به نام خدا
فولادهای زنگ نزن
مقدمه
بیش از 150 گرید مختلف از فولاد زنگ نزن وجود دارد, اما معمولا 15 گرید از آنها مورد استفاده قرار می گیرد.
برای زنگ نزن شدن فولاد باید حداقل12% Cr به فولاد اضافه شود تا یک لایه سطحی مقاوم تشکیل گردد.
دسته بندی کلی
فولادهای زنگ نزن کارشده به 4 دسته تقسیم می شوند:
فریتی : 11-30% Cr و <0.12% C
مارتنزیتی : 12-17% Cr و 1-0.1% C
آستنیتی : حداقل شامل 6-22% Ni می باشند- عملیات حرارتی پذیرند- شکل پذیری و مقاومت به خوردگی بهتری نسبت به نوع فریتی دارند.
رسوب سختی: 10-30% Crو مقادیر متغیری از نیکل و مولیبدن- ایجاد فاز رسوب سختی با اضافه کردن Cu, Al, Ti, Cb.
فولاد زنگ نزن فریتی
از لحاظ مقاومت به خوردگی معادل فولادهای نیکل دار می باشند.
برای غلبه بر مشکل شکل پذیر نبودن, فولادهای فریتی جدید با مقدار کم کربن و نیتروژن مورد استفاده قرار می گیرند. در نتیجه این کار جوش پذیری و مقاومت به خوردگی نیز بهبود می یابد.
شکنندگی در دمای بالا!
فولادهای زنگ نزن مارتنزیتی
12-17% Cr و مقدار کافی کربن.
چون ترکیب شیمیایی طوری انتخاب می شود که سختی و استحکام مناسبی بدست آید, مقاومت به خوردگی این آلیاژها نسبت به نوع فریتی و آستنیتی ضعیف تر است.
با افزایش درصد کربن مقدار کروم افزایش می یابد. در ضمن کروم باعث بهبود سختی پذیری شده و در سرعت های سرد کردن کمتر از کوئینچ در آب می توان به ساختار مارتنزیتی رسید.
فولادهای زنگ نزن آستنیتی
آلیاژهای سه تایی Fe-Cr-Ni: 16-20%Cr و7-20%Ni . مقداری نیکل را می توان با منگنز جایگزین کرد.
حدود 65-70% فولادهای زنگ نزن تولیدی در آمریکا از این نوع فولاد می باشد.
مقاومت به خوردگی و شکل پذیری مطلوبی دارند.
نوع 304 و 302 برای کاربرد در دمای بالا و پایین مناسب می باشند.
برای کار در دماهای کمتر از 425 0C این آلیاژها معمولاً بر آلیاژهای دارای کاربیدهای Ti و Cb ارجحیت دارند.
بر مبنای پایداری آستنیت:
فولادهای آستنیتی پایدار
فولادهای آستنیتی نیمه پایدار
برای مقدار معینی کارسرد, فولادهای نیمه پایدار (مثلاً نوع 301 ) نسبت به فولادهای پایدار (مثلاً 304) دارای استحکام کششی, تسلیم و ازدیاد طول بیشتری می باشند.
خوردگی بین دانه ای! 400-850 0C
فولادهای زنگ نزن رسوب سختی
خواص مهم:
سادگی ساخت, استحکام زیاد, شکل پذیری نسبتاً خوب و مقاومت به خوردگی عالی.
نوع نیمه آستنیتی: در شرایط تابکاری ساختار آستنیتی دارند اما با عملیات گرمایی ساده یا ترمودینامیکی به مارتنزیت تبدیل می شوند.
این نوع فولاد به صورت تابکاری شده (حل سازی شده) در حالت A وارد بازار می شود که دارای زمینه آستنیتی که در آن رشته هایی از فریت d موجود می باشد هستند. سپس فولاد را گرم کرده تا کربن از محلول جامد خارج شود و با تشکیل کاربید کروم (Cr23C6) رسوب کند. با خارج شدن کروم آستنیت نیمه پایدار شده و در هنگام سرد کردن به مارتنزیت تبدیل می شود. در نهایت با رسوب سختی در 480-650 0C ترکیبات Ni3Al و NiAl در زمینه رسوب می کنند.
نوع مارتنزیتی : از دیدگاه کاربرد و وزن, از انواع دیگر استفاده بیشتری دارند.
بیشتر به شکل میلگرد,سیم و قطعات سنگین آهنگری به کار می روند.
عنصر اصلی سخت کننده در فولاد 17-4PH که دارای زمینه مارتنزیتی و رشته هایی از فریت d می باشد,مس است.
عملیات گرمایی این فولاد,شامل گرم کردن جهت حل سازی,سرد کردن تا دمای اتاق و پیر کردن است .
با تشکر از توجه شما
رئوفیان, شیخ امیری, کامیابی