل
نقش گره های رانویه
گره رانویه در یاخته های عصبی میلین دار وجود دارد.
در این گره ها پتانسیل عمل ایجاد می شود
پیام عصبی درون رشته عصبی از یک گره به گره دیگرمی جهد که به آن هدایت جهشی می گویند.
در ماهیچه های اسکلتی سرعت ارسال پیام اهمیت زیادی دارد.
در بیماری ام.اس (مالتیپل اسکلروزیس) یاخته های پشتیبانی که در سیستم عصبی مرکزی میلین می سازند، از بین می روند.
انتقال پیام عصبی
یاخته های عصبی با یکدیگر ارتباط ویژ های به نام همایه (سیناپس) برقرار می کنند.
بین این یاخته ها در محل همایه، فضایی به نام فضای همایه ای وجود دارد.
برای انتقال پیام از یاخته عصبی انتقال دهنده یا یاخته عصبی پیش همایه ای، ماده ای به نام ناقل عصبی در فضای همایه آزاد می شود.
این ماده بر یاخته دریافت کننده، یعنی یاخته پس همایه ای اثر می کند.
ناقل عصبی پس از رسیدن به غشای یاخته پس همایه ای، به پروتئینی به نام گیرنده متصل می شود.
ناقل عصبی با تغییر نفوذ پذیری غشای یاخته پس همایه ای به یون ها، پتانسیل الکتریکی این یاخته را تغییر می دهد.
براساس اینکه ناقل عصبی تحریک کننده یا بازدارنده باشد، یاخته پس همایه ای تحریک، یا فعالیت آن مهار می شود.