مد و مدگرایی
سرفصل های آموزشی
1- مفهوم شناسی پدیده مد و مدگرایی
2- آسیب شناسی پدیده مد و مدگرایی
3- سبب شناسی پدیده مد و مدگرایی
4- تعیین اهمیت جایگاه موضوع و ضرورت بررسی آن
دیوید رایزمن ( محقق و جامعه شناس) : جوامع بشری ، طی تحول خویش ، سه مرحله را پشت سر میگذاند .
مرحله اول : انسانها توسط آداب و رسوم و سنتها و از بیرون کنترل می شوند .
مرحله دوم : انسانها توسط عقل و از درون کنترل می گردند .
مرحله سوم :کنترل انسانها بدست رسانه ها افتاده و توسط آنها کنترل خواهند شد .
ضرورت توجه به مدگرایی:
دولتهای غربی با جنگ نرم و پیکار تمام عیاری که به راه انداختند از بدو انقلاب اسلامی برنامه ریزیهای تبلیغاتی غربگرایانه خود را شدت داده و تبلیغات ضد فرهنگی خود را از لفافه های آدامس و شکلات و.. شروع کرده و سپس تهیه آلبوم عکس با مصادیق باربی و… برای کودکان ادامه داده و پس از عادی سازی مواردی مانند مسائل حجاب و عفاف و مسائل جنسی ، با ادامه این روند ، برچسبهای شلوارهای لی ، لی وایز و جین ، القائات نظام تبلیغاتی غرب گسترش یافت و در کنار رواج مسائل جنسی ، موارد دیگری همچون خشونت و اعتیاد تبلیغ و ترویج گردید و در کنار آن هم با ایجاد گروههای ضد فرهنگ همچون رپ ، هوی متال و… ارزشهای انسانی را بصورت ضد ارزش به جوانان القاء نموده و با این شیوه انواع و اقسام لباس ، کفش و آلات تزئینی و آرایشی را با تنوع بسیار زیاد ، به بازار جهانی عرضه و علاوه بر فرهنگ زیاده خواهی و ولخرجی های جوانی ، برعقاید و افکار برخی از جوانان و نوجوانان تاثیرات مخرب بسیاری را گذاشته اند.
تعریف مد و مدگرایی:
گئورگ زیمل : مد میل به همرنگی با دیگران و میل به جدایی را ارضاء می کند. چرا که فرد با مدگرا بودن هم خود را متفاوت حس می کند و هم مورد تائید اکثریتی همانند خود قرار می گیرد .
بیشتر کارشناسان معتقدند جوانان امروز به دنبال الگوهای جدید می گردند که در گذشته به دلیل کمرنگ بودن وسایل ارتباط جمعی، همه افراد کاملا در شرایط فرهنگی خاص خودشان زندگی می کردند ولی امروزه به دلیل وجود شبکه های ارتباطی شرایط کاملا تغییر کرده است.
پیشینه مد و مدگرایی در ایران:
سابقه ی آشنایی ایران با غرب به اوایل قرن 18 و با ورود برادران شرلی ( صفویه ) برمی گردد و سپس به دوران قاجار و پهلوی کشیده می شود . در این اواخر با نام کشف حجاب (پهلوی) و با رفع حجاب علناً با پوشش اسلامی مخالفت شد. در جامعه ی ما در سالهای بعد از 1314 ، آنها که تغییر لباس را پذیرفتند کسانی بودند که فرهنگ غربی را پذیرفته و اشتباه اصطلاحاتی چون ترقی آزادی و تساوی حقوق را خوردند . به قول آل احمد « برای ما که هرگز ملتی نه در بند تعصب و خامی بوده ایم راه غرب همیشه باز بوده است .» (آل احمد ، 1342: 51)
آیا مد همیشه بد است ؟
پیروی از مد همیشه بد نیست و می تواند جوانان را از لحاظ روحی ارضا کند و حتی در پیشرفت جامعه نیز مفید باشد. مد می تواند بخشی از فرهنگ جامعه شود، زیرا علاقه به مد در میان مردم جامعه به صورت عادت در می آید و بتدریج نمادی از فرهنگ آن جامعه بوجود می آورد.
جامعه شناسان مد را یک پدیده اجتماعی می دانند که افراد را با یکدیگر همرنگ می کند بسیاری از جوانان مد را عامل تعیین کننده ای در جهت مشخص شدن طبقه اجتماعی خود می دانند، اما موضوعی که حائز اهمیت است، تقلید افراد و مدهایی است که هیچ گونه نسبتی با فرهنگ جامعه آنان ندارد. تقلید نابجایی که می تواند اثرات منفی بر ارزش های اجتماعی داشته باشد و تقلید کورکورانه تا حد زیادی افراد را مجبور به هدر دادن وقت و پرداختن هزینه های زیاد می کند و در نتیجه آنها را از فعالیت های مثبت
باز می دارد.
