موضوع:
کانبان
کانبان:
کانبان یک کارت اطلاعاتی است که جهت استفاده در کنترل تولید به خصوص در سیستم های نوین تولیدی کاربرد دارد. کانبانها برای برنامه ریزی ،هدایت فرآیند و زمان بندی عملیات مقدار محصولی که باید تولید شود، بکار می روند و کانبان معمولاً یک کارت الحاقی است که در کنار مواد در جریان ساخت قرار می گیرد. قطعات در پالت های کوچک و استاندارد نگهداری می شوند و تنها مقدار مشخصی از این پالتها در سیستم وجود دارد.
در واقع کانبان یک ابزار علامت دهی است و بنا به شرایط مختلفی که در کارخانجات مختلف وجود دارد، نحوه استفاده از آن فرق می کند و بنابراین هر چقدر سرعت و دقت تغذیه خط در کارخانه ای از اهمیت بالاتری برخوردار باشد هزینه بیشتری در جهت تکمیل تر کردن این ابزار صرف خواهد نمود.
استفاده از کانبان ساده است و حجم کارهای دفتری را به مقدار زیادی کم می کند. البته هر چقدر کانبانها ساده تر و ابتکاری تر باشند بهتر است، چرا که از هزینه بیجا که خود نوعی اتلاف محسوب می شود جلوگیری می کند.
یک کارت کانبان شامل اطلاعات زیر است:
چه چیزی تولید شود.
چگونه تولید شود.
چه زمانی تولید شود.
به چه میزان تولید شود.
چگونه جابجا شود.
در چه محلی ذخیره شود.
سیستم کانبان:
سیستم کانبان یک سیستم اطلاع رسانی تولید است که در آن از کارت بعنوان سیگنال بصری برای به حرکت انداختن جریان مواد و قطعات در فرآیند تولید شود. این کارتها معمولاً مقوایی بوده و درون یک پوشش شفاف پلاستیکی از جنس وینیل قرار میگیرند. در این کارتها اطلاعاتی همچون نام قطعه، شماره قطعه، فرایند تامین کننده درونی یا بیرونی، مقدار پک-اوت، آدرس محل انبارش و آدرس فرایند مصرف کننده درج میشود.
علاوه بر شکل کارتی، کانبان میتواند به صورت ورقههای فلزی مثلثی، توپهای رنگی، علائم الکترونیکی و یا هر شکل دیگری باشد که بتوان بوسیله آن اطلاعات مورد نیاز را منتقل کرد ولی سیستم الکترونیکی مدیریت تولید که امروز در کارخانجات توسعه یافته دنیا به کار گرفته می شوند همان سیستم کاغذی کانبان ژاپنی است که به صورت الکترونیکی در آمده است.
بسیاری کانبان را یک سیستم کنترل موجودی یا انبار می دانند، اما در واقع چنین نیست، کانبان را باید یک سیستم برنامه ریزی تولید بدانیم که ما را در رسیدن به تولید به هنگام (JIT) یاری می نماید و ابزاری برای نیل به تولید به هنگام است.
سیستم کانبان در هر فرآیند، کمیت تولید را مشخص می کند. این موضوع را سیستم عصبی تولید ناب می نامند. زیرا این روش همان طوری که سیستم عصبی، بدن ما را مدیریت می کند، تولید را اداره می کند.
سیستم کانبان سریع تر و کارآمد تر از سایر مدلهای دیگر تولید است. کانبان مخصوصا برای حجم بالا و اقلام کم هزینه مفید است و برای حجم پایین و اقلام پرهزینه و عملیات بلند مدت کم تر اختصاص میابد. همچنین سیستم کانبان مسئولیت پاسخگویی به نیاز مشتریان را بهتر انجام میدهد. کانبان در واقع نشان میدهد که چه موقع باید شروع کنیم به تولید و چه موقع باید تولید را متوقف کنیم.
نمونه ای از کارت کانبان
مزایای سیستم کانبان:
1- کاهش نیاز به موجودی انبار
2- بهبود جریان تولید
3- جلوگیری از تولید اضافه
4- ایجاد کنترل در سطح عملیاتی (توسط اپراتورها)
5- ایجاد یک برنامه ریزی و مدیریت عملیات
6- بهبود میزان پاسخگویی به تغییرات در تقاضا
7- کاهش ریسک کمبود موجودی
8- افزایش قدرت مدیریت زنجیره تامین
معایب کانبان:
1- کانبان برای محیط های که دارای دفعات تولید کم، تقاضای به شدت متغیر و محصولات با کیفیت پایین و متنوع هستند مناسب نیست.
