کــنجد
دانشگاه علمی کاربردی دزفول
ارائه از :
***
درس:
تولیدات زراعی
استاد راهنما:
***
بهار 1395
معرفی محصول
کاشت
خصوصیات خاک هنگام کشت بذر کنجد
ارقام کنجد
جدول زمانی مراحل اجرایی کاشت ، داشت و برداشت کنجد
عملیات کاشت
عملیات داشت
عملیات برداشت
برداشت دستی و مستقیم کنجد
تصویر مزرعه کنجد
عناوین مطالب
کنجد یکی از قدیمی ترین گیاهان زراعی روغنی جهان است و از زمان های قدیم در ایران کشت می شود و زمانی از صادرات مهم کشور به شمار می رفت. کشت کنجد در مناطق گرمسیری کشور مانند استان های خوزستان، سیستان و بلوچستان، جیرفت و فارس متداول است و در استان مازندران هم به دلیل تنوع کشت، کنجد به صورت زراعت اصلی در بهار و یا به صورت کشت مخلوط همراه با پنبه در بهار و همچنین به عنوان کشت دوم بعد از برداشت غلات بسیار مورد توجه کشاورزان منطقه می باشد و از سوی دیگر کاربرد روزافزون روغن استحصالی از این گیاه در صنعت موجب افزایش تقاضا جهت افزایش سطح زیرکشت آن می باشد.
معرفی محصول
خصوصیات خاک هنگام کشت بذر کنجد :
بهترین نتیجه ، زمانی بدست می آید که خاک حاصلخیز و برای عبور آب نفوذپذیر باشد یا خاک هایی متوسط از نظر بافت با ذخیره مواد غذایی بالا ، اسیدیته در حد خنثی یا کمی اسیدی و یا کمی قلیایی بین 5/5 تا 8 همچنین باید گفت که کنجد گیاهی حساس به شوری است که در اراضی باتلاقی و شور کشت آن نتیجه بخش نخواهد بود .
معمولاً خاک نرم و خاک های شنی یا مخلوط حاصلخیز و غنی نتیجه مطلوبی ببار می آورد .
کاشت
از گیاه کنجد صدها نژاد و واریته وجود دارد که از حیث اندازه ، رنگ ، شکل ، نمو ، رنگ گلها ، ترکیب بذر و … با یکدیگر تفاوت های قابل ملاحظه ای دارند .
جدول زمانی مراحل اجرایی کاشت ، داشت و برداشت کنجد :
فروردین و اردیبهشت : تهیه زمین ، کاشت
اردیبهشت و خرداد : مراقبتهای زراعی شامل : آبیاری ، سرک و وجین
تیر و مرداد : ادامه مراقبتهای زراعی و برداشت
ارقام کنجد :
کنجد در زمین هایی که برای زراعت مناسب نیستند و یا در نواحی که برای آبیاری محصول در دست نیست با روش ها و ابزار آسان و بیشتر با استاندارد های پایین کشاورزی کشت صورت می گیرد . ولی انتخاب زمین مناسب ، تهیه صحیح بستر کاشت ، مصرف کود و روش صحیح کاشت می تواند در بازدهی بیشتر دانه و محتوای روغن و پروتئین آن تاثیر زیادی داشته باشد .
عملیات کاشت شامل موارد ذیل می باشد :
تهیه زمین – کود دادن – انتخاب بذر و مقدار آن – زمان کاشت – روش کاشت
عملیات کاشت :
عملیات داشت شامل موارد ذیل می باشد :
آبیاری – مبارزه با علف های هرز – مبارزه با آفات – مبارزه بیماری ها
الف ) آبیاری : مقاومت کنجد در برابر خشکی از مزایای عمده آن محسوب می شود زیرا می توان آن را در مناطق نسبتاً خشک کشت نمود .
گیاهچه کنجد در برابر کمبود آب بسیار حساس است و اگر رطوبت خاک کافی نباشد ناچار نیاز به آبیاری خواهد بود و در صورتیکه امکان آبیاری باشد مسلماً با مصرف بیشتر انواع کود های شیمیایی و تکنیک های کشاورزی پیشرفته می توان انتظار محصولی بیشتر نیز داشت .
عملیات داشت :
توجه :
باران زیاد در زمان گُل دادن باعث کاهش محصول می گردد و اگر زمان برداشت و یا موقعی که آماده برداشت شده اند باران ببارد باعث ابتلا به بیماری های قارچی شده ، و با تاخیر در خشک شدن کپسول ها ، باعث کم شدن محصول خواهد شد .
نکته:
کشت کنجد آبی در مناطقی که آب و هوای گرم آفتابی و خشک دارند نتیجه بسیار مطلوب خواهد داشت
برداشت کنجد به علت ریزش دانه ها از داخل کپسول دشوار و چنانچه زمان برداشت با دقت انجام نشود مقادیر قابل توجهی از محصول به هدر خواهد رفت . کنجد را زمانی برداشت می کنند که دانه ها در کپسول های پایینی رسیده باشند . معمولاً کپسول ها از قسمت پایین ساقه به بالا می رسند و برگ ها شروع به ریزش می نمایند ، ولی کپسول ها هنوز سبز هستند و قبل از خشک شدن کپسول ها باید اقدام به برداشت شود .
کنجد معمولاً 80 تا 150 روز و در اغلب موارد 100 تا 110 روز پس از کشت آماده برداشت است ، اما برخی از ارقام جدیدتر برای نمونه : گلایوکا 97 روز – اسیترا 89 روز – اراواکا 70 تا 75 روز پس از کاشت میرسند . هنگام رسیدن برگ ها و ساقه ها از رنگ سبز به زرد و سپس به قرمز متمایل می شوند .
عملیات برداشت :
برداشت دستی : بوته را با داس درو کرده یا بوته را از خاک بیرون آورده و به صورت ایستاده نگاه می دارند تا خشک شود و تیپ های شکوفا را روی پلاستیک یا برزنت وارونه می کنند تا دانه ها بریزد و بقیه دانه های را پس از کوبیدن بوته ها جدا می نمایند . در هنگام درو ممکن است کپسولهای بالای ساقه نارس باشند، ولی در مدت زمانی که قبل از خرمن کوبی صرف خشک شدن کپسولها می شود امکان می دهد که بذر بدون اینکه به کپسول ها رسیده آسیب وارد آید ، برسد . واریته های ناشوکفا را می توان با یک ماشین درو یا کمباین مستقیماً برداشت نمود . آنها که محصول را قبل از رسیدن کامل درو می کنند در ردیف هایی روی زمین قرار می دهند تا خشک شده و سپس آنها را با کمباین جمع آوری می نمایند .
برداشت مستقیم : کمی مشکل و باید کمباین کاملاً تنظیم شده باشد . استفاده از مواد برگ ریز مثل : آندوتال و دی کوات باعث سرعت در رسیدن غلاف ها می شود .( این امر سبب آلوده شدن بذر نیز می شود و در صورت مصرف مستقیم برای خوردن یا آشپزی باید مورد توجه قرار گیرد ) .
برداشت دستی و مستقیم کنجد :
تصویر مزرعه کنجد
پـایـــان