علل اجتماعی و فرهنگی مدگرایی:
1- نقش رسانه ها در گرایش به مد
2- نقش فرهنگ ایرانی
3- نقش طبقات جامعه در مدگرایی
4- نقش نظام سرمایه داری در مدگرایی
5- نقش مدسازی در مدگرایی(تبلیغ نیازهای کاذب)
6- نقش روحیه جوانی در مدگرایی
آسیب های ناشی از مد گرایی:
صرف هزینه های هنگفت برای به روز بودن در زمینه مد
تجمل گرایی و چشم و هم چشمی
فراموش نمودن اولویت های زندگی و اولویت قرار دادن مدهای روز
افزایش آسیب پذیری های اجتماعی بویژه برای زنان و دختران توسط افراد فرصت طلب
بیگانه شدن با فرهنگ خودی و بی اراده شدن در برابر مدهایی که القاء میگردد.
صرف زمان طولانی در منطبق نمودن خود با مدهای رایج و اتلاف وقت
آسیب پذیری به دلیل غفلت از ویژگی های باطنی افراد و ملاک قرار دادن ظاهر در معاشرت ها و ارتباطات
مصادیق: مورد اول
از وقتی ماهواره وارد منزل ما شد هر روز با مشاهده فیلمها و برنامه های آن تحت تاثیر قرارگرفته و روند رو به رشد انحراف را در خود می دیدم . کم کم از چادر و فرهنگ مذهبی خانواده دلسرد شده و دوست داشتم به روز زندگی کنم با مرور زمان دیگر هیچ علاقه ای به چادر نداشته و هر روز در بیرون از منزل ، خود را هفتاد قلم آرایش می کردم و با دوستانم به خیابان گردی مشغول می شدم ودر پاساژها و مغازه ها مشغول تماشای البسه می شدیم . پس از مدتی به خرید لباسهای مارکدار علاقه مند شده و به جهت بضاعت مالی اندک به عشوه گری برای پسرها پرداخته و با وعده وعیدهای مختلف به پسران ساده لوح ، از آنها پول گرفته و برای خود لباسهای مد روز تهیه می کردم تا اینکه گرفتار خانه های فساد شده و منجر به نابودی خود و آبرو ریزی برای خانواده خود شدم.
مصادیق: مورد دوم
دختری سراسیمه و آشفته به یکی از کلانتری های شهرستان اصفهان مراجعه نمود. پس از ارجاع او به پرسنل خانم در کلانتری مشخص شد که وی توسط دو نفر مورد تجاوز قرار گرفته است .پس از دریافت اطلاعات کامل تر از شخص، بلافاصله مامورین نیروی انتظامی در جهت شناسایی و دستگیری افراد اقدام نمودند. بر اساس اظهارات این دختر، مشخص شد که وی وقتی در حاشیه یکی از خیابان ها در انتظار تاکسی بوده است توسط آنها به اجبار سوار خودرو می شود و پس از انتقال به نقطه ای از حاشیه شهر، مورد تجاوز قرار میگیرد. در پی تلاش مامورین در خصوص دستگیری اشخاص مورد نظر ، یکی از آنها در یکی از شهرهای مرزی و دیگری در منزل یکی از اقوامش در مرکز استان دستگیر شد.
مصادیق: مورد دوم
پس از انجام بازجویی ها و کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انگیزه جرم مشخص شد که افراد مذکور بدون قصد قبلی و صرفاً به دلیل پوشش نامناسب شاکی ، اقدام به ربودن و تجاوز به او نموده اند زیرا وضعیت او برای متجاوزین، وسوسه جرم ایجاد نموده است. و آنان را تحریک کرده و در واقع فرد بزه دیده ، در وقوع جرم و ایجاد زمینه جرم، موثر بوده است و حتی خود شخص نیز معترف بوده است که نوع آرایش خاص او همواره برایش آسیب زا بوده است و مدام مورد مزاحمت قرار می گرفته است اما هیچگاه تصور نمی کرده است که این مدگرایی و توجه افراطی به وضعیت ظاهری می تواند او را تا این حد آسیب پذیر نماید.
پیشنهادات:
شناخت روحیات و خواسته های جوانان و تلاش در برآوردن نیازهای معقول و منطقی آنها.
تلاش والدین در انتقال حس استقلال و تقویت روحیه اعتماد به نفس در فرزندان جهت جلوگیری از بسترهای گرایش به مد
اجتناب از سخت گیری های سلیقه ای و غیر منطقی نسبت به جوانان و نوجوانان
تلاش درجهت ایجاد ارتباط دوستانه با فرزندان به منظور جلب اعتماد آنها و سپس ارائه راهکارهای لازم جهت در امان ماندن در برابر آسیب های مد گرایی.
پیشنهادات:
مشارکت دادن جوانان و نوجوانان در تصمیم گیری های خانواده به منظور ارتقاء حس اعتماد به نفس آنان و به حساب آوردن موجودیت آنها
سعی در همراهی با جوانان در خرید لباس هایی که در عین متعارف بودن و معقول بودن از نظر جامعه ، نیاز آنان به نوگرایی و شیک پوشی را ارضاء نماید.
به کار بردن مولفه های عقلانی و اقتصادی در مدگرایی منزل ، اتومبیل و وسائل منزل و …
بررسی عواقب احتمالی این مدگرایی ها از نظر ضررها و اسراف های اقتصادی
پایان