2- هر نوع خرابی ماشینها می تواند به خوابیدن خط منجر شود.
3- در کانبان، خروجی مدیریت نمی شود بلکه نتیجه کار در جریان کنترل شده در چرخه تولید را مشخص میکند.
انواع کانبان
1- کانبان برداشت: این کانبان تعداد قطعاتی را که ایستگاه بعدی باید از ایستگاه قبلی خود برداشت نماید مشخص کرده و بین دو ایستگاه در جریان می باشد.
2- کانبان تولید: این کانبان، تعداد تولید قطعه ای را که ایستگاه تولیدی باید به منظور جایگزینی مقادیر برداشت شده تولید کند، مشخص می نماید.
قوانین سیستم کانبان
– هر فرایند باید محصولات لازم ازفرایند را، از فرایند پیش نیاز به مقدار و در زمان لازم برداشت نماید.
– فرایند پیشین باید محصولات خود را به اندازه مقادیر برداشت شده توسط فرایند بعدی تولید کند
– محصولات معیوب هرگز نباید به فرایند بعدی راه یابند.
– تعداد کانبان ها باید حداقل شود.
– کانبان ها باید برای انطباق با نوسانات کوچک تقاضا استفاده شود.
الزامات محیطی برای پیاده سازی کانبان
– تقاضا طی یک دوره برنامهریزی تقریبا ثابت باشد:
فرض کنید یک مرکز کاری، دو نوع قطعه A و B را تولید میکند. تقاضای مشتریان تغییر کرده و متقاضی مقدار بیشتری A و مقدار کمتری B هستند. زمان بین دو تقاضای متوالی قطعه A کوتاهتر از حد انتظار شده است. مرکز کاری که انتظار این را نداشت هیچ قطعه ای در دسترس ندارد.
تامین قطعه A کم شده و مشتری باید منتظر بماند. بنابر این همه می کوشند تا تولید A را تسریع بخشند. ضمناً در انبار ظرف های پر از قطعه B موجود است. سیستم کانبان سریعاً خود را اطلاح می کند. تولید قطعه B در صورتی که تقاضایی نداشته باشد، متوقف می شود. در این صورت ظرفیت در دسترس بیشتری برای تولید قطعه A وجود داشته و سیکل زمانی آن کاهش می یابد.
اگر نرخ تقاضا در طی سیکل زمانی مینمیم از تعداد کل واحد های مجاز بیشتر شد افت های مداوم رخ خواهد داد. نهایتاً کانبانهای قطعه A افزایش یافته و تحویل محصول A به مشتری را دچار مشکل می کند. بنابراین سیستم کانبان در محیط های تولیدی با نرخ بالای تغییرات به خوبی عمل نمی کند.
– زمانهای آماده سازی کوچک باشد:
زمان های آماده سازی بزرگ منجر به سطوح بالای موجودی می شوند. سیستم های کانبان نیازمند زمانهای آماده سازی کوچک می باشند تا مقادیر کوچک تولیدی مجاز شده که بتواند سریعا پاسخگوی تغییرات نرخ تقاضا باشد.
– ظرفیت انعطاف پذیر و قابل دسترس:
به دلیل نرخ پایین مقدار موجودی و تغییرات پیش بینی نشده تقاضا، سیستم باید توانایی جایگزینی سریع قطعات را داشته و اطلاحات و تنظیمات لازم را در نرخ تولید انواع قطعات ایجاد کند. این مساله مستلزم این است که ماشین آلات همواره در دسترس باشند. در چنین سیستمی، خرابی ماشین آلات و مشکلات کیفی مساله ساز هستند.
– نیروی کار منضبط:
در سیستم کانبان فرض براین است که کارگران برداشتها را گزارش کرده و قبل از آنکه تولید کنند منتظر دریافت کانبانها می باشند. اگر کارگری قطعاتی را از یک انبار برداشت کند ،بدون آنکه کانبان مربوطه را رها کرده و تقاضای تولید دوباره کند، فرایند تولید دچار تاخیر شده و در نهایت کمبود رخ خواهد داد. این مشکل باعث میشود که کارگران اعتماد خود را به سیستم از دست داده و بدون مجوز کانبان شروع به تولید کنند.
چنین سیستمی منجر به موجودی های اضافی در انبارهای تولید می شود. اگر تاکید بر بالا نگهداشتن به بهره وری وجود داشته باشد کارگران تمایل به تولید بیش از اندازه اقلام تقاضا شده خواهند داشت. در نتیجه موجودی اضافی موجب تاخیر در تولید اقلام مورد نیاز می شود.
با تشکر از استاد بزرگواروحضار محترم
پایان